Verkamaðurinn - 24.03.1945, Blaðsíða 6

I
6
VERKAMAÐURINN
Hæpin „Dag"-vinna
Ávarp til
Dagur virðist ekki hafa séð sér
annað fært en að verja sínum dýr-
mæta leiðara í næstsíðasta tölubl.,
til að ófrægja þá ráðstöfun núver-
andi menntamálaráðherra, er hann
afnam stjórnmálalega frelsisskerð-
ingu nemenda í M. A., sém komið
var á af Hriflu-Jónasi á sínum
tíma.
Fer Dagur mörgum orðum um,
að þessi' ráðstöfun ráðherrans sé
bein og miður sæmandi árás á nú-
verandi skólameistara hlutaðeig-
andi skóla, sem hafi barist fyrir því,
að svifta nemendur sína þessum
rétti, til að koma í veg fyrir að þeir
gætu „blandað sér á óviðurkvæmi-
legan hátt í hatröm deilumál og
róstur bæjarbúa", eins og blaðið
orðar það. Því sé það fyrst og fremst
skólameistari, en ekki Jónas, sem
hafi verið valdur að framgangi
þessa ákvæðis. En hvor þeirra hef-
ur átt þar meiri hlutdeild í, getur
vart orðið aðalatriðið í þessu sam-
bandi. Hitt skiptir meira máli,
hvað slíkar hömlur þýða í raun og
veru, og hvort þær séu æskilegar.
Mönnum fær vart blandast hug-
ur um, að orðið stjórnmál, og það
þótt afmarkað sé við pólitík, er
þegar orðið svo víðtækur samnefn-
ari allra mannlegra athafna, að
tæpast verður þar neitt undan skil-
ið. Það hlýtur því að vera næsta
mikil goðgá, að ætla að útiloka vissa
hópa nær fullþroska einstaklinga
frá afsjtiptum af þeim málum, og
það því fremur, sem um er að ræða
fólk, er leggur stund á bóklegan
lærdóm, til aukinnar þekkingar og
víðsýni. Slíkt kemur manni aðeins
til að ætla, að viðkomandi mál séu
í einhverskonar því ásigkomulagi,
sem aukin fræðsla og þekking séu
í höfuðandstöðu við.
Þetta getur líka verið skýringin,
með tilliti til ákveðins stjórnmála-
ástands, þess, er ríkti í landinu, þeg-
ar umrætt ákvæði var lögbundið.
Þá var ástandið á sviði stjórnmál-
anna með þeim hætti, að ein
þyngsta stjórnarandstaðan gat verið
fólgin í því, að ,,óheppilega“ marg-
ir tækju að hugsa, eins og formaður
þáverandi alræðisflokks gaf einu
sinni svo skoplega í skyn, við sér-
stakt tækifæri.
En frá venjulegu sjónarmiði
heilbrigðrar skynsemi, hlýtur málið
að horfa þannig við, að opinber
stjórnmál, sem öndvegismál hverr-
ar siðmenntaðrar þjóðar, verðskuldi
íhugun og afskipti sérhvers þjóð-
félagsþegns, sem vill þeim eitthvað
að mörkum leggja, hvort heldur
það er bundið við stéttabaráttu,
eða þjóðmálin yfirleitt. Sé hinsveg-
ar álitið, að nám við einn eða fleiri
skóla, eða félagslegt samneyti
nemenda, stofni til óæskilegra
áhrifa gegn hagsmunum þjóðarinn-
ar, hví bæri þá ekki fremur að
grafast fyrir rætur meinsemdanna
og endurskoða tilverurétt slíkra
menntastofnana?
Nei, ástæðan felst ekki í því, í
þessu tilfelli. Hafi verið nokkra
ástæðu að ræða, mun hún einfald-
lega hafa verið sú, að í M. A., eins
og fleiri stærri skólum, skapaðist
vettvangur víðra og frjálsra lífs-
skoðana, í stjórnmálum sem öðru,
en slíkur jarðvegur olli þeim vitan-
lega nokkrum áhyggjum, sem á
sviði opinberra mála álitu Tímann
hina einu og sjálfsögðu' heimilis-
bilvlíu til sjávar og sveita, og allt
gagnstætt hans jskriffinsku þjóð-
hættulegt.
En að óreyndu ber eigi að gera
svo lítið úr dómgreind almennings,
að hans vegna sé nauðsynlegt, með
tilliti til velfarnaðar, að viðhalda
einhliða áróðri og erfðakenningum
í stjórnarfarslegum efnum, og múl-
binda. þroskaða fræðiiðkendur op-
inberra stofnana, meðan þeir eru
ungir, með ótruflaða sannfæringu
og næmastir fyrir heilbrigðri af-
stöðu til þjóðfélaslegra vandamála.
Þesskonar getur aldrei verið nauð-
synlegt, nema til þess að yfirhylma
og vernda vafasaman málstað.
En skyldi þá nokkurn þurfa að
undra, þótt það komi vel heim við
hagsmuni Dags.
BÆKUR
Framhald af 5. síðu
sem alltaf vilja verða þegar byggja
verður allt upp frá grunni, en til-
einka sér allt, sem verða má til þess
að bæta og fegra lífið. Bók þessi er
því öllum hollur lestur. Kommún-
istaflokkur Ráðstjórnarrikjanna á
tvímælalaust einn stærsta þáttinn í
því að bjarga mannkyninu frá þeim
skelfingarörlögum, sem nazisminn
hafði búið því, þ>að er því gleðiefni
að eiga sögu hans í jafn aðgengi-
legum búningi.
Síðasti víkingurinn eftir
Johan Bojer. Steindór Sig-
urðsson íslenzkaði. Bóka-
útgáfa Pálma H. Jónsson-
ar. Akureyri, Prentverk
Odds Björnssonar, 1945.
Eg get ekki látið taakifærið ónot-
að til þess að minnast á Síðasta vík-
inginn, þótt eg hafi ekki ennþá átt
þess kost að sjá hann í sínum nýja,
íslenzka búningi. En síðan eg las
hann fyrir nokkrum árum á norsku
hefi eg oft óskað þess að hann gæti
sem fyrst orðið almenningseign ís-
lenzkra lesenda. Síðasti víkingurinn
er hr.einræktuð sjómannasaga, en
um það efni hafa íslendingar enn-
þá átt fátt eitt af góðum, sígildum
bókmenntum. Eg er illa svikinn ef
hann fellur ekki vel i geð íslenzkra
lesenda, og þó fyrst og fremst sjó-
manna.
S. R.
Aðalf undur
Rauðarkrossdeildar Akureyrar
verður haldinn að Hótel
KEA miðvikudaginn 28.
mars kl. 8.30 síðdegis.
Dagskrá
samkvæmt félagslögum.
Stjómin.
Meðal allra þeirra hörmunga,
er dunið hafa á saklausum borg-
urum og börnum, á þessum síð-
ustu og verstu tímum, er vart
hægt að hugsa sér meiri skelf-
ingar en þær, er orðið hafa í
Normandí á Frakklandi.
Mörg hundruð þúsund manns
urðu heimilislaus eftir látlausar
loftárásir margra mánaða. —
Hrundar borgir og limlest fólk,
sjúk og klæðlaus börn, er mynd
sú, er blasir við augUm ferða-
mannsins, er heimsækir þessar
slóðir. Allt líf virðist slokknað,
en eftir storma og stórkostleik
hinna hrikalegu átaka er nýtt líf
farið að bærast á þessum fornu
slóðum norrænna víkinga. End-
urreisnarstarf er hafið, flótta-
menn streyma aftur til sinna
fornu heimkynna, þótt rústir
einar bíði þeirra.. í öllu Nor-
mandí fórust eða slösuðust
400.000 manns í átökum síðasta
sumars. Það fólk, sem eftir lifir,
berst við hungur, sjúkdóma,
klæðleysi. Hjálparstarfsemi er
víða hafin, matvæli og fatnaður
berst nú til þessara héraða úr
mörgum áttum, eri í mörg horn
er að líta. Eymdin blasir þó alls
staðar við og skortur er á öllu.
Vér íslendingar höfum átt því
láni að fagna að sleppa við loft-
árásir á byggðir og bæi. Vér höf-
um sýnt vináttuhug vorn til
Rauða Krossins í Finnlandi og
Sovétrík junum og til Norð-
manna, og danskra flóttamanna
með rausnarlegum gjöfum. Vér
berum djúpa samúð í brjósti til
allra þeirra, er þjást af hörmung-
um þessarar styrjaldar.
Nokkrum vinum Frakklands
hér í bæ hefir komið saman um,
að oss íslendingum beri að sýna
vinarvott til hinnar miklu
frönsku menningarþjóðar með
því að taka þátt í endurreisnar-
starfi því, sem hafið er þar í
landi. Oss hefir komið saman
um að leita gjafa til líknar bág-
stöddu fólki í Normandí. Vér
biðjum um hvers konar fatnað,
er geti orðið til skjóls þurfandi
fójki á öllum aldri. Allar gjafir
eru vel þegnar. Fyrir peninga-
gjafir munúm vér kaupa fatnað
og senda til einnar borgar í
Normandí eða héraðs, þar sem
þörfin er mest. Sá staður verður
valinn í samráði við frönsku rík-
isstjórnina.
Yfirstjórn Bandaríkjahers hér
á landi hefir góðfúslega lofað að
greiða fyrir skjótum flutningi
þessarar fyrirhuguðu fatagjafar
til ákvörðunarstaðar.
Vér skorum því á þjóð vora að
sýna samúð sína í verki með
sjúku, klæðlitlu og fátæku fólki
í Normandí með því að láta
gjafir af hendi rakna til þessa
bágstadda fólks.
Vér höfum myndað sjö marftia
nefnd til þess að standa fyrir
framkvæmdum og er Pétur Þ. J.
Gunnarsson stórkaupmaður for-
maður nefndarinnar, en Eiríkur
Islendinga
Sígurbergsson viðskiptafræðing-
úr, ritari og gjaldkeri.
Öllum gjöfum má koma á
skrifstofu áðurnefnds formanns
í Mjóstræti 6, eða í verzunina
,.París“, Hafnarstræti 14. Auk
þess hafa dagblöðin lofað að
veita peningagjöfum móttöku.
í Framkvæmcf'anefnd til hjálpar bág-
stöddu fólki i Nrmandí.
Reykjavik, 18. febrúar 1945.
Pétur Þ. J. Curmarsson, formaður.
Eiríkur Sigurbergsson, ritari og gjaldk.
Aðalbjörg Sigurðradóttir, frú.
Alexander Jóhannesson, prófessor.
Jóhann Sæmundsson, yfirlæknir.
Kristinn Andrésson, alþingismaður
Sigurður Thorlacius, skólastjóri.
Agnar Kofoed-Hansen, lögreglustj.
Arni Sigurðsson, frikirkjuprestur.
Ben. C. Waage, forseti í. S. í.
Bjarni Benediktsson, borgarstjóri.
Bjarni Jónsson dómkirkjurestur.
Einar Olgeirsson, alþingismaður.
F. Hallgrimsson, dómprófastur.
G. J. Hlíðdal, póst- og símamálastjóri.
Har. Guðmundsson, forstjóri.
Helgi Elíasson, fræðslumálastjóri.
Helgi Tómasson, yfirlæknir.
Hermann Jónasson.
Jakob Jónsson, prestur í Hallgr.pr.k.
Jóhann Havsteen, framkvstj. Sjálfst.fl.
Jóhannes Cunnarsson, biskup.
Jónas Þorbergsson, útvarpsstjóri.
Jón Hj. Sigurðsson, rektor Háskólans.
Jón Pálsson.
Jón Thorarensen, prestur Nespr.kalli.
Kristinn Stefánsson, stórtemplar.
Laufey Valdimarsd., form. K. R. F. I.
Kjartan Thors.
Magnús Thorlacius, form. L. M. F. í.
Páll Isolfsson.
Pálmi Hanesson, rektor Menntask.
Ragnhildur Pétursdóttir,
form. Kvenfélagasambands íslands.
Sigurður Nordal, prófessor.
Sig. Sigurðsson, form. Rauða Kr. Isl.
Sigurgeir Sigurðsson, biskup.
Valtýr Stefánsson,
form. Blaðamannafélags Islands.
Grænar baunir
og Makkaroni
í kartöfluleysinu!
Pöntunarfélag verkalýðsins
Hárborðar
í miklu úrvali.
Pöntunarfélag verkalýðsins
Telpudragtir
ýmsir litir — ágæt vara
Pöntunarfélag verkalýðsins