Verkamaðurinn - 20.08.1954, Side 1

VERKfltnflÐURinn
XXXII. árg. Akureyri, föstudaginn 20. ágúst 1954 26. tbl.
KOMIN HEIM.
Elisabet Eiríksdóttir er kom-
in heim úr tveggja mánaða dvöl
í Sovétríkjunum. Er hún vænt-
anleg til bírjarins í dag. Verka-
maðurinn vonast til að geta
sagt eitthvað írá för hennar, í
næstu blöðum.
Stórfelld verðhækkun á kaffi
Ríkisstjórnin rýfur enn desembersamningana
Norðurtandaráðið hafnaði
afskiptum af landhelgisdeilu
r
Islendinga og Breta
r w
Islenzku fulltrúarnir í ráðinu kváðust ánægðir
með þá yfirlýsingu, að Haagdómstóllinn væri
rétti aðalinn til að útskurða málið!
Nú í vikunni hækkaði verð á
kaffi úr kr. 11,00 pk. í kr. 14,85,
eða um kr. 15,40 hvert kg. Þetta
nýja vérð mun vera meðalverð
milli þeirra birgða, sem til voru
í landinu og hinna, sem nú hafa
verið fluttar inn, og mun því enn
meiri hækkun væntanleg síðar.
Þessi verðhækkun á kaffi svar-
ar til 1,2 stiga hækkunar á vísi-
tölunni. Ef hún hefði komið til
framkvæmda um síðustu mán-
aðamót hefði kaupgjaldsvísitalan
hækkað um 1 stig og hefði það
þýtt 20—30 kr. hækkun á mánað-
arkaupi verkamanna. Til þeirrar
uþpbótar kemur þó ekki, þar sem
svo hefur verið stillt til að koma
hækkinunni á eftir að kaupgjalds
vísitalan um síðustu mánaðamót
hafði bundið kaupið til 1. desem-
ber næstk.
Éf reiknað væri með eðlilegri
og venjulegri eyðslu þessarar
vörutegundar, nemur raunveru-
i
leg kaupskerðing af völdum
hækkimarinnar 24 aurum á tíma-
kaup verkamanna og munar vissu
lega inn þá hækkun. Hitt er þó
ekki síður alvarlegt, ef ríkis-
stjóminni líðzt enn að þverbrjóta
gerða samninga við verkalýðsfé-
lögin, eins og hún hefur nú tví-
vegis gert með hækkunum á
kafifverðinu. I loforðum ríkis-
stjómarinnar frá 20. des. 1952
segir svo: „Verð á kaffi lækki úr
kr. 45,20 í kr. 40,80 á kg....“, en
samningamir hófust á þessa leið:
„Á framangreindum grundvelli
gera aðiljar með sér svofelldan
samning.“ Svikin eru því svo
augljós sem verða má og við þau
bstast svo þeir prettir sem felast
í því, að taka hækkunina ekki
einu sirmi með í þá vísitölu sem
gildir næsta hálfan þriðja mánuð.
Ýms verkalýðsfélög hafa þegar
mótmælt þessum nýju svikum
ríkisstjórnarinnar og krafizt þess
að Álþýðusamband fslands taki
málið föstum tökum.
Afturhald og
vanþekking haldast
í hendur
80 prósent af íbútmum í Algier
eru hvorki læsir né skrifandi.
Gefur þetta glögga hugmynd um,
hvernig stjórn Frakka hefur ver-
ið í þessari nýlendu. Einungis
220.000 böm Múhameðstrúar-
manna fá tækifæri til að ganga í.
skóla, það er að segja, að yfir 2
milljónir bama frá 6—14 ára
njóta ekki neinnar skólagöngu.
Og í þeim skólum, sem fyrirfinn-
ast, eru oft 60—70 börn í hverj-
um bekk.
Ástandið í Indó-Kína var sízt
betra, þegar franska nýlendu-
kúgunin var í algleymingi þar.
Nú er hins vegar nærri búið að
útrýma kunnáttuleysi í léstri og
skrift í þeim héruðum, sem hafa
verið frelsuð af þjóðfrelsisher
Viet Min.
Reykvikingum þóttu
Akureyrarstúlkuraar
fallegastar
„Keppni" var háð í Rvík um
síðustu helgi um nafnbótina feg-
urðardrottning íslands. Tóku 14
þátt í samkeppniimi. Hlutskarp-
astar urðu tvær yngismeyjar
héðan úr bænum, ungfrú Ragna
Ragnars (Sverris kaupmanns
Ragnars), sem hlaut tignarheitið
fegurðardrottning, og ungfrú
María Jónsdóttir (Níelssonar frá
Bimunesi), sem hlaut 2. verðlaun,
3. verðlaun hlaut ungfrú Jóhanna
Heiðdal, Reykjavík.
Síldveiðunum að Ijúka
Aðeins 10 skip eru enn
úti með herpinætur
Síldveiðunum fyrir Norður-
landi má nú heita lokið og flest
skip hætt veiðum. Hefur þetta
orðið ein allra lélegasta vertíðin
er um getur. 124 þús. mál veidd-
ust í bræðslu, 51 þús. tunnur í
salt og tæp 9 þús. í frystingu.
Aðeins tíu skip eru enn úti með
herpinætur, þ. á. m. 3 Akureyrar-
bátar, Auður, Snæfell og Súlan
og Von frá Grenivík og leita síld-
ar og ufsa. Fékk Auður 1158 mál
af ufsa í byrjun vikunnar og
Snæfell um 300 mál og var þeirri
veiði landað í Krossanesi. Auður
fékk einnig um 250 mál í fyrra-
dag.
Sfldarleit er enn haldið uppi
með flugvél og Ægir leitar einnig
sfldar. Fékk hann 10 tunnur sfld-
ar í 20 net er hann lét reka um
60 mflur austur af Langanesi.
Nokkrir bátar eru famir á rek-
netaveiðar í Húnaflóa og hefur
afli verið þar nokkur allt upp í á
þriðju tunnu í net.
Reknetaveiði í Austurdjúpi er
mjög treg enn sem komið er, en
þar eru Norðmenn aS veiðum og
einnig nokkrir íslenzkir bátar.
ÆF heldur þing
á Akureyri
Þing Æskulýðsfylkingarinnar,
sambands irngra sósíalista, verð-
ur háð á Akureyri dagana 1., 2.
og 3. október næstkomandi.
Þetta er 13. þing Æskulýðsfylk-
ingarinnar, sem stofnuð var 1938.
Síðasta þing hennar var háð í
Reykjavík í fyrrahaust.
Girðing, sem mætti
hverfa
Á mörkum landarelgnar dag-
heimilisins Pálmholts og næsta
túns austan við liggur gaddavírs-
girðing frá dögum hernámsins,
ein af þeim fáu slíkra minja, sem
enn hafa ekki verið eyðilagðar.
Hefur borið við að sauðfé hafi
festzt í flækjunni og átt hjálp-
sömum vegfarendum líf að launa.
í vikunni sem leið björguðu
verkamenn, sem þama áttu leið
um, lambi úr girðingunni. Hafði
vírt vafizt um fætur þess og gat
það enga björg sér veitt, þar sem
það lá blóðugt og úrvinda.
Báðu verkamennimir blaðið
fyrir þau skilaboð til viðkomandi
landeiganda, að hann skyldi fjar-
lægja ófögnuð þennan, og ef hann
væri í vandræðum með að ráða
við sig, hvað hann ætti að gera
við flækjuna, þá væri athugandi,
hvort Kristinn gæti ekki notað
hana. Hann kvað nefnilega vera
illa staddur með girðingarefni.
Fundum Norðurlandaráðsins er
nú nýlokið, en þar fluttu íslenzku
fulltrúarnir tillögu um að ráðið
léti landhelgisdeiluna við Breta
til sín taka. í tillögunni sagði
m. a.:
„Með því að hér er um að tefla
tílverumöguleika einnar hinna
norrænu þjóða, er nauðsynlegt að
rökræða þessi vandamál í Norð-
urlandaráði sem þátt að undir-
búningi að meðferð málsins í
Evrópuráðinu. Islendingar líta
svo á, að meðferð þessa máls í
Norðurlanadráðinu getí orðið
prófsteinn á norræna samvinnu í
framkvæmd."
Þegar á fundinn var komið hélt
Ólafur Thors síðan ræðu og sló
mjög um sig að sögn erlendra
blaða. Morgunblaðið birti frásögn
af ræðu hans undir fimm dálka
fyrirsögn á forsíðu: „Hvar er þá
réttlætis að vænta, ef ekki hjá
vinum og frændþjóðum?11 Og
blaðið tók þessi ummæli upp eftir
f orsætisráðherranum:
„Getur afgreiðsla þessa máls
hér í Norðurlandaráðinu haft
nokkra þýðingu fyrir traust ís-
lendinga á norrænu samstarfi....
Geti íslendingar ekki fengið stoð
í slíku máli hjá vinum og frænd-
þjóðum, þá veit eg ekki hvar
réttlætis er að vænta. Hér er um
að ræða rétt smáþjóðar til að lifa
í landi sínu. Eg vænti þess vegna
öruggs stuðnings hér við hinn ís-
lenzka málstað."
Nú hafa fregnir borizt af mála-
lokunum. Birt hefur verið álit
Norðurlandaráðs, þar sem því er
hafnað, innan kurteislegra um-
búða, að hafa nokkur afskipti af
landhelgisdeilu, íslendinga og
Breta. „Er Norðurlandaráðið ekki
bært um að láta í Ijósi álit sitt,“
segir þar. En Norðurlandaráðið
er bært um annað. Það kemst
einnig svo að orði í ályktun sinni:
„Réttur vettvangur til þess að
komast að þjóðréttarlegri niður-
stöðu um ágreiningsefnin er
Haagdómstóllinn.“ Með öðrum
orðum :erlendur dómstóll á að
kveða upp úrskurð, þegar „um er
að tefla tilverumöguleika eixmar
hinna norrænu þjóða“ og þegar
„um er að ræða rétt smáþjóðar"
til að lifa í landi sínu“, eins og
Ólafur Thors komst að orði.
Og þetta hrekkur ekkl til. Eftir
þessi málalok segir svo í tilkynn-
ingu rflcisstjómarinnar um málið:
„íslenzku fulltrúamir telja að
með tillögu þessari hafi náðst
takmark þeirra með flutningi
málsins." Öllu dýpra var ekki
hægt að sökkva eftir allan belg-
inginn í Ólafi Thors — og munu
íslenzkir sendimenn sjaldan hafa
gert aumlegri ferð til útlanda.
,Jörundur“ á sfldveiðar
í Norðursjónum
Fullráðið er að togarinn Jörundur fari í næstu viku á
síldveiðar í Norðursjónum og leggi upp í Þýzkalandi.
Verður togarinn búinn síldartrolli, en það veiðitæki er
mikið notað á þessum slóðum. Síldin e rísuð og jafn-
framt stráð í hana salti og getur hver veiðiferð staðið í
allt að 10 daga. Síldveiði með þessum hætti mun talin
allöruggur veiðiskapur. Er 500 tonna veiði á mánuði
talin meðallag, en það mun svara til 10 þúsund sterlings-
punda sölu á venjulegum veiðum í ís, miðað við það-
verð, sem nú er í Þýzkalandi á ísaðri síld.
Öll nauðsynleg leyfi stjómarvalda Vestur-Þýzkaalnds
munu nú fengin fyrir löndun síldarinnar og útgerð
skipsins.
iifn.'ir i Ii-Jin ;mr.;r-8.* i..-í.,í ir- i ug
Alþýðusambandsþingið verður
háð seinnipartinn í nóvember n. k.
Miðstjóm Alþýftusambands Is-
lands hefur tílkynnt, að kosning
fulltrúa á 24. þing sambindsins
skuli fara fram í sambandsfélög-
unum frá 25. september tíl 17.
október næstk., að báðum dögum
meðtöldum.
Alþýðusambandsþingið verður
háð í Reykjavík seinni part nóv-
embermánaðar og verður síðar
tilkynnt nánar um fundarstað og
tíma, að því er segir í tilkynningu
miðstjómar.
161 félag kýs fulltrúa.
Innan Alþýðusambandsins eru
nú 161 félag, og hafa þau öll rétt
til að kjósa fulltrúa á þingið,
standi þau ekki í óbættilm sökum
við sambandið, hafi greitt skatta
sína o. s. frv. Um fulltrúafjöldann
er örðugra að segja með með
fullri vissu, þar eð skýrslur hafa
ekki enn borizt frá nærri öllum
félögunum, að því er skrifstofa
sambandsins hefur skýrt frá. En
innan sambandsfélaganna munu
vera sem næst 26 þsúund með-
limir og láta mu nnærri að full-
trúar verði um 300 talsins.
Samkvæmt lögum Alþýðusam-
bandsins skal fulltrúakosningum
á þing þess lokið mánuði áður en
þing kemur saman. Undir sér-
stökum kringumstæðum má þó
gefa félögum undanþágu til að
kjósa síðar, og eru dæmi til þess
að það hafi verið gert