Verkamaðurinn - 23.07.1954, Page 2

2
VERKAMAÐURINN
Föstudaginn 23. júlí 1954
Tai
VERKflmflÐURItUl
— vikublað —
Útgefandi:
Sósíalistafélag Akureyrar
Ritnefnd:
t
Björn Jónsson, ábyrgðar-
maður, Jakob Arnason,
Þórir Daníelsson.
Afgreiðsla: Hafnarstræti 88. —
Sími 1516. — Pósthólf 21.
Áskriftarverð 30 kr. árg.
Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentv. Odds Bjömssonar h/f
Erfitt verkefni
Megin hluti togaraflotans hef-
ir nú verið stöðvaður vikum sam-
an og beint tjón þjóðarinnar af
stöðvuninni nemur þegar mörg-
um milljónum króna — sennilega
tugmilljónum og örlar enn ekki á
aðgerðum ríkisstjómarinnar,
enda þótt það sé sjálfsagðasta
verkefni hverrar landsstjórnar að
halda höfuðatvinnuveginum gang
andi. Svo sjálfsögð er sú skylda
að hvergi í víðri veröld mundi
ríkisstjóm, sem mistækizt það
verkefni á svo augljósan hátt,
sem hér hefir orðið, telja sér stætt
stundinni lengur — og afsala sér
völdum.
Það mætti því ætla að hér væru
slíkir óyfirstíganlegir erfiðleikar
á ferðum að núverandi ríkisstjórn
teldi engum fært að leysa þá.
Svo getur þó tæplega verið, því
margar leiðir blasa við hverjum
sjáandi manni til lausnar á vanda
málum togaraútgerðarinnar í
nsestu framtíð.
Þó að gert væri ráð fyrir að
togaraútgerðin gengi stórum verr
annars staðar á landinu en hér á
Akureyri, verður að telja að
flestir, ef ekki allir togarar lands-
manna kæmu út með mjög álit-
legan rekstur ef unnt væri að
bæta hag hennar um sem svaraði
hálfri eða ríflega hálfri milljón
króna á ári á hvert skip. Og kæmi
þá tvennt til greina, lækkun á út-
gerðarkostnaði og hækkun af-
urðaverðs eða uppbætur. Samtals
þyrfti því hagur togaraútgarðar-
innar að batna um 25-30 milljón-
ir kr. á ári.
Togaraútgerðin er tröUriðin af
milliliðum, sem á áhættulausan
hátt rífa í sig arð hennar og eru
vel á veg komnir að sliga hana.
Bankamir hirða hærri vöxtu en
nokkursstaðar þekkizt imdir sól-
inni. Árlega hirða þeir 200-300
þúsundir af rekstri hvers togara.
Olíuhringamir og vátrygginga-
félögin eru sízt smátækari og enn
koma fleiri til, heildsalamir, sem
okra á veiðarfærum, varahlutum
og hvers konar öðrum útgerðar-
vörum og einokunarhringir, sem
ráða yfir afurðasölunni leggja
síðustu hönd á það skefjalausa
arðrán, sem nú hefir stöðvað
sjálfa blóðrásina um lífæð at-
vinnulífsins.
Sósíalistaflokkurinn hefir lagt
höfuðáherzlu á að sú leið yrði far-
in til að leysa vanda útgerðarinn-
ar að ofsagróði milliliðanna yrði,
að einhverju leyti, látinn renna
til útgerðarinnar sjálfrar — vext-

Laganefnd Sf> hafnar réffi sfrand-
ríkja til fiskimiða á landgrunninu
Hagsmunir íslendinga fvrir borð bornir
?ir lækkaðir að miklum mun, olíu-
verð lækkað, vátryggingariðgjöld
lækkuð og afurðasalan tekin úr
höndum einokunarhringanna —
og flutt frumvörp og tillögur í
þá átt á Alþingi. En fram til þessa
hefir ríkisstjóm dollaraklíkunnar
elcki mátt heyra slíka lausn
nefnda. Allur áhugi hennar hefir
beinzt að því að finna leiðir til
þess að viðhalda gróðamöguleik-
um milliliðanna, en koma byrðum
erfiðleikanna yfir á herðar al-
mennings, með nýrri gengisfell-
ingu í einhverri mynd.
En að þessu sinni sáu verkalýðs
samtökin, fyrst og fremst fyrir
baráttu Sósíalistaflokksins inn-
an þings og utan, nægilega
snemma að hverju fór, sögðu upp
samningum sínum og bjuggu sig
til að taka mannlega á móti, ef
enn ætti að vega í sama knérunn,
og gert var með gengislækkun-
inni og bátagj aldeyrislögleysunni.
Telja má því líklegt að þau góðu
samtök, sem náðust í vor innan
verkalýðssamtakanna um upp-
sögn samninganna og styttingu
uppsagnarfrestsins hafi gert ríkis
stjórnixmi ljóst, að hún er þess
ekki umkomin að fara þá leiðina,
sem hugur hennar girnist ákafast.
Og þá er komið að ráðningimni
á því, hvers vegna það er svo
erfitt verkefni fyrir ríkisstjórnina
að bæta hag útgerðarinnar um
upphæð, sem mimdi vera talin
mjög óverluleg ef unnt veæri að
leggja hana á herðar verkafólks
og launþega, upphæð, sem nemur
tæplega eins árs gróða Lands-
bankans eða fjórða hluta sölu-
skattsins. Það fara kvalakippir
um taugarnar, sem liggja frá
pyngjum einokunarherranna að
hjarta ríkisstjórnarinnar þegar
hugsað er til þess að fara að ráð-
um Sósíalistaflokksins og á hinu
hinu leytinu stendur verkalýðs-
hreyfingin tilbúin til að verja
hagsmimi almennings.
Þótt álit togaranefndar hafi enn
ekki verið birt, hefir það orðið
hljóðbært að meirihluti hennar
hafi að nokkru viljað fara leið
Sósíalistaflokksins, með vaxta-
lækkun og hækkun fiskverðs og
hafa þann hátt á að nokkru,
að gefa bílainnflutning frjáls-
an og leggja jafnframt all-
háan innflutningsskatt á lúxus-
bíla. Með þessu telur nefndin að
ná mætti endunum saman. Al-
kunnugt er að fjöldi gæðinga
stjómarflokkanna hefur notað
aðstöðu sína til þess að fá inn-
flutti nýja bíla og selt þá jafn-
harðan með 30—50 þús. kr. gróða
á hvern bíl, annaðhvort til at-
vinnubflstjóra, sem jafnan er
neitað um innflutning á þessum
atvinnutækjum sínum eða ann-
arra, sem ekki eru jafnvígir í
kapphlaupinu. Þurfum við Akur-
eyringar ekki lengra en á bfl-
stöðvar bæjarins til þess að sjá
bifreiðir úr fyrri eigu ýmissa
höfðingja bæjarins, sem seldar
hafa verið með ótrúlegum gróða.
Og sömu sögur mætti segja úr
hverju byggðarlagi. Flestum
mundi sjálfsagt ósárt þótt hinn
illa fengni gróði á bflabraskinu
hyrfi úr sögunni og því fjármagni,
sem af því rennur í vasa sérrétt-
indahóps stjórnarflokkanna yrði
veitt í togaraútgerðina. Enda
hæpið að lúxusbflainnflutningur
verði langær, ef togaraútgerðin
hættir að skapa gjaldeyri.
En jafnvel þessi leið mun hafa
orsakað hinn mesta úlfaþyt,
hörkurifrildi og stóra veinan inn-
an stjórnarflokkanna, enda til-
lagan komin fram í þann mund,
sem til stendur að úthluta 800 bfl-
um. Og það er komið við við-
kvæmustu taugar stjórnarherr-
anna þegar ymprað er á að svifta
þá úrslitavaldinu um það hverj-
um eigi að hygla, hverja eigi að
svíkja um þessar 800 ávísanir á
bflabraskgróðann, enda vafalaust
þegar búið að innbyrða verulegan
hluta væntanlegs hagnaðar í fyr-
irframgreiðslum í kosningasjóði
stj órnarflokkanna.
Það mega því allir sjá, að rík-
isstjórnin er ekki aðgerðalaus um
þessar mundir, þótt enn sjáist
ekki árangurinn. Dag og nótt
vaka ráðherrarnir og hugsa — að
vísu ekki um atvinnuvegi þjóð-
arinnar — heldur um það hvem-
ig bezt verði tryggt áframhald-
andi arðrán milliliðanna og við-
hald hins margbrotna spillingar
og mútukerfis, jafnt í innflutningi
bíl« sem öðrum greinum. Það er
hið erfiða verkefni, sem ríkis-
stjórnin glímir nú við meðan at-
vinnutækin stöðvast og lífs-
möguleikum þjóðarinnar hrakar
dag frá degi.
Lagerinn.
Verkamaður hefur skrifað blað-
inu nokkrar hugleiðingar um
verkamannaskýlið og fleira í því
sambandi. Farast honum svo orð:
„Bæði eg og aðrir, sem höfum
mætt afgangi á vinnumarkaðin-
mn hér í bæ, erum ótrúlega þoln-
ir við að rísa'snemma úr rekkju
og ganga okkar „sultargöngu1 inn
í Verkamannaskýli. Og það sem
af er þessu sumri höfum við oft
verið ótrúlega margir, sem höfum
haft þann starfa að vera þar á
„lager“, ef einhverjum þóknaðist
að þiggja vinnuafl okkar. En oft
höfum við orðið að snúa heim-
leiðis, þrátt fyrir árvekni okkar
og þol við að „leita okkur ætis“.
Vinnuveitendum finnst sjálf-
sagt þægilegt að geta gripið til
okkar, sem einhvers konar vara-
sjóðs, þegar aðrir komast ekki
yfir verkin, en lítt verður þó þess
vart að þau þægindi séu mikils
metin. Ekki fáum við nein laun
fyrir að vera þarna til taks til
hvaða verka sem vera skal og tel
eg þó að slíkt væri ákaflega sann-
gjamt.
Útvarp og siðferðisþrek.
Eg hef verið að velta því fyrir
mér, hvort ekki gæti skeð að
bæjarfélagið hefði efni á að leggja
til útvarpsviðtæki í skýlið til þess
Alþjóðlega laganefndin, sem
starfar á vegum SÞ hefur hafn-
að því sjónarmiði, að strandríki
geti helgað sér fiskimiðin á
landgrunninu úti fyrir ströndum
þess. Hins vegar vill nefndin veita
strandríkjum rétt á öllum öðrum
náttúruauðæfum landgrunns-
ins.
Út á 200 m. dýpi.
Alþjóðlega laganefndin, sem
hefur það verkefni að skrásetja
alþjóðalög, segir í tillögum sínum
að lagagreinum um landgrunnið,
að landgrunn skuli teljast frá
ströndum og út á 200 metra dýpi.
Strandríki skuli eitt hafa réttindi
til að kanna og hagnýta náttúru-
auðæfi á landgrunninu eða niðri
í því.
Hafið rúmsjór.
Næsta grein hljóðar svo þann-
ig: „Réttur strandríkja til land-
grunnsins breytir engu um það
að frá lagalegu sjónarmiði er
hafið yfir því rúmsjór.”
Þetta þýðir það að nefndin vill
ekki viðurkenna rétt strandríkj-
anna til fiskimiðanna á land-
grunninu. Þetta sjónarmið vegur
að við yrðum enn „heimakærari"
og vikjum enn síður af verðinum.
Það hefur stimdum ekki staðið á
bæjarsjóði að greiða smáupphæð-
ir þegar færri hafa átt í hlut en
við skýlismenn. En það er lfldega
ekkert að fást um þetta í ár,
bróðurparturinn af 10% útsvars-
hækkuninni hefur víst farið fyrir
hamborgarhrygginn og konfektið
á KEA, nú fyrir skemmstu og svo
er þetta mikla vandamál og
spuming: hafa eyrarkarlar
nokkurt siðferðisþrek til að um-
gangast slík menningartæki sem
útvarp. Að þessum hugleiðingum
botnuðum hef eg engan kjark til
að minnast á síma, sem þó gæti
komið sér mjög vel fyrir báða
aðila, vinnuveitendur sem þurfa
að líta á „lagerinn sinn“ og
verkamenn'sem þurfa að hafa tal
af velgjörðamönnum sínum.
Vinnuveitendur gætu sjálfsagt
sparað marga lítra af benzíni ef
sími væri í skýlinu.
Sérstök hugulseml.
í einu birtist þó hugulsemi
bæjaryfirvaldanna á áþreifanleg-
an hátt við okkur. Úti fyrir skýl-
inu stendur bryggjujámið, svona
líka fallega staflað og myndar
þarna upphækkaðar sætaraðir
fyrir okkur og það eru vissulega
engin smáræðis þægindi að geta
að hagsmuntun okkar íslendinga.
Takmark okkar er að fá viður-
kenndan rétt okkar til að nytja
einir fiskimiðin við strendur
iandsins.
Vemd gegn offiski.
Alþjóðlega laganefndin hefur
einnig látið frá sér fara uppkast
að lagagreinum um ráðstafanir
til að hindra offiski og eyðingu
fiskimiða.
Meginefni þeirra er, að þar sem
þegnar fleiri en eins rfltis fiska í
rúmsjó, skuli hlutaðeigandi ríkis-
stjóm heimilt að setja reglur til
að hindra offiski. Ef eitthvert
ríki vill ekki lúta þessum reglum
skal stofnun, sem sett skal á lagg-
imar á vegum SÞ, setja bindandi
reglur um vemd fiskimiðanna að
beiðni hvers þess ríkis, sem hlut
á að máli.
Engar tillögur um landhelgina.
Ekki eru enn komnar frá Al-
þjóðlegu laganefndinni tillögur
hennar um það, hvað teljast skuli
landhelgi og hvemig hún skuli
ákvörðuð.
Meðal þeirra ríkisstjórna, sem
létu í ljós við nefndina álit sitt á
tillögum hennar um landgrunnið
og fiskveiðarnar, áður en hún lét
þær frá sér fara, var ríkisstjóm
íslands.
setið þama á þessum fallegu
jámstöflum í góða veðrinu. Með
þessu er líka fengin samræmd
útstilling á hagnýtingu vinnu-
aflsins og verðmætanna hér í
höfuðstað Norðurlands. Sumir
álíta að vísu að ekki sé ráðizt í að
byggja bryggju úr jáminu, vegna
þess að bæjarstjómin hafi ekki
brjóst í sér til þess að svifta okk-
ur þessum afbragðs sætum og
mega þá allir sjá hve heitt hún
elskar okkur olnbogabörnin sín,
að láta þeim í té sæti sem kosta
milljón.
Nei, svona lítill bær hefur
vissulega gert allt fyrir okkur,
sem hægt er að ætlast til af nokk-
urri sanngimi og alveg gekk
fram af mér héma um daginn
þegar einn okkar hreyfði því að
í V erkamannaskýlinu ætti að
koma upp kaffisölu, svo að menn
gætu yljað sér í morgunsárinu,
þegar kalt væri í veðri. Svona
getur heimtufrekjan gengið
langt...."
S. kj.
Auglýsið í
VERKAMANNINUM
Orðið er laust