Verkamaðurinn - 28.01.1949, Blaðsíða 1
VERKAMAÐURINN
^XXII. árg. Akureyri, föstudaginn 28. janúar 1949 4. tbl.
Þátttaka íslands í hernaðarhandalagi teflir
sjáífstæði og tilveru þjóðarinnar í voða
Fulltrúaráð verkalýðsfélaganna telnr, að lialda beri fast við liina
ævarandi hlutleysisyfirlýsingu frá 1918
Grunnkaup hækki til jafns við
vöxt dýrtíðarinnar
ef kaupránslögin verða ekki afnumin
Sífellt fjölgar þeim aðilum, sem
taka eindregna afstöðu gegn þátt-
töku íslands í Norður-Atlantshafs-
tiandalaginu og verður það með
hverjum deginum greinilegra, að
öll þjóðin, að undanteknum nokkr-
um Bandaríkjaagentum, er ein-
öregið andvíg hvers konar þátttöku
> hernaðarbandalagi, en telur þvert
á móti að halda beri mjög fast við
yfirlýsinguna um ævarandi hlut-
leysi.
Svohljóðandi samþykkt var gerð
■ þessu máli á fundi Fulltrúaráðs
verkalýðsfélaganna 23. þ. m.:
„Fundur í Fulltrúaráði verka-
lýðsfélaganna á Akureyri, haldinn
niánudaginn 23. janúar 1949, telur,
að þátttaka Islands í hvers konar
hernaðarbandalagi myndi tefla
sjálfstæði, menningu og jafnvel til-
veru þjóðarinnar í voða, og beri
henni því að halda fast við yfirlýs-
mgu sína um ævarandi hlutleysi er
gefin var 1918. Verði íslandi boðin
þátttaka í Norður-Atlantshafs-
bandalagi, telur fundurinn, að
Þjóðin öll eigi að svara því með
Þjóðaratkvæði.“
A fjölsóttum fundi Sósíalistafé-
lags Reykjavíkur í fyrrakvöld var
eftirfarandi ályktun samþykkt með
atkvæðum allra fundarmanna:
„Sósíalistafélag Reykjavíkur var-
ar þjóðina við þeirri geigvænlegu
hasttu að ríkisstjórn íslands hafi nú
Þegar skuldbundið sig til að koma
Islandi í hernaðarbandalag Vest-
Urveldanna og sé staðráðin í að
'.ramkvæma það áform sitt, að
Þjóðinni fornspurðri, með aðstoð
Þeirra sömu afla, sem svikust aftan
a8 Islendingum með samþykkt
Keflavíkursamningsins. Jafnframt
gerðum, sem meiri hluti útvarps-
ráðs hefur beitt til að kæfa frjáls-
an fréttaflutning og frjálst orð í
landinu með því að neita að birta
fréttir og ályktanir frá fundum
þjóðvarnarmanna. Heitir félagið á
alla þjóðlega, ærlega Islendinga og
öll félagssamtök í landinu að hefja
nú þegar mótmæli og hindra með
valdi samtaka sinna, að ríkisstjórn-
in fái framið þann verknað, sem
tortímt gæti frelsi, menningu og
sjálfri tilveru íslenzku þjóðarinn-
ar.“
Samkomubannið
verður framlengt
Að því er héraðslæknir hefur
tjáð blaðinu, hefur verið ákveðið
að framlengja samkomubannið enn
um óákveðinn tíma. Þó að veikin
virðist mikið í rénun, koma þó enn
alltaf 2, 3 og jafnvel fleiri ný til-
felli á dag, svo að ekki þótti til-
tækilegt að upphefja bannið.
„Suoin verour tyrir
brotsjó
Það óhapp henti „Súðina", er
hún var á leið til Neapel með salt-
fisk í síðustu viku, að hún fékk á
sig brotsjó 65 sjómílur sunnan við
Vestmannaeyjar. Laskaðist skipið
allmikið ofanþilja, svo að loft-
skeytaklefi og íbúð skipstjóra eyði-
lagðist. Sneri skipið þegar til Vest-
mannaeyja og þaðan til Reykjavík-
ur til viðgerðar.
Fulltrúaráð verkalýðsfélaganna
á Akureyri hefur sent Alþýðusam-
bandi Islands eftirfarandi sam-
þykkt:
„Fundur, haldinn í Fulltrúaráði
verkalýðsfélaganna á Akureyri,
sunnudaginn 23. jan. 1949, telur,
að kaupránslögin frá 1947, ásamt
stórvaxandi dýrtíð, sem beint og
óbeint er aukin með aðgerðum nú-
verandi ríkisstjórnar, hafi nú þeg-
ar lækkað lífsstig verkafólks svo,
að lengur verði ekki við unað. —
Beinir fundurinn því þeirri áskor-
un til stjórnar Alþýðusambands Is-
lands, að hún geri nú þegar ráð-
stafanir til að framkvæma sam-
þykkt síðasta sambandsþings um
grunnkaupshækkanir til jafns við
vöxt dýrtíðarinnar, verði lögin um
Flokkur David Ben
Gurion fjölmennastur
í Ísraelsríki
Þingkosningar fóru fram í fyrsta
skipti í Israelsríki sj. þriðjudag.
Almennt var gert ráð fyrir, að
flokkur David Ben Gurion forsæt-
isráðherra, Verkamannaflokkurinn,
yrði hæstur, sumir spáðu meira að
segja að hann myndi fá hreinan
meiri hluta. Svo fór þó ekki, því að
flokkurinn fékk 35% atkvæða,
næstir eru Sameiningarflokkur trú-
aðra 13%, Vinstri jafnaðarmenn
12%, hermdarverkaflokkur Irgun
Zwei Leumi 11 % og kommúnist-
ar 3%.
Allalvarlegir vatnavextir eru nú
í Markarfljóti i Eyjafjallasveit. —
Fyrra miðvikudag kom jakastífla i
fljótið og þar eð ekki var undinn
bráður bugur að því, að ryðja
henni úr vegi, með sprengingu, er
það nú talið óhugsandi. Þegar er
farið að flytja fólk af þeim bæjum,
sem í mestri hættu eru, þar eð
fljótið hefur rofið tvö skörð í varn-
festingu vísitölunnar ekki afnum-
in.“
í þessu sambandi er rétt að
benda á það, að mörg verkalýðs-
félög víðs vegar um landið hafa
krafist þess, að kaupráænsákvæði
dýrtíðarlaganna frá 1947 verði
þegar afnumið.
Þegar sýnt þótti, að afturhalds-
flokkarnir í bæjarstjórninni ætluðu
sér að hafa að engu það atriði mól-
efnasamningsins frá 1946, sem
kveður á um byggingu íbúðarhúsa,
bundust nokkrir verkamenn sam-
tökum um að byggja sér íbúðarhús
upp á eigin spýtur. Stofnuðu þeir
því á sl. vetri Byggingarsamvinnu-
félag verkamanria og hófu fram-
kvæmdir á sl. vori. Eru nú í bygg-
ingu á vegum félagsins á milli 10
og 20 einbýlishús við nýja götu hér
í bænum, Rauðumýri.
Þegar í upphafi varð það ljóst,
að það sem erfiðast yrði félaginu
viðureignar yrði útvegun lánsfjár
til bygginganna, enda má svo
heita, að allur lánamarkaður til
jafn nauðsynlegra framkvæmda og
argarðinn, sem er þarna með fljót-
inu, og fellur nú mestallt vatns-
magn fljótsins um þessi skörð.
Talið er, að land allra jarða
Eyjafjallasveitar sé í hættu vegna
þessara vatnavaxta, en jarðimar
eru um 40. Miklum erfiðleikum er
bundið að komast um sveitina, þar
eð vegurinn er nú víða á kafi í
vatni.
Steindór Sigurðsson,
rithöfundur, látinn
Aðfaranótt föstudags sl. lézt á
sjúkrahúsinu hér í bæ Steindór
Sigurðsson rithöfundur. Steindór
var fyrir alllöngu síðan þjóðkunn-
ur maður fyrir ritstörf sín, og
munu margir kannast við bækur
hans, svo sem „Meðal manna og
dýra“, „Eitt og annað um menn og
kynni“, „Eg elska þig“ o. fl. o. fl.
Steindór hafði átt við langvar-
andi vanheilsu að stríða, var m. a.
lengi sjúklingur á Krjstneshæli.
byggingu íbúðarhúsa, sé gersam-
lega lokaður.
Nú hefur verið lagt til hliðar á
undanfömum árum nokkurt fé á
fj'árhagsáætlun bæjarins ætlað til
íbúðarhúsabygginga. Mun nú vera
í þessum sjóði um 200 þús. krónur.
Eins og áður segir var sýnt, að
þetta fé yrði ekki af bænum notað
til byggingar íbúðarhúsa, heldur
myndu fulltrúar afturhaldsflokk-
(Framhald á 4. síðu).
Verkamenn
á Stokksevrisvara
j
ríkisstjórninni
Við kosningu fulltrúa á sam-
bandsþing í verkalýðsfélaginu á
Stokkseyri í haust sigraði Breið-
fylkingin með nokkrum atkvæða-
mun. Þetta félag hélt aðalfund sinn
fyrir nokkrum dögum, og var listi
einingarmanna um stjórn, sjálf-
kjörinn, þar sem Breiðfylkingin
þorði ekki að stilla. Kosning trún-
aðarmannaráðs fór þannig, að tveir
listar komu fram og hlaut listi ein-
ingarmanna 47 atkv. en listi Breið
fylkingarinnar 45 atkv.
Sú breyting, sem hefur orðið í
þessu félagi frá því í haust, sýnir
glögglega að verkalýðurinn er að
átta sig á hvað gera þarf til að
vemda hagsmuni sína.
„Fravda64 spáir fjárhagskreppu
í Bandaríkjunum
í leiðandi grein í blaði Kommúnistaflokks Sovétríkj-
anna, þann 2. janúar sl. er spáð fjárhagskreppn í Banda-
ríkjunum og öllum hinum kapítaliska heimi. í grein-
inni, sem rituð er af V. Téprakov, er sagt að á þcim
tíma, sem liðinn er frá stríðslokum, hafi endurreisnar-
áætlnn Sovétríkjanna gengið framúrskarandi vel, en á
sama tíma aukast stöðngt erfiðleikar hinna kápítalisku
landa, sökum óleysanlegra, fjárhagslegra mótsetninga. „I
ijllum kapítaliskum löndum,“ heldur Téprakov áfram,
,,minnkar kaupmátturinn kerfisbundið, og fram er kom-
in ringulreið, sem stjórnirnar eru ekki færar um að ráða
við. Kapítalisminn hefur reist sjálfum sér hurðarás um
öxl, og öllum er það ljóst, að harís bíður hrun. Hann
sýnir daglega, að liann er ekki fær um að skapa hinum
/innandi hluta íbúanna viðunandi skilyrði.
Margar jarðir í hættu vegna
stíflu í Markarfljóti
Líkur til að lán fáist hjá bænum
til íbúðarhúsabygginga
Milli 10 og 20 hús eru í byggingu á vegum
Byggingarsamvinnufélags verkamanna