Verkamaðurinn - 04.08.1945, Blaðsíða 2

2
VERKAMAÐURINN
Dómur fallinn í „Bergþórs
málinu**
Félagsdómur sýknaði Alþýðusamband-
ið f. h. Verkamannafél. Ak. af öllum
kröfum Erlings Friðjónssonar vegna
Bergþórs Baldvinssonar. Þar með er
þessari rótarlegu árás »verkalýðsfor-
ingjans« E. F. hrundið með dómi, þann-
ig að hann hlýtur f/rirlitningu hvers
þess sem ekki vill stéttarsamtökin feig.
Eins og menn vita, hefir Erling-
ur Friðjónsson verið að burðast
með þetta svokallaða Bergþórs-mál
hátt á annað ár. Málavextir voru
þeir, að haustið 1943 vildu tveir
meðlimir Vinnuveitendafél. Akur-
eyrar ekki taka Bergþór Baldvins-
son í vinnu, vegna þess að liann
hafði þverskallast við að ganga í
löglegt stéttarfélag á staðnum, en
þessir atvinnurekendur hinsvegar
bundnir því ákvæði í samningi
•Verkamannafél. Akureyrarkaup-
staðar og Vinnuveitendafél. Ak., að
félagsbundnir menn sætu fyrir
vinnu. Bergþór lést ekki skilja lög-
mæti þessa ákvæðis og klagaði at-
vinnurekendurna fyrir Erlingi, en
Erlingur kærir siðan Verkamanna-
félagið í nafni „Verklýðsfélags Ak-
ureyrar" (!!!) og krefst þess að nefnt
ákvæði sé með dómi ógilt og felt úr
gildandi samningi Verkamannafé-
lagsins og atvinnurekenda. Málið
fékkst ekki tekið fyrir í héraði, á
þeim forsendum, að í þessu tilfelli
væri það Félagsdóms að skera úr
deiluatriðum. Erlingur rogaðist
síðan með kæruskjalið suður, lagði
það fyrir Félagsdóm og hugsaði gott
til málalokanna, ef hann gæti nú
kórónað verklýðsmála-feril sinn
með því, að fá eitt það samnirigsat-
riði, sem telja verður aðal-hyrning-
arstein stéttarfélagsskaparins, dæmt
ógilt. Þetta fór þó á alt annan veg,
en veslings F.rlingur hafði hugsað
sér og nú er ótvírætt tir því skorið,
að forgangsréttur félagsbundinna
verkamanna til vinnu er skýlaus og
fullkomlega löglegtir. Félagsdómur
dæmdi í málinu 4. f. m. og sýknaði
Alþýðusambandið, f. h. Verka-
mannafélagsins af öllum kröfum
Erlings, en gerði honum að greiða
kr. 200.00 í málskostnað. í forsend-
um dómsins segir svo m. a.:
„Mál þetta er höfðað hér fyrir dómi
með stefnu, útgefinni 23. maí sl., af Er-
lingi Friðjónssyni, fyrir hönd Verkalýðs-
félags Akureyrar, Akureyri, vegna Berg-
þórs Baldvinssonar, félagsmanns þess
félags, gegn Alþýðusambandi íslands,
vegna Verkamannafélags Akureyrar-
kaupstaðar, Akureyri. Hefir stefnandi
gert þær kröfur í stefnu málsins að dæmt
verði ógilt ákvæði í 9. gr. samnings frá
2. júní 1943 milli Verkamannafélagsins
og Vinnuveitendafélags Akureyrar, og að
dómurinn leggi fyrir Alþýðusambandið,
vegna Verkamannafélagsins, að nema
ókvæði þetta burtu úr samningum, en
það hljóðar svo: „Meðlimir Verka-
mannafélags Akureyrarkaupstaðar og
annara þeirra stéttarfélaga í bænum, sem
eru meðlimir Alþýðusambands íslands,
og aðrir þeir, sem stjórn Verkamanna-
félags Akureyrarkaupstaðar veitir vinnu-
réttindi, skulu sitja fyrir þeirra verka-
mannavinnu, sem framkvæmd er“. Svo
krefst stefnandi og málskostnaðar úr
hendi stefnda eftir mati dómsins.
Við munnlegan flutning málsins kom
það upp, að samningurinn frá 2. júní
1943 hafði verið feldur úr gildi með síð-
ari samningi milli Verkamannafélagsins
annarsvegar og Vinnuveitendafélagsins,
Kaupfélags Eyfirðinga og Bygginga-
meistarafélags Akureyrar hinsvegar. t
upphafi 10. gr. þessa samnings, sem enn
er í gildi, er ákvæði öldungis samkynja
að efni því ákvæði 9. gr. hins eldra
samnings, sem í stefnu er krafist ógild-
ingar á. Breytti því stefnandi við mól-
flutninginn með samþykki stefnda dóm-
kröfum sínum á þá leið, að framan-
greindar kröfur hans í stefnu varðandi
ákvæði 9. gr. samningsins frá 2. júní
1943 beindust nú að samsvarandi ákvæði
10. gr. hins gildandi samnings".
Þarna er augljóst hver tilgangur-
inn meÓ málshöfðun Erlings er.
Þess er beinlínis krafist að for-
gangsákvæðið sé dæmt út úr samn-
ingunum. í dómnum segir enn:
„Þá heldur stefnandi því fram, að um-
deilt ákvæði miði að því að útiloka
Bergþór og aðra félagsmenn Verkalýðs-
félagsins svo og sérhvern verkamann,
sem ekki sé í stéttarfélagi á Akureýri,
innan Alþýðusambandsins, frá því að
geta fengið verkamannavinnu á Akur-
eyri. Brjóti því ákvæðið greinilega í
bága við þann tilgang, sem stéttarfélög-
um og stéttarfélagssamböndum sé heim-
/laður í 1. gr. laga nr. 80 frá 1938, svo
og 73. gr. stjórnarskrárinnar um félaga-
frelsi.
Enn rökstyður stefnandi kröfur sínar
með því að umrætt ákvæði útiloki Berg-
þór frá allri verkamannavinnu hjá þeim
atvinnuveitendum á Akureyri, sem samn-
ingsbundnir séu við Verkamannafélagið,
en hann sé verkamaður og eigi lífsaf-
komu sína undir því, að geta fengið slíka
vinnu. Með ákvæðinu séu því lögð veru-
leg bönd á atvinnufrelsi Bergþórs og sé
það af þeim ástæðum ólöglegt sam-
kvæmt 69. gr. stjórnarskrárinnar".
Þetta nöldur er svo barnalegt, að
óþarft er að eyða um það orðum.
Með forgangsréttarákvæðinu eru
engar 'hömlur lagðar á frelsi Berg-
þórs ,aðrar en þær, að honum er
boðið að gerast meðlimur stéttarfé-
lags verkamanna á staðnum, þess
félags, sem hefir trygt honum betri
kjör og hærri laun en hann áður
fékk fyrir vinnu sína. Þó nær vit-
leysan hámarki sínu, þegar Erling-
ur heldur því fram í ,,Alþýðum.“
24. f. m., að Bergþór verði nú að
vinna fyrir lægra kaupi, en hann
gæti fengið, ef hann væri ekki
bundinn taxta Verkamannafél., því
hann sé „mjög eftirsóttur maður til
vinnu“!! Hver bannar Bergþóri að
vinna fyrir hærra kaupi, en taxtinn
greinir? Enginn. Það er hverjum at-
vinnuveitanda frjálst að greiða
verkamönnum sínum svo hátt kaup
og þeir vilja. Er mögulegt að Er-
lingur viti þetta ekki? Og svo er
annað í þessu sambandi: Því hafði
„Verklýðsfélag Akureyrar" ekki sér-
taxta fyrir Bergþór Baldvinsson?
Var hann ekki jafn bundinn hinum
almenna taxta þess og Verkamana-
félagsins? — En heyrum nú hvað
dómurinn segir um þetta:
„Verður nú athugað, hvort umþrætt
ákvæði brýtur í bága við lög.
1. gr. laga nr. 80 frá 1938 er svohljóð-
andi: „Rétt eiga menn á að stofna stétt-
arfélög og stéttarfélagasambönd í þeim
tilgangi að vinna sameiginlega að hags-
munamálum verkalýðsstéttarinnar og
launtaka yfirleitt". Ákvæði í kjara-
samningum milli verkalýðsfélaga og at-
vinnurekenda um forgangsrétt félags-
manna verkalýðsfélags til vinnu hjá við-
komandi atvinnurekendum, verður að
teljast falla undir þann tilgang, sem lýst
er. í greininni, að vinna að hagsmunamál-
um verkalýðsstéttarinnar. Styðst þessi
skýring og við það, að áður en greind
lög voru sett, tiðkuðust slík forgangsrétt-
arákvæði nokkuð í kjarasamningum.
Hefði því í lögunum frá 1938 beinlínis
átt að banna forgangsréttarákvæðin ef
löggjafinn taldi þau ekki samrýmast lög-
legum tilgangi stéttarfélaga. Þetta var
ekki gert, enda hefir forgangsréttar-
ákvæðum fjölgað í kjarasamningum eft-
ir gildistöku laganna. Af þessu er ljóst,
að ókvæði það ,sem ógildingar er krafist
á í máli þessu, verður talið samræmast
ákvæðinu í 1. gr .laga nr. 80 frá 1938 og
þá einnig 73. gr. stjórnarskrórinnar.
Þrátt fyrir forgangsrétt félagsamanna
Verkamannafélagsins til vinnu hjá at-
vinnurekendum þeim ,sem félagið hefir
samið við, hefir Bergþór óhindraðan að-
gang að því, að leita sér atvinnu hjó
ósamningsbundnum atvinnurekendum.
Hann er /rjáls að þvx að stofna til eigin
atvinnurekstrar eftir því sem geta hans
leyfir og lög heimila. Þá virðist hann og
geta orðið þeirra hlunninda aðnjótandi,
sem félagar -Verkamannafélagsins njóta,
með því að ganga í það félag, sbr. 2. gr.
laga nr. 80 frá 1938 og ákvæði í 10. gr.
gildandi samnings milli Verkamannafé-
lagsins og fyrr greindra þriggja aðilja,
en í þvi ákvæði segir, að allir verka-
menn, sem búsettir eru á félagssvæðinu
eigi rétt á að ganga í Verkamannafélag
Akureyrarkaupstaðar. Verður því um-
deilt forgangsréttarákvæði ekki talið
brot á 69. gr. stjórnarskrárinnar.
Því dæmist rétt vera:
Stefndi, Alþýðusamband íslands, f. h.
Verkamannafélags Akureyrarkaupstaðar,
skal vera sýkn af kröfu stefnanda Erlings
Friðjónssonar, f. h. Verkalýðsfélags Ak-
ureyrar, vegna Bergþórs Baldvinssonar,
í máli þessu.
Stefnandi greiði stefnda kr. 200.00 í
málskostnað.
Dóminum ber að fullnægja innan 15
daga frá lögbirtingu hans að viðlagðri
aðför að lögum“.
Þessar m.ilalyktir falla Erlingi
svo illa, að hann ræðst að Félags-
dórni með offorsi miklu og beitir
þar sínu alkunna, heflaða orð-
bragði. Hefir hann nú þegar fylt
hálían annan „Alþýðum." með
þessu gnauði sín uog er uppgangur
hans bæði ljótur og daunillur, eins
og von var til.
Verkamaðurinn vill ekki skemta
skrattanum með því að munn-
höggvast við E. F. út af þessum
skrifum hans og má hann svo tala
við sjálfan sig og sína aðdáendur
svo lengi sem hann vill í svipuðum
dúr og hingað til. F.n eitt er víst, að
lítið hressir það upp á verklýðs-
fylgi Alþýðuflokksins hér, að
Erlingi gamla er lofað að fjand-
skapast sýnkt og heilagt í garð
verklýðsfélaganna og samtaka
verkafólksins yfirleitt, í blaði hins
virðuléga Alþýðuflokksfélags Akur-
eyrar.
Nýkomnar vörur: *
Hattprjónar.
Hringslör, margir litir.
Velour-Hattaefni, margir litir.
Kventöskur, veski, púðurdósir.
Borðdúkar, hvítir og mislitir.
Servíettur.
Slæður, hvítar og grænar.
Nærfatasatin og nærfatablúnda
Kvennærföt og undirföt.
Handklæði.
Eyrnalokkar og hálsfestar.
Mikið úrval af tilbúnum kven-
höttum.
Saumum þá einnig eftir pöntun.
HattabúS 1,11.1.11 og ÞYRl
Kaupvangsstræti 3.
Maðurinn minn, faðir okkar óg tengdafaðir,
INGIMAR JÓNSSON,
andaðist í Sjúkrahúsi Akureyrar þriðjudaginn 31. júlí. —
Jarðarförin er ákveðin þriðjudaginn 7. ágúst og hefst með
kveðjuathöfn í Akureyrarkirkju kl. 1 e. h. — Jarðsett verður
að Munkaþverá.
María Kristjánsdóttir, börn og tengdabörn.