Verkamaðurinn - 06.01.1956, Blaðsíða 2

2
VERKAMAÐURINN
Föstudaginn 6. janúar 1956
JAKOB ÁRNASON:
Ástandið 1 alþ j óðamálum
batnaði stórlega á sl. ári
Frelsishreyfingar nýlenduþjóðanna færðust mjög í ásmegin og barátta
þeirra og friðarbarátta alþýðurikjanna neyddu upphafsmenn kalda
stríðsins til undanhalds svo verulega dró úr því
Á síðastliðnu ári hefir orðið mik- |
il breyting til batnaðar í alþjóða-
málum. Sovétríkin hafa árum sam-
an, eða raunar frá því þau voru
stofnuð, gert ítrekaðar tilravmir til
þess að skapa betra andrúmsloft í
alþjóðamálum.Vesturveldin, ásamt
taglhnýtingum þeirra, svöruðu, allt
fram á síðasta ár, þessari viðleitni
með háði og spotti um „nýtt and-
lit“ og báru fram kröfur í hroka-
fullum tón um „athafnir, ekki orð“,
sýnilega í þeirri einfeldnislegu trú
að þessar tilraunir Sovétríkjanna
væru veikleikamerki. Sovét-
stjómin þurfti því að minna stríðs-
æsingamennina á að svo væri
ekki, með því að tilkynna að hún
hefði látið sprengja vetnissprengju
20. ágúst 1953 og síðar kom til-
kynning um nýjar kjarnorku-
sprengar 18. okt. 1953.
Um margra ára skeið, eða allt
frá því að síðari heimsstyrjöldinni
lauk, höfðu háttsettir stjórnmála-
menn í Bandaríkjunum, blöð og
útvarpsstöðvar og yfirleitt öll
borgaralega áróðursvélin, sýnkt og
heilagt lofað hástöfum utanríkis-
pólitík Bandaríkjanna, sem er
löngu öllum heimi kunn undir
nafninu „position of strenght
policy“, það er pólitík, sem er
byggð á þeirri trú að Bandaríkin
séu svo máttug, að þau geti í krafti
þess afls ráðið og eigi að ráða öllu
í heiminum. Að allar þjóðir eigi að
lúta forustu og vilja Bandaríkj-
anna í aðgerðum hennar að undir-
búa nýja heimsstyrjöld í því skyni
að Bandaríkin geti drottnað yfir
allri jarðarkringlunni, svo maður
nú ekki nefni lóðirnar og veiði-
löndin í tunglinu, sem bandarískir
fjárglæframenn eru þegar búnir að
slá eign sinni á og farnir að gera
sér að féþúfu. Til að koma þess-
um fyrirætlunum sínum í fram-
kvæmd hafa Bandaríkin komið sér
upp herstöðvum um víða veröld,
stofnað pólitísk og hernaðarleg
bandalög og skipulagt f járhagslega
og tæknilega aðstoð til að gera sér
viðkomandi þjóðir háðar og undir-
gefnar.
Fyrsti stórósigur stríðsæsinga-
mannanna var hin sigursæla bylt-
ing kínversku alþýð unnar. Næsta
stóra áfallið var vopnahléð í Kór-
eustyrjöldinni í júlí 1953 og svo
vopnahléssamningarnir í Vietnam
sem undirritaðir voru í Genf 20.
júli 1954.
Vesturveldin sáu sér nú ekki
annað fært en að fallast á að taka
þátt í ráðstefnu í Berlín í jan.—
febrúar 1954. Ráðstefnan var hald-
in um Þýzkalandsmálin og sátu
hana utanríkisráðherrar Sovétríkj-
anna, Bretlands, Frakklands og
Bandaríkjanna. Samkomulag náð-
ist ekki, en hins vegar urðu ráð-
herrarnir ásáttir um það að haldin
skyldi önnur ráðstefna í Genf um
vandamálin í Austur-Asíu. Komu
ráðherrarnir því aftur saman á
ráðstefnu í Genf í apríl—júlí
1954. Við það sama sat í Kóreu-
málinu, en hins vegar náðist sam-
komulag um frið í Indo-Kína, eins
og fyrr var drepið á, og var þetta
stórkostlegur sigur fyrir friðaröflin
í heiminum og þá ekki sízt fyrir
hinar kúguðu nýlenduþjóðir og
ómetanleg lyftistöng fyrir sjálf-
stæðisbaráttu þeirra.
Suð-Austur-Asíu vamarbanda-
lagið er árásarsinnað.
Fjandmenn friðarins í Washing-
ton og London svöruðu fljótlega
með gagnsókn. Að undirlagi þess-
ara stríðsæsingamanna og her-
mangara var stofnað svokallað
Suð-Austur-Asíu varnarbandalag 8.
sept. 1954 á Filippseeyjum.
Stofnendur voru Ástralía, Frakk-
land, Nýja Sjáland, Pakistan,
Filippseyjar, Thailand, Stóra
Bretland og Bandaríkin.
Þetta bandalag, sem átti að
verða traustur vamarmúr „gegn
kommúnismanum“, það er til að
treysta og efla áhrif nýlenduríkj-
anna og heimsvaldasinnanna í ný-
lendunum þar austur frá, en hefir
reynzt næsta gagnslítið. Skýr vott-
ur um það eru eftirfarandi um-
mæli stórblaðsins The New York
Times 24. nóv. s.l.:
Veikleiki bandalagsins sé auð-
sjáanlega meiri en styrkleiki. Að-
eins þrjú Asíuríki séu meðlimir
þess. Her hinna inniæddu á þessu
svæði sé máttlítill og illa búinn.
Hirm raunveruleéi hrygéjarliður
bandalagsins sé máttur Bandaríkj-
anna. Vaxandi hlutleysis eða
áhugaleysis gæti meðal sumra
meðlimanna, einkum Thailands.
Og að lokum líti lndland eins og
kommúnistaríkin svo á að banda
lagið sé árásarsinnað en ekki
byéét upp í varnarskyni.
Endurvakning þýzku hernað-
arstefnunnar undir forustu
nazista alvarleg ógnun við
friðinn.
Auk þess, sem Vesturveldin
komu þessu hernaðarbandalagi á
laggirnar, héldu þau áfram baráttu
sinni fyrir hervæðingu Vestur-
Þýzkalands undir forustu fyrrver-
andi herforingja Hitlers.
Vi skulum nú athuga afleiðing-
arnar á s.l. ári af þessari styrjald-
arundirbúningsstefnu Vesturveld-
anna.
í ræðu, sem Vorosiloff mar-
skálkur hélt 1. jan. 1955 lýsti hann
því yfir að Vesturvelccn hefðú
„aukið hættuna á nýrri heimsstyrj-
öld“ og í yfirlýsingu Æsta ráðsins
í Moskva 9. febr. 1955 var svo
komist að orði að Vesturveldin
hefðu stóraukið hina alþjóðlegu
spennu og ógnunina við öryggi
þjóðanna. Og deginum áður hafði
Molotoff, utanríkisráðherra, lýst
því yfir, að í Ráðstjómarríkjunum
hefðu orðið slíkar framfarir í
smiði vetnissprengjunnar, að það
væru Bandaríkin en ekki Ráð-
stjórnarríkin, sem væri þar á eft-
ir. Og Ráðstjómarríkin ákváðu
jafnframt að hækka framlag sitt til
öryggismála úr 18 upp í 20 pró-
sent af öllum útgjöldum fjárlag-
anna.
Eftir ítrekaðar aðvaranir lýstu
þau yfir því 7. maí s.l. að vináttu-
samningarnir við Bretland og
Frakkland frá því á heimsstyrjald-
arárunum væru úr sögunni, vegna
þess að þeir hefðu raunverulega
verið þverbrotnir og gerðir að
engu með endurreisn hinnar þýzku
hernaðarstefnu. Og viku síðar, eða
14. maí, undirrituðu þau svo,
ásamt alþýðuríkjunum, hinn svo-
nefnda Varsjársamning um sam-
eiginlegar varnir allra þessara
ríkja undir einni herstjórn.
Allar þessar aðgerðir voru svar
við „position of strenght“ pólitík
Bandaríkjanna og leppríkja þeirra,
áminning til þeirra um að pólitík
þeirra væri í senn bæði hættuleg
og heimskuleg.
Jafnframt var Sovétstjórninni
ljóst að óttinn við vetnissprengj-
una og endurreisn þýzka hernaðar-
andans fór æ vaxandi í Evrópu og
jafnvel um allan heim. Sovétríkin
og alþýðuríkin hertu jafnframt
baráttuna fyrir friði um víða ver-
öld. Þjóðir Júgoslavíu, Austurríkis
og jafnvel Vestur-Þjóðverjar létu í
ljósi vaxandi andúð á endurher-
væðingu Vestur-Þýzkalands. Og í
kjölfar þessa gerðu svo Sovétríkin
samning við Austurríki 15. apríl
s.l. og Júgoslavíu 2. júní og 7. júní
sendi svo Sovétstjórnin Adenauer
orðsendingu þar sem honum var
boðið til Moskva.
Nýlenduríkin eru á hraðri
leið með að missa öll áhrif í
Asíu.
Við skulum nú hverfa aftur
austur til Asíu. Eins og kunnugt er
býr yfirgnæfandi meiri hluti
mannkynsins þar. Þar eru auk þess
æfagamlar menningarþjóðir og
ógrynni af hvers konar náttáruauð-
æfum, lítt rannsökuðum og ekki
nýttum ennþá nema að litlu leyti.
Það er því augljóst að pólitíska-
og atvinnulega þróunin þar hefir
geysilega þýðingu.
Síðustu árin og síðustu mánuð-
ina hefir baráttan gegn heims-
valdasinnunum færzt gífurlega í
aukana og miklir sigrar verið unn-
ir. Mikilvægasti sigurinn var frels-
un Kína með sigri alþýðubylting-
arinnar. Lönd eins og Indland og
Indonesía hafa breytzt úr nýlend-
um í fullvalda ríki. Hins vegar er
Japan, þar sem iðnaðarþróunin er
komin á hæst stig í Asíu, ennþá
háð Bandaríkjunum, bæði póli-
tískt og hernaðarlega. Og nokkur
Asíuríki, svo sem Tyrkland, Pat
kistan, írak, Filippseyjar og Thai-
land, eru flækt í árásarsinnuð
hernaðarbandalög, sem hafa verið
skipulögð og stofnuð að frum-
kvæði Bandaríkjanna til vemdun-
ar nýlendustefnu nýlenduríkjanna
og heimsvaldasinnanna og til að
undirbúa nýjar styrjaldir.
Nýlenduveldin riða nú á blóði-
drifnum bægslum sínum vegna sí-
vaxandi þjóðfrelsishreyfinga. Ný-
lenduveldin og heimsvaldasinn-
arnir óttast ekkert meir en sam-
starf og nána samstöðu þjóðanna í
Asíu og Afríku og beita öllum ráð-
um, og þá fyrst og fremst Banda-
ríkin, til að hindra samstarf ný-
lenduþjóðanna. Má í því sambandi
minna á baráttu þeirra gegn Kín-
verska alþýðulýðveldinu, alþýðu-
ríkinu Vietnam og alþýðuríkinu í
Norður-Kóreu.
Ráðstefnan í Bandung sýndi
nýlenduríkjunum í tvo
heimana.
I s.l. apríl var haldin ráðstefna í
Bandung í Indonesíu, sem sýndi
það greinilega að heimsvaldasinn-
arnir voru fjarri því að ná því
marki sínu að hindra samstarf
Asíu- og Afríkuþjóðanna.
Forsætisráðherrar Burma, Ind-
lands, Indonesíu, Pakistan og Cey-
lon höfðu komið saman ári áður í
Colombo á Ceylon og svo aftur í
Bogor í Indonesíu í desember til
að undirbúa Bandung-ráðstefnuna.
29 ríki sendu fulltrúa á ráðstefnu
í Bandung. Megin pólitíska hlut-
verk ráðstefnunnar var að tengja
sem traustustum böndum baráttu
þjóða Asíu og Afríku fyrir útrým-
ingu nýlendustefnunnar.
I setningarræðunni, sem
Sokamo forseti indonesiska lýð-
veldisins flutti, sagði hann m. a.:
„Okkur er oft sagt „nýlendu-
stefnan er dauð“. Látum ekki
blekkja okkur eða jafnvel sefa
okkur með þessu. Eg segi yður,
nýlendustefnan er ekki úr sögunni.
Hvernig getum við sagt að hún sé
dauð, svo lengi sem víðáttumikil
svæði í Asíu og Afríku eru ófrjáls.
Og, eg bið yður að athuga, hugsið
ekki um nýlendustefnuna einvörð-
ungu í sinni gömlu mynd, sem við
í Indonesíu og bræður okkar í
ýmsum hlutum Asíu og Afríku
þekkjum. Nýlendustefnan á einnig
sín nýtízku klæði, í mynd f járhags-
legs og atvinnulegs eftirlits,
menningarlegs eftirlit, raunveru-
legs skoðanafrelsis, framkvæmd
af litlum en erlendum eða annar-
legum hópi meðal þjóðarinnar.
Þetta er leikinn og einbeittur
fjandmaður, og hann birtist í
margs konar gerfum. Hann sleppir
ekki auðveldlega herfangi sínu.
Hvar, hvenær og hvernig, sem hún
birtist, er nýlendustefnan mein-
vættur, sem verður að uppræta af
jörðinni.“
Þessi ummæli undirstrikuðu
rækilega megintilgang Bandung-
ráðstefnunnar.
Strax þegar fregnin um fyrirhug-
aða ráðstefnu í Bandung barst til
eyma herruniun í Washington og
Wallstreet reyndu þeir allt, sem
þeir gátu, til að hindra að ráð-
stefnan yrði haldin. Þegar sýnt
þótti að ekki yrði komið í veg fyr-
ir það, gripu nýlendukúgararnir til
þess örvæntingarfulla níðingsverks
að leigja morðingja í samráði við
Sjang Kai Sjek, kjölturakka
Bandaríkjanna, til að tortíma ind-
versku flugvélinni, „Kashmir-
prinsessan", sem var á leiðinni til
Bandung með nokkra kínverska
fulltrúa og blaðamenn frá alþýðu-
lýðveldunum.
Heimsvaldasinnamir höfðu að
vísu sína „troju-hesta“ á ráðstefn-
unni, svo sem fulltrúana frá
Filippseyjum, Tyrklandi og
Pakistan, en ræður þeirra fengu
sáralítinn hljómgrunn og áorkuðu
tiltölulega litlu, en hins vegar ætl-
aði lófatakinu aldrei að linna í
hvert sinn sem Chou En-lai, utan-
ríkisráðherra Kínverska alþýðu-
lýðveldisins, lauk ræðum sínum.
Ráðstefnunni lauk 24. apríl með
sameiginlegri tilkynningu, þar sem
ráðstefnan fordæmdi nýlendu-
stefnuna og lýsti yfir stuðningi
sínum við baráttu allra undirok-
aðra þjóða fyrir frelsi og sjálf-
stæði og hvatti til aukins sam-
starfs Asíu- og Afríkuþjóðanna á
sviði efnahags- og menningarmála,
lýsti yfir stuðningi við friðsamlegt
samstarf allra þjóða og stuðningi
við kröfuna um afvopnun og banni
á kjamorkuvopnum og öðrum
múgmorðstækjum.
I stuttu máli, ráðstefnan lýsti
sig samþykka meginatriðum í sam-
eiginlegri stefnuyfirlýsingu Chou
En-lais og Nehrus um friðsamlega
sambúð þjóða, en andúð á árásum
og stríðsundirbúningi og stuðningi
við þjóðfrelsisbaráttu nýlendu- og
hálfnýlenduþjóðanna.
Ráðstefnan var í heild þrótt-
mikil yfirlýsing um ný styrkleika-
hlutföll í heiminum.
Sovétstjórnin svaraði ekki að-
eins með yfirlýsingu um stuðning,
heldur einnig með því að bjóða
indverska forsætisráðherranum til
Ráðstjórnarríkjanna. Lauk þeirri
heimsókn með sameiginlegri yfir-
lýsingu Bulganins og Nehm um
vilja til að skapa friðsamlegt and-
rúmsloft í heiminum.
Þannig höfðu versnandi horfur í
alþjóðamálum 1954, sem skapast
höfðu fyrir tilverknað hóps stríðs-
óðra heimsvaldasinna gegn óskum
þjóða þeirra, snúist upp í síbatn-
andi horfur á síðastliðnu ári fyrir
atbeina hinna voldugu, sósial-
istisku ríkja og bandamanna
þeirra, ríkisstjórna sem eru studd-
ar af óskum þessara þjóða og al-
þýðu um víða veröld, um frið, eins
og greinilega kom í ljós á Heims-
friðarþinginu í Helsinki í síðastl.
júní.
Stjómir Bretland og Banda-
ríkjanna neyðast til
undanhalds.
Þegar svo var komið sá Anthony
Eden sér ekki annað fært en snúa
við blaðinu og lýsa því yfir að
hann væri ekki lengur andvígur
f jórveldafundi — og stjóm Banda-
ríkjanna sá sig nú tilneydda að tjá
sig fylgjandi slíkum fundi.
Fundur forsætisráðherra stór-
(Framhald á 3. dðu).