Verkamaðurinn - 10.09.1923, Síða 1

IEIEH3H110IINII
Ritstjóri: Halldór^Friðjónsson.
n « « t « » t « # * • ♦• • • > •«•••••••• • -♦-•■♦■• • •••••• « • • •••••• ••••»• •-•■ • • ♦-♦ ♦ • ♦ ♦ ♦
VI. árg. j Akureyri Priðjudaginn 10. September 1923. * 40. tbl.
♦-♦-♦-♦ ♦ ♦ ♦ ♦•♦ ♦♦♦♦-♦♦ • ♦ ♦ ♦ «■♦■♦-♦♦«-•- • • • • •-•-♦-• • ••••••• ♦••♦♦ ♦ ♦ ♦ • • • • • • ••-• • • ♦-•-•-•-•-♦-♦-♦-♦-♦-•-♦-♦ •••••••
Innilegt þakklæti til allra þeirra, nær og fjær, sem sýndu
samúð og hluttekningu við fráfall og jarðarför okkar kæra eigin-
manns og fósturföður Jóhanns Stefánssonar.
Anna Pétursdóttir. Lísbet Jónsdóttir.
yafnframt því og eg und-
irritaður lýsi yfir því,
að eg verð í kjöri við nœstu
alþingiskosningar í Eyjafjarð-
arsýslu d hausti komanda, leyfi
eg mér hérmeð að skora á
aðra frambjóðendur sýslunnar
að verða i samvinnu við mig
um þingmálafundarhöld, sem
allra víðast í kjördæminu.
Eg mun koma norður síðari
híuta Septembermánaðar og
verð þá reiðubúinn til fundar-
halda eftir nánara samkomu-
lagi.
Reykjavik 1. Sept. 1923.
Stefán Jóh. Stefánsson.
Kjordœmakosn-
ingarnar.
I.
Flokkalinur.
Það mátti heita svo að við lands-
kosningarnar í fyrrasumar kæmu
hreinar flokkalínur í ljós. Jafnaðar-
menn, samvinnumenn og auðvaids-
sinnar báru fram sinn listann hver.
Lista Sjálfstæðisflokksins gætti varla,
fylgi hans var svo lítið og kvenna-
listinn var ópólitískur.
Það má ganga út frá að við
kosningarnar í haust gangi þessir
þrír flokkar til kosninga i flestum
kjördæmum. Þó munu jafnaðarmenn
ekki bjóða fram menn nema sum-
staöar, en styðja þau fulltrúaeíni
hinna flokkanna er næst þeim standa
í skoðunum, þar sem þeir bjóða
ekki fram menn. Atkvæöamagn
hvers sérstaks flokks ketnur þvf ekki
eins glögglega fram og viö lands
kjörið, og aðal bardaginn kemur til
að standa milli auðvaldssinna og
samvmnumanna.
Blöð þessara tveggja flokka eru
líka löngu byrjuð á hergöngulaginu
og er ekki laust við að þeim, — f
bardagahamnum — hafi sést um
of yfir jafnaðarmenn, einkum blöð-
um samvinnumanna, því jafnaðar-
mannahópurinn vex með hverju ári
sem Ifður.
Það er ekki ætlun Verkamannsins
aö ræða ítarlega stefnur flokkanna
f þetta sinn. Það hefir litilsháttar
verið vikið að stefnu auðvaldssinna
og jafnaöarmanna hér í blaðinu
fyrir skömmu, en aftur verður drepið
á ástand flokkanna nú, er þeir ganga
til kosninga.
Jafnaðarmenn eru að vinna sig
upp. Þeir hafa skýra og víðtæka
stefnuskrá að fylgja fram. í aðal at-
riðum er flokkurinn vel samstæður
og beinir starfi sínu í ákveðna átt.
Jafnaðarmenn villa ekki á sér heirn-
ildir, starf þeirra er að byggja upp;
sjái þeir sér ekki fært að gera það
á eigin spítur, styðja þeir þann,
sem er þeim skyldastur i starfi, á
meöan þeim er að vaxa fiskur um
hrygg.
Samvinnumenn ganga líka nokk-
urnveginn heilsteyptir til kosning-
anna- Flokksmörkin þar mun skýr-
ari en nokkurntíma fyr. Flokksaginn
sýnist f góðu lagi og má búast við
samhentu starfi við kosningarnar.
Það er því ekki að efa, að afl flokks-
ins kemur alt í ljós í þetta sinn.
Þá eru auðvaldssinnar, sem lika
kalla sig samkepnismenn, sparsemdar-
menn og yfirleitt jafn mörgum nöfn-
um og frambjóöendurnir eru margir.
Sá flokkur á enga steypta stefnuskrá,
sem hann þorir að birta alþjóð.
Flokkurinn virðist hanga saman á
einni taug — valdalöngun. Bardaga-
aðferðin er sín á hvorum stað og
hugsjónir virðist flokkurinn engar
eiga. Óheilindin eru líka afskapleg.
Svo má heita að allir frambjóðendur
fl. afneiti honum opinberlega og
blöð háns virðast ieggja aíia áherslu
á að ieiða athygli kjósenda frá deiiu-
málunum, en hella sér aftur á móti
yfir forgöngumenn mótstöðufiokk-
anna með aihi óskammfeilni skoð-
analausra manna, sem aldrei virðast
hafa haft af ábyrgöartiifinningu aö
segja. Þarf ekki að því að spyrja
hvernig bardaginn verður, þegar
svona er I pottinn búið. Að allir
hinir sundurleitu partar skríði saman
undir vængi Morguriblaðsfl. er á
þing kemur, efast enginn um. Þeir
eiga enga aðra höfn, og á bak við
þá lámast skuggi erlendra gróða-
félaga og hérlendra gróðabrails-
manna, sem reynt er að hylja sem
vendiegast fram að kosningunum.
Fjærri þessu er ekki staða fiokk-
anna nú sem stendur. Engin sérstök
aðal dagskrármál, sem bíöa úriausn-
ar næsta þings eru fyrir hendi.
Verkefnin eru að vísu nóg, en ekk-
ert sérstakt kosningamál á döfinni.
Kjósendur verða því að líta iengra
en til næsta máls, er þeir ganga að
kjörboröinu fyrsta vetrardagí haust.
II.
Á hverju veltur?
Þegar þannig er ástatt að kosn-
ingarnar snúast ekki um sérstakt
mál, er útkljá þarf á næsta þingi,
getur sú spurning yaknað í hugum
manna, á hverju veiti með kosn-
ingarnar. Hvort ekki sé sama hverjir
nái kosningu, ef það aðeins séu vel
viti bornir menn og engir óþokkar.
Þegar á úr þessu að skera, kemur
það tii að gera upp á milli flokk-
anna, því á því veltur hverjir flokkar
skipa málum í nánustu framtfð. AI-
menningur ætti að vera orðinn svo
pólitískt þroskaður, að hann gæti
lagt þessi mál niðUr fyrir sér og
hagað sér þar eftir, en þó skal hér
lauslega drepið áaðstöðu fiokkanna
til þeirra mála er næst liggja.
Fjárhagsmálið er stærsta úrlausnar-
efnið og harðast um það barish
Aliir sjá og játa að vinna næstu
þinga veröur aðallega í því fólgin
að ráða fram úr fjárkröggunum að
því leyti, sem þau geta að gert- Af
undanfarandi reynslu er ekki hægt
að sjá að auðvaldsfiokkurinn sé
spar á landsfé, þó liann nú fyrir
kosningarnar ætli að hossa sér á
sparsemi. Hann viil engar aðgerðir
hins opinbera til að minka innkaup
á þeim vörum, sem þjóðin getur
án veiið. Hann vill engan sparnað
í statfsmannahaldi þjóðarinnar. Hann
viil láta hvern bjarga sér eins og
best gengur og eyða eins og hann
hefir aðstöðu til. En verklegar fram-
kvæmdir vili liann stöðva um óá-
kveðinn tíma. Þetta er engin ný
pólitík þeim megin, því aðal krafa
flokksins hefir altaf verið sú, að
nokkrir efnamenn og f;árbraskar i
landinu ættu að hafa sæti á háhesti
þings og þjóðar og fyrir þá ætti alt
að gera, sem gert er.
Hinir flokkarnir eiga að mestu
samleið í fjárhagsmálinu. Þeir krefj
ast fylsíu hjálpar þings og stjórnar
til að draga úr óþarfa eyðslu þjóð-
arinnar, en viija þó ekki stöðva
allar framkvæmdir þess opinbera —
halda því gangandí, sem beint og
óbeint fætir þjóðina fram á leið til
viðreisnar. Jafnaðarmenn að minsta
kosti krefjast þess að hagur heildar-
innar sé iátinn sitjá í fyrirrúmi fyrir
hag einstakiingsins og aðstaða al-
mennings sé trygð sem best, því á
honum hvílir þjóðarþunginn. Þeir
vilja ekki láta stöðva aliar opinberar
framkvæmdir, miklu heldur láta hið
opinbera taka á sínar hendur þann
hluta af þjóðarbúskapnum sem
nauðsynlegt er til að tryggja eðli-
lega framsókn. Þeir sjá það að nú,
ekki siður en endrarnær, er það
skipulagsbundin, alhliða framsókn,
sem helst megnar að reisa þjóðina
við — eða réttara sagt, verja hana
faili.
í höfuðdráttum virðist aðstaða
flokkanna til fjárhagsmálsins vera
sú, sem hér hefir verið sagt, en'til
sérstakra atriða getur aðstaðan verið
dálitið staðbundin.
Önnur mál er fyrir liggja verður
tækifæri til að minnast á, f sambandi
við sérstakar kosningar og er þeim
því slept hér.
Kosningarnar virðast því aðallega
snúast um það, hvort alt á að drasla
áfram, þangað til rás viðburðanna
flytur þjóðina fram af „glötunar-
barminum", eða völdin á að leggja
í hendur þeirra, sem vilja með rót-
tækum ráðum snúa inn á þá leið,
er stefnir i aðra átt.
III.
Kosningfaundirbúningfurinn.
Kosningarnar verða háðar af mikl-
um hita viöast hvar. Flokkarnir hafa
hertigjað sig leynt og Ijóst fram að
þessum tíma. Samvinnumenn hafa
þó ekki aukið blaðakost sinn, að-
eins brýnt gömlu vopnin. Jafnaðar-
menn hafa bætt við einu nýju blaði
— Skutli á ísafirði, en auðvaldsfl.
hefir sýnt fjármagn sitt með því að
hefja útbúnað mikinn. í viðbót við
Morgunblaðið, Lögréttu, Vísi sem
hjáip í viðlögum, íslending og
Austanfara, hefir flokkurinn hleypt
af stokkunum Verði, Vesturlandi,
Stefnunni, Andvöku og fjölda af
flugritum. Er þvi auðsætt að flokkn-
um þykir mikils með þurfa, þó þetta
bendi að öðru leyti á aðferð klambr-
ara, sem safna að sér fjölda af bnff-
grélum, en skeyta minna um hreina
egg. Er þetta máske ein sparnaðar-
ráöstöfun flokksins.
Meira.
»Happið«
ætlar Skátasveilin héribæað leikaiSam-
kotnuhúsinu á Sunnudagskvöldið kemur. Er
ekki ólíklegt að margir vilji sjá leikinn i
fyrsta sinn eftir að honum er breytt.