Verkamaðurinn - 29.10.1954, Qupperneq 2

*
VERKAMAÐURINN
Föstudaginn 29. október 1954
VERKflmflÐURinn
Útgefandi: Sósíalistafélag Akureyrar.
Ritnefnd: Björn Jónsson, ábyrgðarm., Jakob Ámason, Þórir Daníelss.
Afgreiðsla: Hafnarítræti 88. — Sími 1516. — Pósthólf 21.
Askriftarverð 30 kr. árgangurinn. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Akureyri. — Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
Tafarlaus hjálp fil bæja- og sveitar-
félaga til atvinnuaukningar
Þýzka alþýðulýðveldið fimm ára
I»rír þingmenn Sósíalistaflokks-
ins, þeir Gunnar Jóhannsson,
Lúðvík Jósepsson og Karl Guð-
jónsson, flytja á Alþingi frum-
varp um stuðnihg við bæjar- og
sveitarfélög til atvinnufram-
kvæmda.
Aðalefni frumvarpsins er það,
að ríkisstjóminni er heimilað að
taka 50 millj. kr. lán, sem endur-
lánað verði bæjar- og sveitarfé-
lögum til framleiðslubóta og at-
vinnuaukningar. Verði fé þeíta
lánað til 20 ára með 4% vöxtum
gegn tryggingum, sem þar til
kjörin úthlutunarnefnd metur
gildar. 1 frumvarpinu er sér-
staklega bent á byggingar og end-
urbætur frystihúsa, fiskimjöls-
verksmiðja, bætta aðstöðu til af-
greiðslu fiskiskipa og aðrar fram-
kvæmdir, sem miða að bættri að-
stöðu til hagnýtingar sjávaraf-
urða scm aðkallandi.
1 ýtarlegri greinargerð flutn-
ingsmanna er greint frá hinu öm-
urlega atvinnuástandi í fjöl-
mörgimi bæjum og sjávarþorpum
á Vestur-, Norður- og Austur-
landi og þeim geigvænlega fólks-
flótta sem af því leiðir til Suð-
vesturlandsins. Að lokum segja
flutningsmenn:
„Það er fyrirsjáanlegt, að ríkis-
valdið verður að koma þeim
byggðarlögum til hjálpar, sem at-
vinnuleysið herjar nú. Atvinnu-
skilyrði þeirra staða verður að
athuga, og þeim verður síðan að
hjáipa til sjálfsbjargar.
I flestum sjávarkauptúnum
landsins er það sjávarútvegurixm
og ýmis störf í sambandi við
hann, sem leggja verður aðal-
áherzluna á. Útgerðarstaðir, sem
vantar fiskibáta, hafa ónóg fisk-
vinnsluhús eða lélega hafnarað-
stöðu, geta ekki lengur fylgzt
með, og þar hlýtur atvinnuléysið
óhjákvæmilega að vera landlægt.
En þannig háttar einmitt víða í
fiskiþorpum landsins. Til þess að
þar geti hafizt að nýju þróttmikill
atvinnurekstur, þarf að afla
þangað fiskibáta, gera nauðsyn-
iegar umbætur á hafnarmann-
virkjum, einkum fyrir stærri
fiskiskip, og reisa þar fiskvinnslu-
stöðvar. En til þess að slíkt sé
hægt, þarf mikið fjármagn, sem
nú er ófáanlegt hjá lánsstofnim-
um.
Með frumvarpi þessu er lagt til,
að ríkissjóður taki 50 milljón kr.
lán, sem endurlánað verði bæjar-
og sveitarfélögum, fyrst og fremst
til þess að koma upp mestaðkall-
andi framkvæmdum til framtíð-
arúrbóta í atvinnumálunum. Gert
er róð fyrir, að hver bæjar- og
sveitarstjóm geri sjálf tillögur
mn, hvað hún telur heppilegast
að ráðast í. Framkvæmdir yrðu
mjög mismunandi á hverjum stað,
en fyrst og fremst eru þær hugs-
aðar til eflingar sjávarútvegi og
iðnaði í sambandi við hann.
Nú þegar er hinn mikli og
ágæti togarafloti landsmanna
stöðugt meir og meir rekinn fyr-
ir innlendar fiskverkunarstöðvar.
Það rekstrarform, að togararnir
sigli með afla sinn nýjan á er-
lendan markað, hefur farið stór-
lega minnkandi síðustu árin.
Slíkur rekstur er í eðli cínu ó-
heppilegur, þar sem mikill gjald-
eyrir tapast þjóðinni við sölu á
óunnum fiskaflanum, borið sam-
an við vinnsluna innanlends. Hið
nýja rekstrarform togaranna, að
leggja aflann upp nýjan hér
heima til vinnslu í frystihúsum
eða öðrum verkunarstöðvum, út-
heimtir margar hafnir víðs vegar
um landið, vel útbúnar, til þess
að taka við hinum stóru fisk-
förmum togaranna.
Vegna legu beztu fiskimiða tog-
araflotans væru hafnirnar á
Vestfjörðum sérstaklega heppi-
legar til þess að taka við nýjum
fiski frá togurum. Oft veiða tog-
arar lília mikinn fisk úti fyrir
Austurlandi og Norðurlandi. Þá
væru hafnirnar í þeim landshlut-
um beztar. En flestar hafnir í
þessum landshlutum eru nú ekki
nægilega vel útbúnir til þess að
geta tekið við afla togaranna til
vinnslu, svo að vel sé. Fisklöndun
togaranna krefst góðra og mikilla
löndunartækja. Á löndunarstað
þarf að vera hægt að fá olíu og ís
í næstu veiðiför. Húsrými fyrir
aflann verður að vera mikið í
landi og afköst fiskvinnsluhús-
anna mikil.
Augljóst er, að margir útgerð-
arstaðir mundu nú, ef þeir ættu
þess kost fjárhagslega, gera hjá
sér nauðsynlegar umbætur til
þess að geta tryggt sér togarafisk
til vinnslu.
Frumvarp þetta, ef að lögum
yrði, mundi gera mörgum stöðum
kleift að ráðast í þær fram-
kvæmdir, sem aðkallandi eru í
þessu efni. Frumvarp þetta miðar
að því að gera bæjar- og sveitar-
félögum mögulegt að koma at-
vinnumálum sínum þannig fyrir,
að atvinnuleysinu verði bægt í
burtu. Það rnundi, jafnhliða því
að bægja atvinnuleysinu frá,
Landbúnaður.
Þýzka alþýðulýðveldið, sem
varð fimm ára 7. október, er yngst
alþýðulýðveldanna í Evrópu, en
á þeim fimm árum síðan það var
stofnað hefur því tekizt að leysa
mikilvæg verkefni, sem á ótví-
ráðan hátt hafa gerbreytt eystri
hluta landsins. Þessar breyting-
ar hafa verið framhald af þeirri
þjóðfélagslegu og hagfræðilegu
þróun, sem varð á fyrstu eftir-
stríðsárunum og leiddi til þess að
veldi jarðeigenda og einokunar-
hringa var afnumið. Meira en 2
milljónir hektara lands, sem áð-
ur var í eigu stórjarðeigenda var
skipt meðal smábænda og rúm-
lega hálf milljón smábænda,
landbúnaðarverkamanna og inn-
flytjenda fengu eigið land. Meira
en 210 þúsund bændabýli voru
reist. Af þessu leiddi að meðal-
bændur með 5—20 hektara lands
urðu alls ráðandi í sveitunum og
í eigu þeirra komu 46% af not-
hæfu ræktarlahdi.
Iðnaður.
Oll stærri iðnfyrirtæki voru
gerð að eign þjóðarinnar. Mynd-
uð voru þjóðnýtt fyrirtæki og
samvinnufyrirtæki, sem urðu
hinn sósíalistíski hluti iðnaðarins.
Sósíalistísku fyrirtækin framleiða
Samtökum brezkra hafnarverka-
manna vikið úr Alþýðusambandi
Bretlands.
Verkfall brezkra hafnarverka-
manna, sem háð er til þess að
knýja fram sjálfsákvörðunarrétt
þeirra um það, hvort þeir vinni
eftirvinnu,,, heldur enn áfram og
hefur enn breiðzt út, m. a. til
margðra skozkra hafnarborga. —
Láta hafnarverkamenn engan
bilbug á sér finna, þrátt fyrir hat-
rama andstöðu foringja brezkra
brezkra verkalýðssambandsins,
skapa grundvöll að aukinni fram-
leiðslu og aukinni gjaldeyrisöflun
þjóðarinnar.
Stækkun frystihúsa í útgerðar-
bæjum, bygging harðfiskverkun-
arstöðva, ný fiskþurrkunarhús
og góð afgreiðsluskilyrði fyrir
stór fiskiskip, slíkar framkvæmd-
ir eru ekki aðcins málefni út-
gerðarbæjanna einna, þær eru
líka málefni togaranna, sem verða
að fá þessa aðstöðu með vaxandi
innanlandsiöndun. Slíkar fram-
kvæmdir eru málefni þjóðar-
heildarinnar, því að þær eru
stoðir undir framtíðarhag þjóðar-
innar allrar.“
nú 85% af allri iðnaðarframleiðsl-
unni.
Þessar þjóðfélagslegu breyting-
ar sprengdu hömlumar á fram-
leiðslunni og leiddu af sér hraða
aukningu iðnaðar- og landbún-
aðarframleiðslsunnar og gerðu
áætlunarbúskap mögulegan í
þjóðfélaginu.
Ymsir erfiðleikar urðu á vegi
fimm ára áætlunarinnar innan
iðnaðarins. 1950 hafði iðnaðar-
framleiðslan að vísu náð sama
magni og 1936, en nauðsynlegt
var að vinna bug á fyrra mis-
ræmi, sem var arfur frá tímum
kapítalismans og sem varð enn
tilfinnanlegra við klofning lands-
ins. Þegar Þýzka alþýðulýðveldið
var stofnað átti það enga teljandi
stálframleiðslu og réð yfir ófull-
nægjandi þungavélaiðnaði og
orkuverum. Auðvitað var nauð-
synlegt að eyða þessu misræmi
og tryggja þróun þungaiðnaðar-
ins.
Nú hefur þetta tekizt að mestu.
24 stórfyrirtæki í þvmgaiðnaði
hafa verið sett á stofn og hafa þau
aukið framleiðsluna á þessum
sviðum. Meðal þeirra má nefna
jám- og stálverin í Furstenberg
og Brandenburg og m. fl.
Iðnaður Þýzka alþýðulýðveld-
isins framleiðir í stórvaxandi
magni flestar tegundir flóknustu
sem ásamt þingnefnd hafa „kom-
izt að þeirri niðurstöðu" að
verkamenn séu skyldir til, lögum
samkvæmt, að vinna eftirvinnu,
þegar þörf gerist og „sanngimi
mælir með“.
Hafa hægrikratarnir í stjóm T.
U. C. nú gripið til þess örþrifa-
ráðs að reka félaga hafnarverka-
manna úr sambandinu. Getin1 sú
ákvörðun haft hinar örlagarík-
ustu afleiðingar fyrir þróun
verkalýðsmóla í Bretlandi.
Stéttardómur yfir formgja
færeyskra sjómanna.
Sl. mánudag kvað dómstóll í
Þórshöfn upp dóm yfir Erlendi
Paturssyni fyrir forustu hans í
hinu fræga verkfalli færeyskra
sjómanna ó sl. vori. Sakargiftir
voru þær, að Paturson fór með
mannafla um borð í togara, sem
manna átti verkfallsbrjótum og
fékk talið áhöfnina til að ganga
í land. Var Erlendur dæmdur í
40 daga fangelsi.
Erlendur Paturson er aðalleið-
togi færeyska Þjóðveldisflokks-
ins, sem berst fyrir sjálfstæði
eyjanna. Hann er í kjöri fyrir
flokk sinn í lögþingskosningun-
um, sem fram eiga að fara 8. nóv.
véla. í fimm helztu mikilvægustu
iðngreinunum varð framleiðslan
1953 tvöföld á við árið 1936. Mið-
að við 1936 óx iðnaðarframleiðsl-
an 1950 um 110,7%, árið 1951
35,5%, árið 1952 57% og á þessu
ári sennilega 95%.
Batnandi lífskjör.
Vegna framfaranna í þungaiðn-
aðinum gat Þýzka alþýðulýðveld-
ið í fyrra, 1953, ákveðið að snúa
sér að því að auka neyzluvöru-
framleiðsluna og framleiðslu
landbúnaðarins og er árangur
þeirrar ákvörðunar nú sem óðast
að koma í ljós. Þegar í fyrra voru
nautgripir 270.000 fleiri en 1936
og 2,5 millj. fleiri svín en 1938. —
Fjárfesting í létta iðnaðinum og
neyzluvöruiðnaðurinn hefur auk-
izt hrögum skrefum og bætt
lífskjör vinnandi fólks.
Á sl. ári óx kaupmáttur þjóðar-
innar um milljarða marka. Sú
nýjá verðlækkun, sem varð 6.
sept. sl., verður enn til þess að
kaupmátturinn vex um 600 mill-
jónir marka. Neyzla algengustu
lísnauðsynja er þegar komin
verulega fram úr meðal neyzlu í
V.-Þýzkalandi. Verkalaun hafa
hækkað allverulega og síðast en
ekki sízt hefur atvinnuleysinu
verið útrýmt fyrir fullt og allt.
Alþýða D. A. L. nýtur ókeypis
læknishjálpar ag hefur greiðan
aðgang að heilsuverndarstöðvum
og hvíldarheimilum, og dagheim-
ilum og bamaheimilum, sem rek-
in eru í sambandi við vinnu-
stöðvar. Útgjöld ríkisins til fé-
lags- og menningarmála og heilsu
vemdar urðu sl. ár 14,2% meiri
en 1952 og urðu 34% allra út-
gjalda ríkisins.
Utanríkisverzlunin hefur auk-
izt gífurlega og verður í ár allt að
þrisvar sinnum meiri en 1950.
Verzlunarviðskipti eru nú við 54
lönd, þ. á. m. öll auðvaldslönd
Evrópu.
UtanríkismáL
Framfarimar í D. A. L. hafa hina
víðtækustu stjómmálaþýðingu
innan lands og utan og einlæg
barátta þess fyrir sameiningu
þýzku þjóðarinnar hefiu vaxandi
áhrif á alla þjóðina. í utanríkis-
málum hefur verið haldið fast við
þá stefnu, sem mörkuð var þegar
í fyrstu utanríkismálayfirlýsingu
lýðveldisins 24. okt. 1949, en þar
segir:
„að hindra endurvakningu
þýzku heimsvaldastefnunnar
og landvinningaáleitni hennar
og að koma á friðsamlegum
vináttutengslum milli þýzku
þjóðarinnar og allra annarra
þjóða.“
Stjóm D. A. L. hefur með góð-
um árangri leitað vináttu við
grannríkin, eins og sambönd þess
við mörg þeirra, svo sem Tékkó-
slóvakíu, Pólland og Frakkland,
sanna. Vinátta D. A. L. og Sovét-
(Framhald á 3. síðu).
XX X
NfiNKIH
IR-^
AAA
KHfiKI