Verkamaðurinn - 30.04.1954, Blaðsíða 2

2
VERKAMAÐURINN
Föstudaginn 80. apríl 1954
Rödd mannlegs frelsis og virðu
leika frá Bandaríkjunum
VERKRnUMlItn
— VIKUBLAÐ —
Útgefandi:
Sósíalistafélag Akureyrar
Ritnefnd:
tíjörn Jónsson, ábyrgðar-
maður, Jakob Árnason,
Þórir Daníelsson.
Afgreiðsla: Hafnarstræti 88. —
Sími 1516. — Pósthólf 21.
Áskriftarverð 30 kr. árg.
Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentv. Odds Bjömssonar h/f
í miðjum straumi
/ miðjum straumi örlaga-
rikustu atburða í lífi þjóð-
anna rennur 1. maí upp að
þessu sinni. Alþýðustéttin,
sem hefir helgað sér þennan
dag, leitast við að skerpa sjón-
ir sínar og skyggnast gegn um
blekkingar, áróður og lygar
og gera sér Ijóst hvar hún
stendur og hvar henni ber að
standa i baráttunni, sem háð
er um framtíð hennar og
mannkynsins alls. Og þrátt
fyrir allt eru mikilsverðustu
staðreyndirnar Ijósar: „Brjót-
ist heimsstyrjöld út eru dagar
siðmenningarinnar taldir og
fullkomnum vafa undirorpið
að nokkur mannleg vera lifi
að henni lokinni á jörðinni.
Jafnframt er sýnt, að samein-
uð alþýða allra landa er það
afl, sem er þess megnugt að
knýja fram þá einu lausn sem
til er á þeim válegasta vanda,
sem nokkru sinni héfur orðið
á vegferð mannanna og sú
lausn er sœtt með stórveldum
auðvaldsins og ríkjum alþýð-
unnar — ekki sœtt um uppgjöf
á grundvallarhugmyndum
þeim, sem skilja þessar þjóðir
— ekki scett um kúgun undir-
okaðra þjóða — ekki scett um
áframhaldandi skerðingu á
sjálfslœði og sjálfsákvörðunar-
rétti um innri mál þjóðanna
— heldur heiðarleg sœtt, mann
scemandi sœtt milli þjóða sósí
alismans og kapitalismans, þar
sem báðum er tryggt að þœr
geti háð friðsamlega sam-
keppni um hylli ogfylgi mann
kynsins og báðir geta sýnt
hvers þeir eru megnugir til að
skapa þjóðum sinum þau lifs-
skilyrði, þá velmegun, frelsi
og menningu sem hver heil-
brigður nútimamaður krefst
sér til handa og niðjum sín-
um. Þvi hlýtur sú krafa að
gncefa hcest á degi alþýðunnar
að friður verði saminn, að
múgmorðstceki sem ógna
mannkyninu verði eyðilögð,
að allsherjarafvopnun verði
hafin með öllum þjóðum, að
hver þjóð fái i friði að ráða
sinum málum. Allar aðrar
kröfur alþýðunnar eru brot af
þessari allsherjarkröfu. Kröfur
hersetinnar þjóðar, sem vor
íslendinga, um brottflutning
erlends herliðs, kröfur verka-
manna um fullkomna atvinnu
við þjóðnýt störf, kröfur al-
| þýðusamtakanna um bcett kjör
og lýðrœðisleg réttindi, hag-
nýtingu nátúruauðcefatina og
viðreisn atvinnuveganna, allar
þessar kröfur, sem bornar
verða fyrir fylkingum alþýð-
unnar 1. mai, styðja að því að
vonir manna um friðsamlega
sambúð þjóðanna, vaxandi
velmegun og gróandi menn-
ingu geti rcetzt.
Alþýða íslands finnur sig i
dag tehgdari traustari bönd-
um en nokkru sinni áður við
stríðandi alþýðu annarra
landa. Vandamál og áhugamál
hennar eru þau sömu og allra
annarra auðvaldslanda. Enn
verður hún að sœta því að hafa
yfir sér rikisstjórn, sem hefur
ofurselt landið sem herstöð og
og hefur tekið sér stöðu með
ráðamönnum þess stórveldis,
sem ákafast veifar vítissprengj-
unni yfir höfði mannkynsins.
Enn ‘verður hún að búa við
skefjalaust arðrán, öryggisleysi
um afkomu sína og hverskyns
misréttí, sem fylgir skipulagi
auðvaldsins. En hún finnur
sig einnig sterkari en nokkru
sinni fyrr. Rás timans hefur
nú fcert henni tcekifceri til
stcerri afreka fyrir land sitt og
þjóð, en hún hefur nokkru
sinni áður haft og til mikil-
vcegari hlutdeildar i örlaga-
rikri baráttu alþýðu allra
landa fyrir bjartari framtið, og
hún mun sýna það í dag, að
hún er reiðubúin til þess að
rcekja sitt hlutverk. Sameinuð
og sterk gengur hún út i bar-
áttu dagsins.
Þagði.
Nokkurri undrun hefur það
sætt meðal bæjarbúa, að formað-
ur ameríska félagsins hér, getur
að engu „þeirrar menningarstarf-
semi“ félagsins, sem til þessa er
sú eina sem það hefur boðið al-
menningi upp á, en það eru
„hljómleikar“ danshljórnsveitar
hemámsliðsins er hér voru
haldnir um sl. helgi og dansleik-
ur sá hinn mikli sem sama félag
efndi til að Hótel KEA með und-
irspili „vemdaranna“.
Gæti skýringin kannske verið
sú, að jafnvel heiðursborgarinn
hefði ekki verið stórhrifinn af
„hl j ómlistarmenningunni1 ‘, sem
hann hefur verið að reyna að
miðla bæjarbúum, eða af þeirri
„menningarlegu" framkomu, sem
vemdaramir sýndu í för sinni
hingað? Eða gátu skólafrömuð-
irnir og æskulýðsleiðtogamir,
sem fremstir eru í flokki amer-
íska félagsins, ekki gleypt
„mannætumúsikina" ómelta? —
Rann þeim kannske einhver roði
í kinnar eftir að hafa hlaupið um
bæinn í leit að nógu mörgum ís-
lenzkum fánum til þess að flagga
í kringum „vemdarana“ er þeir
léku kúnstir sínar við sundlaug-
ina á sunnudaginn var?
Hættulegar fréttir.
Eins og al^jóð er kunnugt,
hljóp 'Alþingi frá störfum áður
en það hafði leyst af hendi þá
Howard Fast: FIMM SYN-
IR. Jóhannes úr Kötlum
íslenzkaði. Mál og menning
1954.
Árin 167—164 yrir Krists burð
eru merkileg í sögu mannanna. 1
tímatölum mannkynssagna stend
ur við þessi ár: Uppreist Makka-
bea. Um þessa taburði farast Ás-
geiri HjartarSyni svo orð í Mann-
kynssögu sinni, öðru bindi, bls.
69—70:
„Yfirráð Selekvída í Gyðinga-
landi urðu ríki þeirra til lítils
fagnaðar, atferli konunganna
varð til þess, þvert á móti, að efla
trúarhita Gyðinga og sjálfstæðis-
kennd, Antíokkus fjórði rændi
musterið í Jerúsalem helgigrip-
um sínum og fjársjóðum til þess
að bæta úr fjárþörf sinni, og
nokkru síðar, eða árið 168, reyndi
hann að kúga Gyðinga til þess að
taka upp gríska guðsdýrkun,
gríska siðu. Konungur bauð, að
heiðin ölturu skyldu reist í hverri
borg í landi Júða, bannaði Gyð-
ingum að halda sáttmála feðra
sinna, helgaði musterið Seifi hin-
um ólympska, og „reisti viður-
styggð eyðileggingarinnar á alt-
arinu“. Þá var hinum trúræknu
Gyðingum nóg boðið, margir
flýðu til fjalla og bjuggust til að
verja trú sína og rétt með sverð í
hönd. Fyrirliði þeirra var Júdas
Makkabeus, frábær hershöfðingi
skyldu sína að leysa vanda tog-
araútgerðarinnar og lét nægja að
skipa nefnd til að athuga' hvers
þessi atvinnuvegur væri þurf-
andi, þótt öllum heilskyggnum
mönnum dyldist ekki að það eina,
sem þessi þýðingarmesti atvinnu-
vegur þjóðarinnar þarf til þess
að geta veitt þeim sem við hann
vinna góð kjör og afkomu er að
losa hann undan, þó ekki væri
nema brot, af því skefjalausa arð
ráni olíuhringa, banka, trygginga
félaga, fiskbraskara og annarra
milliliða, sem nú mergsýgur þenn
an atvinnuveg og þá sem við
hann vinna.
Áður en þingi lauk höfðu þing-
menn Sósíalistaflokksins lagt
fram ýtarlegar tillögur um mál-
efni togaraútgerðarinnar, sem,
ef samþykktar hefðu verið,
mundu ekki einasta hafa þýtt
örugga afkomu útgerðarinnar,
heldur einnig tryggt að hún gæti
staðið undir þeim óhjákvæmi-
legu leiðréttingum, sem togara-
sjómenn þurfa að fá fram á kjör-
um sínum og munu knýja fram
hvað sem stjómarflokkarnir
segja og gera.
Stjómarflokkamir vissu skömm
ina upp á sig í því að hlaupast
frá skyldustörfunum óleystum,
og varð ráðamönnum þeirra það
þá fyrst fyrir að reyna að leyna
þjóðina tillögum sósíalista. Voru
nú gerðar ráðstafanir með mik-
illi skyndingu til að breyta þing-
fréttatíma þannig að engir vinn-
andi menn gætu haft tækifæri til
að hlýða á hlutlausa frásögn af
tillögum sósíalistanna.
Þannig eru bardagaaðferðimar.
Á sama tima og fábjánalegar
og glæsileg hetja, „hann jók mjög
vegsemd lýðsins, og safnaði hin-
um tvístruðu.“ Að þrem árum
liðnum hafði Júdas unnið marga
sigra á hersveitum konungs og
hreinsað musterið. Ófriðnum hélt
áfram um langa hríð, Júdas féll,
en fylgiliðar hans hrósuðu sigri;
og bróðir hans varð æðsti prestur,
herstjóri og þjóðhöfðingi Gyð-
inga. Barátta Makkabea gæddi
þjóðina nýju lífi og þrótti, og er
einn áhrifamesti þáttur í sögu
hennar. í nær heila öld voru
Gyðingar óháðir að mestu undir
stjórn Makkabea, allt fram til
þess tíma, er landið gekk Róm-
verjum é hönd.“
Það er saga þessara merku ára,
sem Howard Fast segir í bók
sinni FIMM SYNIR (MY GLOR-
IUS BROTHERS), sem er fyrsta
félagsbók Máls og menningar í ár.
Fast er félögum Máls og menn-
ingar áður kunnur, því að skáld-
saga hans, Clarkton, var ein 9
bóka fyrsta kjörbókaflokks félags
ins, sem kom út 1952.
Það er Símon Mattatíasson Jó-
hannessonar, bróðir Júdasar
Makkabeusar, sem segir frá, rek-
ur orsakirnar til uppreisnar þjóð-
arinnar gegn Grikkjum og
hvernig hún, undir forystu þeirra
feðga, Mattatíasar Jóhannessonar
og fimm sona hans — og þá fyrst
og fremst Júdasar — gersigraði
hvern málaliðsherinn á fætur
öðrum.
Bókin lýsir einnig persónulegu
lífi þessara manna, lifnaðarhátt-
um Gyðinga, trúarskoðunum
þeirra, og pólitískum skoðunum.
Hún sýnir og leggur mikla
áherzlu á þá staðreynd, sem saga
mannkynsins hefur margsannað,
að þjóð, sem vil llifa frjáls, verð-
ur aldrei sigruð nema með því að
útrýma henni.
Það er íslendingum mikill
fengur á þessum tímum, þegar
mannkynið heyr úrslitabaráttuna
fyrir tilveru sinni, þegar baráttan
fyrir frelsi þjóða og einstaklinga
er háð víðar og í stærri stíl en
nokkru sinni fyrr, að fá þann
fagra óð til frelsisins, sem bók
Fasts er, þýdda af mikilli list. Við
verðum nú í dag sjálfir að heyja
baráttu fyrír okkar frelsi, að vísu
lygasögur eru lesnar allt að 5
sinnum á dag í fréttatímunum,
eru tíðindi, sem varða hag
og afkomu allrar þjóðarinnar
ýmist algerlega ýtt til hliðar eða
þau eru lesin þegar nálega engir
geta á þær hlýtt.
í staðinn fær svo þjóðin að
hlusta á fréttir um það, hvemig
„sovétskir launmorðingjar“, bún-
ir „sársaukalausum morðvopn-
um,“ láta það verða sitt fyrsta
verk að ganga á fund væntanlegs
fómarlambs og tilkynna því fyr-
irætlanir sínar allar og kæra
síðan sjálfa sig fyrir yfirvöldun-
um, sem taka glæpamanninn opn
um örmum, sem löngu glötuðum
en endurheimtum syni. Slíkar
fréttir fáum við ekki aðeins að
heyra einu sinni heldur fimm
sinnum og útdrátt næstu daga.
| ekki með vopn í hönd, ekki með
orrustum og mannvígum, svo sem
Makkabearnir urðu að gera, en
eigi að síður harða baráttu. Og
hversu margt er ekki líkt, hversu
margt getum við ekki lært af þess
ari dásamlegu bók.
Við erum því vanastir að
heyra annað frá Bandaríkjunum
en boðskap „mannlegs frelsis og
virðuleika“, önnur öfl þar í landi
>eyta málpípur sínar hærra og
slá meira um sig. En þessi bók
Fasts, sem og aðrar bækur hans,
sýna okkur og sanna, að þar í
landi er einnig um annað rætt og
hugsað en stríð og vetnissprengj-
ur, þar heyrast einnig raddir frið-
ar og vináttu.
Mál og menning á þakkir
skildar fyrir útgáfu bókarinnar
sem og þýðandinn fyrir afburða
vel unnið starf og þess væri ósk-
andi, að sem allra flestir íslend-
ingar læsu hana og tileinkuðu sér
þann fagra boðskap, sem hún
flytur, og að hægt yrði að segja
um okkur, eins og höfundurinn
kemst að orði um fólk það „sem
lifir og hrærist á spjöldum henn-
ar“: „sem í tákni trúarbragða
sinna, lífshátta og ættjarðraástar
mótaði þá geislandi frumreglu að
andstaðan gegn harðstjóm sé
sannadi guðsóttinn." Þ. D.
Island mesta dráttar-
vélaland Evrópu
Á þriðjudagskvöld kom til
Reykjavíkur stærsta sending af
dráttarvélum, sem borizt hefur til
landsins. Fluttu s.s. „Amarfell"
100 Ferguson vélar frá Englandi,
en þessi farmur er byrjunin á
stórfelldum innflutningi dráttar-
véla á þessu vori.
Hjalti Pálsson, framkvæmda-
stjóri Véladeildar SÍS og
Dráttarvéla h.f., skýrði svo frá, að
áhugi bænda á því að eignast
dráttarvélar og önnur landbún-
aðartæki, virtist óþrjótandi. —
Hann sagði, að til viðbótar við
þessar 100 Ferguson vélar væru
væntanlegar næstu vikur 166
sams konar vélar, svo að samtals
verði fluttar inn á vorinu 266
slíkar dráttarvélar. Þá er einnig
von á 100 Farmall Cub dráttar-
vélum frá Bandaríkjunum og
munu samvinnufélögin ein þann-
ig flytja til landsins 366 dráttar-
vélar næstu mánuði. Er það
meira en nokkru sixmi fyrr og
rúmlega 15% aukning á dráttar-
vélaéign landsmanna.
Hjalti skýrði svo frá, að með
þessum innflutningi sé ísland
örugglega orðið mesta dráttar-
vélaland Evrópu. Samkvæmt
skýrslum Sameinuðu þjóðanna
hafa Bretar haldið þessum heiðri
með því að eiga 1 dráttarv. á 3ja
hvert býli. Hér á landi eru taldar
hafa verið síðastliðið ár nokkum
veginn jafn margar vélar, hlut-
fallslega, eða sem næst ein á
þriðja hvert býli. Með 366 nýjum
vélum má því telja öruggt, að
meðaltalið hér sé komið niður
fyrir Breta. Svíar munu vera í
þriðja sæti með dráttarvél fyrir
hver 5 býli, en lægstir í Evrópu
eru írar með vél fyrir hver 29
býli.
(Fréttatilkynning frá SÍS).
[ Ritsafn Jóns Trausta 1-8 [
Með afborgunum.
| Bókaverzl. Edda h.f. |
Akureyri.
Orðið er laust