Verkamaðurinn - 04.06.1954, Blaðsíða 4

4
VERKAMAÐURINN
Föstudaginn 4. júní 1954
Hluthafar Útgerðarfélags Akureyringa h.f. vilja að
félagið byggi hraðfrystihús
Aðalfundur K.E.A. -
Aðalfundur félagsins heimilaði stjórninni að
ráðast í slíkar framkvæmdir og að auka hluta-
féið um 1.5 milljón krónur
Á aðalfundi Útgerðarfélags Ak-
uryeringa, sem haldinn var sl.
sunnudag, var einróma samþykkt
að heimila stjóm félagsins að
ráðast í byggingu hraðfrystihúss
og ennfremur að auka hlutafé fé-
lagsins um 1,5 milljónir í 4 millj.
11 milljónir í vinnulaun.
Á sl. ári greiddi félagið
10.981.055.65 kr. í vinnulaun og
akstur, kr. 3,4 millj. fyrir olíur,
1,5 milljónir fyrir veiðarfæri, 1,8
milljónir fyrir viðhald skipanna,
1,1 millj. í fæðiskostnað og 3,8
millj. í ýmsan rekstrarkostnað. —
Brúttó afurðasala nam rúml. 23
milljónum og voru þá eftir til
ráðstöfunar 397 þús. kr., sem
samþykkt var að verja til af-
skrifta á eignum félagsins. Um
arðsúthlutun verður því ekki að
ræða á þessu ári.
Helztu framkvæmdir.
Helztu framkvæmdir félagsins
á sl .ári voru kaupin á Sléttbak.
Nam stofnkostnaður hans 6 millj.
Samningar verkalýðs-
félaganna gilda til
1. september
Verða uppsegjanlegir
með eins mánaðar fyrir-
vara 4 sinnum á ári
Flest verkalýðsfélagnna í
Reykjavík og mörg helztu
verkalýðsfélög annars staðar á
landinu, sem sögðu upp samn-
ingiun sínum miðað við 1.
júui, aðallega í þeim tilgangi
að fá uppsagnarákvæðum
samninganna breytt, þannig,
að hann styttist í einn mánuð,
hafa nú endumýjað samninga
sína við vinnuveitendur. —
Breytast uppsagnarákvæðin
þannig, að samningamir verða
uppsegjanlegir með eins mán-
aðar fyrirvara miðað við 1.
september, 1. desember, 1.
marz og 1. júní. Meðal þessara
félaga eru Verkamannafélagið
Dagsbrún, Verkamannafélag
Akureyrarkaupst. og Verka-
kvennafélagið Eining, sem
einnig náði fram nokkmm
öðrum breytingum á samning-
um sinum.
Bókbindarar sömdu í gær-
kvöldi, en prentmyndasmiðir
em enn í verkfalli. —
Enn hafa samningar ekki tek-
izt við sjómannafélögin né við
verkalýðsfélög þau á Norður-
landi, sem samningsrétt hafa
við síldarveriismiðjumar, þ. á.
m. Þrótt á Siglufirði og Verka
mannafélag Glæsibæjarhr.
með veiðarfærum. Þurrkhjallar
fyrir skreið voru reistir á Glerár-
eyrum og kostuðu þeir um 570
þús. kr. Þá var og reist birgða-
skemma fyrir skreiðarframleiðsl-
una og kostaði hún 173 þús. kr.
Þá hefur félagið ákveðið að reisa
fiskgeymsluhús með nýtízku
kælitækjum, fyrir saltfiskfram-
leiðsluna.
Framleiðslan.
Úthaldsdagar skipanna voru
sem hér segir: Til saltfiskveiða
404 dagar, fyrir Þýzkalandsmark-
að 256 dagar, til veiða í skreið og
fyrir frystihús 163 dagar. Aflinn
varð 3703 tonn saltfiskjar, 2363
tonn skreið, 1306 tonn af freð-
fiski og 2542 tonn á þýzka mark-
aðinn, allt miðað við afla úr skipi.
Bezta útkoman hjá einstökum
skipum varð á Harðbak, þrátt
fyrir að hann stendur félaginu í
mestu verði.
Stjórnarkjör.
Stjórn félagsins var öll endur-
kjörin einróma. Hana skipa:
Steinn Steinsen, Óskar Gíslason,
Helgi Pálsson, Jakob Frímanns-
son og Albert Sölvason.
Verkfall á kaupskipa-
flotanum 10. júní
Verkfalli hefur verið lýst yfir á
kaupskipaflotanum frá og með
10. júní næstk., hafi samningar þá
ekki tekizt. Að verkfallsboðun-
inni standa hásetar og undirmenn
í vél.
Kröfur farmannanna eru 20%
grunnkaupshækkun og ýmsar
aðrar smærri breytingar.
Viðræður hafa farið fram, en
ekki borið árangur til þessa.
Brezkur togari tekinn
á Þistilfirði
Varðskipið Þór kom hingað til
hafnar aðfaranótt sl. miðviku-
dags með brezka togarann Ter-
vani frá Hull. Tók varðsikpið tog-
arann að veiðum á Þistilfirði um
5 mflur innan landhelgistakmark-
anna. Er togarinn varð varð-
skipsins var lagði hann á flótta og
varð Þór að skjóta aðvörunar-
skotum áður en skipunum hans
var hlýtt. Voru skipin þá komin
út undir landhelgislímma er elt-
ingaleiknum lauk. Stöðvaði tog-
arinn þá loks ferð sína, er Þór
var kominn á hlið við hann og
bjóst til að skjóta á yfirbyggingu
skipsins.
Mál togarans kom fyrir rétt hér
miðvikudag og þrætti skipstjóri
fyrir sekt sína. Dómur var ekki
fallinn í málinu er blaðið fór í
pressuna.
Aðalfundur KEA var haldinn
hér í bænum sl. föstudag og laug-
ardag og sóttu hann 161 fulltrúi
frá 21 félagsdeild, en félagsmenn
eru nú 4878 að tölu.
Heildarsala félagsins, þar með
talin afurðasala og sala verk-
smiðja þess varð rúml. 133 millj.
króna.
Reksturshagnaður til ráðstöf-
unar varð 899 þús. kr. og sam-
þytti fundurinn að endurgreiða
5% af úttekt ágóðaskyldra vara
og renna 3% í stofnsjóði en 2%
koma til útborgunar.
Helztu framkvæmdir félagsins
á sl. ári voru að lokið var við
kartöflugeymslu hér í bænum,
sölubúð opnuð í Hafnarstræti 23,
útibú reist í Mýrahverfi og byggt
útibú að Hauganesi.
Þeir, er úr stjóm áttu að ganga
og öðrum trúnaðarstörfum, voru
allir endurkjömir, nema að end-
urskoðandi var kjörinn Ármann
Helgason, kennari, í stað Ár-
manns á Urðum, er baðst undan
endurkjöri.
Selma Lagerlöf sat einu sinni í
hádegisverðarboði í Stokkhólmi
við hliðina á þýzkum rithöfundi,
sem ekki hafði heyrt hver hún
var.
„Þér eruð kannske líka rithöf-
undur?“
„Já, það er víst hægt að segja
það.“
,Það er sjálfsagt ekki auðvelt í
litlu landi. Eg stend þó betur að
vígi að tilheyra miklu stærri þjóð,
og ein af bókum mínum hefur
verið þýdd á sex tungumál.“
„Það er gaman.“
„Hafa yðar bækur líka verið
þýddar á önnur mál?“
„Já, eg þarf ekki að kvarta yfir
því.“
„Á hversu mörg, ef eg má vera
svo frekur að spyrja?“
„38“
Eins.og allir ferðamenn í Sví-
þjóð vita, þá liggur biblía ætíð á
borðinu í svefnherbergjunum á
næstum því hverju hóteli. Þannig
var það að minnsta kosti á Stads-
hótelinu í X-köping, þegar Jöns-
son umboðssali kom þangað til að
gista næturlangt. Hann opnaði
biblíuna annars hugar og las á
saurblaðinu:
„Ef þér finnst þú einmana og
yfirgefinn, þá lestu 23. sálminn í
Gamlatestamentinu.“
Á spássíuna hafði einhver bætt
við með blýanti:
„Ef þér finnst þú samt sem áð-
ur vera einmana og yfirgefinn, þá
skaltu hringja í nr. 3450 og spyrja
eftir Brittu.“
Skjaldborgarbíó
— Sími 1073. —
\ Hvítasunnumynd vor verður: 1
I HEIMSINS MESTA j
I GLEÐI OG GAMAN I
nmMMMMIMMMMIMMMIMMMMMMMMIMMIMMMMIMIMMMÍ
Frá bókamarkaðinum
Álfur Utangarðs: Bóndinn í
Bráðagerði. — Bókaútgáfan
Kjölur 1954.
Þegar saga þessi var að koma
út sem framhaldssaga í Þjóðvilj-
anum á s.l. ári, vakti hún að von-
um allmikla athygli. Hér var
efni, sem mönnum var vel kunn-
ugt, tekið nokkuð nýstárlegum
tökum. Islenzkir útgefendur hafa
lítið fengizt við „satíru“, og ef til
vill ekki að ástæðulausu, því að
vart mun annað form skáldsagna
gerðar öllu erfiðara viðfangs.
Þeim mun meiri ástæða er til
að veita þessu verki athygli, þar
sem hér er farið inn á nýjar
brautir, og mér segir svo hugur
um, þó að ýmislegt megi að sögu
þessari finna, að höfundur henn-
ar, sem nefnir sig Álf Utangarðs,
og kvað vera þekktur rithöfimd-
ur, íslenzkur, eigi eftir að geta
sér nafn á þessu sviði skáldlist-
arinnar, og hann ætti engan veg-
inn að láta staðar numið við
þessa bók.
Sagan gerist að mestu í Reykja
vík vorra daga og lýsir viðskipt-
um bónda eins við hið opinbera,
ráðin öll og nefndimar, skrif-
finnskuna og spillinguna í opin-
beru lífi. Mun margur mæla, að
vart sé ofsagt frá þeim ófögnuði.
Hitt mun mála sannast, að bónd
inn sé tæpast nútímamaður, hann
er af annarri kynslóð og nokkru
eldri heldur en þeir, sem hann á
skipti við og það finnst mér meg-
inókostur sögunnar og finnst
hann gera ýmsa hluti hennar ó-
sennilegri heldur en ella hefði
verið og þurft hefði að vera.
Bókin er víða skemmtileg af-
lestrar og þægileg dægrastytting.
Elías Mar: Sóleyjarsaga.
(Fyrri hluti). Helgafell 1954.
Elías Mar er meðal okkar
yngstu rithöfúnda. Ef tir hann
hafa áður komið út þrjár skáld-
sögur, eitt smásagnasafn og ein
ljóðabók. Sóleyjarsaga er því 6.
bók skáldsins á átta árum, því að
fyrsta bók hans „Eftir örstuttan
leik,“ kom út 1946 í safni Helga-
fells, „Nýir pennar."
Undirritaður verður að við-
urkenna það, að fyrri bækur höf-
undar hefur hann ekki lesið og
kemur því enginn samanburður
við þær til greina.
Sóleyjarsaga gerist í Reykjavík
á síðustu árum. Sögupersónur eru
borgarar höfuðstaðarins, og leyn-
ir sér ekki að höíundur þekkir
það fólk mæta vel, áhugamál
þess, lífsbaráttu og hvatir, enda
margar persónur skýrt og greini-
lega mótaðar, þó að nokkuð sé
erfitt um vik, að gera sér þess
fulla grein, meðan sagan er ekki
nema hálf.
Ekki gerist þess þörf að rekja
efni bókarinnar, enda lesendum
hollast að kynna sér það sjálfir
án nokkurra milliliða.
Mjög er fjallað um félagsleg
vandamál nútímans og þau áhrif,
sem það hefur á fólkið, bæði þá •
sem fara á mis við gæði lífsins
og hinna, sem njóta þeirra í
stærra skammti en góðu hófi
gegnir. En einmitt sú staðreynd,
að höfundi virðist fyllilega ljósar
orsakir og afleiðingar á þessu
sviði, gefur bók hans fyrst og
fremst gildi.
Sóleyjarsaga er sönn lýsing
ýmissa mikilvægra þátta, sem
skapa Reykjavík nútímans og við
bíðum framhaldsins með eftir-
væntingu. Fyrr en það kemur
verður sagan ekki dæmd til fulls
né heildaráhrif hennar.
Þ. D.
— Nýr kaupmáli við Bandaríkin,
(Framhald af 1. síðu).
þeirri ívilnim verður hernámslið-
inu heimilað að leggja undir sig
Njarðvík og fyrirfram lofað að
breyta íslenzkum lögum, sem nú
eru í gildi um landshöfn þar. Þarf
naumast að efa að þær ráðstaf-
anir munu leggja vaxandi útveg
frá þeim stað í auðn, enda þótt
Tíminn og Dagur telji slíka ráð-
stöfun til stórbóta fyrir fiskimenn
á Suðurnesjum. Munu þeir eftir
hugmyndum þeirra blaða eiga að
athafna sig innan „girðingar“
hemámsliðsins. Um girðingarn-
ar er það að segja að þar veltur
vitanlega á öllu hve vel þær
halda „verndurunum,“ en sam-
kvæmt fenginni reynslu munu
þær varla verða svo traustar að
verndarinnar verði ekki vel vart
utan þeirra sem innan.
Stjómarflokkarnir munu vit-
anlega telja brottflutning Ham-
iltonfélagsins, sem raimar mun
hafa verið ákveðinn strax um það
bil, sem núverandi ríkisstjórn
var mynduð, mikilvægasta atriði
samkomulagsins, vegna þess að
með þeirri ráðstöfun gefst stór-
gróðamönnum þessara flokka
nýtt tækifæri til að gera hemám-
ið og þá niðurlægingu þjóðarinn-
ar, sem því hlýtur að fylgja að
enn stórkostlegri tekjulind en
þegar er orðið. Mun þegar vel frá
skiptingu þess væntanlega gróða
gengið í milli máttarstólpa íhalds
og Framsóknar og mun það brátt
koma betur í ljós. Bandaríkja-
mönnum mun hins vegar vera
kært að binda máttarstólpana á
þann hátt enn fastari tryggða-
böndum við hemámið og tryggja
þannig að það verði þeim ekki
síður áhugamál en þeim sjálfum.
í heild sýna samningarnir það
sem áður var vitað, að við her-
nómsliðið er ekkert að semja, sem
í heild geti orðið til hagsbóta fyr-
ir íslendinga. Aðeins ein ráðstöf-
un getur bundið endi á niðurlæg-
ingu hemámsins og þá bráðu
hættu sem af því leiðir fyrir þjóð-
ina í nútíð og framtíð og það er
uppsögn hernámssamningsins og
brottflutningur alls eriends her-
liðs af íslenzkri grund. Um þá
kröfu mun þjóðin fylkja sér í
vaxandi mæli, þrátt fyrir það
þótt dollaraklíka Reykjavíkur og
þjónar hennar í ríkisstjórninni
reyni að gylla hernámið með nýj-
um búningi.