Verkamaðurinn - 11.06.1954, Page 2

*
VERKAMAÐURINN
Föstudaginn 11. júní 1954
VEKKHHlRÐURllin
— VIKUBLAÐ —
Útgefandi:
Sósialistafélag Akureyrar
Ritnefnd:
Björn Jónsson, ábyrgðar-
maður, Jakob Árnason,
Þórir Daníelsson.
Afgreiðsla: Hafnarstræti 88. —
Sími 1516. — Pósthólf 21.
Áskriftarverð 30 kr. árg.
Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentv. Odds Bjömssonar h/f
Sjómannadagurinn
íslendingar eru stoltir af sjó-
mannastétt sinni og hafa til þess
ríkar ástæður. Þótt leitað sé um
víða veröld finnst hvergi frækn-
ara lið til fangbragða við höf
norðurslóða, sem í senn eru gjöf-
ul og harðdræg, heillandi og við-
sjál. Óteljandi eru þier dáðir,
sem íslenzkir sjómenn hafa drýgt,
ómælanlegar þær þrekraunir,
sem þeir hafa unnið æðrulausir,
jafnt við aflabrögð sem í baráttu
fyrir lífi sínu eða lífi annarra
sem deilt hafa við þá hlutskipti
sjómannsins.
1 æ ríkara mæli hefur það orðið
hlutur sjómannastéttarinnar að
sjá þjóðinni farborða, að verða
fyrirvinnan á þjóðarheimilinu.
Og þetta hlutskipti hefur sjó-
mannastéttin rækt af þeim dæma
lausa dugnaði, að í dag dregur
hver íslenzkur fiskimaður allt að
sjö sinnum meira aflamagn að
landi, að meðaltali, en hver sjó-
maður þeirrar þjóðar, sem næst
kemur í afkastaröðinni og heild-
araflamagnið er meginhlutinn af
allri útflutningsframleiðslunni.
Viðskiptalegt og menningarlegt
gengi þjóðarinnar allrar hvílir á
herðum sjómannastéttarinnar.
Á sjómannadeginum, deginum
sem sjómannastéttin hefur helgað
sér sem hátíðisdag, koma glöggt
í ljós vinsældir sjómannastéttar-
innar. Allur almenningur, sem
því getur við komið, tekur þátt í
hátíðahöldum dagsins og vottar
með því hlýjan hug sinn og virð-
ingu við stéttina. Valdamenn
þjóðarinnar stíga í stólana og
halda fallegar ræður til heiðurs
stéttinni, sem fómar heimilislífi,
skemmtunum, félagslífi og hvers
konar öðrum forréttindum nú-
tíma menningarlífs, flesta daga
ársnis, til þess að þjóðin geti lif-
að. Á Borginni glóa vín á skálum.
En eftir sjómannadaginn koma
aðrir dagar. Dagar starfsins og
stritsins. Aftur klæðist sjómað-
urinn stakk og bússum og heldur
• á miðin. Hljómur skálaræðanna
hljóðnar og raunveruleikinn tek-
ur aftur við. Og hann er nokkur
annarr. Fyrirvinnunni er ekki
lengur skipað til öndvegis, held-
ur yzt á hinn óæðra bekk. Sjó-
mannastéttin íslenzka er í dag
lægst launaða stétt þjóðfélagsins,
miðað við unnar vinnustundir.
Væri aftur á móti miðað við erf-
iði og afkastaverðmæti væri sjó-
maðurinn sennilega ekki hálf-
drættingur á við vesælasta skrif-
Stofuliðlétting.
Sjómannastéttin er arðrænd-
asta stétt þjóðfélagsins. Af þrot-
lausu striti hennar, harðfengi og
eðlishreysti sjúga nýríkar klíkur
auðmannanna eyðslueyri sinn og
auðsöfnun. Bankar, olíhuringar,
tryggingaféléög, heildsalar, allir
hrifsa þeir til sín rífan hlut, en
skapendur verðmætanna koma
jafn snauðir frá borði sem til
skips var gengið.
Á sama tíma og sjómannadag-
urinn er haldinn hátíðlegur, að
þessu sinni, er svo komið að þeir
menn, sem hafa gert sjómennsku
að æfistarfi sínu og naumast geta
hugsað sér önnur verk að vinna
og hafa heillast af viðfarigsefnum
hafsins í blíðu og stríðu, sjá þess
engan kost lengur að una við kjör
sín og ganga hópum saman frá
borði, en skipunum er lagt við
festar. Sjómannastéttin unir því
ekki lengur að vera hornreka
364 daga ársins, þótt hún sé leidd
Hvar er símstöðin?
Einn af borgurum bæjarins
hefur komið að máli við blaðið og
beðið það að vekja athygli ó því,
að nauðsynlegt sé að ýmsar
stofnanir bæjarins, sem ætlað er
að veita almenna þjónustu, komi
upp skiltum eða merkjum á
húsakynnum sínum. Benti hann
sérstaklega á Landssímastöðina
og Póststofuna í þessu sambandi
og kvað oft og iðulega verða af
því vandræði fyrir gesti og ferða-
menn í bænum að engin merki
gæfu til kynna hvar þær væru
til húsa. Taldi þessi maður að
slíkar stofnanir mundu hafa góð
ráð á að kosta ekki stórvægilegri
framkvæmdir til hagræðis fyrir
almenning eins og tíðkanlegt
væri í flestum bæjum og borgum
öðrum.
Lýðræðisríki.
í nýútkomnu hefti Samvinn-
unnar er grein um stríðið í Indó-
kína, eftir ritstj., Ben. Grön-
dal, og fylgir greininni kort, sem
sýnir næstu ríki og eru þau
flokkuð í „lýðræðisríki" og
„kommúnista“. Samkvæmt þess-
ari flokkun eru m. a. „lýðræðis-
ríkja“: Suður-Kórea, Formósa,
Pakistan, Malaja, Filippseyjar
og Nýja-Guinea. Hins vegar er
hvorki Indland né Burma talið
til þessara flokka.
Mun flestum þykja flokkun
þessi ófagur vitnisburður um
lýðræðishugmyndir ritstjórans,
varaformanns Alþýðuflokksins
og forsmán að sjá slíkt sambland
fáfræði og hugtakafölsunar í
málgagni samvinnuhreyfingar-
innar, sem á að eiga sinn megin-
styrk í lýðræðislegu stjórnarfari,
en hefur hvergi þrifist, þar sem
lýðréttindi eru troðin fótum
með blóðugu ofbeldi eins og í
áðumefndum „lýðræðisríkjum,*
Benedikts Gröndal.
Afgreiðslunúmer.
Verkamaður skrifar blaðinu:
„Svo er háttað heimilishögum
hjá mér, að eg þarf að mestu að
til öndvegis einn dag á ári. Hún
krefst ekki forréttinda, en hún
heimtar jafnrétti við*aðrar stéttir
um launakjör sín. Hún ber kröfur
sínar fram hávaðalaust, en hún
mun fylgja þeim eftir af þeim
þunga og harðfengi, sem ekkert
fær staðizt fyrir. Og hún mun
njóta fyllsta stuðning sannarra
vinnandi stétta við kröfur sínar,
ekki einasta af þeim sökum að
þær eru réttmætar, heldur einnig
vegna þess að þorra þjóðarinnar
er ljóst að það er lífsnauðsyn
hennar að búa svo að sjómanna-
stéttinni, að til hennar veljist í
nútíð og framtíð kjarni yngri
kynslóðarinnar, að í þá sveit sem
mest reynir á í lífsbaráttu þjóð-
arinnar allrar veljist það mann-
val, sem krefst mikils af sjálfu
sér en hefur þó fulla vitund um
þann mikla þótt sem það á í lífi
þjóðarinnar og krefst hlutdeildar
í gæðum lífsins samkvæmt því.
annast innkaup til heimilishalds-
ins og verð flesta daga að fara í
matartí,manum kl. 12—1 og hef
þá af skiljanlegum ástæðum
nauman tíma, og þá ekki síður á
laugardögum, þegar búðum er
lokað kl. 12, en vinnu er lokið 20
mínútum fyrir lokun. Þetta
mundi þó blessast að jafnaði, ef
nokkur trygging væri fyrir því
að menn hlytu afgreiðslu eftir
þeirri ráð, sem þeir koma inn í
verzlanir, en því fer oft víðsfjarri.
Þar virðist oftast ráða úrslitum
hver harðfengastur er við ýtingar
og oft er tími minn þrotinn þegar
eg fæ afgreiðslu. Þess vegna eru
það tilmæli mín að sem flestar
verzlanir taki upp sama fyrir-
komulag og Kjötbúð KEA hefur
viðhaft og komi sér upp af-
greiðslunúmerum. Það mundi
létta afgreiðsluna og gera við-
skiptamennina ánægðari.
Katharine Hepburn, sem er ein
af gáfuðustu kvikmyndaleikkon-
unum í Hollywood — hún er m. a.
fil. dr. — fékk fyrir nokkru síðan
spurningaeyðublað frá hinni ill-
ræmdu rannsóknarnefnr Mc-
Carthys. Hún sendi það útfyllt
til baka, en lét svohljóðandi bréf
fylgja;
Sem svar við spurningum yðar,
vil eg tilkynna, að eg var tvo
mánuði á ítalíu á dögum Musso-
lini. Er eg þá fasisti af þeim
ástæðum? Nú alveg nýskeð hef
eg með mikilli ánægju lesið bók
um Stalin. Er eg kommúnisti sök-
um þess?
Að öðru leyti vil eg láta yður
vita, að eg á hús á Jómfrúeyjun-
um. í tilefni af þessu er mér mik-
il forvitni á að vita að hvaða
lokaniðurstöðu þér komist.“
í síðasta stríði gekk hópur
manna í lögreglufylgd eftir göt-
Nýtt tímarit um
menningarmál
Nú upp á síðkastið hafa hlaupið
af stokkunum hvert tímaritið á
fætur öðru, sem öll flytja glæpa-
verkasögur og frásagnir í ein-
hverri mynd, Við sjáum glugga
bókaverzlananna fulla af þessum
siðspillandi óþverra, en fagrar
bókmenntir og rit, sem hafa
menningargildi, hverfa úr þeim
að sama skapi. Sagt er að rit þessi
seljist mjög vel og jafnvel að
böm og unglingar innan ferming-
araldurs séu fastir kaupendur
þeirra.
Þegar svona er í pottinn búið
má það teljast bjartsýni að ráðast
í útgáfu tímarits um bókmenntir
og listir, ekki sízt þegar þess er
gætt að sú skoðun virðist ærið
útbreidd, að lítt þýði lengur að
bjóða íslendingum slík rit.
En sem sagt í desember sl. hóf
slíkt rit göngu sína og nefnist
BIRTINGUR, ritstjóri er Einar
Bragi Sigurðsson. Hafa nú þegar
komið út 5 tbl. Svo segir í inn-
gangi um tilgang:
„Birtingur vill einkum verða
vettvangur ungs fólks, er leggur
stund á listir ýmiss konar, en mun
þiggja þarfsamlega liðsinni sér-
hvers, sem vill veita honum braut
argengi, hvort sem hann er tíu
ára eða tíræður.“
Og hvað flytur svo blaðið? —
Ljóð eftir Jón Óskar, Kristján frá
Djúpalæk, Elías Mar, Þorstein
Valdimarsson, Jón Jóhannesson,
Jón úr Vör, Gunnar Dal og marga
fleiri, sögur m. a. eftir Kristján
Bender, Ástu Sigurðardóttur,
Indriða G. Þorsteinsson o. s. frv.,
Ymislegt efni eftir ýmsa höfunda,
t. d. Halldóru B. Bjömsson,
Kristinn E. Andrésson, Sigurð
Blöndal, Skúla Norðdahl og
marga fleiri, útlenda og innlenda.
Skal svo ekki upptalning þessi
höfð lengri, en fólki ráðlagt að
kynna sér ritið og útgefanda
þakkaður dugnaðurinn að ráðast
í útgáfu þess.
um borgar einnar í Belgíu, sem
unnin hafði verið undan Þjóð-
verjum. Einhver lét sér um munn
fara, að þetta væru Rexistar
(belgiskir fascistar), og æptu þá
nokkrir vegfarendur: „Drepið
Rexistana! Til fjandans með þá!“
Einn af föngunum nam þá
staðar og ávarpaði múginn þess-
um orðum: „Þið hafið engan rétt
til að svívirða okkur á þennan
hátt. Vi ðerum alls ekki Rexistar.
Við erum heiðarlegir innbrots-
þjófar!“
um
Sigfús Sigurhjartarson
Minningarspjöldin eru til
sölu í skrifstofu Sósíalistafé-
lags Akureyrar, Hafnarstr. 88.
SKÁKÞÁTTUR
Tvær skákir tefldar á Skák-
þingi Akureyrar 1954.
Hvítt: Steinþór Helgason.
Svart: Júlíus Bogason.
Spánski leikurinn.
1. e4 e5
2. Rf3 Rc6
3. Bb5 a6
4. Ba4 Rf6
5. 0—0 Be7
6. Hel b5
7. Bb3 0—0
8. c3 d5
9. exd Rxd5
10. d3 Bh5
11. Rd2 Rf4
12. h3 Bh5
13. He3 Bc5
14. He2 Dxd3
15. Hxe5 RxH
16. RxR Dg3!
17. Dfl Rxhf
18. Khl 19. Gefið. Rxf2f
—0—
Hvítt: Ingimar Jónsson.
Svart: Margeir Steingrímsson.
Spánski leikurinn.
1. e4 e5
2. Rf3 Rc6
3. Bb5 a6
4. Ba4 Rf6
5. 0—0 b5
6. Bb3 d6
7. Hel Be7
8. c3 Bg4
9. d4 exd
10. cxd BxR
11. g2xB Dd7
12. Khl h5
13. a4 b4
14. a5 Dh3?
15. Ba4 g5
16. BdRf Kf8
17. Hgl g4
18. Hg3 Dh4
19. BxH gxf3
20. Bg5 Rg4
21. BxD Rxf2f
22. Kgl RxD
23. BdBf KxB
24. Bc6 Rxb2
25. Rd2! — Gefið.
SKÁKDÆMI NR. 3.
Hvítt: Kh8, Dh2, Bg4, Ba3, Ra5,
Rc7.
Svart: Kd8, Dbl, Hdl, Hc3, Bfl,
Re4, Rd3.
Hvítur mátar í 2. leik.
—o—
Lausn á skákdæmi 3.
iATO 'I
HJÓNABÖND. Sl. laugardag
voru gefin saman í hjónaband
ungfrú Elín Bjarnadóttir kenn-
ari og Haukur Ámason smiður.
Heimili ungu hjónanna er að
Þórunnarstræti 103. Séra Birg-
ir Snæbjörnsson gaf brúðhjón-
in saman. — 5. júní voru gefin
saman í Akureyrarkirkju ung-
frú María Svava Jósefsdóttir,
Sandvík, og Amgrímur ‘ Páls-
son, Ártúni, Glerárþorpi. —
Hinn 7. júní voru gefin saman
imgfrú Sigurlína Pétursdóttir,
Jónssonar, Akureyrar, og Hilm
ar Ejvind Kristian Splidt frá
Færeyjum. — Séra Friðrik J.
Rafnar vígslubiskup gaf brúð-
hjónin saman.
Orðið er laust