Suðurland - 03.03.1914, Blaðsíða 2

146
SUÐURLANft
gkýrslan er gerð fyrir árið 1912.
Sjóðirnir eru þessir:
1. Framfarasjóður Jóns prófasts
Melsteðs og frú Steinunnar Bjarnadótt
ur Melsteðs, stofnaður af Boga Th.
Melsteð, sagnfræðingi, með skipulags
skrá 19. mars 1894, er staðfest var
af konungi 21. sept. s. á. Eign sjóðs
ins í árslok 1912 kr. 1436,61. Til
gangur sjóðsins er að styrkja bændur
í Árnessýslu til vagnkaupa, og má
verja til þess mest 4/5 ársvaxta til
1944. Eftir það leggjast allir vextir
við höfuðstól uns sjóðurinn er orðinn
2500 kr. Þá skal verja 4/5 ársvaxta
til skógræktar í Arnessýslu. Sjóðn-
um stjórnar sýsiumaður og sýslunefnd
Arnessýslu undir yfirumsjón stjórnar-
ráðsin s.
2. Sjómannasjóður Porlákshafnar -
veiðistöðu, stofnaður 1902 af Jóni
dbrm. Árnasyni í í’orlákshöfn með
tillögum frá sjómönnum. Eign sjóðs
ins í árslok 1912 kr. 2080.19. Til
gangur að hjálpa sjómönnum og að.
standendum þeirra, þegar manntjón
verður, slys eðs veikindi. Þegar nauð
syn ber til, má eyða öllum árstekj-
um sjóðsins og V4 höfuðstóls. Stjórn :
3 menn, kosnir til 3ja ára af sjó
mönnum í Þorlákshöfn. x
3. Fræðslusjóður Grafuingshrepps,
stofnaður 21. maí 1905 af bændum^
í Grafningshreppi. Eign sjóðsins
árslok 1912 510 kr. Tilgangur að
styrkja fræðslu barna í Grafnings*
hreppi innan 14 ára. Hálfum árs
vöxtum roá verja til þess árlega.
Sjóðnum stjórnar sóknarnefnd Úlf
Ijótsvatnssóknar.
** 4. Gripaábyrgðarsjóður J'ingvalla
hrepps, stofnaður 15. júni 1883 af
16 búendum hreppsins. Eign sjóðs
ins í árslok 1912 kr. 1051.75. Til-
gangur að bæta tjón af missi stór-
gripa. Yerja má árlega 4/2 vöxtum
og 3/4 af árstillögum félagsmanna
Gripaábyrgðarfólags Þingvailahrepps.
Stjórn: 3 félagsmenn, kosnir til 1
árs.
5. Sjúkrasjóður kvenfélags l‘ing
vallahrepps, stofnaður á sumardaginn
fyrsta 1909 af 16 konum í hreppn-
um. Eign sjóðsins í ársi. 1912 455
kr. Tilgangur að styrkja fátæka
sjúklinga í hreppnum. Eyða má öll-
um ársvöxtum þegar þörf gerist.
Sjóðnum stývir stjóm kvenfélags Þing-
vallahrepps, kosin til 1 árs.
6. Ekkna og styrktarsjóður Gríms
neshrepps, stofnaður 1865 af Jóni
Melsteð, presti í Klausturhólum, Þor
keli Jónssyni,- hreppstjóra á Orms
stöðum, og Jóni Halldórssyni, óðals-
bónda á Búrfelli. Eign sjóðsins i ársl.
1912 kr. 1664.46. Tilgangur að
styrkja fátæka menn í hreppnum,
sem ekki bafa þegið af sveit og lagt
hafa í sjóðinn. Til þess má verja
2/3 ársvaxta. Tiilög í sjóðinn eru
annaðhvort árlega 2 kr. fyrir karl
mann og 1 kr. fyrir kvenmann, eða
10 kr. og 5 kr. æfitillög. Stjórn:
Hreppsnefnd Grimsneshrepps.
7. Neyðarforðastiftun Hrunamanna■
hrepps, stofnaður með skipulagsskrá
6. nóv. 1827, er hlaut konungsstað
festingu 27. ágúst 1828, af Jóni
Steingríms3yni, presti í Hruna, hrepp
stjórunum Magnúsi Andréssyni og
Jóni Einarssyni og Giimi stúdent
Jónssyni. Eign sjóðsins í árslok 1912
um 400 kr. Tilgangur að forða fá-
tæklingum frá bjargarskorti, með lán-
um. Stjórn: Hi eppsnefnd Hruna-
mannahrepps.
8. Bœktunarsjóður Birtingaholts,
stofnaður með skipulagsskrá 17. okt.
1907 af Ágúst Helgasyni, óðalsbónda
í Birtingabolti. Eign sjóðsins í ársl.
1912 nál. 63 kr. Tilgangur að bæt.a
og piýða jörðina Birtingaholt í Hruna-
mannahreppi. Vegar ársvextir nema
80 kr., má eyða 3/4 hlutum þeirra,
en 5/6 hi. þegar ársvextirnir eru orðnir
200 kr. Sjóðnum stýrir stjórn Söfn-
unarsjóðs íslands.
9. Sjúkrasjóður Hrunamannahrepps,
stofnaður 14. maí 1911 af ungfrú
Unni Kjartansdóttur í Hruna. Eign
sjóðsins í ársl. 1912 kr. 110.08. Til-
gangur að útvega læknishjálp fátæk-
um sjúklingum í hreppnum. Verja
má til þess 3/4 ársvaxta þegar þeir
nema 32 kr. Stjórn: 3 menn, kosn-
ir af safnaðarfundi Hrunasóknar.
10. Fræðslusjóður Gnúpverjahrepps.
Stofnandi: Hreppsnefnd Gnúpverja-
hrepps af verði 2ja jarða, gjöf frá
biskupsekkju Sigríði Jónsdóttur Vídalín,
samkvæmt gjafabréfi 15. júní 1730.
Eign sjóðsins í ársl. 1912 kr. 2127,00.
Tilgangur að efla fræðslu barna og
unglinga í Gnúpverjahreppi. Frá
skipulagsskrá er ógengið enn, en þar
verður ákveðið, hve miklu megi eyða
árl. af vöxtum. Stjórn til bráðabirgða:
Fræðslunefnd Gnúpverjahrepps.
11. I’orleifsgjafrrsjóður, stofnaður
16. febrúar 1861 af Þorleifl hrepp
stjóra Kolbeinssyni á Stóru Háeyri
(dánargjöf). Eign sjóðsins í árslok
1912 kr. 6275.81 og 28,8 hndr. n.
m. í jarðeign. Tilgangur að styrkja
hverskyns búnaðarframfarir til lands
og sjávar í Stokkseyrarhreppi (hinum
forna). Verja má til þess árlega af
gjaldi jarðeignarinnar að undanskild
um að minsta kosti 50 kr., er legg-
ist á vöxtu. Þegar þannig hefir
myndast höfuðstóll, er nemur 60,000
kr., má eyða öllum ársvöxtum og
jarðarafgjöldum. Stjórn: Hreppsnefnd-
ir Stokkseyrar- og Eyrarbakkahreppa
ásamt 2 mönnum, er hreppsbændur
kjósa, sinn úr hvorum téðra hreppa.
Sjóðurinn er undir yfirumsjón Bún-
aðarfélags íslands.
12. Ástríðarminning, stofnaður 2.
janúar 1905 af kvenfélaginu á Eyrar-
bakka. Eign sjóðsins í ársl. 1912
kr. 1 164.58. Tilgangur að styrkja
væntanlegt sjúkrahús á Eyrarbakka.
Þegar sjóðurinn er orðinn 2500 kr.,
má eyða öllum ársvöxtum. Sfjórn:
Kvenfélagið á Eyrarbakka.
13. Porleifs barnaskólagjöf, stofn-
aður 7. ágúst 1854 af Þorleifi hrepp-
stjóra Kolbeinssyni og konu hans,
Sigiiði Jónsdóttur (dánargjöf). Eign
sjóðsins í árslok 1912 kr. 1403,54
og 3,57 hndr. n. m. í jarðeign. Til-
gangur að styrkja barnaskólann á
Eyrarbakka (og Stokkseyri). 4/2 af-
gjaldi jarðeignarinnar má verja til
námsstyrktar fátækum börnum, hinn
helminguririn leggist á vöxtu. Þegar
peningahöfuðstóllinn nemur 20,000
kr., má eyða öllum ársvöxtum og
jarðarafgjöldum. Stjórn: Presturinn
í StokkseyrarpresLakalli, barnaskóla-
nefndin á Eyiarbakka og 2 menn,
kosnir af skólanefndinni.
Þessir 13 sjóðir eru taldir á skrá
þeirri, sem getið er um hér að fiani-
an. Auk þess má nefna 14. sjóðinn,
sem ekki hefir verið talinn rneð, en
stjórnartíðindin 1913 segja frá, því að
hann getur eins talist gjafasjóður og
sumir hinna, sem nefndir hafa verið,
Það er Ekknasjóður Stokkseyrarlirepps,
stofnaður með skipulagsskrá 4. febr.
1908, staðfestii af konungi 29. sept.
síðastl., af 5 mönnum1) í Stokkseyrar-
hreppi. Tilgangur að styrkja. ekkjur
og eftirlátin börn sjóðsstyrkjenda, þ.
e. þeirra manna í Stokkseyrarhreppi,
sem greitt hafa að minsta kosti í 3
ár fast árstillag til sjóðsins, en árs-
tillag er 2 krónur. Af tekjum sjóðs-
ins má verja árlega alt að helmingi
árstillaga og 4/2 ársvöxtum af höfuð-
stól sjóðsins.
Foreldrafundur.
Foreldrafundur var haldinn í barna-
skólanum á Eyrarbakka sunnudaginn
15. þ. m., að tilhlutun Helga kenn-
ara Hallgrímssonar. Mættir voru á
fundinum um 70 manns.
Fundarstjóri var kosinn Jón Einars-
son hreppstjóri, ritari Steingrímur
Gunnarsson.
Umræður hófust með því, að Helgi
kennari flutti erindi um uppeldi barna
og samvinnu kennara og foreldra í
því efni. Hann mintist á að nauð-
synlegt væri að læknir væri látinn
skoða börnin áður en þau kæmu í
skólann, óskaði að því yrði komið á
hér. Urðu um það talsverðar um
ræður og að lokum var það borið
undir atkvæði og samþykt í einu
hljóði, að skólanefndin léti slíka
skoðun fara fram, með næsta skólaári.
Einnig minntist hann á námsgrein-
ar þær, sem í barnaskólum eru kend-
ar, og skýrði greinilega frá gildi
hverrar um sig. Ennfremur talaði
hann um verklegt námsskeið barna,
t. d. að taka skólablettinn tíl rækt-
unar og láta börnin vinna að þvi.
Að lokum mintist hann á unglinga
skóla, leiddi hann mönnum fyrir
sjónir, hversu nauðsynlegt það væri,
að einhver skóli tæki við þegar barna
skólanum slepti.
Nokkrar umræður urðu um unglinga
skólann, var svo að heyra, sem öllum
væri það Ijóst, hve mikla þýðingu
það hefir fyrir þorpið að hann geti
þrifist og haldist við.
Óefað er það góður siður, sem iiér
er verið að taka upp, að kennarar
og foreldrar haldi fundi með sér við
og við, til að ráðgast um fræðslu
fyrirkomulagið og uppeldi barnanna.
Barnauppeldið er svo vandasamt
starf, og svo vandfarið með barnssál-
ina, að ekki mun af veita að kennarar
og foreldrar séu svo vel samtaka í
því efni sem hægt er, ef vel á að
fara. En þó að vandað sé til barna-
kennslunnar eftir föngum, þá getur
sú fræðsla, sem barnaskólarnir veita,
aldrei orðið nóg fyrir lifið.
Maikmið barnaskólarina er auðvitað
að þroska barnið, andlega og líkam-
lega eftir því sem hægt er, en ekki
að veita því svo og svo mikla þekk-
ingu. Slíkt getur heldur ekki komið
til mála. Á meðan barnið er fyrir
innan fermingu, hefir það engan veg-
inn fengið þann þroska sem útheimtist,
4) Þcir munu rcyndar hafa verið fleiri
er 8tofnuðu þennan sjóð, en aðeins 6 hafa
undirskrifað slcipulagsskrána.
til verulegs náms. Það er fyrst eftir
ferminguna að sá þro3ki er kominn.
Þessvegna eru unglingaskólarnir svo
nauðsynlegir. Þeir eiga að taka við
af barnaskólunum og veita unglingunum
þá fræðslu, sem útheimtist til
þess að geta lifað því sanna lífi sem
manninum er ætlað að lifa.
Vonandi er, að þeim fari nú að
fækka, unglingunum sem ekki hafa
hærri hugsun en að það sé alveg
samboðið ungum og upprennandi
mönnum, að ganga mestallan daginn
iðjulausir eða hanga yfir einhverjú
búðarborðinu,-en í þeirra stað komi
ötulir námssveinar, sem hafa opið
auga fyrir öllu því góða og fagra í
náttúrunni, og sem sjá að þekking og
andlegur þroski er ekki einkisverður.
Fundarmaður.
Vélabátaferðir um
Suðurlandshafnirnar.
— 0 —
Suðurland vék að því í vetur, að
illa væri farið ef ekki yrði notaður
styrkur sá er síðasta þing veitti til
bátaferða um hafnirnar hér austan*
fjalls, til uppbótar þessum alls ónógu
strandferðum sem vér eigum nú við
að búa. En áhuginn á þessu máli
virðist hér helst til daufur, og mega
þó allir sjá að það er illa farið ef
engin tilraun verður gerð.
Sýslumaður Skaftfellinga hefir nú
leitað tilboða í ferðir þessar, og eru
nokkrar líkur til þess að tilboð fáist.
Jafnvel ekki ólíklegt að tilboð fáist
um gufuskip, um 100 smálestir að
stærð, til þess að fara nokkrar ferðir
milli Suðurlandshafnanna og Reykja-
víkur. Væri gott að kaupmenn hér
tækju til íhugunar, hvernig þessum
ferðum yrði best fyrir komið ef til
kæmi, og létu uppi álit sitt um þetta,
áður en sýslunefndirnar taka til at-
hugunar tilboð þau er fram kunna
að koma.
Bráðkvaddur varð á laugardags-
kvöld síðastliðið einn af nemendum
Háskólans, Geir Einarsson frá Borg
á Mýrum. Hann hafði gengið út úr
bænum og fanst örendur á mýrinni
vestan við Öskjuhlíðina. Fóru allir
skólapiltar að leita hans á mánu-
daginn, er útséð þótti um að hann
væri í bænum og fundu hann um
síðir þarna.
Geir heitinn var mesti efnismaður
að sögn þeirra er hann þektu, náms-
maður góður. Las hann norrænu við
Háskóiann í vetur.
Skaði, er efnismönnum vorum verð-
ur ekki lengra lifs auðið.
Vertiðín hér eystra er nú að
byijá, sjómenn hafa veiið að ílytja
sig til Þorlákshafnar þessa dagana,
en ekki verður vart við að fiskur sé
genginn hér á miðin enn. Var róið
á Stokkseyri á þriðjudaginn og gat
varla heitið að fiskvart yrði.
Vegna veikinda annars prentarans,
hefir dregist útkoma þessa blaðs.
Eru kaupendur beð nir afsöku nar.