Verkamaðurinn - 13.01.1945, Blaðsíða 3

VSERKAMAÐURINN
3
VERKAMAÐURINN.
Útéefandi: Sósíalistafélag Akureyrar.
Ritatjóri: Jakob Árnason,
Skipagötu 3. — Sími 466.
Blaönefnd:
Sverrir Áskeilsson,
Loftur Meldal,
Lárus Bjömsson.
Blaðið kemur út hvern laugardag.
Lausasöluverð 30 aura eintakið.
Afgreiðsla í skrifstofu Sósialistafélags
Akureyrar, Verklýðshúsinu.
Prentverk Odds Björnssonar.
-iver krefst lækkunar á fiskverðinu?
Skömmu eftir að Viðskiftaráðið
tók til starfa fyrir rúmu ári, gerði
það mjög víðtækar breytingar
16. desember biriti „The fishing örva menn til fiskjar. I íramkvæmd verðlagseftirlitsins,
News“ athyglisverða grein um | Með undirfyrirsögninni: „Hver I auk Þfss sem starfssvið þess var auk-
lorfur á fiskverði, undir fyrirsögn-1 krefst lækkunar?“ er rætt um þann ið mÍn§' kin ráðstafana, sem
inni „Umræður um lækkað verð á orðróm að fiskverð hljóti að lækka I var Þess að tryS§Ja örugga
Heildsalarnir, Coca-cola-
stjórnin og Viðskiftaráð
eru samsekir aðilar.
Svindl heildsalanna í Reykjavík
er nú það málið, sem vekur lang-
mesta athygli. Þjóðin fagnar því að
straumhvörf urðu í þessum efnum
þegar nýja stjórnin tók við. En það
eru þó tveir hópar manna, sem líð-
ur illa yfir því að flett skyldi ofan
af þessu svívirðilega svindli heild-
salanna og yfirhilmingu Viðskifta-
ráðs og Coca-cola-stjórnarinnar.
Það eru í fyrstu lagi heildsalarnir
og í öðru lagi leiðarstjörnur Fram
sóknarflokksins.
Eims og kunnugt er tóku heild-
salamir og Framsókn höndum
saman til að reyna að hindra
myndun núverandi ríkisstjórnar.
Megináhersla var á það lögð af
hálfia þessara fóstbræðra að Coca
cola-stjórnin sæti áfram við völd.
Þarf ekki annað en fletta upp
blöðunum „Vísi“, „Tímanum" og
„Degi“ til þess að fá staðfestingu á
þessu.
Þegar rætt er um þetta glæpa-
mál heildsalanna, er af skiljanleg
um ástæðum ekki hægt að komast
hjá því að gagnrýna framkomu
Coca-cola-stjómarinnar í málinu
Viðskifta- og fjármálin voru í
höndum þeirra tvíburanna Björns
Ólafssonar, heildsala, og V. Þór
auk þess sem þeir höfðu tvö önnur
mikilvægustu málin í sínum hönd
um, atvinnumálin og utanríkismál
in. Viðskiftaráðið var skapað
þeirra mynd og starfsaðferðir þess
og verðlagseftirlit.
Nokkru eftir að það tók til starfa
var það opinbert leyndarmál um
alt land, að heildsölufyrirtæki
höfðu í frammi stórfelt svindl
sambandi við álagningu á vörur,
sem þau keyptu í Ameríku. Sósíal
istar vöktu athygli á þessu hvað eft
ir annað og 4. maí sl. beindi Þjóð
viljinn þeirri fyrirspurn til Við
skiftaráðs, hvenær ætti að rannsaka
innkaupsaðferðir heildsalanna
New York. Svar ráðsins 7. maí var
loðið, en þó segir þar, að frestur
inn sem ráðið hafi sett heildsölun
um, til að skila frumreikningum
sé „senn á enda“, en ráðið hefir þó
ekki flýtt sér meira en það, að það
gerði ekki þessa kröfu fyrr en í s
apríl, m. ö. o. var í meira en hei
ár bviið að láta heildsölunum halc
ast það uppi að skila ekki frum
reikningunum, áður en það gerði
kröfu um það, en þá voru sósíalist
ar á Alþingi hvað eftir annað búnir
að víta þetta furðulega „verðlags
eftirlit". Og árið 1944 leið einnig
lönduðum fiski. Hver er höfundur
veirrar hugmyndar?“
Segir í greininni, að orðrómur
um lækkun fiskverðs hafi vakið
cvíða hjá bretskum fiskimönnum,,
dví að verðlækkun muni hafa
áhrif á afkomu þeirra. Togaraeig-
endur hafi eigi síður ástæðu til að
cvíða, því að útgerðarkostnaður sé
um það bil tvöfaldur á við það, sem
var fyrir stríðið. Til dæmis séu
dæmi til að kol (einn aðalkostnað-
urinn) hafi kostað reknetaskip allt
að 65 s. (85 kr.) smálest. Er á það
aent í greininni að vitgerðin sé síst
ofsæl af núverandi verðlagi, og
megi það ekki lægra vera til þess að
og er á það bent að fiskimenn og
útgerðarmenn séu því mótfallnir
af ofangreindum ástæðum. Eigi sé
vitað að fiskkaupmenn og þeir, sem
selja steiktan fisk (,,friers“), hafi
óskað eftir verðlækkun, enda verði
þeir ekki annars varir en að al-
menningur geti greitt fyrir vöruna,
sem standist hvað verð snertir,
fyllilega samanburð við aðra mat-
vöru. Þessir aðiljar fara ekki fram
á lækkun verðs, heldur óska meiri
framkvæmd eftirlitsins var, að
skylda alla innflytjendur til þess að
senda verðlagseftirlitinu afrit af út-
reikningi sínum á söluverði hverr-
ar vörusendingar, og er hann bor-
inn saman við innflutningsskjöl,
sem tollyfirvöldunum eru látin í
té. Þá kom í ljós að nokkrir um-
boðsmenn eða innkaupadeildir,
sem ýmis fyrirtæki hafa í Banda-
ríkjunum gáfu sjálfir út vörureikn-
inga. Var mál þetta athugað ræki-
fjölbreytni tegunda og hærri gæða. le§a’ °§ ákveðið að taka slíka reikn-
~í greininni er á það bent, að al-1 in§a ekki §ilda við verðlagnmgu
menningur í Englandi hafi nú meira
eyðslufé milli handa en á friðar-1
tímum. Hinsvegar er fátt um vörur
og flest skamtað, en fiskur er ó-
skamtaður, enda þótt verð sé tak-
án þess að frumreikningunum væri markað. Þegar svo er,, að hægt er
skilað og nú til að kóróna yfirhilm> að fá góðan fisk fyrir hæfilegt verð,
mguna, gaf ráðið heildsölunum
svo frest til 20. febr. n. k. til að
skila „frumreikningunum".
Og allan þennan tíma steinþegja
þeir Björn Ólafsson og V. Þór og
stuðningsblöð þeirra Vísir, Dagur
og Tíminn um þetta svindl, nema
þegar Áki Jakobsson skýrði frá
þessu svindli í útvarpsumræðun-
um sl. haust, þá reis Björn Ólafsson
heildsali og ráðherra upp og lýsti
því yfir fyrir hönd stjórnar sinnar,
og þar á meðal V. Þór, að þessi
ákæra Áka væri svívirðileg árás og
hefði við engin rök að styðjast.
Hinar broslegu og barnslegu
tilraunir hins nýja ritstjóra „Dags“
til að reyna að þvo Björn og V. Þór
hreina, munu bera álíka
árangur og starfsaðferðir Bakka-
bræðra. Jafn traust eru rökin fyrir
því, að kommúnistar séu að undir-
búa undanhald og svik í málinu,
af því að þeir skýri rækilega frá
því og telji fyrverandi stjórn ekki
engilhreina af hinu glæpsamlega
athæfi og stórþjófnaði heildsal-
anna, sem best og mest studdu
stjórn Björns Ól. og V. Þór í bróð-
urlegri einingu við forystulið
Framsóknar.
„Dagur“ má gjarna selja bænd-
um þá sápukúlu, að engin stefnu-
breyting hafi orðið í þessu sameig-
inlega glæpamáli heildsalanna og
Coca-cola-stjórnarinnar með stjórn-
arskiftunum og breytingunni á
Viðskiftaráði. En það getum vér
sósíalistar sagt „Degi“, að „undan-
hald“ okkar í þessu máli mun
áreiðanlega ekki verða svo mikið,
að það lyfti V. Þór í þingsæti hér á
Akureyri næst, jafnvel þó Björn
stæði á bak við hann á senunni
með allar miljónirnar, sem heild-
salarnir hafa stolið frá þjóðinni í
stjórnartíð V. Þór — og án þess að
hann hreyfði hönd eða fót þjóð
inni til varnar — og veit hver mað
ur, sem þekkir tuúgl frá sólu,
hverjar ástæðurnar voru til þessa
kynlega athafnaleysis fráfarandi
stjórnar gegn miljónaþjófnaði stétt
arbræðra Björns Ólafssonar og þess
valdasjúka braskara er þar var með
honum eins lengi og hann gat
' setið.
vöru hér. Nú er því svo komið, að
allir innflytjendur hafa verið skyld-
aðir til þess að leggja frumreikn-
inga frá erlendum seljanda til
grundvallar útreikningi verðsins.
Fyrir þá innflytjendur, sem haft
hafa umboðsmenn vestan hafs, er
gefið hafa út slíka reikninga, hefir
verið lagt að senda verðlagseftirlit-
inu alla frumreikninga, sem það
hefir ekki þegar haft aðgang að, frá
því er fyrirkomulag það sem áður
er getið, var tekið upp. Var þeim
settur ákveðinn frestur til þess að
koma frumreikningunum í hendur
verðlagseftirlitsins, og er hann nú
senn á enda.“
Svo hljóðaði aðalatriðið í svari
Viðskiftaráðs.
Þessu var svarað í Þjóðviljanum
9. maí, qg birtist hér kafli úr því
svari og fyrirsögnin.
Svar Þjóðviljans 9. maí.
,Viðskiftaráð viðurkennir að
nokkru vítaverða vanrækslu sína,
en reynir að hilma yfir sem mest.
Hve lengi á svona starfræksla að
að haldast uppi?
Viðskiftaráð hefir svarað gagn-
ryni, er fram kom hér nýlega í rit-
stjórnargrein á innkaupaaðferðun-
um í New York, þar sem sýnt var
fram á hvernig ýmsir heildsalarnir
seldu sjálfum sér vöruraar og
skömtuðu sér álagningu. Svar Við-
skiftaráðs er þess eðlis að nauðsyn-
legt er að taka það til alvarlegrar
meðferðar.
1 .Viðskiftaráð viðurkennir að
- . .1.. , .P ,v I ýms fyrirtæki hér hafi í Bandaríkj-
Pjoðviljmn og Viðskiftarað. | unum sjál{ ^ út vömreikningi.
Síðan segir ráðið: „Var mál þetta
athugað rækilega og ákveðið að
munu margir hneigjast til að
drýgja sinn skorna skamt með fisk
réttum. Reynslan er líka sú, að al-
menningur kvartar ekki, enda þótt
verðið í fiskbúðunum sé nú um það
bil tvöfalt á við það sem áður var.
„Það skal játað, að fiskimenn
hafa haft góða afkomu. En gleym-
um því ekki, að þeir stunda erfitt
starf og áhættusamt á gömlum skip
um og á vígsvæði óvinanna. Það er
engin ástæða til að sjá ofsjónum
yfir launum þeirra."
Creininni lýkur á þessa leið:
„Enginn býst við að núverandi
verðlag haldist til eilífðar, enda er
það of hátt miðað við kaupgetu
fyrirstríðsáranna. En miðað við nú
verandi kaupgetu og verðlag er
það hæfilegt. Eftir stríðið kann
kaupgetan að lækka og samkeppni
ódýrari matvæla að koma til
greina. En það er nóg að láta allt
hafa sinn gang. í vor verða fleiri
togarar að veiðum og meiri fiskur
mun berast á land. Verð mun þá
falla af sjálfu sér. . Enginn greið-
ir útgerðinni styrk eins og annari
matvælaframleiðslu. Því má segja
að fiskverið sé í samræmi við eðli-
lega v'erðmyndun.“
(Fréttatilk. frá ríkisstjórninni).
(Framhald af 1. síðu).
Óttast skipuleggjendur dýrtíðar-
innaa- að eftirlitið yrði strangara
— og er það eitt atriðið í stjómar-1
•samvinnu heildsalanna og S.Í.S.,
sem samið var um að forðast?
Er ekki mál til komið að saka-
málarannsókn fari fram á inn-
kaupaaðferðum sumra íslenskra
heildsala í New York?“
taka slika reikninga ekki gilda við
verðlagningu vöru hér.“
,Rækilega“ — hvað þýðir það á
máli Viðskiftaráðs? — Jú, það þýðir
að í meir en ár var þessi fölsunar-
aðferð látin viðgangast og fyrst eft-
ir að hvað eftir annað var búið að
deila á þetta á Alþingi af hálfu só-
síalista, þá drattast Viðskiftaráð til
c \T‘\ í 'C r\ n ' I Þess nú seint í að fyrirskipa að
^var Vlðsklltaraos 7. mai. I skila „frumreikningum frá erlend-
Viðskiftaráð svaraði með yfirlýs- um scljanda.“
mgu, er birtist í Þjóðviljanum 7. Viðskiftaráð hefir m. ö. o. van-
maí. Þar segir m. a.: I raskt þá skyldu sína í heilt ár að
„í tilefni af forystugrein blaðs I trYggJa með nákvæmu eftirliti og
yðar 4. maí „Hvenær á að rannsaka öðrura aðferðum að landsmenn
innkaupaaðferðir heildsalanna i fen§Íu sem ódýrasta vöru og ekki
New York“, skal það tekið fram væri fluttur ut gjaldeyrir og svik-
sem hér fer á eftir: 1 (Framhald á 4. síðu).