Verkamaðurinn - 03.03.1945, Page 1

XXVIII. árg.
Laugardaginn 3. mars 1945.
i
9. tbl.
m
Áburðarverksmiðjufrumvarpinu var vísað fil nýbyggingar
ráðs en ekki svæff eins og „Dagur” staðhæfir.
Það var gert vegna þess að málið var svo illa undirbúið
af hálfu fyrverandi stjórnar.
1 ritstjórnargrein „Dags“ 22. f.
m. er vikið með nokkrum orðum
að áburðarverksmiðjumálinu og
laetur hið virðulega málgagn Frain-
sóknar svo um mælt í sambandi við
afgreið&lu áburðarverksmiðjumáls-
ins á Alþingi: „Það er kunnara en
frá þurfi að segja, að áburðarverk-
smiðjumálinu var stungið undir stól
fyrir atbeina Reykjavíkurvaldsins".
Ennfremur fylgir þessu sú skýring
af hálfu „Dags“ að „kommúnistarn-
ir“ hafi staðið „að baki Reykjavík-
urvaldinu, sem beitti sér fyrir nið-
urskurði“ áburðarverksmiðjumá !s-
ins. — Og ennfremur — eins og
nærri má geta (sbr. hinar þrótt-
miklu athafnir Framsóknar í hafn-
armannvirkjunum á Oddeyrar-
tanga!) er „Dagur“ svo llítillátur að
geta þess að „Framsóknarmenn ein-
ir“ hafi fylgt áburðarverksmiðju-
málinu á Alþingi.
Ætla mætti að maður eins og rit-
stjóri „Dags“, sem er alinn upp af
barnaskólastjóra, blæs sig út af því
að hann sé kristilega sinnaður,
sanngjarn og sannorður, og veifar
þar að auki penna ,,Dags“ í nafni
tveggja annara skólastjóra bajjar-
ins, léti slíkt ekki henda sig, að fara
með fleipur eitt, blekkingar og vís-
vitandi ósannindi.
Staðreyndirnar eru nú samt sem
áður þær, að digurmæli ,,Dags“ í
áburðarverksmiðjumálinu eiga við,
engin rök að styðjast. Og þau eru
borin fram fyrst og fremst til þess
að reyna að breiða yfir algjör svik
Framsóknar hér í bænum í hafnar-
málinu. Karlmensku, orð og at-
hafnir Framsóknar þekkja allir
bæjarbúar og verður það mál því
ekki rætt frekar hér í þessu sam-
bandi, Framsókn hefir reynst þar
taglbnýtingur Jóns Sveinssonar,
Sveins Bjarnas. og annara íhalds-
manna og vegið aftan að því máli
að baki þeirra, svo notuð séu orða-
tiltæki „Dags“.
Hinsvegar mun rakin hér saga
dúsumáls „Dags“ um þessar mund-
ir, áburðarverksmiðjumálsins.
Fyrir nokkrum árum kom opin-
berlega fram sú hugmynd að áburð-
arverksmiðja yrði reist í Reykjavík.
Tillögu þessa átti Asgeir Þorsteins-
son, verkfræðingur, sem hefir verið
fulltrúi Sjálfstæðisflokksins í rann-
sóknarráði ríkisins. Var hugmynd
hans meðal annars sú, að verk-
smiðjan fengi orku frá Sogsvirkj-
uninni um nætur og á iiðrum þeim
tímum, þegar önnur rafmagnsnotk-
un er lítil eða mun minni en vana-
lega. A þennan hátt taldi hann að
unt væri, til að byrja með, að fá
ódýran aflgjafa og hagnýta orku,
sem að ciðrum kosti var ekki notuð.
En af því að til'lagan var frá
Sjálfstæðismanni þótti Framsókn
eðlilegt að virða hana að vettugi,
enda var hægt um vik fyrir Fram-
sókn að svæfa málið, þaf sem yfir-
stjórn búnaðarmálanna hefir um
hartnær tveggja áratuga skeið verið
í höndum Framsóknar, og hefir
hún notað þá aðstöðu dyggilega til
að sporna eftir mætti gegn róttæk-
um breytingum í landbúnaðarmál-
um, og þannig átt dýpstan þátt í
því með þessari nátttröllsalfistciðu
sinni, að flæma fólkið úr sveitun-
um og m. a. efla þá eðlilega Reykja-
víkurvaldið svokallaða.
Nú er það óumdeilanleg stað-
reynd, að Framsóknarflokkurinn
hefir haft alveg sérstaklega góða að-
stiiðu til að vera búinn að hrinda
áhurðarverksmiðjurnálinu í fram-
kvæmd fyrir mörgum fíúih. Því
auk þess sem hann hefir haft yfir-
stjórn búnaðarmálanna í síntt'm
höndum í nærfelt tvo áratúgi þá
hefir hann átt fulltrúa í ríkisst jórn
síðan 1927 og lengst af forsætisráð-
herrann. Auk þessa er hann og hef-
ir verið öllu ráðandi í Sambandi !s-
lenskra samvinnufélaga og i flesi-
utn kaupfélögum landsins, og þá
síðast en ekki síst í hinu mikla
gróðasöfnunarfyrirtæki KEA (sem
byggir þó heidur hótél „fyrif ’ > end-
ur og verkamenn‘.‘ en að leggja té í
áburðarverksm iðj u).
En „bændavinátta“ Framsóknar,
„framtak“, „karlmenska", „ábyrgð-
Um nokkura daga skeið hafa
Bandamenn verið í stórsókn á vest-
urvígstöðvunum og hafa m. a. tek-
ið borgirnar Múnchen-Gladbacli,
Krefeld og Venlo og eru nú byrj-
aðir stór^kotahríð á stórborgirnar
Köln og Dusseldorf. Eru Þjóðverj-
ar á flótta á Kölnarsléttunniogtelja
fréttaritarar að þess sé skamt að
bíða að orustunni um hana verði
lokið. — í gær tóku Bandamenn um
17.5DO fanga. Fangar, sem hafa ver-
ið yfirheyrðir, telja að stríðinu
hljóti mjög bráðlega að verða lokið
og segja að Þýskaland sé eins og vit-
firringahæli," fjöldi manns sé þar
artilfinning“, „skygnleikur", „á-
ræði“ og „framfaravilji", svo notuð
séu dúsuorð „Dags“, virðist ekki
hafa átt sérlega djúpar rætur, þvf
Framsókn notaði ekki hina sterku
aðstöðu sína til að koma upp
áburðarverksmiðju, heldur sat á
málinu nær allan hinn þríþætta
valdatíma sinn. En þegar Æsgeir
kemur tneð tillögu sína varð Fram-
sókn að aðhafast éitthvað til mála-
mynda til þess aðfunt væri að drep i
tillögu Ásgeirs eða annara í þess r
máli, Sperti Framsókn nú skvndi-
lega upp stélið. Vilhjálmur Þór er
látinn tilkynna með pomp og pragt
að amerískur verkfræðingur verði
fenginn til þess að gera áætianir
um stofnun og starfrækslu áburð-
arverksmiðju. Á áætlunum þessa
erlenda verkfræðings var svo bygt
ifrumvarp fyrverandi landbúnaðar-
málaráðherra um áburðarverk-
smiðju, sem „Dagur“ staðhæfir að
hafi verið svæft.
Þetta frumvarp, sem Framsokn
fæddi loksins eftir nær 20 áf3 trieð-
göngutíma , er svo flaustíirslega
samið og bygt á svó' ótraustft^pog
ófullnægjandi athugunum, að Ei fi-
jdeild Álþingis sá sér ekki fæ.'t ann-
að en að afgreiða það með rök-
studdri dagskrá og vísa því til ríkis-
stjórnarinnar og nýbyggingaráðs,
Framhald á 2. síðu.
A.Jundi Verkamannafélagsins sl.
sunnudag var rætt um núverandi
atvinnuleysi verkamanna hér í bæ
.daglega handteknir og teknir af
Tíft.
Á autsurvígstöðvunum hafa her-
sveitir Rokossovskys brotist í gegn-
um varnarlínu Þjóðverja í Pomm-
ern og m. a. tekið borgina Neu-
Stettin og hafa síðan sótt hratt
fram til Eystrasalts og herma fregn-
ir að þær séu jafnvel komnar að
sjávarströndinni, miðja vegu milli
Danzig og Stettin.
Þjóðverjar segja,að Rússar hafi
nú dregið að sér 7 heri við Oder til
árásarinnar á Berlín. — í Breslau
krepþa Rússar æ meir;að Þjóðverj-.
um.
Axel Schiöth gefur
10 þús. kr. sjóð
til minningar um föður sinn.
Á aðalfundi Iðnaðarmannafé-
lags Akureyrar er haldinn var um
síðustu helgi, var frá því skýrt að
Axe-1 Sehiöth, bakarameistari, hefði
á 75 ára afmælisdegi sínum, 14.
febr. sl„ afhent félaginu 10 þús. kr.
sjóð til minningar um föður sinn,
Hinrik P. Schiöth, bakarameistara.
Á að verja sjóð þessum til að styðja
iðnað og iðnaðarmenn hér í bæn-
um.
Sigurður Eggerz
SJÖTUGUR.
1. þ. m. átti Sigurður Eggerz, fyr-
verandi bæjarfógeti, 70 ára afmæli.
í tilefni af því héldu ýmsir bæjar-
búar honum samsæti þann dag, en
sýslunefnd Eyjafjarðarsýslu hafði
kvatt hann með samsæti sl. þriðju-
dag. Sigurður Eggerz er óvenjulega
vinsæll maður og hefir hlotið virð-
ingu allra fyrir trúmensku sína og
áhuga í sjálfstæð.ismáli þjóðarinn-
ar.
‘ÞINGSLIT í DAG.
Alþingi er slitið í dag kl. 18. Meðal
þeirra laga, sem það hefir afgreitt,
eru launalögin. Verður í næstu
blöðum skýrt frá afgreiðsfu þeirra
og annara helstu þingmála.
og atyinnuhorfur í framtíðinni.
Kom þar greinilega í ljós, að verka-
menn eru orðnir langleiðir á að-
gerðaleysi bæjarstjórnarinnar í at-
vinnumálum hér og þeir eru stað-
ráðnir í að knýja hana til einhverra
þeirra aðgerða, er bæti úr böli at-
vinnuleysisins er nú herjar bæinn.
Eins og menn muna, sendi Verka-
mannafélagið erindi til bæjar-
stjórnar í janúarmánuði sl„ þéss
efnis, að hafin yrði atvinnubóta-
vinrta fyrir 80—100 manns, en svo
margir reyndust þá atvinnulausir
af meðlimum félagsins. Fólagið
benti þá jafnframt á nauðsynleg
verk, sem bærinn gæti látið vinna.
Þessa kröfu félagsins hundsaði bæj-
arstjórnin algerlega og bar brigður
á, að svona mikil brögð væru að at-
vinnuleysi meðal verkamanna, en
taldi þó ré(t; að bæ.rinn sæi 20—30
mönnum f$rir einhveni vinnu, en
sú vinna héfir naumast enn verið
hafin og ekkert bendir til að bæj-
arstjórn vakni til vitundar um
skyldur sínar gagnvart bæjarbúum.
(Framhald á 4. síðu).
Bandamenn í stórsókn
á vesturvígstöðvunum
Byrjaðir skothríð á Köln og Dlisseldorf
Verkamannafél. Akureyrarkaupstaðar
skorar á bæjarstjórn að hefja nú þegar atvinnubótavinnu
fyrir 80 manns og beita sér fyrir byggingu nýtísku tunnu-
verksmiðju hér í bæ, sem framleiði a. m. k. 100 þús. tn. á ári.