Verkamaðurinn - 15.10.1954, Síða 2

2
VERRAMAÐURINN
Föstudaginn 15. október 1954
Alþýðulýðveldið Kína fimm ára
vERKHtnflÐURinn
Útgefandi: Sósíalistafélag Akureyrar.
Ritnefnd: lljorv Jónsson, ábyrgðarmJakob Árnason, Þórir Daníelss.
Afgreiðsla: Hafnarstræti 88. — Sími 1516. — Pósthólf 21.
Áskriftarverð 30 kr. árgangurinn. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Akureyri. — Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
Það er kominn tími til að
láta verkin tala
Nú nýlega lét einn_stærsti tog-
araútgerðarmaður hér á landi svo
um mælt, að unnt væri að leysa
vanda togaraútgerðarinnar svo að
fyllilega væri við unandi, með því
einu að gera togaraútgerðinni
fært að eignast frystihús og reka
þau í sambandi við útgerðina.
Þessi ummæli koma fyllilega
heim við þá almennu skoðun, sem
styðst við reynzlu útgerðarinnar,
að veiðar fyrir frystihúsin séu nú
langsamlega hagkvæmasti rekst-
ur togaranna, enda sttmdaðar um
þessar mimdir af öllum þeim tog-
urum, sem nokkra aðstöðu hafa
til þess að koma afla sínum til
þeirrar vinnslu.
Veiðamar nú í haust fyrir
þýzka markaðinn hafa verið
reknar með stórfelldu tapi, sem
numið hefur oft á tíðum 50—100
þúsund kr. í hverri veiðiferð og
þær söiuferðir, sem hafa svarað
kostnaði er hægt að telja á fingr-
mn sér, enda þessi markaður
skoðaður sem neyðarbrauð
þeirra, sem í engin önnur hús
hafa að venda.
Á sama tíma og sölumar í
býzkalandi gefa 300—400 þús-
und krónur í veiðiferð brúttó
og útgerðin verður að greiða
1/5 þeirrar upphæðar í tolla
og umboðslaun, em brúttó-
tekjur togaranna, sem veiða
fyrir frystihúsin 600—800 þús-
und krónur á mánuði án nokk-
urra tolla eða umboðslauna.
Þegar svo er komið gefur það
auga leið, að sá aðstöðumunur,
sem orðinn er fyrir Akureyrar-
togaranna og þá togara, sem að-
gang eiga að frystihúsum, er orð-
inn svo gífurlegur, að við slíkt
verður ekki unað, og hlýtur enda
að ríða togaraútgerðinni hér að
fullu, ef ekki fæst úr bætt hið
bráðasta. Togaramir hér hafa
ekki einasta neyðst til þess að
sæta þýzka markaðinum, af því
að þeir hafa ekki aðgang að
frystihúsum, heldur hefur það
einnig komið til að ís hefur verið
ófáanlegur hér um margra vikna
skeið, meðan frystihús KEA sinn-
ir eingöngu kjötafurðimum í
sambandi við sauðfjárslátrunina
og hafa togararnir því ekki getað
notað, hentúgasta tímann til
veiða í skreið. Hefur einnig svo
verið að undanförnu. að ís hefur
hvergi verið fáanlegur hérlendis
ncma e. t. v. í Reykjavík, og því
ekki um annað að gera en að
sækja hann alla leið til Þýzka-
lands eða stöðva skipin ella.
Séð frá sjónarhóli útgerðarinn-
ar einnar er bygging hraðfrysti-
hússins því orðin með öllu óhjá-
kvæmileg og það fyrir löngu. Út-
gerðin hefur án alls vafa þegar
beðið milljónatjón af þeirri tregðu
og vantrú, sem ráðið heíur um
þetta mál á uiidanfömum árum.
En atvinnan, sem fi-ystihúsið
jnundi skapa og sú lífsnauðsyn-
lega undirstaða sem það yrði
undir afkomu bæjarbúa, er þó
jafn þung á metunum og áður.
Síðasta hálfan annan áratug-
inn er stofnun togaraútgerðar-
innar hér og atvinnureksturiim
í sambandi við hana eina stóra
átakið sem gert hefur verið til
eflingar atvinnulífi bæjarins.
Allt það verk, sem unnið hefur
verið í sambandi við og sem
afleiðing togaraútgerðarinnar,
er nú í bráðri hættu, ef sporið
verður ekki stigið til fuíls og
útgerðinni sköpuð skilyrði til
allra þeirra þriggja höfuð
vinnsluaðferða aflans, sem til-
tækilegar eru. í kjölfar frekara
aðgerðaleysis hlýtur fólksflótt-
inn að magnast og öll afkoma
bæjarins og bæjarbúa að
þrengjast enn meira en orðið
er.
Það eru að vlsu til þeir fávitar
í bæjarfélaginu, sem telja það
ekki illa farið að Akureyri staðni,
hvað íbúatölu viðkemur, og lialda
að enginn skaði sé skeður þótt
verkafólk og iðnaðarmenn þyrp-
ist til Suðurnesja, en þeir tilheyra
undantekningunum. Allur þorri
bæjarbúa gerir sér ljósa grein
fyrir því, að því aðeins að bærinn
fari vaxandi og geti sífellt tekið
við fleiri vinnandi mönnum og
skapað þeim lífvæn'ega aívinnu,
er uimt að gera sér vonir um við-
unandi lífsskilyrði almennings.
Þess vegna munu bæjarbúar ekki
una aðgerðaleysinu, málþófinu og
vífilengjunum um byggingu
hraðfrystihússins lengur. Það er
kominn tími til að láta verkin
tala.
Ef bæjarstjórn hefur manndóm
í sér til þess að ákveða nú þegar
skilyrðislaust að leggja fram
helminm hlutafjáraukningar Ú.
A. væri unnt að hefja undirbún-
ing frystihússbyggingarinnar nú
þegar í haust og spara með því
verulegan tíma næsta vor og
sumar. Verði ekki hafizt handa
nú er fullkomin hætta á því, að
húsið geti ekki tekið til starfa
haustið 1955 og togaraútgcrðin
verði þá enn að sæta neyðarkost-
Þann 1. þ. m. voru liðin fimm I
ár frá því að Mao tse-tung lýsti
yfir stofnun Alþýðulýðveldisins
Kína. Fimm ár eru stuttur i.ími á
mælikvarða veraldarsögunnar.
Þessi síðustu fimm ár hafa þó
fært Kínverjum meiri framfarir á
sviðum atvinnulífs, heilbrigðis-
mála og menningar, en aldir
gerðu áður. Núverandi ríkis-
stjórn nýtur meira trausts þjóð-
arinnar en flestar eða jafnvel all-
ar, sem á undan henni hafa verið,
og er þar af leiðandi fastari í
sessi heldur en áður hefur þekkzt.
í alþjóðaviðskiptum er ríkið
þegar orðið stórveldi, sem öll
önnur ríki jarðarinnar verða að
taka tillit til, hvort sem þeim lík-
ar betur eða verr, enda viður-
kennt af öllum nema þeim, sem
neita að viðurkenna sögulegar
staðreyndir, og kjósa heldur að
berja höfðinu við steininn.
Hvað hefur svo fyrst og fremst
einkennt fimm ára sögu Alþýðu-
lýðveldisins Kína? Ef við tökum
hvert ár út af fyrir sig, þá er það
fyrst og fremst:
Fyrsta árið: Tekið var upp
stjórnmálasamband við Ráð-
stjórnarríkin og önnur alþýðu-
lýðveldi, Indland, Burma og fleiri
ríki í Evrópu og Asíu. Þann 14.
febrúar 1950 var imdirritaður
samningurinn við Ráðstjómar-
ríkin um gagnkvæma vináttu,
hjálp og varnir. 28. júní 1950
Degi órótt.
Það kemur greinilega fram í rit-
stjórnargrein Dags sl. miðvikudag
að blaðið er mjög áhyggjufullt, út
af því hve víðtækt samstarf hefur
tekizt um undirskriftasöfnunina
gegn herverndarsamningnum og
hefur blaðið þó mestar áhyggj-
urnar út af þátttöku áhrifamanna
í Alþýðúflokknum í þeim sam-
tökum, „því engum fær það
nokkurrar furðu, þótt kommún-
istar gangi fremstir í slíkri fylk-
ingusegir blaðið og bætir
við: „þeir vita gjörla hvað þeir
vilja í þessum efnum og haga sér
aðeins í fullu samræmi við yfir-
lýsta stefnu sína og lífsskoðanir."
Já, ljótt er að heyra' En hvað er
þó þetta hjá þeim ósköpum að
„sjá nöfn ýmissa liðsodda Al-
þýðuflokksins skarta á slíku
blaði, þ. á. m. nafn ritstjóra
flokksblaðs þeirra hér í bæ og
fleiri nokkurra áhrifamanna í
þeim söfnuði“. Og enn veinar
blaðið: „Alþýðuflokkurinn skarst
þó á engan hátt úr leik þegai ís-
land gerðist aðili að Atlantshafs-
bandalaginu.. ..“, og að síðustu
koma svo ályktunarorðin að þetta
„sé skýr vottur þess, hve lítils
trausts og halds er að vænta í
nokkru máli úr þeirri áttinni eins
og sakir standa.“
Einhverja kynni e. t. v. að reka
um um sölu afurða sinna og bíði
þannig ásamt bæjarbúum svipað
tjón eða jafnvel enn meira en
þegar er orðið.
voru lögin um skiptingu jai'ðar-
innar samþykkt, en meginatriði
þeirra er að skipta landi léns-
herranna í milli bænda. Á einu
ári tókst að stöðva verðbólguna
og koma vöruverði á fastan grunn
og flest iðnaðarfyrirtæki tóku aft-
ur til starfa.
Annað árið: Meginverkefnið var
barátta Kínverja og Kórverja
gegn amerísku innrásaherjunum,
sem reyndu að yfirbuga kór-
versku þjóðina og halda síðan
Mao Tsetung.
áfram herferðinni inn. i Kína.
Fyrstu kínversku sjálfboðalið-
arnir í Kóreustyrjöldinni fóru
yfir landamærin 25. október 1950
og sameiginlega gerðu þjóðir
þessara tveggja landa árásarfyr-
minni til þess að einu sinni, nánar
til tekið, örfáum dögum áður en
„herverndarsamningurinn" var
gerður, var það „yfirlýst stefna
og lífsskoðun" Dags, studd af
ótöldum svardögum, að her-
stöðvar á friðartímum yrðu aldrei
leyfðar á íslandi. Ritstjóra þess og
útgefendur skorti þó allan mann-
dóm og atgervi til þess að ;,haga
sér í samræmi við yfirlýsta stefnu
og lífsskoðun“, en lyppuðust fyr-
ir erlendu valdi og hafa síðan
skriðið í duftinu fyrir því. Það
þarf því engan að undra þótt slík-
ir menn fyllist vanmáttarkennd
og veini sáran, er þeir sjá aðra
hafa þor til þess að fylgja fram
sannfæringu sinni eða viður-
kenna fyrri yfirsjónir. Sjálfsagt
yrði þó Dagsmönnum stórum ó-
rórra ef þeir gerðu sér grein fyrir
því, að einnig innan Framsóknar-
flokksins verða þeir með hverj-
um deginum fleiri, sem sjá hve
hörmulega þejr hafa verið
blekktir og sviknir með hernám-
inu og allri framkvæmd þess. Og
væru þeir gæddir slíkri framsýni,
að þeir skildu að þorri ísienzku
þjóðarinnar hlýtur á næstu tím-
um að yfirgefa þá „liðsodda“, sem
sviku sjálfstæði hennar og frelsi
með þátttöku sinni í hernaðar-
samtökum erlendra stórvelda,
mundi þeirra andlega líðan
sennilega verða með þeim hætti
að húsbændum þeirra þætti ráð-
legast að setja undir þá einka-
flugvél til þess að geta komið
þeim fyrir á viðeigandi „anstalti"
í sínu andlega föðurlandi.
K.
irætlanir Ameríkana að engu.
Haldið var áfram skiptingu jarð-
arinnar milli bænda. í maí 1951
náðist samkomulag við Tíbet um
sameiningu þess við Kína á full-
komlega friðsaman hátt og var
þar með lokið að sameina allt
landið undir alþýðustjóm.
Þriðja árið: Pólitískar og
ökonómiskar undirstöður alþýðu-
lýðveldisins eru styrktar veru-
lega. Kölluð eru saman þing ým-
issa starfshópa og tóku þátt í
þeim alls 13,6 millj. manna til
septemberloka. Mikið starf var
unnið gegn tilraunum borgaranna
til að grafa undan lýðveldinu og
ná í sínar hendur stjórn efna-
hagsmála þess. Lokið er skiptingu
jarðarinnar meðal bænda. Á
þrem árum hafði skapast nauð-
synlegur grundvöllur til að
byggja á áætlunarbúskap.
Fjórða árið: Hafin framkvæmd
fyrstu fimm ára áætlunarinnar. f
júlí 1953 voru amerísku árásar-
seggimir neyddir til að undir-
skrifa vopnahléssamninga í Kór-
eu og þar með viðurkenna að
áætlanir þeirra höfðu farið út um
þúfur. Hafnar eru í Kína almenn-
ar kosningar til þjóðþings.
Fimmta árið: Fyrsta þjóðþing
Kína kemur saman og samþykkir
nýja stjómarskrá fyrir Alþýðu-
lýðveldið Kína. Framkvæmd
fimm ára áætlunarinnar gengur
að óskum. Alþýðulýðveldið Kína
er, með þátttöku sinni í Geneve-
ráðstefnunni viðurkennt sem eitt
af stórveldum heims, og ferðalög
Sjú En-lai til Indlands og Burma
sýna vaxandi áhrif þess og tiltrú
á alþjóðavettvíingi.
Á öllum sviðum þjóðlífs og
menningar hafa þessi fimm ár
fært kínversku þjóðinni ótrúlega
miklar framfarir. Áður mátti
heita að vélsmíði væri ekki til í
landinu. Nú eru framleiddar þar
yfir 1.900 ólíkar gerðir af vélum,
þar á meðal verksmiðjuvélar,
túrbínur o. s. frv. Farið er að
framleiða bíla og fyrsta flugvélin
fór reynsluflug fyrir fáum dög-
um. Árið 1949 var iðnaðarfram-
leiðslan aðeins 17 % af allri fram-
leiðslu landsins, en 1953 31%.
Hlutur þungaiðnaðarins í allri
iðnaðarframleiðslunni jókst frá
1949 til 1952 úr 32,5% í 43,8% o.
s. frv.
Hungursenyð var áður árleg í
Kína, en er nú úr sögunni í eitt
skipti fyrir öll. Árlega eyðilögð-
ust geysiverðmæti og fjöldi
manna fórust í flóðum. Nú hefur
endanlega verið girt fyrir eyð-
ingu af þeim sökum. Byrjað er í
stórum stíl að beizla orku stór-
fljótanna.
í menningarlegum efnum hefur
geysilegum grettistökum verið
lyft. Byggðir hafa verið skólar,
sjúkrahús, hvíldarheimili og
hressingarhæli í hundraða og
þúsunda tali og í lok fimm ára
áætlunarinnar eiga að vera til
(Framhalff 6 4. síðu).
Orðið er laust