Verkamaðurinn - 19.03.1954, Qupperneq 1

VEMflÐin
XXXVII. árg.
Akureyri, föstudaginn 19. marz 1954
10. tbl.
Sjómannafélagið hefur hafnað
Togaraflotinn að stöðvast vegna
nianneklu
Einn bæjartogara Reykjavíkur þegar
bundinn í höín og útlit fyrir að
fleiri komi á eftir
Útgerðarfélag Akureyringa biðst leyfis til inn-
flutnings færeyskra sjónianna. - Vafasamt
að Jörundur koinist á saltfiskveiðar
vegna mannfæðar
Meðan þessu fer fram lieldur ríkisstjórn og
Alþingi að sér liöndum og gerir ekkert til þess
að leysa vandann með þeim einu úrræðum, sem
duga: að bæta kjör sjómannastéttarinnar
Áburðarverksmiðjan
tekin til starfa
Þann 7. þ. m. tók áburðarverk-
smiðjan í Gufunesi til starfa. Er
gert ráð fyrir að verksmiðjan
framleiði 4—5 þús. tonn af
áburði til notkunar í vor, en árs-
framleiðslan mun verða 18 þús.
tonn af köfnunarefnisáburði, en
það er 7 þús. og 500 tonnum
meira en ársnotkunin hefur ver-
ið til þessa.
Efnið, sem áburðurinn er
framleiddur úr er vatn og loft og
leir til að verja áburðinn áhrif-
um frá loftraka. Leirinn er 3—
4% af hráefninu og er hann
fenginn erlendis frá, enn sem
komið er, en til er hann hérlend-
is og fara nú fram rannsóknir á
vinnslu hans hér.
Starfslið verksmiðjunnar er um
100 manns, en framkvæmdastjóri
er Hjálmar Finnsson.
-K HEILBRIGÐISNEFND hefur
fjallað um vatnsskort býlanna
hér í bæjarlandinu og telur
knýjandi nauðsyn á að vatns-
veita verði lögð að býlunum
„enda getur óhreint og ónógt
vatn valdið ófyrirsjáanlegu
tjóni fólks þess, er býli þessi
byggja,“ segir í áliti nefndar-
innar.
Blaðið hefur átt tal við Arnór
Kristjánsson, varaform. Verka-
mannafélags Húsavíkur, er hann
var staddur hér í bænum á dög-
unum og spurt hann tíðinda úr
byggðarlagi sínu. Sagðist honum
frá á þessa leið:
Málefnasamningur
verkalýðsflokkanna.
Að afstöðnum bæjarstjómar-
kosningunum hófu verkalýðs-
flokkamir samstarf í bæjar-
stjóminni, en þeir eiga þar 4 full-
trúa af 7, og hafa þeir gert með
sér málefnasamning um stjórn
kaupstaðarins. Veigamestu atriði
samningsins fjalla um atvinnu-
málin og er áherzla lögð á leng-
ingu hafnargarðsins, til aukinna
athafnamöguleika við hofnina og
bættra hafnarskilyrða, að hafin
verði togaraútgerð, aukning á
vélakosti frystihússins verði
framkvæmd og síðast en ekki sízt
að lokið verði rannsóknum og
framkvæmdir hafnar við hita-
veitu til bæjarins úr Reykja-
hverfi. Er það mikið mannvirki
og er kostnaður áætlaður 14—15
milljónir. Almenn ánægja er
Sjómennirnir ganga í land.
Unfanfarna mánuði hefur fjöldi
togarasjómanna yfirgefið skip sín
og neitað að sætta sig lengur við
þau hi-aklegu kjör, sem þeir eiga
við að búa, og furðar það engan,
sem veit að fyrir strit sitt, vosbúð
og fjarvistir frá heimilum sínum
ríkjandi í bænum yfir samstarfí
verkalýðsflokkanna.
Almennt atvinnuleysi.
Atvinnuleysi hefur verið mikið
í vetur og hafa á annað hundrað
manns leitað suðui' á land í at-
vinnu, en þeir sem heima hafa
verið búið við þröngan kost. Þrír
bátar frá Húsavík eru gerðir út
frá verstöðvum syðra. Eru það
Hagbarður, Smári og Pétur Jóns-
son.
Aflabrögð.
Tveir bátar hafa róið lengst af
vetrinum, en fleiri hafa nú bætzt
í hópinn, auk tuga trillubáta.
Reytingsafli hefur verið, er á sjó
hefur gefið og að 'undanförnu
hefur afli verið ágætur. Er vinna
í frystihúsinu nú f fullum gangi
og vinna þar 40—50 manns þegar
fullskipað er. Afkoma frystihúss-
ins er talin vera mjög góð.
Loðna hefur veiðzt í landnæt-
ur nú að undanfömu og kaupir
frystihúsið þá veiði,, sem ekki
fer jafnharðan £ beitu. Gefur það
150 kr. fyrir strokkinn. Rauð-
magaveiði hefur og verið góð að
undanfömu.
fá þeir aðeins hálft kaup eða
tæplega það á við lægst launuðu
landverkamenn, sé miðað við
vinnustundafjölda þann er þeir
leggja af mörkum. Reynt hefur
verið eftir föngum að fá nýja
menn á skipin, en ekki hefur það
tekizt betur en svo, að útlit er nú
fyrir að margir togaranna stöðv-
ist og hefur a. m. k. einn, Pétur
Halldórsson, þegar verið bundinn
við bryggju, en aðrir halda áfram
veiðum að verulegu leyti með
óvönum mannskap og þar af leið-
andi minnkandi afköstum, að því
er útgerðarmenn telja.
Akureyringar sækja togara-
störfin fastar en aðrir.
Hér á Akureyri hefur til þessa
ekki horft til stórvandræða, enda
þótt margir hinna vanari sjó-
manna hafi sagt upp og horfið til
annarra starfa, einkum á báta-
flotanum Hafa yngri verkamenn
bæjarins, sem flestir hafa stopula
atvinnu, verið mjög áhugasamir
um að komast á togarana og hafa
óspart notað tækifærið til þess,
sem þeim hefur nú mörgum boð-
izt í fyrsta skipti. Enda þótt þess-
ir ungu menn hafi ekki allir
ílengst á togurunum, er sá hópur
nú orðinn stór sem vanizt hefur
þessum verkum nú fyrst og
reynzt fullgildir til flestra starfa
á skipunum.
Þó er nú svo komið, að Útgerð-
arfélagið hefur sótt um innflutn-
ing á a. m. k. 10 færeyingum,
enda þótt skip þess hafi nú fullar
áhafnir.
Þá telur Guðmundur Jörunds-
son óvíst að hann komi skipi sínu,
„Jörundi", á saltfiskveiðar eins
og hann hafði fyrirhugað, vegna
mannfæðar.
beiðni Ú. A.
Stjórn Sjómannafélagsins hefur
svarað beiðni Ú. A. um innflutn-
ing Færeyinga og hafnað henni.
Segir m. a. svo í svari þess:
„í sambandi við þessa af-
greiðslu málsins viljum vér
taka fram að aðalfundur félags
vors, þar sem m. a. voru mættir
margir togarasjómenn, sam-
þykkti eindregin mótmæli
. gegn innflutningi útlendinga til
starfa á togurunum. Ennfremur
teljum vér að mjög orki tví-
mælis um þann hagnað, sem
útgerð yðar gæti af því haft að
ráða útelndinga meðan Akur-
eyringar eru fáanlegir, þótt lít-
ið vanir séu, sumir hverjir. Þá
teljum vér og sterkar líkur til
þess að yrði um uppsagnir að
ræða á togurunum, vegna út-
Iendinga, mundu ýmsir sjó-
mannanna koma í hóp atvinnu-
lítitlt eða atvinnulausra land-
verkamanna og teljum vér það
síður en svo æskilegt“
Hvað þarf að gera?
Öllum má vera ljóst, að hér er
um að ræða eitt brýnasta vanda-
mál þjóðarinnar, ef svo fer sem
allt útlit er nú fyrir að togaraút-
gerðin, stórvirkasta framleiðslu-
grein landsmanna, stöðvast eða
lamast vegna lélegra kjara sjó-
mannastéttarinnar að hér
verða að koma til aðgerðir af
hálfu löggjafarvaldsins. Því að
jafn augljóst er að innflutningur
útlendinga er engin lausn á mál-
inu nema síður sé. Eina vai-an-
lega úrræðið hlýtur því að verða
það að búa sjómannastéttinni
sambærileg kjör við aðrar stéttir
þjóðfélagsins og þó betri, sem
svarar því hve miklu meira sú
stétt leggur á borð með sér í
þjóðarbúið og leggur harðar að
sér en aðrar.
Taprekstur útgerðarinnar.
Kjarakröfum sjómannanna er
svarað með því að það sé tap á
útgerðinni, og hvað sumar tog-
araútgerðir snertir er þetta rétt.
Árið 1951 nam þetta tap að með-
altali sennilega yfir 100 þús. kr. á
skip að meðaltali. En á sama
tíma varð hver togari að standa
undir allt að 300 þús. kr. gróða
olíuhringanna af hverju skipi, en
olíukostnaður hvers skips nam
að meðaltali rúml. 1 milljón kr.
Vextir á hvem togara námu 1951
um 200 þús. kr., en Landsbankinn
einn græddi það ár 30—40 millj.
Eru þá ótaldir fjöldi annarra að-
ila, svo sem tryggingafélögin,
flutningafélög og fiskbraskar-
arnir, sem velta sér í óhemjuleg-
um gróða af fiskimönnunum og
útgerðinni.
(Framhald á 4. síðu).
Akureyrarbátar búast
á togveiðar
! Súlan hefir þegar hafið
veiðar
Súlan, skip Leós Sigurðssonar
útgerðarm., hóf togveiðar héðan
fyrir tveim vikum, en tíð hefur
lengst af verið stirð og lítið aflast
enn. Hafði skipið aðeins IV2 tonn
eftir fyrstu vikuna. Sigurður, frá
Siglufirði, og Einar Þveræingur
úr Ólafsfirði, stunda einnig tog-
veiðar fyrir Noi'ðurlandi. Leggja
þeir upp afla sinn í heimahöfnum,
en Súlan mim leggja hér upp í
herzlu og e. t. v. eitthvað í frysti-
hús úti í firðinum.
Ingvar Guðjónsson, Snæfell og'
Njörður eru nú einnig að búast á
togveiðar. Mun Ingvar leggja upp
í frystihús S. R. á Siglufirði.
Auður mun einnig fara á tog-
veiðar, er lokið er niðurestningu
nýrrar vélar í skipið.
3 Akureyrarbátar, Sæfinnur,
Stjarnan og Haukur, Ólafsfirði,
stunda netjaveiðar fyrir Suður-
landi. Hafði Haukur 100 tonna
afla er síðast fréttist ,en Sæfinnur
um 60 tonn.
Loðnan komin - mánuði
fyrr en í fyrra
60 tunnur hafa þegar
verið frystar
í fyrradag veiddi eitt af „nóta-
brúkunum" hér nokkuð af loðnu,
og er það óvenjulega snemmt. I
fyrra barst Frystihúsi KEA
fyrsta loðnan til frystingar 20.
apríl.
Loðnan er smá og mikið af
kvensíli og er það talið mun lak-
ara til frystingar í beitu en ann-
að sfli.
Um 60 tunnur hafa þegar verið
fiystar hér, en markaður er enn
mjög takmarkaður vegna þess að
róðrar eru enn ekki hafnir af
fullum krafti frá verstöðvunum
við Eyjafjörð.
1286 félagar í íþrótta-
félögum bæjarins
Blaðinu hefur borizt ársskýrsla
íþróttabandalags Akureyrar fyrir
árið 1953. Er þar skýrt í höfuð-
atriðum frá starfsemi bandalags-
ins og íþróttafélaganna ó sl. óri.
Á árinu fóru fram hér í bænum
Skautamót íslands, Skíðamót ís-
lands og meistaramót Isl. í frjáls-
um íþróttum. Var frammistaða
Akureyringa góð á þessum mót-
um. Settu þeir t. d. 5 íslandsmet
á skautamótinu og fengu íslands-
meitara í nokkrum greinum á
skíðamótinu og frjálsíþróttamót-
inu.
Allmikil kennslustarfsemi fór
fram á vegum íþróttafélaganna.
Um síðustu áramót voru 1286
féalgar í íþróttafélögum bæjar-
ins, þar af 531 innan 16 ára ald-
urs.
Eignir félaganna nema nú
rúml. 107 þús. kr.
Stjóm ÍBA skipuðu: Ármann
Dalmannsson, Jóhann Þorkels-
son, Skjöldur Jónsson, Bjarni
Halldórsson, Stefán Hermanns-
son og Kári Sigurjónsson.
Verkalýðsflokkarnir í Húsavík hafa
gert með sér málefnasamning um
aukna atvinnu og menningarmál