Suðurland - 04.04.1914, Blaðsíða 1

SUÐURLAND
Alþýðublað og atvinnumála
IV. árg.
Eyrarbakka 4. aprll 1914.
T
( SuðurJand
9 konuu' út einu sinni í viku, á
• laugardögum. Argangurinn kost-
^ ar 3 krónur, erlondis 4 kr.
ÍRitstj Jón Jónatansson
á Asgautsstöðum.
Innheiratumaður Suðui'lands er
• hér á Eyrarbakka: Marius
• Olafsson, vcrzlunarmaður
5 við kaupfélagið „INGÓLFUR“
á Hásyri. — í Reykjavík:
Ólafur Gislason versl-
unarmaður í Liverpool.
Auglýsingar sendist í prent-
smiðju Suðurlands, og kosta:
kr. 1.50 fyrir þuml. á fyrstu síðu,
en 1,25 á hinuin.
4
s
:
I
i
:
*
CiríRur Cinarsson
y íi rdómslftgmað nr
t'aiigaveg; 18 A (uppi) Ecykjavík.
Talsími 438.
%fcur ínál fyrir undirrétti og yfirdómi.
^tinast kaup og sölu fasteigna. Venju
'e8a heima kl. 12—1 og 4—5 e. h.
Deilan
rikisráðsákvæðið.
Á verði.
Hún heflr verið iöng og hörð deila
v°r við Dani um þjóðréttindi vor og
R'Hlfsforræðisrótt. í’að voru þeir tím
ar að þjóðin þekti hvprugt sjálf, en
Vað varð hlutveik JótlS Siguiðssonar
au vekja hana af svefni og kenna
^nni að þekkja hvoittveggja og berj-
ast fyrir þvi. Og mikið hefir áunn-
íslenskt vaidsvið hefir víkkað
stækkað sinátnsaman, þrátt fyrir
tnótmæli Dana og fuliyrðingar um
fnttieysi voit. Peir hafa iátið undan
hægt og hægt. Vér höfum tals-
vert unnið á, og aidrei þurft að hrekj
asst aftur af þeim stöðvum sem vér
"'nu sinni höfðum náð. En það er
"'at'gsannað af sögunni, að það er
etigu minna varið í þá list að kunna
neyta sigursins en að vinna hann.
^setnir og hygnir foringjar gera ekki
a^laup á óvini sína ef þeir þykjast
að þeir muni biða ósigur, en taka
ráðið að þæfast fyrir, og láta
hrekja sig af stöðvum sínum og
ata ekki taka af sér það sem þeir
®'llu siuni h iía náð. Til þess að
eHa hepnist þurfa þeir að sjá við
Ö11Um launbrögðum og láta iiðsmenn
s'tta vera vel á verði. Skiftir þá miklu
að
VjIik
Setpv
v,t'tíiega sé verið á verði, augna
s skeytingarleysi í þeim efnum
valdið óbætanlegu tjóni.
^kki er þeim, sem máttarminni er,
. ltlst Þöif á að kunna þá list, að
a a vel fengins sigurs, og meðal
e aara að láta eigi véla sig af þeirn
Vum sem haun hefir náð, en gera
alt sitt, til að hakia þeim og víkja
hvergi, jafnvel þó ekki treystist hann
að vinna neitt á um sinn.
Og þetta gildir eigi aðeins fyrir þá
baiáttu sem með vopnum er háð.
í stjórnmálabaráttu votri við Dani
er það lífsnauðsyn fyrir oss að kunna
að gæta sem best fengins sigurs. Vér
höfum fært út valdsvið vort, og þá
er oss áríðandi að gæta vel landa
mæranna, táta ekki Dani ná tökum
á þvf sem vér einu sinni höfum unn
ið, né heldur játast undir neitt það,
sem talist getur uppgjöf íéttinda
voira. Um það geta tisið deilur, og
hafa tisið hér bjá oss innbytðis, hvot t
þet.ta eða hitt geti talist uppgjöfiétt-
inda eða ekki, og stundum er ágreitt-
ingi þeim þannig vatið, að allerfitt
getur vetið í fljótu biagði fyrir al-
menning að gera sér grein fyrir því
rétta. Nú er hér um slíkt ágrein-
ingsefrii að ræða útaf konungsúr-
skurðinum um ríkisráðsákvæðið.
Reyndar hafa verið færð svo skýr og
ómótmælanleg tök fyrir því að hér
er hætta á fetðum, að engum, sem
um málið hugsar, ætti að blandast
hugur um þetia. En þeir sem kynnu
að vera í vafa, verða að gæta þess
að skylda vor er umfrant að vera
ttúlega á vet ði og að iáta ekki danskt
vald laumast innfyrir þau landamœti
sem vér þegar höfum unnið oss áfram
að. Hvovt sem oss auðnast að færa
þau út eða ekki, hvort sem oss tekst
að ná því af íslensku valdsviði sem
enn er í Dana höndum, eða ekki,
eiga þó eftirkomendur votír heimting
á að vór tálmum ekki sigti þeirra
með því að hopa að nauðsyrijatausu
fiá því sem vér einu sinni fengtim
áunnið.
Þessvegna er afskiftaleysið um þotta
ntál, sem nú liggur fytir, hættulegt,
að reyna ekki að gera sér greinfyiir
því, að láta sér á sama standa, það
er að svíkja skyldu sína, það er að
sofa á verðinum.
Sambandsmenn og konungsboð-
skapurinn.
Undarleg er sú afstaðaþeirramanna,
sem hafa það í huga að ná aðgengi
legum sambandssamningum við Dani
þegar tækifæri býðst, að viija ganga
að hinum boðaða konungsúrskurði,
þrátt fyrit það þó sýnt hafi verið
fram á það með rökum, sem ekki
hafa orðið hrakin, að með því móti
játum vér tneð samningi helsta sér
máli voru undir vald ríkisþingsins
danska. í*að ætti þó að vera öllum
augljóst, að ekki mundi þetta greiða
fytir því að viðunattlegir samningar
næðust um sambandsmálið, heldur
einmitt tálina því mjög alvarlega.
Og ekki mundu Danir bjóða riflegri
boð cða vera fúsati til að taka upp
samninga á ný um sambandsmálið,
eftir að vér hefðum get t þetta glappa
skot, heldur þvert á móti.
fað er því hinn mesti misskilning
ur af þeim sem vilja leiða santbands
málið til farsællegta lykta, að sætta
sig við konungsúrskutðinn.
Með orðinu sambandsmenn er hér
ekki átt við „Sainbandsflokkitin",
heldur þá menn alla sem vænta þess
að takast megi að fá þá sambands-
kosti hjá Dönum sem vérgetum sætt
oss við. Reir menn ættu að hugsa
sig um tvisvar áður en þeir ijá lið
sitt til þess á kjördegi að þessum
konungsúrskurði verði tekið með þögn
á næsta þingi. Og þeir gera það vænt-
anlega.
Suðutiandi er kunnugt um eigi
fáa gamla og eldheita fiumvatpsmenn
frá 1908, sem eindregið hafa hallast
að þeirii skoðun, að sjálfsagt væri að
nema burtu tímatakmarkið úr kon-
ungsúrskurðinum, og sem hafa iýst
því yfir að héldur vildu þeir laka
upp ríkisráðsákvæðið aftur í stjórnar-
skrána, en sætta sig við þennan
halaklepp.
Það er því hin mesta fjarstæða
sem sumir stjórnarsmalarnir hér
reyna að telja mönnum trú um að
alt þetta umtal útaf konungsúrskurð
inum sé eintóm veiðibrella frá hálfu
„Sjálfstæðismanna", sem enginn gam
all frumvatpsmaður geti léð eyra.
Siíkar fortöiur eiu villandi og aðeins
til þess að aftra mönnum fiá að
hugsa um málið sjálft, og hver kjós
andi, sem reynt er að vilta með
þessu móti, ætti að sjá það, að með
Blíku er honum getð hin mesta lítils
vitðing.
Veikar varnir,
Varla vetður annað sagt en að
ennþá sé lítið um varnir af hálfu
þeirra manna, sem taka vilja við
konungsúrskurðinum væntanlega með
þögn eða þakklæti.
Ein af aðalástæðum þeina er sú,
að í konungsboðskapnum sé ekkert
annað en það, sem þingið ætlaðist
til eða bjóst við að verða mundi.
Segja þeir jafrtvel sumir, að þingið
hljóti að hafa buist við því að svar
konungs yrði hið sama og 1911.
Væri nú þetta íétt, hver gat þá
verið hafa tilætlun þingsins með því
að fara þessa nýju leið í málinu ?
Hvað gat því gengið til að fara þessa
leið, ef það hlaut að búast við að
lenda í sömu ógöngunum eins og
1911?
Auðvitað er það engum meðal
skynsömum manni ofætlun að sjá
hvilík dómadagsfjarstæða þetta er, að
þingið hafi verið að leika sér þannig
að malinu — mikilvægasta máli
þjóðatinnar. Og hitt ætti iíka að
voia öllum auðsætt, hver munur er
Nr. 42.
á ákvæði fiumvarpsins frá í sumar
sern leggur staðinn fyrir uppburð mál-
anna á konungsvald, eða frumvarps-
ins 1911, þar sem ákvæðið var felt
burtu án þess nokkuð kæmi í staðinn.
Þá gátu Danir búist við að vér æt.l
uðum oss að kippa málum vorum
burt úr ríkisráðinu þá þegar.
Nú, eftir frumvaipinu í sumar,
gátu þeir búist við að vér sætt.um
oss við að láta venjuna haldast, þó
vér vildum hafa það fram er vér átt-
um fullan rétt á, að nema það ákvæði
burt úr stjórnarskránni, að mál vor
skytdu borin upp í ríkisráðinu. Þetta
nýja ákvæði var svo miklu aðgengi-
legra fyrir Dani, að þingið hafði varla
ástæðu til að búast við staðfestingar-
synjun, né heldur þvi að þau skiiyiði
yiðu sett fyrir staðfestingu, sem nú
er raun á orðin.
Eins og Suðurland hefir áður hald-
ið fram, var tilgangur þingsins jafn-
framt allur annar en sá að fara að
binda uppburð mála vorra við ríkis
ráðið jafnfast eða enn fastar en nú
er. Þetta kom skýrt fram í umræð
um á þingi, má t. d. benda á um-
mæli Steingríms Jónssonar í efri
deild (Alþ.tið. B. II. 1095). Honum
farast þannig orð:
„Þetta atriði er mjög þýðingarmik-
ið fyrir það, að hér gerum við tiiboð
til Dana um að leiða þetta sputsmál
til lykta með samvinnuþýðleik, og eg
heid að þetta geti með engu móti
spilt samvinnunni við Dani. Menn
geta að visu spurt, hvað sé unnið
með þessu. Málin verði eftir sem
áður borin upp í ríkisráði Dana. Það
er tvent unnið; fyrst að það er við
urkent, að þetta mál sé sérmál, og hitt,
að ekki þarf annað en að ráðherra
undirskrifi, með konungi „resohtion“
vm, að þessi mál verði ekki borin upp
í ríkisráðinu, til þess að því verði
hcett'). Eg skal ekki segja hvort þetta
verður samþykt, en eg álít aðfetð
okkar sanngjarna, og afstöðu okkar
til Dana því góða".
Þarng, er því með fáum og skýium
orðum rétt lýst, hvað þingið ætlaði
sér að fá áunnið með því að fara
þessa samkomulagsleið, það er ekki
aðeins skoðun þessa eina þingmanns,
sem þ'arna kemur fram, heldur var
þingið alt eða mikill meiri hluti þess
honum sammála um þet.ta.
Bað var þetta, sem Stgr. Jónsson
segir, sem þingið ætlaði sér að vinna,
þessi var tilgangur þess. Nú ættu
rneiin að athuga vandlega hverttig
þessum tilgangi rnuni náð, ef úrskuið-
ur konungs verður svo orðaður, sem
ráð er fyrir geit. Ennfremur ættu
menn að athuga vandlega hvernig
þessi. titgangur þingsins kemur heirn
við skýringar ráðheira á tikisráðs-
fundinum. Með samanburði á þessu
öllu eiga þeir kost á að sannfæia
sjálfa sig um það, hvort þeir menn
*) Leturbr. bluðsins.