Verkamaðurinn - 24.03.1945, Qupperneq 5

%
VERKAMAÐURINN
Kartöfluleysi og kartöflurækt
Það fer ekki dult, að Akureyr-
ingar eru svo að segja kartöflulaus-
ir. Fjöldi manna hefir ekki séð
kartöflur svo mánuðum skiftir, en
aðrir hafa neyðst til að horða út-
sæðið sitt.
Menn treystu |jví lengi vel, að er
Grænmetisverzlun ríkisins sæi um,
að kartöflur yrðu héi^á markaði þá
og þegar. En opinberar ráðstafanir
hafa brugðist hrapallgea, um öflun
og dreyfingu á kartöflum í vetur;
og ættu menn nú að hugleiða,
hvort ekki er hægt fyrir Akureyr-
inga að vera sjálfum sér nógir að
minnsta kosti. Og treysta ekki á
forsjá Grænmetisverslunarinnar.
Orsakir þess, að hér skortir nú
kartöflur, eru fyrst og fremst þær,
að ekki er ræktað nægilega mikið í
landinu af kartöflum.
Síðastliðin tvö ár hefir verið til-
finnanlegur uppskerubrestur, sem
menn almennt kenna óhagstæðu
tíðarfari. Stormar hafa spillt ný-
gróðri á vorin og næturfrost hafa
sorfið svo að kartöflugrasini
miðjum sumrum, að gras hefir svo
að segja kalfallið í sumum görð-
um. En þó hefi eg veitt því athygli
hér á Akureyri, að sá munur er
hve kartöflugras þolir mikið frost,
að þó það kalfalli í einum garði,
þá sér varla á grasi í öðrum garði,
þó samliggjandi séu og mun það
stafa af misjöfnum aðbúnaði garð
anna og misgóðu útsæði. En nærri
má geta hver uppskerumunur er í
slíkum görðum.
Það er hægast að kenna tíðarfar-
inu um uppske-rubrestinn, en þar
kemur þó margt fleira til greina.
Eg álít að hægt sé að rækta hér
nægilega mikið af kartöflum í ekki
verra árferði en verið hefir hér
undanfarin sumur, ef menn leggja
þá rækt við kartöfluræktunina, sem
nauðsynleg er, svo jákvæður árang-
ur náist. Það vantar ekki kartöflu-
land á Akureyri. Á Oddeyrinni eru
garðarnir það nærri híbýlum
manna, síðan túníin voru tekin
undir kartöflugarða, að mönnum
er vorkunnarlaust að hirða vel þá
garða. En garðarnir á eyrinni nægja
ekki öllum útbæingum og verður
því enn að taka tún undir garða og
gefa mönnum þannig kost á að fá
garðstæði, sem ekki er mjög langt
að sækja. Ef sú vakning skyldi nú
verða í kartöfluleysinu, að menn al-
mennt hugsi sér að láta það ekki
henta hér annað sinn, að svo að
segja mestallur bærinn sá kartöflu
laus. Það er ekki vansalaust fyrir
Akureyringa að setjast að kartöflu-
lausu matborði, marga mánuði
ársins. Til ræktunarinnar er hér
yfrið land og moldin djúp og frjó.
Eg vil af minni fáfræði (þar sem
eg er hvorki búfræðingur né bún-
aðarráðunautur) drepa hér á það,
sem eg álít að Akureyringar þurfi
að gera og vinda bráðan bug að.
Það er þá fyrst að sjá fyrir útsæð-
inu. Svo mun ástatt að mjög lítið
er til af útsæði í bænum, enn hefir
þó ekkert heyrst um opinberar ráð-
stafanir í því máli. Hér eiga allir
bæjarbúar óskift mál og því verð-
um við að skora á forráðamenn
aessa bæjarfélags, að ráðast nú til
bráðra athafna um öflun útsæðis.
Það fer að styttast til þess tíma að
leggja verður útsæði niður til spír-
unar og þessvegna þolir það enga
bið að leitað sé fyrir sér hvar hægt
fá kartöflur til útsæðis.
Annað er það, að menn þurfa að
geta gefið sig fram við einhvern
ákveðinn ’mann með pantanir sínar
útsæði, svo fyrir liggi sem fyrst,
live þörfin er mikil.
Eg vil leyfa mér að benda á, að
bærinn hefir haft síðastliðið ár
ráðunaut í ræktunarmálum, og
væri að sjálfsögðu mjög heppilegt
að hann væri nú af bæjarstjórn út-
nefndur til að sinna þessum mál-
um. Almenningur þarf leiðbeining-
ar með, um val útsæðis og meðferð
útsæðis, um garðvinnsluna og sér-
staklega meðferð áburðarins.
Það verður alltaf gagndrýgst að
ráðgefandi maður sé til staðar þeg-
ar vorvinnan er framkvæmd í görð-
unum. Eg hefi veitt því athygli að
hjá hverjum er sinn siðurinn við
notkun útlenda áburðarins. Að
menn séu þannig að þreyfa sig
áfram án þekkingar, getur ekki
gengið. Það sýnir árangurinn af
kartöfluræktinni hér. Nú vil eg
skora á menn að leita sér upplýs-
inga sem að gagni megi komatvið
ræktunina og fylgja því sem best
hefir reynst. Ef hver heimilisfaðir
á Akureyri sáir einni tunnu á kom-
andi vori, þá þarf enginn að kvíða urmar.
kartöflulausu mathorði næsta vet-
borg
En menn mega ekki gleyma því,
að meðferð kartiiflunnar, frá því
hún er lögð niður til spírunar og vorn
þar til upp er skorið að hausti, er
það mikilvæg, að á því vetlur hvort
takast má að rækta kartöflur við
þau skilyrði, sem hér hafa verið
undanfarin sumur. *
T. E.
i! 1390
IMI
Hvers vegna voru breskir hermenn
sendir gegn grískum föðurlandsvinum?
Máske eftirfarandi staðreyndir
geti upplýst það, fyrir hverja
bretska stjórnin var að vinna þegar
hún sendi bretska hermenn til að
berjast gegn grískum skæruliðum.
1898 beið Grikkland ósigur fyrir
Tyrkjum. Grikkir voru í nauðum
staddir í stríðslok og þörfnuðust
hjálpar kristinna bræðra.
Auðmenn Bretlands og fleiri
landa lánuðu þeim fé. Síðar þurftu
Grikkir að fá meiri lán. Kjörin
voru yfirleitt þau að greiða 7—8%
vexti, t. d. með því að út á skulda-
bréf með 5% vöxtum voru aðeins
borguð 68Vl°7o- — Nefnd var sett,
sem gerði Grikkland að raunveru-
legri nýlendu, með því að hún
hafði valdið til að innheimta toll-
ana í höfnum Grikklands, fyrst og
fremst Pireus, og taka fyrst sér til
handa upp í vexti og afborganir,
áður en gríska ríkið fengi nokkuð.
v Gríska þjóðin varð að þræla fyrir
þessum afborgunum og skuldum til
bretsku auðjöfranna, borga skuld
irnar mörgum sinnum og skulda
þær þó altaf. Hinn br'etski Shylock
gaf ekkert eftir. Gríska þjóðin sökk
dýpra og dýpra í skuldafenið.
Eftir síðasta stríð var þjóðarskuld
Grikkja orðin yfir 100 miljónir
sterlingspunda (yfir 2600 miljónir
króna), — og skuldabréfin á þessa
upphæð voru seld í London. vext-
ir 8%!
Þriðjungur allra tekna ríkisins
fór í þessar greið,slur.
Grikkir borguðu upprunalega
skuldina tvisvar og þrisvar sinnum.
en helgreipar lánardrottnanna
’krepptuts því fastar að hálsi þjóð
arinnar vegna okurvaxtanna.
Þegar Bretland lýsti því yfir, að
þaðí myndi ekki borga Bandaríkj
unurn stríðsskuldirnar, hugðu
Grikkir, að nú myndi fást linað á
klónum.
Lýðveldið gríska impraði nú á
því 1932, hvort ekki væri hægt að
fá vextina lækkaða.
Það var rekið upp Rama-kvein í
City, f jármálahjarta Lundúna — og
f jármáladrottnarnir létu bretsku
stjórnina gera sínar öryggisráðstaf-
anir.
Lýðveldið var afnumið í Grikk-
landi, það hafði verið óþægt lánar-
drottnunum, — og Georg konung-
ur settur til valda af Bretum 1935.
Hann sparkaði svo lýðræðisstjórn-
inni og gerði Metaxas að einræðis-
herra: Og Grikkland byrjaði aftur
að borga vextina, þá, sem það hafði
ekki getað greitt eftir neyðarárið
1932.
Snemma á árinu 1944 sendu
bretskir lánardrottnar Grikkja
skjal til bretska utanríkismálaráðu-
neytisins ti4 þess að áminna það
um að láta grísku stjórnina í Kairo
gefa fyrirheit um að varðveita rétt
lánardrottnanna til tolltekna og
innheimtu í Grikklandi: Shylock
heimtaði sitt kjötpund af hinni
sveltandi þjóð.
Bretska utanríkismálaráðneytið
lét Papandreou-stjórnina fá hinn
kristilega boðskap lánardrottn
anna. Ekki mun hafa staðið á und-
irgefninni þar.
Bretskt herlið var síðan sent
land til að taka Pireus.
Hagsmunir bretsku lánardrottn-
annaf 8% skuldabréfin — eru dýr
mætari en blóð bretskra hermanna,
svo að ekki sé talað um líf og blóð
Grikkja.
ASaííundm Þingstúku Eyjafjarðar
verður haldinn í Skjaldborg á föstudag-
inn langa (30. þ. m.) kl. 8 e. h. — Fund-
arefni: Venjuleg aðalfundarstörf. Stig-
veiting.
Verkamannafélaé Akureyrarkaupstað-
ar heldur fund á morgun í Verklýðshús-
inu kl 1.30 e. h. Áríðandi mál á dagskrá
Orustan um Stalingrad. —
Bókaútgáfan Rún, Siglu-
firði. — Prentverk Odds
Björnssonar 1945.
. Á meðan frelsi og mannréttindi
líða ekki undir lok í heiminum,
mun orustan um Stalingrad talin
einn þýðingarmesti viðburður sög-
En þótt margt hafi verið
ritað og rætt um hinar æðisgengnu
tilraunir Húnanna til þess að ná
þessari hernaðarþýðingarmiklu
í sitt vald, og hina ötullegu
Rússa, ekki einungis her-
mannanna úr Rauða hernum held-
ur einnig þeirra óteljandi karla og
kvenna, sem lögðu lífið í sölurnar
til þess að bjarga þjóð sinni og ætt-
jörð sinni úr tortímingarklóm naz-
istanna, erum við ennþá furðu fá-
fróð um allar þær skelfingar, sem
borg þessi og verjendur hennar
urðu að þola á þessum örlagarík-
ustu dögum sögunnar.
Það er því gleðiefni að fá í hend-
ur bók, sem í stuttu en skýru máli,
isamt mörgum myndum, greinir
okkur frá þessum mikla harmleik,
en þó verður aldrei hægt í myndum
eða línum að fá fullkomlega rétta
mynd af orustunni um Stalingrad,
eins og hún var í raun og sannleika,
en þeim, sem aldrei hafa þolað hin-
ar ægilegustu ógnir styrjaldrainnar
er það holl hugvekja að láta hug-
ann dvelja við það hvaða þýðirtgu
orustan við Stalingrad hafði á gang
sögunnar, og um leið fyrir okkur,
sem. aldrei höfum þurft að taka
okkur vopn í hönd, til þess að verja
okkar eigin frelsi, okkar eigið lanid,
okkar eigin heimili og ástvini. Ég
illa svikinn ef íslenzk alþýða
kann ekki að meta þessa bók að
verðleikum.
Saga Kommúnistaflokks
Ráðst jórnarrík janna í þýð-
ingu Björns Franzsonar.
Víkingsprent Rvík 1944.
Það var þjóðþrifaverk að gefa ís-
lenzkri alþýðu jafn greinargóða
heimild um stofnun og þróun
Konnnúnistaflokksins í Ráðstjórn-
arríkjunum. Þekking fólks um þau
mál hefir hingað til verið minni en
skyldi, en úr þeirri þekkingarvönt-
un bætir bók þessi með ágætum.
Engin þjóðfélagsleg umbóta-
hreyfing hefir farið jafn glæsta sig-
urför um heiminn og sósíalisminn,
og hefir þó oft verið og er enn við
ramman reip að draga. En þvert
ofan í allar óskir og spár hinna fjöl-
mörgu óvina framþróunarinnar í
heiminum hefir hann staðið af sér
alla storma, og reynst því traustari,
sem meiri vandi var á höndum. Og
full ástæða er að ætla að æ fleiri
þjóðir bætist í þann hóp, se*m að-
hyllist sósíalistiska þjóðfélaðaskip-
an, því að með því eina móti verður
hægt að tryggja varanlegt réttlæti
og frið í heiminum. En til þess að
svo geti tekizt verðum við að nema
allt, sem numið verður að fenginni
reynzlu þeirra, sem ísinn hafa brot-
ið á því sviði, varast þau mistök,
(Framhald á 6. síðu).