Verkamaðurinn - 07.05.1954, Blaðsíða 3

Föstudaginn 7. maí 1954
VERKAMAÐURINN
3
Ræða Þóris Daníelssonar 1. maí:
Sameinuð alþýða yrði sterkasta aflið í landi okkar
Rekstur Æskulýðsheimilis templ
ara hefir gengið að óskum
Námskeiðin reyndust vinsælasti þáttur
starfseminnar
Akureyringar!
Aldrei hefur alþýSu manna,
hvar sem er í veroldinni, nöió
meira á þvi heldur en nú, aö fuil-
komin eining riKi innan samtaka
hennar. VerKeinin, sem fram-
undan eru, verða vart leyst á
viðunandi hátt aó öðrum kosti.
Þó að sennilega sé ekki hægt
að tala um mikið atvinnuleysi á
íslandi í dag, hvílir þó atvinnulif
vort á svo ótraustum grunni, að
heita má að hvenær sem er, geti
skollið yfir geigvænlegasta at-
vinnuleysi. V ínnan hjá hernáms-
liðinu á Kefiavíkuríiugvelli og
annars staðar varir ekki til eilífö-
ar og henni getur meira að segja
verið lokið fyrr en varir.
Svo er búið að helztu fram-
leiðsluatvinnuvegum þjóðarinnar,
að fólk fæst ekki til að stunda þá,
vegna þess að betri kjör bjóðast
annars staðar. Þess sjást samt
ekki nein merki, að á því verði
breyting. Ríkisvaldið sýnir engan
lit á því að reisa neinar skorður
við fjárdrætti þeirra, sem merg-
sjúga aðalatvinnuvegi þjóðarinn-
ar svo gífurlega, að við borð ligg-
ur að þeir geti ekki undir risið,
og launa þó fólkið, sem við þá
vinnur og raunverulega skapar
þau verðmæti, sem líf og tilvera
þjóðarinnar byggist á, svo smán-
arlega, að það hefur vart fyrir
brýnustu þörfum.
Þær raddir verða nú æ hávær-
ari, sem herma, að í undirbúningi
sé ný gengisiækkun í einhverju
formi, og skal það vera til þess
gert, eins og stjórnarherrunum
þóknast að orða það, að „bjarga"
togaraútgerðinni, en Alþingi var
sent heim án þess að hafa leyst
vandamál þessa meginatvinnu-
vegar landsmanna og mun sú
ráðstöfun algert einsdæmi og
sýnir furðulegt ábyrgðarieysi og
kæruleysi þingmanna um þá
hluti, sem þeim ber að sjálfsögðu
framar öllu öðru að fjalla um og
finna lausn á.
Ef til þess kemur, að vandamál
togaranna verði leyst með geng-
islækkun, er enn vegið í sama
knérunn og gert hefur verið, allt
síðan 1947, að leggja æ frekari
byrðar á herðar hins vinnandi
manns, þ. e. hann skal njóta í æ
minni mæli afraksturs síns erfið-
is, en heildsalar, olíukóngar og
aðrir braskarar skulu raka til sín
æ stærri fúlgum, hreyfandi þó
hvorki hönd né fót til sköpunar
framleiðsluverðmæta. Og æðsta
boðorð núverandi ríkisstjórnar
virðist vera að ofsagróði þessara
aðila, sem og annarra þeirra, sem
mergsjúga atvinnuvegina, skuli
ekki skertur.
Verkalýðssamtökin verða að
koma í veg fyrir að þessi áform
takizt. Þau verða að vera þess al-
búin að gera þær gagnráðstafanir.
sem duga, til þess að hindra að
nýjum drápsklyfjum verði demt
á herðar verkafólksins. Fyrir því
hafa verkalýðsfélögin nú undan-
farið verið að segja upp samning-
um sínum til þess að fá uppsagn-
arákvæðum þeirra breytt á þann
veg, að þeir séu uppsegjanlegir
með eins mánaðar fyrirvara hve-
nær sem er.
í þessu sambandi er nauðsyn-
legt fyrir alþýðu manna að ger?
sér þess ljósa grein,t að barátta
verkalýðssamtakanna undanfarin
ár fyrir viðunandi lífskjörum
hefur í meginatriðum verið bar-
átta við ríkisvaldið. Engin meiri-
háttar vinnudeila hefur verið háð
á síðustu árum án þess að af-
skipti ríkisvaldsins hafi komið ti1
að meira eða minna leyti, or
ávallt á einn og sama veg: gegn
verkafólkinu. Er þess skemmst að
minnast að desemberverkfallið
mikla 1952 var leyst með beinum
aðgerðum ríkisstjórnar og Al-
þingis. Þessi staðreynd ætti að
gera alþýðu manna ljósara en
verið hefur, að það, hverjir fara
með ríkisvaldið, hefur meginþýð-
ingu fyrir afkomu almennings og
að verkalýðurinn verður að láta
sig það miklu meira skipta en
hann hefur gert til þessa, og
hætta þeim óvinafagnaði að veita
stéttarandstæðingum sínum braut
argengi á löggjafarsamkomunni.
Þessi var skoðun síðasta þings
Alþýðusambands íslands, undir-
strikuð með samþykkt frá því.
Þórir Daníelsson.
Verkalýðssamtökin íslenzku
eru fjölmennustu félagssamtök
þjóðarinnar. Ríki innan þeirra
fullkomin eining, eru þau sterk-
asta aflið í okkar landi, svo sterkt
afl, að engri ríkisstjóm, sem þau
beittu sér sameinuð gegn, yrði
stætt stundinni lengur.
Þess vegna er fullkomin eining
innan samtaka okkar svo nauð-
synleg. Þess vegna eigum við nú
í dag, á hátíðis- og baráttudegi
okkar að strengja þess heit, að
reka af höndum okkar alla þá,
sem sundrungu valda innan okk-
ar samtaka, það er bezti undir-
búningurinn undir sigursæla
baráttu í framtíðinni fyrir bætt-
um hag alls almennings og rétt-
Tátari skiptingu þjóðarteknanna
en nú er.
En jafnframt því sem við í dag
berum fram kröfur okkar um
innanlandsmálefni og bæjaimál-
efni Akureyrar sérstaklega,
minnumst við einnig hins, að við
erum hluti miklu stærri heildar.
Hvarvetna í heiminum þyrpist
alþýðan út á götuna í dag, ber
fram kröfur sínar og krefst réttar
síns. Og allur þessi mikli fjöldi,
allar þær hundruð milljóna
manna og kvenna, sem fylkja liði
í dag til sameiginlegrar baráttu,
bera framar öllu öðru fram eina
og sömu kröfu ,hvort heldur er
hér í smábæ norður við íshaf eða
í stórborgum meginlandanna, en
bað er krafan um frið, krafan um
friðsamlega lausn allra deilumála,
krafan um bann við notkun, og
eyðileggingu múgmorðsvopna.
Svo mjög sem nauðsynleg er
úning um okkar innanlandsmál,
sem eg hef leitt rök að, hversu
miklu meiru varðar, að verkalýð-
ur allra landa jarðar verði sam-
mála og samhentur í baráttu sinni
'yrir friði. Þeir atburðir hafa nú
■;erzt, að baráttan fyrir friði er
irðin barátta fyrir tilveru mann-
’ynsins. Vísindin hafa leyst úr
æðingi þau óhemju eyðingaröfl
■'ð mannkyn allt er skelfing”
astið, ekki hvað sízt fyrir þá sök
að þegar eru uppi hótanir um að
beita þessum ógnarvaldi í styrj-
öid.
Enn vantar mikið á, að séð sé
fyrir allar afleiðingar tilrauna
Bandaríkjamanna með vetnis-
sprengjur á Kyrrahafi. Svo mikið
er þó víst, að fjöldi sjómanna
liggur nú fyrir dauðanum, menn
sem ekkert höfðu til saka unnið
annað en að afla sér og samlönd-
um sínum viðurværis. Geislavirkt
ryk hefur borizt óraleiðir og eng-
inn veit enn hversu mikill hluti
fiskistofns Kyrrahafsins er orð-
inn óhæfur til átu, vísindamenn
eru jafnvel ekki óhræddir um,
að tilraunir þessar hafi valdið
röskun á jafnvægi náttúrimnar á
þeim slóðum, sem þær voru fram
kvæmdar.
Okkur, friðsömum verkamönn-
um og verkakonum, er það
óskiljanleg mannfyrirlitning, sem
fram kemur hjá þeim mönnum,
sem yfirleitt láta sér detta í hug,
að nota slík vopn í hernaði, en
það myndi óhjákvæmilega gera
meiri eða minni hluta hnattarins
óbyggilegan, ef afleiðingin yrði þá
ekki eyðing alls lífs á jörðunni.
Verkalýðssamtökin um heim
allan hafa að sjálfsögðu tekið upp
baráttu fyrir því að öllum til-
raunum með þessi ægivopn verði
hætt, notkun þeirra bönnuð og
þau eyðilögð. Þessi krafa hefur
fundið hljómgrunn í öllum lönd-
um og hjá öllum þjóðum heims,
hún er mál málanna í dag.
Alþjóða friðarhreyfingunni hef-
ur, í krafti þess styrks sem
verkalýðurinn um heitn allan
hefur veitt henni, tekizt að koma
í veg fyrir að þriðja heimsstyrj-
öldin brytist út. Almenningsálitið
knúði fram vopnahlé í Kóreu og
það standa vonir til að það takizt
að semja um vopnahlé í Indó-
Kína. Það tókst einnig að fá utan-
ríkisráðherra stórveldanna til að
setjast að samningaborðinu í vet-
ur í Berlín og þeir komust að
samkomulagi um Genfarráð-
stefnuna, sem nú situr. Þessum
sigrum verður alþýðan að fylgja
eftir og tryggja í framtíðinni enn
frekari sigra. Þetta er hægt og
skilyrðið fyrir því að það takizt
er eining, samstilltur og sam-
hentur vilji verkalýðs allra landa.
Gegn því þyrði engin ríkisstjórn,
hversu stríðsóð sem hún annars
væri og hversu öflugan her hún
hefði að baki sér, að rísa.
Nú finnst ykkur ef til vill, að
um þetta þýði lítið að ræða hér.
Við íslendingar séum svo fáir, fá-
tækir og smáir, að lóð okkar á
vogarskálinni hafi ekki mikið að
segja. En þetta er hinn mesti mis-
skilningur. Við íslendingar get-
um engu síður en aðrar þjóðir
haft áhrif á gang mála í veröld-
inni. Minnumst þess að innan
Sameinuðu þjóðanna t. d. erum
við jafn réttháir aðilar og t. d.
Bandaríkin og Sovétríkin, og svo
er einnig um ýmsar aðrar alþjóð-
legar stofnanir.
Við höfum stært okkur af því.
íslendingar, að vera þjóð vopn-
laus og hafa engan her, friðar-
hugsjónin væri okkur í blóð bor-
in, og við gætum ekki hugsað til
mannvíga. Þetta hefði átt að
verða til þess að rödd okkar á al-
þjóðavettvangi væri rödd friðar
og vináttu, en svo hefur því mið-
ur ekki orðið. 111 u heilli hafa full-
t.rúar okkar tekið afstöðu með þv?
stórveldi, sem nú hótar mann-
kyni tortímingu með vetnis-
snrenginm, Stórveldi þessu hef-
ur, að þjóðinni fomspurðri, verið
•°ittar herstöðvar í landi okkar.
-ð sögn forsvarsmanna til -'amar
en hverju barni má það augljóst
Æskulýðsheimili templara var
opnao i Varoborg 1. nóv. 1953. —
tlaíöi heimilið 7 iierbergi í húsinu
tii afnota. 1 tveimur þeirra var
bókasafn og lestrarstofa, en í hin-
um ýmiss konar leiktæki, svo sem
borðtennis, knattborð, bob,
manntöfl og kúluspil. Var heim-
ilið opið þrisvar í viku frá kl. 5—
7 fyrir unglinga 12—15 ára og
þrisvar í viku frá kl. 8—10 fyrir
unglinga 15 ára og eldri. í nóvem-
bermánuði urðu gestir um 1200,
en um 450 í desember. Skortur
var á fleiri leiktækjum þegar
flest var, en stundum voru 100
unglingar í heimilinu í einu. —
Framkvæmdastjóri var Hermann
Sigtryggsson.
í Æskulýðsheimilinu voru
sýndar kvikmyndir einu sinni til
tvisvar í viku. Voru þær flestar
frá Fræðslumálaskrifstofunni. —
Einnig voru leikkeppnir, get-
raimir, happdrætti o. fl. Eftir ára-
mót var aðsóknin svipuð og í des-
ember, en sú nýbreytni var nú
tekin upp, að íþróttafélögin í
bænum, K. A. og Þór, leigðu
heimilið einu sinni í viku (sína
vikuna hvort) fyrir félaga sína.
Aðsókn á þessum dögum íþrótta-
félaganna var mjög góð. Barna-
stúkurnar á Akureyri tóku einn-
ig upp þennan þátt í sína félags-
starfsemi og var heimilið opið
fyrir þær einu sinni í hálfum
mánuði. Þessir tímar voru mjög
vel sóttir og komu allt að 1200
börn og unglingar. Um 1700
manns mun hafa sótt heimilið frá
5. jan. til 28. apríl.
í Æskulýðsheimilinu fóru fram
4 námskeið á vetrinum. Voru það
þrjú handavinnunámskeið og eitt
í þjóðdönsum. Fóru handavinnu-
námskeiðin fram í „Grænu stof-
unni“ á neðstu hæð hússins, en
þjóðdansarnir í salnum. Nám-
skeiðsgjaldi var mjög stillt í hóf,
svo að sem flestir gætu sótt riám-
skeiðin. Allt efni útvegaði heim-
ilið með heildsöluverði til nem-
vera, að af þeim er engra vama
að vænta, þær bjóða aðeins hætt-
unni heim, og eins og nú er kom-
ið, hættunni á tortímingu þjóðar
vorrar.
Það er því nú eitt af brennandi
dagskrármálum íslenzkrar al-
þýðu, að losna við hinn erlenda
her og að rödd íslands á alþjóða-
vettvangi verði í framtíðinni
rödd friðar og réttlætis.
Það er lágmarkskrafa, eins og
nú er komið málum í heiminum,
að íslenzka þjóðin fái að segja til
um það sjálf með þjóðaratkvæði,
hvort segja beri hernámssamn-
ingnum upp, og vísa hinum er-
lendu hermönnum, sem lítið hafa
fært okkur annað en skrflmenn-
ingu frá dreggjum bandarískra
stórborga, af landi brott.
Akureyringar! Verkamenn,
verkakonur og aðrir launþegar.
Minnumst þess foma spakmælis,
að sameinaðir stöndum vér, en
sundraðir föllum vér. Hefjum
merki einingar sem hæst, látum
engum takast að sundra okkar
röðum og þá mun framtíðin færa
okkur stærri og glæsilegri sigra
en nokkru sinni fyrr. Sameinumst
um baráttu fyrir rétti hins vinn-
andi manns, fyrir sjálfstæði þjóð-
ar vorrar óskoruðu, fyrir friði og
bræðralagi allra manna og allra
þjóða.
enda. Verður nú nánar skýrt frá
þessum námskeiðum.
Mánudaginn 2. nóv. hófst nám-
skeið í útskurði (myndskurði)
undir leiðsögn Jóns Bergssonar.
Kennsla fór fram í þrem flokkum
og var kennt daglega frá kl. 5 til
10 e. h. 48 manns sóttu námskeið-
ið. Fjöldi muna voru búnir til,
svo sem bo'rðplötur, tínur, gar-
dínukappar, stólsetur og hillu-
bretti. Námskeiðinu lauk 27. nóv.
Þann 12. janúar hófst námskeið
í flugmódelsmíði. Tilsögn annað-
ist Dúi Eðvaldsson, en einnig
hjálpuðu félagar úr Svifflugfélagi
Akureyrar til við námskeiðið. —
Kennt var í tveim flokkum, alls
fjórum sinnum í viku milli kl. 8
og 10 e. h. 36 drengir sóttu nám-
skeiðið og bjuggu til álíka margar
svifflugur af ýmsum gerðum. —
Efni var keypt frá fyrirtækinu
Flugmó í Reykjavík. Námskeið-
inu lauk þann 7. febrúar.
Um svipað leyti og flugmódel-
námskeiðið stóð yfir var haldið
námskeið í þjóðdönsum, eða frá
19. jan. til 16. febrúar. Kennari
var Hermann Sigtryggsson. —
Kennt var þrisvar í viku kl. 8,30
—10 e. h. Mikill meiri hluta þátt-
takenda var kvenfólk. Virkir
þátttakendur voru 25, en í tíma
mættu stundum 40—45 manns.
AIls voru kenndir 12—15 dansar
útlendir og innlendir. Stúlkur af
námskeið iþessu sýndu þjóðdansa
á barnaskemmtun, sem bama-
stúkurnar héldu í Samkomuhús-
inu þann 28. febrúaí.
Þann 26. febrúar hófst nám-
skeið í bast- og tágarvinnu.
Kénnari var frú Anna Jensdóttir.
Kennt var í einum flokki þrisvar í
viku, frá kl. 8—10 e. h. 15 manns
sóttu námskeiðið. Búnir voru til
fjöldi bast- og tágarmuna, svo
sem bakkar og mottur úr basti og
ýmsar gerðir af körfum úr tág-
um. Efni var keypt frá körf ugerð-
inni í Reykjavík. Námskeiðinu
lauk þann 25. marz.
Segja má að þess ifyrsta starf-
semi Æskulýðsheimilisins hafi að
sumu leyti verið leit að heppileg-
um starfsháttum, og á þessari
reynslu verði fyrirkomulag þess
byggt í framtíðinni. Bækur fékk
heimilið að gjöf frá bókaútgef-
endum og einstaklingum og ný-
lega hefur það tekið á móti bóka-
safni Halldórs Friðjónssonar, en
hann gaf heimilinu allt bókasafn
sitt.
iiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiimwHHiitiimiiniMiiiik
NÝIA-BÍÓ
Um helgina:
Sölumaður deyr
(Death oj a salesmm) f
Amerísk stórmynd frá Col- f
umbía. Mynd þessi er eftir |
samnefndu leikriti, sem sýnt f
var í Þjóðleikhúsinu í fyrra |
við mikla aðsókn. Hvar- f
vetna sem þessi mynd hefur i
verið sýnd hefur hún fengið f
einróma lof, sérstaklega f
fyrir frábæran leik.
Aðalhhitverk:
FREDRIC MARCH og !
MiLDRED DUNNOCK |
• •■mi»iiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiini|IUMIMI||S