Verkamaðurinn - 09.06.1945, Blaðsíða 2

2
VERKAMAÐURINN
Álítur sænski sendikennarinn, að
Akureyringar séu Eskimóar?
Peter Hallberg, sænskur sendi-
kennari við Háskóla íslands, hafði
„frásögn og skuggamyndasýningu“
um Svíþjöð, í Skjaldborg, sl. mánu-
dagskvöld. Fór þetta fram á vegum
Norræna félagsins hér.
Áður en sendikennarinn hóf
skuggamyndasýninguna, hélt hann
ræðustúf um alþjóðastjórnmál.
Vildi hann afsaka „hlutleysi“ Sví-
þjóðar í styrjöldinni — og var að
sjálfsögðu ekkert um það að fást, ef
hann hefði skomist frá því máli án
þess að fara hinum óviðurkvæmi-
legustu orðum um aðrar þjóðir og
bera fram sögulegar falsanir og til-
efnislausar ásakanir.
Sendikennarinn sagði t. d. að
innrás Þjóðverja í Danmörku og
Noreg hefði verið gerð í skjóli ekki-
árásarsamnings Þjóðverja og Rússa
1939. Einnig sagði hann, að Rússar
og Þjóðverjar hefðu „tekið sameig-
inlega:: Pólland, Eystrasaltslöndin
og Finnland. Ennfremur, að hefðu
Svíar farið í styrjöldina gegn Þjóð-
verjum, mundi Stalin hafa gert inn-
rás í Norður-Svíþjóð og lagt undir
sig járnnámurnar þar. Einnig fór
hann háðulegum orðum um Breta
og Frakka.
Að segja, að innrás Þjóðverja í
Norðurlönd hafi verið gerð í skjóli
samnings þeirra við Rússa, er hlið-
stætt því og sagt væri um innbrots-
þjóf, sem varnað hefði verið inn-
brots í hús nokkurt en síðan farið
og brotist inn í annað hús, að hann
hefði framið innbrotið í skjóli þess,
að honum var varnað innbrotsins í
hið fyrra húsið!!!
Að Rússar og Þjóðverjar hafi tek-
ið Pólland „sameiginlega" er sögu-
leg fölsun. Allir vita, að þeir tóku
sinn hlutann hvor, og að sú hernað-
araðgerð Rússa var til að stöðva
framrás Þjóðverja um sinn og tor-
velda þeim til mikilla muna fram-
kvæmd hernaðaráætlana sinna.
Sem sé, var hernaðaraðgerð gegn
Þjóðverjum — en ekki „sameigin-
leg“ aðgerð með þeim, eins og
sendikennarinn leyfði sér að segja.
Að Rússar og Þjóðverjar hafi tek-
ið Eystrasaltslöndin „sameigin-
lega“ er fávísleg staðleysa. Fyrir
styrjöldina voru Eystrasaltsríkin,
fyrir eigin ósk og eftir lýðræðisleg-
um leiðurri, orðin hluti af Sovét-
ríkjunum. Þegar Þjóðverjar réðust
á Sovétríkin, hernámu þeir Eystra-
saltslöndin, eins og stóra hluta aðra
af Sovétríkjunum. Þegar Rússum
síðar tókst að yfirbuga þýska her-
inn, ráku þeir hann úr Eystrasalts-
löndunum, eins og öðrum löndum
og landshlutum, sem. þeir hrifu úr
klóm fasistanna. Rússarstóðu þann-
ig langa hríð í hinni hatrömmustu
styrjöld við Þjóðverja um Eystra-
saltslöndin, m. a., — í stað þess að
taka þau „sameiginlega" með
þeim — eins og háskólakennarinn
fræðir Akureyringa um.
Að Rússar og Þjóðverjar hafi tek-
ið Finnland „sameiginlega" er
hlægilegri vitleysa en svo, að orðum
taki. Og að Rússar hefðu ráðist á
Svíþjóð, ef hún hefði farið í styrj-
öldina gegn Þjóðverjum — til hjálp-
ar Norðmönnum — eru getsakir,
sem ekki styðjast við neitt, nema ill-
girni eina, og eru í hrópandi mót-
sögn m. a. við framlag Rússa til
frelsunar Noregs og norsku þjóðar-
innar.
Það er, án efa, æskilegt fyrir okk-
ur íslendinga, að fá af og til tæki-
færi til að hlusta á fræðimenn frá
frændþjóðunum. En því aðeins nær
það þó tilgangi sínum, ef þessir
fræðimenn vita það, áður en þeir
hefja raust sína, að frændþjóðin
hér á íslandi sé ekki Eskimóar, sem
vegna einangrunar og fávísi um al-
þjóðamál megi segja hvaða vitleysu
sem er, hversu fjarstætt sem er
sannleikanum og hversu illgirnis-
legt í garð þeirra þjóða, sem fræði-
maðurinn einhverra hluta vegna
hefir andúð á.
Slík „fræðimenska" er ekki held-
ur nein meðmæli með þeim menta-
stofnunum, sem fræðimennina
senda — jafnvel þó til smáþjóðar,
eins og okkar, sé.
Nær og f jær
Á síðasta baejarstjórnarfundi, sem
haldinn var 5. þ. m., lá fyrir erindi frá
barnaverndarnefnd. í tilefni af því var
samþykt að starfrækja í sumar barna-
leikvöllinn á Oddeyrinni og byggja leik-
velli fyrir börn bæði á Ytri-brekkunni og
í Innbænum. Erindi, sem hafði borist frá
nokkrum íbúum Ytri-brekkunnar með
tilmælum þess efnis, að haldið væri
óbyggðu fyrst um sinn dálitlu svæði, þar
sem börn gætu leikið sér, á meðan eng-
inn leikvöllur væri til í þeim bæjarhluta,
var það samþykt.
Ekki er þó þess að vænta, að þessir
tveir leikvellir, sem byggja á, komist svo
fljótt upp, að starfræktir verði í sumar,
ef þeir eiga að verða eins vel úr garði
gerðir sem æskilegt er og sjálfsagt virð-
ist að stefna að.
Engum þeim, sem um þessi mál hugsa
og hafa áhuga fyrir hag og sóma þessa
bæjar, dylst þörfin á góðum og nægilega
mörgum leikvöllum fyrir bömin. — Nú,
þegar þessi samþykt er fengin, er eftir
að sjá um framkvæmdina, og nú er það
á valdi íbúanna, að vera á verði og þola
ekki að þessi mál séu dregin á Ianginn
og svæfð í nefndum.
★
Margir bæjarbúar eru orðnir þreyttir
á biðinni eftir síma heim til sín, en nú
vakna vonir um ,að úr rætist, þegar við-
skifti hefjast við Svíþjóð, því vitanlegt
er, að búið er að semja um það, að fá
þaðan ýms tæki viðvíkjandi símanum.
Hvað líður þeim málum?
★
Akureyri er fallegur bær, en legan er
þannig, að margt reynist íbúunum erfitt
sökum mikilla vegalengda. En eitt er
víst, að á margan hátt má draga úr þess-
um erfiðleikum. Marga dreymir um
strætisvagna til að létta undir með
þreyttum verkalýð til og frá vinnu o. s.
frv. Munu þeir að sjálfsögðu koma með
stöðugri atvinnu fyrir alla og fjörugu
viðskiftalífi. En eitt lítið atriði má nefna,
sem sjálfsagt virðist að strax verði fram-
kvæmt, og það er, að f jölga að mun póst-
kössum í bænum, eru þeir svo strjálir, að
margir bæjarbúar þurfa langa leið til að
koma bréfi í kassa.
★
Nýlega fóru fram bæja- og sveita-
stjórnakosningar í Frakklandi. íhalds-
flokkurinn, sem fyrir stríðið var stærsti
flokkur landsins, fékk nú aðeins meiri-
hluta í 4J0 kjördæmum, en komm-
únistar og sósíalistar í 468. —
Hvað sanna þessar tölur? Þær
eru óvéfengjanleg sönnun þess, að
frönsku Kvislingarnir hafa fyrst og
fremst verið úr röðum íhaldsflokkanna.
Með kosningaúrslitunum núna er franska
þjóðin að gefa íhaldsflokknum kvittun
fyrir svikin og stuðninginn, beinan og
óbeinan, við Hitler.
★
Frá Noregi höfum við annað dæmi.
Stórþingið hefir verið kvatt saman. Þrír
stórþingsmenn hafa ekki verið kvadd-
ir á þing að þessu sinni, vegna stuðnings
síns við Quisling og nazista. Tveir þeirra
eru úr hópi Bændaflokksins (hann hefir
verið mjög andlega skyldur Framsókn
hér og íslenska Bændaflokknum sáluga,
sem hefir nú skift sér milli Framsóknar
og Sjálfstæðisflokksins) — og sá þriðji
var úr flokki sósíaldemokrata. Skylt skal
þó að geta þess að norsku jafnaðar-
mennirnir hafa yfirleitt borið mjög af
jafnaðarmönnum í öðrum löndum í áhd-
stöðunni gegn nazismanum á styrjaldar-
árunum, en þeir hafa þó átt sína Stefána
Péturssyni og St. Jóh. Stefánssyni, eins
og þetta dæmi um stórþingsmanninn
sýnir.
★
Ferðamennirnir eru að byrja að
streyma til bæjarins. Akureyringar hafa
undanfarin ár fengið orð fyrir að þrífa
bæ sinn betur en títt er hérlendis. Sum
blöð hafa birt langlokugreinar um um-
gengnismenningu. Fyrir fé bænda og
verkamanna hefir verið bygt dýrt og frítt
hótel til lofs og vegsemdar Framsóknar-
flokknum. Tvímælalaust mun það laða
að sér ferðamenn af ýmsum ástæðum.
En skyldi ferðamönnunum, sem skoða
bæinn annars geta dottið í hug, að það
væri sami eigandi sem ætti Hótel KEA
og hornlóðina við gatnamót Norðurgötu
og Gránufélagsgötu. Óþrifnaðurinn og
sóðaleg umgengni þar ber sem sé af í
þessum bæ. En auðvitað hefir fréttaritari
útvarpsins ekkert sent til birtingar í Út-
varp Reykjavík um umgengnismenningu
eiganda Hótel KEA á þessari óbyggðu
lóð.
★
I tímaritinu „Stígandi“, síðasta hefti,
stendur þessi klausa: „Já, það var á þeim
tímum, þegar fólkið var laust við fram-
fara- og byltingadraumóra, lét hverjum
degi nægja sína þjáningu og var ánægt
að hlíta sömu venjum og siðum sem feð-
ur og forfeður höfðu lotið öld fram af
öld“. Hvað á nú svona bull að þýða?
Hvemig stendur á því, að önnur eins
endemis staðleysa getur birst í tímariti,
sem er í höndum kennara við Gagn-
fræðaskóla? Sennilega hafa útgefendurn-
ir svarið á reiðum höndum.
★
Hvenær vom þeir tímar, þegar fólkið
dreymdi eða þráði ekki meiri framfarir,
breytingar, hægfara eða snöggar, bylting-
ar á ýmsum sviðum? Þeir tímar hafa
aldrei verið tiL Er það rétt að feður og
forfeður hafi lotið sörrm venjum og sið-
um öld tram af öld? Hvert fermingar-
barn veit, þó sögukenslan sé sumstaðar
léleg, að þessi staðhæfing er markleysa
ein.
Lífið sjálft er sífeld breyting, við sjá-
um það, hvert sem við skyggnumst, þess
vegna em heldur ekki og geta ekki ver-
ið til þeir tímar, þar sem lifandi fólk er
Iaust við framfara og byltinga-draumóra,
og býr við sömu siði og venjur öld eftir
öld. Breytingamar hafa verið og eru. alt-
af einhverjar, þó þær séu, af ýmsum
ástæðum mismunandi hraðar.
Tilkynning
FRÁ VIÐSKIPTARÁÐI OG NÝBYGGINGARRÁÐI.
Samkvæmt verzlunarsamningi, er gerður hefir verið við
Svíþjóð, er gert ráð fyrir að eftirtaldar vörur fáist útfluttar
þaðan til íslands, innan ákveðinna takmarka, á þessu ári:
Pappír, pappi, hrájárn og stál, fittings, handverkfæri og
áhöld, hnífar og skæri, rakvélar og rakblöð, kúlu- og keflaleg-
ur, bátamótorar, varahlutir í sænska bátamótora, vélaverk-
færi, timbur, jarðyrkjuvélar, skilvindur og strokkar, sauma-
vélar, prjónavélar með varahlutum, kæli- og ísskápar, þvotta-
og strauvélar, lýsisskilvindur, rafmagnsaflstöðvar, rafmagns-
mótorar með tilheyrandi rafbúnaði, rafmagnsheimilistæki
(hitunartæki, straujárn, ryksugur, brauðristar), reiðhjól,
reiðhjólahlutar, skip (þar með taldir dieseltogarar), fiskibátar
með útbúnaði, mælitæki, byssur og haglskot.
Umsóknum um gjaldeyris- og innflutningsleyfi fyrir ofan-
greindum vörum óskast skilað á skrifstofu Viðskiptaráðs fyrir
15. þ. m„ nema umsóknum um skip, báta og önnur fram-
leiðslutæki, þeim skal skilað til skrifstofu Nýbyggingarráðs
fyrir sama tíma.
Reykjavík, 7. júní 1945.
VIÐSKIPTARÁÐ. NÝBY GGIN GARRÁÐ.
: i
........................................ Mllllllllllf

I