Verkamaðurinn


Verkamaðurinn - 26.05.1945, Side 1

Verkamaðurinn - 26.05.1945, Side 1
XXVIII. árg. Laugardaginn 26. maí 1945. 20. tbl. Hitler kvað vera dauður - en „baráttan gegn bolsévismanum" er í fullum gangi Hér heima hefir „Framsókn44 forystuna Hinni ægilegu Evrópustyrjöld er lokið með ,,skilyrðislausri uppgjöf" og ósigri fasismans. „Foringinn", sem af sinni hálfu háði styrjöldina öndir kjörorðinu: „Baráttan gegn bolchevismanum“, kvað vera dauð- ur, með miður hetjulegum hætti, og ekki harmaður opinberlega, svo blaðinu sé kunnugt, af öðrum en Knut Hamsun. Menn skyldu því halda, að merki foringjans hefði með honum fallið, og að sigurvegarar hans, og sigur- glaðir áhangendur þeirra, hefðu önnur meiri áhugamál en að halda lífinu í „hugsjónum“ liins fallna „foringja“. En svo undarlega bregð- ur við, að baráttan gegn bolche- vismanum er enn í fullum gangi. Meðan Evrópuþjóðirnar, úthungr- aðar og þjakaðar eftir ánauð fas- ismans, bíða eftir skipulagðri sam- bjálp sigurvegaranna til að bæta fyrir eyðingu styrjaldarinnar, til að græða upp löndin, reisa hrundar borgir og byggðir, grundvalla að nýju nytsama framleiðslu og frið- söm viðskifti, skapa fólkinu lífsör- yggi í betri og bjartari framtíð — virðist aðal áhugamál ýmsra for ystumanna Vesturveldanna vera það að finna ráð til þess að hefta útbreiðsfu sósíalismans og vaxandi áhrif Sovétríkjanna. Nægir í því sambandi að minna á aðfarir Breta gegn grísku skæruliðunum — mál Póllands, sem þessir herrar neita að ræða, nema hafðir séu í ráðum menn, sem unnið hafa í styrjöld inni skemdarverk í þjónustu nasist- anna — bríxlyrði Alexanders hers- höfðingja um Tito marskálk, fyrir það, að hann skuli vilja tala með um lönd og borgir, sem bann með eigin lier hefir hrakið fasistana i'u o. s. frv. Og hér heima skortir ekki á, að tekið sé undir þennan tón — fyrst og fremst af blöðum „Framsóknar- flokksins“ og taglhnýtinga hans. Tölublað eftir tölublað er megin uppistaðan í skrifum ,,Dags“ blaðs „Framsónarfl.“ hér á Akur eyri — svívirðingar um Sovétríkin forysturíki sósíalismans í heimin um, og hatramur blekkinga-áróður gegn íslenskum sósíalistum. Þannig tekur „Dagur“ upp merki hins fallna „foringja" í „baráttunni gegn bolchevismanum“. Skulu af því tilefni tekin hér ti meðferðar nokkur atriði. Afstaða Sovétríkjanna til aljíjóðlegs samstarfs og styrjaldarlinnar. 1 síðasta tölubl. ,,,Dags“ eru mikl ar bollaleggingar um það, að ».þeg ar Jónas Hallgrímsson 100 ára dánarminning Hitler-Þýskaland hóf yfirráða- og kúgunarstefnu sína í verki sum- arið 1939“ hafi „tvö stórveldi í Norðurálfunni, Bretland og Frakk- land, ekki getað horft á það að- gerðalaus, að villidýrið, sem skap- ast hafði í Þýskalandi, træði hverja smáþjóðina af annari undir járn- hæl sínum. Þau skárust því þegar í eikinn og sögðti Þýskalandi stríð hendur. . . .“. En „Stalin hinn rússneski fór öðruvísi að en Bretar. Hann hafði skap til þess að horfa rólega á villidýrsaðferðir nazista . . .“, enda hafði hann látið sér ,sæma að gera vináttusáttmála við böðla smáþjóðanna og óvini menn- ingarinnar og lýðræðisins gegn því, að hann fengi óáreittur af nazistum að hernema hálft Pólland og ráðast t Finnlendinga.....“. Á hinum frægu Finnagaldurs- tímum var ekki ótítt að heyra svona tón. En að opinbert málgagn stjórn- málaflokks, sem vill láta taka mark á sér, skuli árið 1945, þegar 'öllum, sem eitthvað fylgjast með heimsvið- burðum. eru ljós og skiljanleg þau stjórnmálaviðbrögð, sem réðu að- draganda og gangi styrjaldarinnar það hlýtur mönnum að blöskra. í fyrsta lagi er það fullmikil skammsýni, af ritstjóra stjórnmála- blaðs, að sjá ekki yfirráða- og kúg- unarstefnu þýska nazismans birtast í verki fyrr en „sumarið 1939“. — Stjórnmálamenn Sovétríkjanna, og margir fleiri, höfðu séð hana, allt frá valdatöku Hitlers, birtast í of- beldisverkum og ofsóknum hans heima fyrir. Enn fleiri sáu hana birtast í Spánarstyrjöldinni, í víg- vélum og liðsveitum þýsku og ítölsku fasistanna, sem hjálpuðu Franco til að bana löglegu lýðræðis- skipulagi þar í landi. Og loks gátu engir gengið duldir þessarar yfir- ráða- og kúgunarsteínu, þegar Hitl- er hernam Austurríki og lagði und- ir sig og limaði sundur Tékkóslóva- kíu. En upp á allt þetta gátu Bretland og Frakkland „horft aðgerðalaus". „Hlutleysis“-pólitíkin, þ. e. afskifta- leysið af stuðningi Þýskalands og ítalíu við Franco, sem Bretland beitti sér fyrir og neyddi Frakkland til að fylgja, réð beinlínis úrslitum í Spánarstyrjöldinni, Franco í hag. — Chamberlain-pólitíkin, sú, að látast ætla að friða villidýrið með því að fleygja kjötbitunum í kjaft þess, leiddi til hernáms Austurríkis og sölu Tékkóslóvakíu í Múnchen. Af ráðnum hug var bretska auð- valdið — sem. átti verulegan hlut að (Framhald á. 2. síðu). í dag minnist íslenzka þjóðin þess, að liðin eru 100 ár frá andláti eins hins ágætasta sonar, senr hún hefir nokkru sinni eignast, lista skáldsins góða, Jónasar Hallgríms sonar. Það er vafasamt, að nokkurt skáld í nokkru landi hafi -haft meiri áhrif á þjóð sína og örlcig liennar en hann, og þó varð hann að deyja einmana og snauður í öðru landi, og gröf hans týndist. Jónas Hallgrímsson var af gáfuðu fólki kominn. Faðir hans var ætt- ingi séra Hallgríms Péturssonar, en rnóðir hans var af hinni alkunnu Hvassafellsætt. Af þeirri ætt voru skáldin Hannes Hafstein og Jóhann Sigurjónsson og ýmsir fleiri miklir gáfumenn. Snemma bar á skáldgáfu Jónasar og ást hans á öllu fögru, hvort sem það birtist í náttúrunni eða í listum eða máli. Vafalaust hefir það glætt fegurðartilfinningu hans, að hann ólst upp í æsku í einhverri fegurstu sveit landsins, „Þar sem háirjiólar hálfan dalinn fylla, þar sem hamra-hilla hlær við skini sólar árla, fyrir óttu, enn á meðan nóttu grundin góða ber græn í faðmi sér.“ Öxnadalur sameinar á dásamleg- an hátt hrikafegurð og yndisleika slenzkrar náttúru, og ljóð Jónasar sameina á sama hátt tign og kraft og mýkt og hljómfegurð íslenzkrar Mæðradagurinn er á morgun. Mæðrastyrksnefnc bæjarins hefir fjársöfnun, eins og að undanförnu. Verða seld merk á götunum. Kvikmyndasýning verður í Skjaldborg kl. 5 til ágóða fyrir söfnunina og kl. 9 verður kvöldskemtun að Hótel Norður land. Síðasti dagur dönsku sýningarinnar í Gagn fræðaskólanum er á morgun. Þeir sem ekki hafa þegar séð sýninguna mega því ekki draga það lengur Agóðanum verður varið til að kaupa föt handa dönskum börnum tungu. á náttúrunni beindi á brautir náttúruvís- Samkoma við sundlaug bæjarins íþróttabandalag Akureyrar held- ur samkomu við sundlaug bæjarins á morgun í tilefni af 100 ára dánar- afmæli Jónasar Hallgrímssonar. — Til skemtunar verður: Ræða, Snorri Sigfússon, sundsýning (barnaskólabörn) og boðsund. Keppa þar íþróttafélög bæjarins. — Samkoman hefst kl. 1.30 e. h. \st hans honum i ndanna, en vísindastarf hans opn- aði augu hans enn betur en áður fyrir fegurðinni í náttúru íslands. Ástin á allri fegurð og ættjarðar- istin munu hafa verið sterkastir bættir í sálarlífi hans, en litlu þýð- ingarminni voru réttlætiskennd hans, sannleiksást og frelsisást, og samúð með öllum olnbogabörnum, hvort sem það var grátittlingur „frosinn niður við mosa“, eða „úti- barin rjúpa“, sem „gæðakonan T()ða“ snýr úr hákliðnum, eða föð- urleysingjarnir, sem andvarpa, er „þlækin kaupmannslund“ reynir að auðgast af fátækt þeirra. Jcinas Hallgrímsson hefir haft ótrúlega mikil áhrif á tungu lands- manna, svo að segja má að hann valdi þar aldahvörfum. Málið er ekki lengur hið sanya og fyrir hans daga. En áhrif hans á ýmsum öðr- um sviðum eru líka mjög mikil, og hvergi meiri en í sjálfstæðisbaráttu þjóðarinnar. Með eldmóði sínum vekur hann þjóðinatilmeðvitundar um rétt sinn, og er það tæplega vafamál, að vakning sú, er hann og þeir Fjölnismenn ollu meðal þjóð- arinnar, hefir mjög flýtt fyrir því að þjóðin skipaði sér undir merki Jóns Sigðurðssonar. Hér er eigi hægt að lýsa skáld- skap Jónasar Hallgrímssonar, enda eigi tilgangurinn með þessari gfein. Vonandi verður hans minnzt á viðeigandi hátt á þeim vettvangi, þar sem rúm og tími og aðrar ástæður leyfa. Aðeins vildi ég benda á það, að þ jóðin stendur í þakklætisskuld við þennan ágaíta son sinn, sem gaf henni allt það, sem hann vann á hinni stuttu ævi sinni, en gaf sér eigi tíma til að sinna persónulegum hagsmunum og dó litlu ríkari að fjármunum en hann fæddist í þenn- an heim. Grímur Thomsen kvað svo um Jónas: „Islands varstu óskabarn úr þess faðmi tekinn og út á lífsins eyðihjarn örlagasvipum rekinn. Langt frá þinni feðra fold, fóstru þinni ljóða, ertu nú lagður lágt í mold, listaskáldið góða.“ Á. S.

x

Verkamaðurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Verkamaðurinn
https://timarit.is/publication/215

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.