Suðurland - 14.02.1914, Blaðsíða 1

SUÐURLAND
Alþýðublað og atvinnumála
IY. árg.
Eyrarbakka 14. febrúar 1914.
Xr. 85.
•••••••••••••••••••••••
*8u5urland •
kcmur út ciou sinui í viku, á •
laugardögum. Árgangurinn kost- 0
ar 3 krónur, erlendis 4 kr.
Ritstj Jón Jónatansson á O
Asgautsstöðum. q
Inuheimtumenn Suðurlands eru JJ
hér á Eyrarbakka: skósmiður
Guðm. Ebenezerson og
verzlm. J ó n A s b j ö r n s s o n (við
verzl. Einarshöfn). I Reykjavík
Olafur Gíslason verslm. í
Livcroool
Auglýsingar sendist í prent-
smiðju Suðurlands, og kosta:
kr. 1.50 fyrir þuml. á fyrstu siðu, S
en 1,25 á liínum.
•!••••••••••«•••••••••••••
CiríRur Cinarsson
yfirddlnsldgmaður
^augavcg 18 A (uppi) líeykjavík.
Talsími 488.
^lykur mál fyi ir undinétti og yfirdómi.
Annast kaup og sölu fasteigna. Venju
lega heima kl. 12-— 1 og 4—5 e. h.
Kosningar.
Kosningarnar næstu gild.i aðeins
fyr ir aukaþingið í sumar. Má því
Segja að ekki sé að þessu sinni tjald
Hð nema til oinnar nætur. En all
nfikiil inisskilningur er það, að litils
vnrhuga þurfi að gæta við þessar
kosningar.
Verkefnið sem vitanlega Mggur fyr-
lr Þessu þingí, er að vísu ekki mikið
tegar stjórnarskráin er frá talin, og
þingið næsta á að likindum skamma
setu, og hefir því ekki tök á að ráða
fioitmm stórmálum til Jykta. En
kjósendnr geta aldrei vitað um það
fyriifrain hvað fyrir gotur komið
a Þingi. í'eir þuifa jafnan að vera
við öllu búnir.
A því sýnist enginn vafi geta leik
■ð að stjójnarskrájfrumvaipið verði
samþykt á næsta þingi, Atlir flokkar
úiðu á síðasta hingi á einu máli um
knð, að afgreiða þetta mál eins og
Pnð nú liggur fyrir. En sjálfsagt er
kjósendur krefjist þess af þoim sem
1 kjöri vetða í þetta sinn, að þeir
S:finþykki stjórnarskrárfrumvarpið
(j|>reytt. Broytingar þær sem þetta
ft'Utnvaip geiir á núgildandi stjórnar-
skrá eru maigar mikilsverðar eins og
öHum þeim er kunnugt, seni kynt
^afa sér fiumvarp þetta, — en það
|)(-’fir verið birt i öllum blöðum lands
ltls. Og um þau atriðin sem áður
^afa valdið ínestum ágreiningi, er nú
Sv° miðlað málum, að vel má við
llna. Virðist, óþarft að leiða rök að
l>ví að svo stöddu, þar sem engum
audmælum hefir veiið hreift, gegn
bessu fiutnvarpi svo teljandi sé.
Þvi að tök eru á aðkomafrain
8tjút'naiskiárfrumvaipi slíku sem
þetta er, höfnm vór annað þaifara
að vinna en að halda áfram deilum
um þetta mál, — þótt nokkuð séu
að sjálfsögðu skift.ar skoðanir hjá
þjoðinni um sum atiiði, — doilum
sem engar líkur eru til að ieiddu til
þess að koma málinti fiam í betra
formi en nú er fengið. Og óhæfa er
það nð hafa jetla mál nð leiksoppi
fyrir dutlungasaman þingmeiiihluta
til að knýja fram þingrof, er tionuin
býður svo við að horfa.
Með stjórnarskrárfrumvarpiuu er
girt fyrir það að hrapað verði að úr
slitum i| sambandsmálinu, með því
að því máli verður þá ekki til Jykta
ráðið nema með athjóðaratkvæði.
Sambandsmál og stjórnarskrármál
haf;i nú að undanförnu verið efst á
baugi, og öll önnur mál hafa oiðið
sett í skugga þeiria vegna. Geri nú
kjósendur rétt við næstu kosningar,
vorður stjórrarskiármáiið til lykta
leitt, en um hitt verður engra við
unanlegra íírslita að vænta fyrst um
sinn. Við þetta breytist íslensk
pólitík að likindum ekki óverulega,
þá verður tekið það ráð að byggja
upp innanfrá, snúa sér af alhug að
innanlandsmálunum, reynt með þeim
að Jeggja grundvöfiinn að sjálfstæði
þjoðaiinnar og menningai þroska.
Bossvogna híýtur þjóðin við næstu
kosningar fyrst og fremst að sjá
stjórnarskrármálinu borgið.
Eu svo er það fleira sem kjósend
ur verða að hafa í huga við þessar
kosningar. l’að eitt er ekki nóg að
tryggja framgang stjórnarskrárinnar
og láta sig alt annað engu skifta í
þet.ta sinn. Þessar kosningar eiga
— þó aukakosningar séu — að snú-
ast um höfuðstefnur í landsmálum,
með þvi móti eiga kjósendur að reyna
að t» yggja sér það sem best að þing'
ið veiði starfi sínu vnxið, hvað sem
fyrir kann að koma. — í’ingið er
jafnan skipað svo sem meiri hluti
þjóðarinnar á skilið — allar þær
misfellur sem verða á gerðum þess,
verða að skrifast í reikning kjósend-
anna. Það er kjósendum að kenna
þegar þingið vinnur illa eða óskyn
samlega — stafar af þvi að kjósend
ur hafa kosið illa og óskynsamlega.
Kosningarnar verða og hljóta að
byggjast á höfuðstetnum í landsmál
um, þær eiga að ráða kosningum og
annað ekki, en þetta tieimtar mikla
athygli og alvöru kjósenda, þeir verða
að gera sór sem ljósasta grein fyiir
stefnunum og flokkaskiftingu. Hver
einstakur verður að reyna að mynda
sér sjálfstæða skoðun, en vera ekki
viljalaust verkfæri í höndum annara.
Megingalla þingræðistjórnarfyiirkomu
lagsins er að finna í skeytingarleysi
og ósjálfstæði kjósetidanna. Það er
okki til neins að vora að fegra þetta
fyrir sér, og þótt þingmannaefnum
þyki stundum vænlegt til kjörfylgis,
að hlaða skjalli á kjósendur alment
fyiir sjálfstæði í skoðunum og almenna
þekking í landsmálum, er þetta reynd
ar ekki anr.að en hinn versti bjarn-
argreiði, verður aðeins til tjóns fyrir
kjósendur sjálfa.
Hitt þaif einmitt að brýna fyrir
kjósendum, og um það þarf að tala
í tíma og ótíma — að það er hvors
manns skylda að gera sér sem mest
far um að afla sér sem mestrar
þekkingar á almennum málum, að
gera með eór félagsskap og sanntök
í því skyni, þeir sem samleið eiga,
og yfir höfuð að gæta þess jafnan,
að á því veltur mjög heill og hngur
þjóðfélagsins, að ábyrgðar og skyldu-
tilfinningin sé sem ríkusf í huga hvers
einstaklings,
Ekkert er hættulegra í þessum efn-
um en blindur át.rúnaður, átrúnaður
á óskeikulleik einstakra manna sem
geiast vilja Jeiðtogar. Átrúnaður og
traust er sitt hvað, trnustið veiður
að eiga sér orsök, þeir sem vilja
njóta trausts annara í landsmálum,
veiða með framkomu sinni í þeim
málum að ávinna sér tiaustið, og á
því sem hann verður vísari af þessu
byggir hann traust sitt eða vantraust.
En stundum tekst mönnum sem aldrei
hafa neitt gagn unnið í almennum
málum öðrum fremur og ekki hafa
neina landsmálaþekkingu fremur en
almennt gerist, að ráða atkvæða-
greiðslu kjósenda, fleiri eða færri, telja
þá til átrúnaðar á sína forgöngu. —
Ekki er heldur atkvæðisiétturinn
veittur til þess að kjósendur noti
hann til þess að gera einhverjum
vissum manni til þægðar, gera hon
um greiða. Sá sem iætur það láða
atkvæði sínu, gætir þess ekki, ab um
leið og hann gerir á þennan hátt ein-
um manni greiða, getur hann ef til
vill um leið unnið þjóð sinni og landi
hið mesta ógagn. Og þetta gerir
enginn kjósandi neina sá, sem vant-
ar allan skilning á þeirri ábyrgð og
skyldu sem atkvæðisréttinum fylgir.
Löggjöf og landsstjórn byggist á
manngildi einslaklinga þjóðfélagins —
kjósendanna.
Norðmenn
í framsóknarhug1.
Notðmenn halda eins og kunnugt
er minningarháLíð mikla á sumri
komanda. Eru þá liðin lOOársíðan
þeir fengu aftur þjóðfrelsi sitt..
Slíkar minningarhátíðir veiða aldrei
áhrifalausar fyrir framtiðaihug þeirrar
þjóðar sem í hlut á. Um leið og
þjóðin minnist með fögnuði fengins
frelsis og margra dáðríkra starfa á
liðnum tíma, tekur endui minningin
hugina föstum tökum og kveikir blossa
metnaðar og framsóknaráhuga, vekur
og hvelur viljann til nýrra dáða.
í Norepi er nú mikill viðbúnaður
undir hátiðahöld þessi og vorhugur í
þjóðinni. Nýjar framtakshugsjónir
fæðast og vinna sér fylgi. Meðal ann-
ars má nefna það, að nú um nýárið
er birt í norskum blöðum ávaip til
jijóðaiinnar frá miklum fjölda helstu
manna þar í landi. Eggja þeir þjóð-
ina lögeggjan til að leggja fram alla
sina krafta til að verja og tryggja
sjálfstæði sitt sem allra best í fram-
tíðinni, skora þeir á hana að hlífast
hvergi við að leggja á sig þær byrð-
ar sem þessu hljóta að verða sam-
fara.
Eitt er það aðalatriði í ávarpi þessu
sem eftirtektavei t er, en það er, að
þar er það talið meginskilyrði fyrir
velmegun og sjálfstæði þjóðarinnar í
framtíðinni, að landið verði sem mest
og best ræktað. — Þett.a er ekki ís-
lenskur hugsunai háttur.
Ávaipsmenn þessir leita nú sam-
skota til sjóðstofnunar. Ætlast þeir
til að þeim sjóði verði varið til að
styrkja nýyrkingu lands, og verði fá-
tækir nýyrkjendur styrktir af þessum
sjóði með 1/4—lj3 ræktunarkostnaðar.
Eu nokkru af fó sjóðsins ætlast þeir
til.að varið sé til landnáms og ný-
býla, á hinum miklu óræktuðu lands-
svæðum, sem nóg er af þar í landi.
Þeir segja að land þeirra hafi næg
auðæfi að geyma handa þeim sem
notað geta og nota vilja, og nóg
verkefni heimafyrir. Vilja þeir nú
vekja þjóð sína til ötullar samvinnu
um að rækta land sitt og verja
þ að.
Svona hugsa þeir frændur vorir,
Norðmenn. Það er ekki fyrir þeira
neitt aukaatriði að rækta landið, það
er fyrsta og æðsta boðorðið. Mætt-
um vér íslendingar þar nokkuð af
þeim læra.
Undir þetta ávarp hafa meðal ann-
ara litað þeir: Friðþjófur Nansen,
Michelsen, Anders Hovden, Arne
Garborg, Marius Hægstad, N Gjelsvik
og margt annara oss nafnkunnra
manna.
Háfskirkja út í Þykkvabæ,
Komið hefir til tals að flytja Háfs-
kirkju í Holtum út i Þykkvabæinn,
eyna fijóu og lágu í vatnaósunum í
skjóli Itangársanda. Er myndaiskap-
urinn sá að koma nú upp steinkirkju.
Ef til vill í sambandi við skólastofu.
í f’ykkvabænmn eru nú full 200
manus, Jiggja túnin saman uppi á
bungunni, likast þorpi t.il að sjá. Lík-
lega einna örastar fiamfarirnar þar,
hér sunnanlands. Pall heitinn Briem
tróð upp á þá skóla fyiir einum 20
árum, ömuðust þeir við, og spuiðu
hvort væii sáluhjálparskilyiði. Meira