Verkamaðurinn - 25.06.1954, Blaðsíða 4
4
VERKAMAÐURINN
Föstudaginn 25. júní 1954
Frábært námsafrek
Akureyrarstúdent hlaut 9.86 í meðaleinkun
og 10 í 7 námsgreinum
- Guatemala og ágengni Bandaríkj.
Menntaskólanum á Akureyri
var slitið 17. júní og brautskráð-
ust þá 35 stúdentar, 17 úr stærð-
fræðideild en 18 úr máladeild. —
Hæstu einkunn á prófinu hlaut
Sveinn Jónsson, héðan úr bæn-
um, sonur hjónanna Dagmarar
Sigurjónsdóttur og Jóns M.
Ámasonar vélstjóra. Hlaut hann
burtfarareinkunn 9,54, en í sjálfu
stúdentsprófinu hlaut hann 9,86
og 10 í 7 námsgreinum. Mun það
vera alhæsta einkunn, sem nokk-
ur íslenzkur stúdent hefur hlotið
fyrr og síðar, en fullgildur sam-
anburður er torveldur, þar sem
nú er í fyrsta sinni gefið eftir
einkunnakerfi nýju fræðslulag-
anna.
Einkunnir nýju stúdentanna
uðru þessar:
Múladeild:
Ágúst N. Jónsson, ísaf. 8.10
Áslaug Eiríksdóttir, Mýr. 8.27
Bergþóra Sigfúsdóttir, S.-Múl. 7.75
Edda Kristjánsdóttir, Ak. 8.57
Haukur Böðvarsson, Borg. ág. 9.1 S
Jóhanna Skaftadóttir, Sigluf. 7.60
Jón Bjarman, Ak. 5.85
Kristín Pétursdóttir, Sigluf. 7.22
Kristín Tryggvadóttir, Ef. 7.70
Lárus Guðmundsson, ísaf. 7.34
Loftur Magnússon, Strand. 7.75
Margrét Guttormsdóttir, S.-Múl. 8.15
Sigríður Erlingsdóttir, Rvík 7.05
Skúli Steinþórsson, Ak. 7.54
Það var kærkominn gestur, sem
söng fyrir Akureyringa í Sam-
komuhúsinu þriðjudagskvöldið
22. þ. m.: frú Þóra Matthíasson,
dóttir Gunnars, sonar þjóðskálds-
ins Matthíasar Jochumssonar.
Gunnar hefir dvalið vestan hafs
marga áratugi. Hann var ágætur
söngvari. Frú Þóra er fædd vest-
an hafs og hefir eigi komið til ís-
lands fyrr en nú.
Frú Þóra hefir mjög fagra
„lyriska“ sopranrödd, háa, bjarta,
yndislega mjúka og blæbrigða-
auðuga og þróttmikla. En maður
veitir því naumast eftirtekt, hve
mikil hún er, vegna þess, hversu
yfirtónarík hún er og þess vegna
ómþýð. Söngtæknin er fullkomin
og í samræmi við hina beztu
ítölsku skólun.
Það kom fljótt í ljós, að frú
Þóra er bæði gáfuð og menntuð
söngkona. Söngtæknin er henni
ekki aðalatriðið, heldur aðeins
tæki til að flytja sjálfa listina, og
það tókst henni líka svo vel, að
hiklaust má telja hana eina af
beztu söngkonum, sem sungið
hafa hér á Akureyri.
Hvergi naut hún sín þó betur
en þar sem hún beitti sínum
allra-mýkstu tónum. Man ég ekki
til, að ég hafi heyrt aðrar söng-
konur syngja betur „pianissimo“.
Það er erfitt að skera úr því,
hvaða lög hún söng bezt, en ég
vil þó einkum benda á lögin:
Mandoline eftir Debussy, Sere-
Svanhildur Hermannsd., S.-Þing. 7.59
Svava Stefánsdóttir, Ak. 8.50
Þröstur Laxdal, Ak. 8.81
Utanskóla
(eftir einkunnastiga örsteds):
Óttar Eggert Pálsson, Rvík 4.29
Starðfrœði deild:
Edda Thorlacius, Sigluf. 8.02
Friðleifur Stefánsson, Sigluf. 7.29
Guðmundur Guðmundsson, Skag. 8.68
Guðmundur Halldórsson, ísaf. 7.96
Helgi Sigvaldason, Barð. ág. 9.04
Hjörtur Jónasson, N.-Þing. 7.34
Ingvar Níelsson, Neskaupst. 7.81
Jón ölver Pétursson, Snæf. 7.39
Kristján Gissurarson, S.-Múl. 7.09
Lárus Jónsson, Barð. 8.54
Sigurður G. Sigurðsson, ísaf. 8.01
Sigurpáll Vilhjálmsson, N.-Þing. 7.48
Sveinn Jónsson, Ak. ág. 9.54
Sverrir Georgsson, Rvik 7.64
Valdimar Jónsson, Rvfk 7.44
Vilhjálmur Einarsson, S.-Múl. 7.94
örn Baldvinsson, Ef. 7.80
hafði hljómleika á vegum Tón-
listarfélags Akureyrar í Nýja-
bíó hinn 15. þ. m. með aðstoð
Guðrúnar Kristinsdóttur, sem nú
hefir lokið fullnaðarprófi í píanó-
leik við Konungl. tónlistarháskól-
nade eftir Gounod, Chére nuit
eftir Bachelet, Draumalandið eft-
ir Sigf. Einarsson, Vögguljóð eft-
ir Sig. Þórðarson og síðast, en
ekki sízt, Norsk fjældsang eftir
Waldemar Thrane.
Undirleikinn annaðist frú Jór-
unn Viðar af mikilli list, svo sem
vænta mátti af svo ágætum
píanóleikara.
Söngkonan hlaut ákaflega góð-
ar viðtökur og mikið af blómum.
Man ég varla eftir meiri fögnuði
meðal áheyranda á nokkurri
söngskemmtun hér á Akureyri.
A. S.
NÝJA-BÍÓ
: ________________________ :
| Sýnir á PANORAMA-SÝN- i
| INGARTJALDl og með |
i nýjum sýningarvélum: \
Um helgina:
| Leiksýningarskipið f
I Stórbrotin amerísk söngva- |
! mynd í litum gerð af Metro I
1 Goldwyn Mayer, eftir 1
! frægasta söngleik Ameríku i
{ „SHOW BOAT“
Aðalhlutverk:
ÍKATHRYN GRAYSON i
AVA GARDNER
HOWARD KEEL
! Lög í myndinni m. a.: i
| „Make 'believeíl, „You are i
i Loveu, „Ol' Man river o. fl. ]
- Viðskiptasamningur
(Framhald af 1. síðu).
fá þá aftur á togarana, enda þótt
ríkisstjórnin seint og um síðir
hefði manndóm í sér til raun-
hæfra aðgerða. Enn kemur það til
að ýms útgerðarfélög virðast ekki
hafa neinn verulegan áhuga á að
halda skipum sínum úti og hafa
lagt þeim, enda þótt engan veg-
inn vær ifullreynt hvort mann-
afli fengist eða ekki. Mun til-
gangurinn sá að herða á aðgerð-
um af hálfu ríkisstjórnarinnar. —
Þykir að vonum mörgum illt til
þess að vita, að togarafélög, sem
byggð eru upp af fé almenn-
ings, skuli þurfa eða vilja
leggja hag sinn í hættu af slíkum
sökum .En höfuðábyrgðina ber
þó ríkisstjómin og flokkar henn-
ar og þeir verða áreiðanlega sótt-
ir til saka af almenningsálitinu
fyrir skemmdarstarfsemi sína,
sem þegar fyllií mælinn, þótt
ekki verði lengra haldið en orð-
ið er.
ann í Kaupmannahöfn með miklu
lofi.
E. Bl. Bengtsson er talinn í
fremstu röð knéfiðluleikara, og
mun enginn, sem hlýddi á leik
hans í þetta sinn, vera undrandi
yfir því. Tónn hans er framúr-
skarandi fagur, og hann ræður
yfir öllum blæbrigðum án þess að
hann virðist hafa nokkuð fyrir
því. Leikni hans er slík, að líkast
er því sem knéfiðlan breytist í lif-
andi veru, sálu gædda, og syngi
sjálf af auðlegð hjartans. Og ekk-
ert sannar betur.göfgi þessa tón-
listarmanns en það, með hvílíkri
auðmýkt hann túlkar verk hinna
miklu meistara: Hann gerir ekk-
ert til að vekja athygli á sjálfum
sér, en allt til að leiða fram anda
tónskáldanna. Og það tókst hon-
um svo, að naumast verður betur
gert. Og það voru eingöngu úr-
valstónverk, sem hann lék: stór
verk eftir Mozart, Bach og
Chopin, smærri lög eftir Tartini,
Glazunov, Weber, Ravel, Saint-
Saens og Rimskij-Korsakov.
Veigamesta tónverkið var Sonate
op. 65 í g-moll eftir Chopin.
Ungfrú Guðrún Kristinsdóttir
leysti sitt hlutverk af hendi með
miklum snilldarbrag, svo að
hvergi bar skugga á, og var sam-
leikur þeirra, ekki sízt í Sónötu
Chopins, aðdáanlegur. Vonandi
heldur hún bráðlega einleiks-
hljómleika.
Ég tel þessa hljómleika ein-
hvem ágætasta tónlistarviðburð,
sem við höfum átt að fagna hér á
Akureyri. Og fögnuður áheyr-
anda var hjartanlegur. Blómum
rigndi yfir báða hljóðfærasnill-
ingana. A. S.
i Ritsafn Jóns Trausta 1-8 j
Með afborgunum.
! Bókaverzl. Edda h.f. i
Akureyri.
7ll milHHMHIUMHnMIMHHHIHHMMHHHMHHMMMHHl/
(Framhald af 3. síðu).
um og leppum þeirra geysilegum
arði. Þannig framleiðir Argentína
lítið annað en hveiti og kjöt,
Brazilía kaffi, Chile áburð og
málma, smáríki Mið-Ameríku
kaffi og banana, eyjarnar í Kara-
biska hafinu sykur, Venezuela
olíu o. s. frv. Það eru Wall-Strett
hringamir í New-York, sem hver
í „sínu“ landi stýra þróuninni
með aðstoð innlendra leppstjórna,
sem eru þeim meira og minna
háðar. Þessi eyðileggjandi, ein-
hæfni framleiðslunnar hefur m.
a. þær afleiðingar í för með sér
að viðkomandi ríki eru neydd til
að flytja inn kynstur af neyzlu-
vörum, sem þau gætu hæglega
framleitt sjálf, og vitanlega eru
þau þvinguð til þess að fá þær að
langmestu leyti frá Bandaríkjun-
um.
Þessi þróun hefur mætt vax-
andi mótspyrnu. Hvarvetna í
Mið- og Suður-Ameríkuríkjun-
um hafa íbúarnir „Yankee“-
heimsvaldastefnuna, sem rænir
þá náttúruauðæfunum, nýtir
vinnukraft þeirra og lamar bar-
áttu þeirra fyrir þjóðfélagslegum
umbótum. Glöggt dæmi um af-
leiðingarnar af arðráni banda-
rísku auðhringanna í Mið- og
Suður-Ameríku er eftirfarandi
frásögn borgarablaðsins El-
Nacional í Mexiko:
„Yfirgnæfandi meiri hluti íbú-
anna eru ólæsir og óskrifandi....
f Ameríku okkar fyrirfinnast
lönd, þar sem 98 prósent íbúanna
þjást af maga- og gamasjúkdóm-
um, þar sem 90 prósent eru full-
komlega vannærðar og 80 prósent
eru veikir af malaríu. Hvað
menntamál og heilbrigðisgæzlu
snertir, þá em 95 prósent af íbú-
um sveitanna algjörlega afskiptir
af slíku.“
Áður varð herraþjóð auðhring-
anna að styðja sig öðru hvoru við
beinar, hernaðarlegar innrásir, en
á undanfömum árum hefur hæfi-
leg, fjárhagsleg þvingun og
þrýstingur nægt.
Á síðastliðnum árum hafa
Bandaríkin sem sagt ekki gert
opinskáar innrásir á þessum slóð-
um, vandamálin hafa verið leyst
með staðbundnum stjómbylting-
um, þar sem valdaræningjarnir
og einræðisherrarnir hafa með fé
og vopnum af „óvissum“ upp-
runa kollvarpað eða reynt að
velta úr sessi, ríkisstjórnum, sem
•gengu of langt í því að stjaka við
eða spyrna á móti sérréttindum
og ágengni auðhringanna. Síðan
annarri heimsstyrjöldinni lauk
hafa eftirtaldar stjórnbyltingar
verið framkvæmdar í Mið- og
Suður-Ameríku: í Venezuela
1945 og 1948, Ecuador 1946, Chile
1947, Costa Rica 1948, Perú 1948,
Colombia 1948 og 1953, Bolivia
1951 og Cuba 1952.
í hinu litla lýðveldi Guatemala
vom einungis á tímabilinu 1946
til 1950 gerðar yfir þrjátíu sam-
særistilraunir og vopnaðar upp-
reisnir gegn ríkisstjóminni, sem
þverskallast við að beygja sig
fyrir bandarísku yfirskiptmunum.
Þegar stjóm Guatemala hófst
handa samkvæmt nýju landbún-
aðarlöggjöfinni heyrðust strax
þær raddir í Washington að hin
frjálslynda umbótasinnaða stjóm
væri „kommúnistisk“. En þá væri
líka hægt að segja að brezka
Verkamannaflokksstjómin hefði
verið kommúnistisk af því að hún
þjóðnýtti járnbrautimar og kola-
námurnar. Herramir í Wall-
Street kölluðu líka stjóm Bolivíu
kommúnistiska þegar hún þjóð-
nýtti tinnámumar. Foster Dulles
hefur hvað eftir annað að undan-
fömu lagt áherzlu á að hvetja
þjóðir Mið- og Suður-Ameríku
til sameiginlegra aðgerða gegn
„kommúnistahættunni“ í Guate-
mala sem ógnaði „lýðræði og
friði“ Ameríku.
Að öllu þessu athuguðu ásamt
viðbrögðunum í Washington og
Wall-Street, þegar innrásin var
gerð í Guatemala aðfaranótt s.l.
sunnudags, þarf ekki sérlega
skarpa athyglisgáfu til að skynja
auðmannaklíkur Bandaríkjanna
og ríkisstjóm þeirra, með Mac-
Carthy sem leiðarljós í stað frels-
styttunnar frægu, munu eiga að
minnsta kosti ekki allóverulegan
þátt í þeim tilgangi að kollvarpa
löglega kjörinni ríkisstjóm og
forseta, sem hafa unnið það til
saka að taka samkvæmt lögum
eignamámi, gegn fullri greiðslu,
óræktað landssvæði og skipta
þeim milli jarðnæðislítilla eða
jarðnæðislausra bænda og leigu-
liða. | i
En sá eldur sem hinir fégráð-
ugu dollarakóngar hafa nú kveikt
í Guatemala getur auðveldlega
orðið heitur fyrir þessa herra
sjálfa. Skrif bandarískra blaða að
imdanförnu bera vott um vax-
andi óró og ótta vegna þess hve
andúðin í garð Bandaríkjanna
færist í aukana í Mið- og Suður-
Ameríku.
í fyrrasumar sendi hið kunna
Bandaríkjablað U. S. News and
World Report fyrirspurn tií for-
seta nokkurra þessara ríkja, þar
sem spurt var um afstöðu við-
komandi landa til Bandaríkjanna.
Það fyrirfinnst engin huggun í
svari forsetanna í Bolivia, Chile,
Venezuela og Argentínu. Forseti
Bolivia, Paz Estenssoro, svaraði
m. a.:
„Eg held, að Bandaríkin tapi
vinum í Mið-Ameríku, vegna
þess að þau óska ekki að sjá
vandamál þessara landa....
Boliviska þjóðin glatar trausti
sínu á Bandaríkjunum. Áður
voru aðeins litlir stjómmálahópar
sem höfðu áróður í frammi undir
fána and-stórveldastefnunnar. Nú
er það nærri öll þjóðin....“
Þannig fórust forseta, sem er
hlynntur Bandaríkjunum, orð og
má þá fara nærri um að þungur
er nú róðurinn að verða fyrir
dollarakongana í „þeirra eigin“
heimsálfu og mega þeir naumast
við þungu áfalli þar nú ofan á
alla þá miklu ósigra sem þeir hafa
beðið á undanfömum vikum og
mánuðum í utanríkismálunum.
J. Am.
Erling Blöndal Bengtsson
knéfiðlumeistari
Þóra Matthíasson, sopran
Glæsileg söngskemtun