Verkamaðurinn - 25.06.1954, Blaðsíða 2

2
VERKAMAÐUHJNN
Föstudaginn 25. júní 1954
Ávarp til íslenzkrar alþýðu
frá stjórn Sigfúsarsjóðs og miðstjórn
Sósíalistaflokksins
vERKnnumumtm
— VIKUBLAÐ —
Útgefandí:
Sósíalistafélag Akureyrar
Ritnefnd:
Bjðrn Jónsson, ábyrgðar-
maður, Jakob Árnason,
Þórir Daníelsson.
Afgreiðsla: Hafnarstræti 88. —
Sími 1516. — Pósthólf 21.
Áskriftarverð 30 kr. árg.
Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentv. Odds Björnssonar h/f
Lýðveldið 10 ára
Tíu ár eru liðin frá þeim at-
burði, er merkastur hefur orðið í
sögu vor íslendinga, frá því er ís-
lenzka lýðveldið var endurreist
að Þingvöllum og þjóðin heimti
aftur frelsi sitt eftir sjö alda er-
lenda áþján. Á slíkum tímamót-
um birtist oss saga liðinna alda í
leiftursýn, öll sú sára þjáning,
sem þjóð vor varð að þola vegna
hins erlenda valds, öll sú heita
þrá, sem gaf feðrum vorum styrk
til þess að þrauka í gegnum harð-
raeði liðinna alda fyllir hug vorn
og gefur oss skilning á því, hve sú
stund var mikil er þjóð vor hlaut
aftur full yfirráð yfir landi sínu
og oki aldanna var af henni létt,
fyrir fómarlund, hetjuskap og
framsýni vorra beztu manna. En
vér beinum ekki síður huganum
að því, hversu til hefur tekizt síð-
an þessi mikla stund í sögu þjóð-
arinnar Jeið hjá og hversu nú
horfir um framtíð hennar sem
fullvalda þjóðar, og þá verður oss
ljós sú staðreynd, að vér unnum
ekki fullnaðarsigur í sjálfstæðis-
baráttunni 17. júní 1944, og oss
dylzt ekki, að slíkan sigur vinn-
um vér aldrei. Sjál.fstæði þjóðar-
innar er ekki gripur, sem látinn
verður á afivkinn stað og geymd-
ur til eilífðarnóns. Það er eign,
eem sífellt verður að vinna fyrir
og ætíð og æfinlega verður að
vera ávöxtur af lífi voru og starfi.
Hversu hefur þá til tekizt um
vörzlu þeirrar dýru eignar, sem
vér hlutum 1944. Er hún enn
Jafn skínandi björt, höfum vér
allir sem einn lagt oss fram um
að geyma hennar sem skyldi.
Leitumst við að svara án undan-
bragða. Sannast mála er það, að
vér höfum falið þeim mönnum
forsjá mála vorra, sem ekki hafa
skirrst við að troða í svaðið þær
vonir, sem íslendingar gerðu sér
við stofnun lýðveldisins um fram-
tíð þess og þjóðarinnar, og jafn-
framt höfum vér orðið að þola
þau ólög af hendi þess ríkis, er
lofaði brottflutningi alls herliðs
síns að styrjaldarlokum, að það
hefur svikið gefin fyrirheit, bæði
um það og annað, að hinum mikla
forseta sínum látnum og gerzt
sekt um sífellt áleitnari afskipti
af innanlandsmálum vorum. Von-
imar, sem skáldkonan túlkaði
með orðunum: „svo aldrei framar
íslendsbyggð sé öðrum þjóðum
háð“ hafa enn á fyrsta æfitug
lýðveldisins brugðizt fyrir sam-
særi erlendra valdmningja og
| innlendra þjóna þeirra, sem met-
ið hafa meira aðstöðu sína til að
græða á niðurlægingu þjóðar
sinnar og alþjóðleg hagsmuna-
sjónarmið auðvaldsins en sjálf-
stæði íslands og hag þjóðarinnar.
Enginn skyldi þó ætla að sá
frelsiseldur, sem lifði af allar
hinar þungbæru aldir erlendrar
kúgunar og brauzt út í samstilltu
átaki allrar þjóðarinnar 1944, sé
svo útkulnaður, að vér eigum oss
ekki viðreisnar von. Enn hafa
hinir bandarísku leppar að vísu
yfirtökin og hefur tekizt að slæva
þjóðemiskennd nokkurs hluta
þjóðarinnar, en hitt er jafn víst að
• Orðið
Hvítir dagar, bjartar nætur.
Akureyringur skrifar:
„Skáldlega keyrir þú úr hlaði,
Indriði G. Þorsteinsson, er þú
velur hvítasunnuhugleiðingum
þínum þessa yfirskrift, þó, hefði
gamall sveitungi þinn unað þér
betra hlutskiptis, en fara að koma
með hvíta daga í júní, þegar aðrir
fá ekki séð nema bjarta daga og
bjartar nætur, því að ætíð verð-
ur sá sem vill miðla öðrum af
nægtabrunni sínum að gæta þess,
að það sé hin svala, tæra fjalla-
lind, sem boðin er, en ekki
dreyrðar dreggjar hins lang-
staðna vatns. Þegar feður okkar í
Skagafirði þöndu stóðhesta sína
á góðgangi, um rifahjam á út-
mánuðum, og sólin hellti geislum
sínum af heiðum himni á fann-
breiðurnar, sem huldu hvem
dökkan, díl, töluðu þeir um hvíta
daga, eg get ekki hugsað mér, að
þeir hefðu orðið þér sammála um
nafngiftina. Það er hverjum gott
að hugleiða afstöðu hinna eldri,
þó okktu* virðist nú við vera
vaxnir úr grasi á ýmsum sviðum.
Þú segir í grein þinni, „þirng og
ógreið var mér gangan á Helga-
fell í Vestmannaeyjaför“, það
skyldi nú ekki vera, að löngu
liðnir rithöfundar hafi orðið þér
brattgengari þennan morgun, og
viljað verja þér veginn á þennan
fomhelga stað, hafi þeim þótt þú
eiga óbætta blóðsök við gamalt
föðurland, nema aðrir og eðlilegri
hlutir hafi verið fyrir hendi. Þú
ættir að minnast löngu liðinna at-
burða, er maður með konung-
dómi vildi vega sína eigin menn,
fyrir þá sök, að of þunghentir
þótti homom hásetarnir við að-
sækjendur. Eg vil gera þau um-
mæli, sem þar voru látin falla, að
mínum, varðandi það, sem þú
kallar Skandínavisma og Akur-
eyradvöld, er þú telur fullar
málsbætur fyrir flestu sem miður
fer í andans mennt, að þú snúir
geiri þínum þangað, sem þörfin
meiri fyrir er, þá mætti svo fara
að þú hefðir til nokkurs leitað
lags við listina, þó mörgum hafi
hún nú gefið undir fótinn, án þess
um eilífa tryggð væri að ræða.“
Dagurinn, vegurinn og Vignir.
Eg hitti hóp verkamanna á
þriðjudagsmorguninn og var um-
ræðuefni þeirra þáttur Vignis
Guðmundssonar um daginn og
, veginn í útvarpinu kvöidið áður
með miklum meirihluta hennar
vex þeim öflum ásmegin, sem
leitast við að skapa að nýju þann
sameiningarvilja með íslending-
um, af öllum flokkum og stéttum,
sem orðið geti þess megnugur að
hreinsa land vort enn á ný af
smán hins erlenda hers og allri
erlendir íhlutun. Þess vegna get-
um vér, þrátt fyrir allt, verið
bjartsýnir á þessum tímamótum.
Framundan eru tímar harðrar
baráttu fyrir lífi, sjálfstæði og
menningu þjóðarinnar, en vér ef-
umst ekki um að þjóðin er enn
búin þeim eigindum, sem muni
færa henni sigur og frelsi.
er laust
og það voru óþvegin orð, sem
honum og pistli hans voru valin.
Sjálfur heyrði eg ekki þáttinn, en
óljúgfróðir menn hafa sagt mér
að uppistaðan hafi verið sú, að
helzta meinsemd í uppeldi æsk-
unnar og lífi þjóðarinnar væri sú
að vinnutíminn væri of stuttur.
Ollum ætti að vera frjálst að
vinna eins og þá lysti fyrir dag-
vinnukaup, þá væri margur vandi
leystur.
Það var í gamla daga orðtæki
sem hét „að vera danskari en
danskur" og var þá átt við auð-
mjúkustu leppa hins danska
valds, sem gengu lengra en Danir
sjálfir í þjónustusemi sinni við
yfirráða Dana. Nú á tímum höf-
um við menn sem eru „amerískri
en Ameríkanar“ og einnig menn
sem eru afturhaldssinnaðri en at-
vinnurekendur, og er þá ekki sízt
að finna í hópi lítt metinna
unglinga, sem eygja það eitt tak-
mark í lífinu að verða „fínir
menn“ og forða sér sem lengst frá
æfikjörum erfiðismanna og telja
öruggustu leiðina til þess að kitla
eyru valdsmanna með afturhalds-
kenningum, sem flestir siðmennt-
aðir menn hafa kastað fyrir borð
fyrir hálfu árhundraði eða meira.
Vignir Guðmundsson er glöggt
dæmi um þessa manngerð. Allir
ættu að vita að við Islendingar
höfum yfirleitt mun lengri vinnu
dag en flestar sambærilegar
menningarþjóðir og ennfremur að
það er margsannað að vinnuaf-
köst og framleiðsluverðmæti hafa
stóraukizt með hinum stytta
vinnudegi. Enginn, hvorki verka-
menn né vinnuveitendur, sem
ekki eru haldnir ofstækisfullu
hatri á réttindum verkamanna,
vita að báðum hefur orðið hagur
að styttingu vinnudagsins, og að
hann er grundvöllur þess að al-
þýðustéttirnar geti lifað menn-
ingarlífi. En óneitanlega er það
hart að óvöldum, fákænum
íhaldsdrengjum sé att fram í út-
varpinu, einu helzta menningar-
tæki þjóðarinnar, með brigzl og
áróður gegn mannréttindum, sem
alþýðusamtökin um heim allan
hafa einbeitt sér fyrir síðustu 60
árin og nú hafa hlotið viðurkenn-
ingu með öllum menningarþjóð-
um. Aldi.
Auglýsið í
VERKAMANNINUM
17. júní er liðinn hjá. íslenzka
þjóðin hefur fagnað 10 ára afmæli
lýðveldis á íslandi, og íslenzk al-
þýða hefur fært samtökum sín-
um ógleymanlega og óviðjafnan-
lega afmælisgjöf. Fyrir rúmlega
6 vikum ákváðu stjóm Minning-
arsjóðs íslenzkrar alþýðu um Sig-
fús Sigurhjartarson og miðstjórn
Sameiningarflokks alþýðu, Sós-
íalistaflokksins, að leita trausts-
yfirlýsingar almennings í landinu
með nokkuð óvenjulegum hætti.
Skyndifjársöfnun sú, sem til var
stofnað, og ná skyldi settu marki
á hátíðisdegi þjóðarinnar, átti sér
ekkert fordæmi, þegar átakið var
hafið. Mörgum fannst lflca þá, að
hreinasta kraftaverk yrði að ger-
ast, til þess að markið næðist.
Hrakspár afturhaldsins í landinu
létu heldur ekki á sér standa. En
meðal okkar þóttust margir
kenna þann vorilm í lofti, að ein-
mitt nú væri rétti tíminn til þess
að knýja á hjá íslenzkri alþýðu,
heita á hug hennar og fómfýsi
að „færa björgin í grunn“ þeirrar
menningarmiðstöðvar, sem sam-
tök alþýðunnar vanhagar svo til-
finnanlega um. í minningu eins
vinsælasta foringjans okkar var
verkið hafið. Eldmóður hans og
forysta öll vissum við að öllum
var í fersku minni, en helgustu
hugsjónamálin hans í hættu
stödd. Allt þetta hjálpaðist að til
þess, að sjóðstjóm og miðstjóm
tóku sína ákvörðun, afréðu að
leita kraftaverksins á þeim eina
stað sem kraftaverk geta yfir höf-
uð gerzt á, í viljaákvörðun alþýð-
unnar sjálfrar.
Þegar næstsíðasti dagur söfn-
unartímans rann upp, vantaði
tæpar eitt hundrað þúsund krón-
ur að markinu. Um kvöldið var
upphæðin komin og nokkuð á
annað hundrað þúsund í viðbót.
Síðasti söfnunardagurinn kom
svo upphæðinni upp í 1.269.500
krónur. Og það voru ekki að-
eins síðustu dagar söfnunarinnar,
sem fóru langt fram úr djörfustu
vonum okkar. Svo að segja hvem
einasta dag gerðust hinir ótrú-
legustu hlutir. Hin stórhöfðing-
lega afmælisgjöf íslenzkrar al-
þýðu til baráttusamtaka sinna á
10 ára afmæil lýðveldisins er svo
ótvíræð traustsyfirlýsing við
stefnu flokksins okkar, að ekkert
getur lengur hindrað það, að af
grunni rísi vegleg menningar-
miðstöð íslenzkrar alþýðu, minn-
isvarði hins látna brautryðjanda,
sóknarmiðstöð í baráttu alþýð-
unnar við nátttröll auðs og íhalds.
Við, sem tókum þá ákvörðun
að hefja þessa fjársöfnun, þökk-
um af hrærðum hug þær dæma-
fáu undirtektir, sem nú liggja
fyrir. Þakklætinu beinum við
fyrst til allra þeirra, sem með
mikilli elju og dugnaði hafa
gengið að verki, en þó ekki síður
til þess mikla mannfjölda, sem
með áður óþekktri rausn og fóm-
fýsi hefur opnað fjársjóði sína
og lagt af mörkum stærri eða
smærri upphæðir. Það má með
sanni segja, að þessi fjársöfnun
okkar eigi engan sinn líka. En
við segjum eins og forðum var
sagt: „Góðar eru gjafir þínar, en
betri er þó vinátta þín.‘ Féð er
óneitanlega mikils virði, en
margfalt meira virði er þó sá
hugur sem gjöfunum fylgir. Við
heitum því að verja fénu til
bættrar aðstöðu í baráttu íslenzkr
ar alþýðu fyrir endurheimt fullra
yfirráða þjóðarinnar yfir íslenzku
landi, fyrir varðveizlu þjóðernis
og þjóðlegra verðmæta og fyrir
mannsæmandi lífskjörum. Við
göngum þess ekki dulin, að í
þeim tilgangi einum eru gjafim-
ar af hendi inntar. Þær eru engin
ölmusa eða gustukafé, heldur her
kostnaður í sjálfsvörn alþýðunn-
ar í þessu landi og í sókn hennar
á hendur auðvaldsöflum þjóðfé-
lagsins.
Okkur er kunnugt um það, að
þrátt fyrir mikið og vel unnið
starf þeirra, sem að fjársöfnun-
inni hafa unnið, entist ekki tím-
inn til þess að ná tfl nærri allra,
sem vitað er að ætluðu að vera
með. Fyrsta áfanganum er náð
með miklum glæsibrag á tilsett-
um tíma. Þó verður enn tekið á
móti framlögum, sem ekki eru
komin á framfæri.
Framtíðarhöll íslenzkrar alþýðu
er nú tryggður samastaður og
bráðabirgðahúsnæði fengið fyrir
daglega starfsemi samtakanna.
yggingin sjálf bíður betri tíma.
Byrjunin bendir tfl þess, að al-
menningur ætlist ekki til að sú
bið verði löng. Segja má, að hér
sé á sex vikum lokið fyrsta áfang-
anum á sigurbraut fólksins að
framtíðarhöllinni. Við þökkum
árangur þessa fyrsta áfanga og
búum okkur undir næstu sókn-
arlotu.
íslenzkri alþýðu óskum við til
hamingju með það afrek, sem
hún nú hefur unnið, í þvíí felast
fyrirheit og fullvissa um þann
stórhug og fómfýsi sem af henni
má vænta þegar hún fer að
byggja upp þjóðfélag handa
sjálfri sér.
Stjóm Menningarsjóðs íslenzkrar
alþýðu um Sigfús Sigurhjartars.
Miðstjóm Sameiningarflokks
alþýðu — Sósíalistaflokksins.
um
Sigfúa Sigurhjartarson
M inningarspjöldin eru til
sölu í skrifstofu Sósíalistafé-
lags Akureyrar, Hafnaratr. 88.