Verkamaðurinn - 27.01.1956, Blaðsíða 1

VERfiffliMRinn
XXXIX. árg.
Akureyri, föstudaginn 27. janiiar 1956
4. tbl.
Verkamannafélagið Dagsbrún — 50 ára
Verkamannafélagið Dagsbrún í Reykjavík varð í'
gær hálfrar aldar gamalt. Stofnað 26. janúar 1906.
Dagsbrún hefur löngum verið forystufélag ís-
lenzkra verkalýðssamtaka, brimgarður, sem brotið
hefur á bak aftur hverja árás auðvaldsins og kom-
ið úr hverri raun sterkari en fyrr. Saga Dagsbrún-
ar er hetjusaga. Þar greinir nöfn margra afburða-
manna, sem valizt hafa til forystu, en þó eru fleiri
þær hetjur, sem við heyrum aldrei nefndar með
nöfnum en eru bara Dagsbrúnarmenn, sem með
hljóðlátri karlmennsku og viljaþreki hafa gert
Dagsbrún að ósigrandi virki til sóknar og vamar
fyrir réttindi alþýðunnar
Það birti í lofti.
Fulltrúaráð verkalýðsfélaganna
mótmælir verðhækkun á raf-
magni til hitunar
Það var raunveruleg dagsbrún,
er verkamenn höfuðstaðarins lyftu
1906, þegar þeir stofnuðu félag sitt.
Og sú dagsbrún hefur ekki reynzt
nein blekking. Þau áhrif og þaer
breytingar, sem orðið hafa á liðn-
um fimmtíu árum fyrir starf Verka-
mannafélágsins Dagsbrúnar eru gíf-
urlega mikil og meiri en nokkur
getur gert sér grein fyrir í fljótu
bragði. Hvar væru reykvískir verka-
menn og öll alþýða landsins á vegi
stödd, ef Dagsbrúnar hefði ekki
notið við? — Hver væru launin?
Hvernig væri húsnæðið, fæðið,
klæðin og aðbúnaður allur? Þessar
spufningár eru hverjum og einum
liollt umhugsunarefni. Og árangur
þeirrar umhugsunar verður óhjá-
kvæmilega sá, að Dagsbrún hlýtur
að skipa virðingarsess í huga hvers
heilbrigðs manns og við sendum í
huganum þakkir okkar hetjunum,
sem byggt hafa þetta stærsta virki
alþýðunnar. Þar hafa verið að verki
sartnir menn.
Sigurður Guðnason
og félagar.
Fyrsti förmaður Dagsbrúnar var
Sigurður Sigurðsson búfræðingur.
En lengst hafa gegnt þar formensku
Héðinn Valdimarsson í 15 ár sam-
tals og Sigurður Guðnason, sem var
formaður-félagsins i 12 ár samfleytt,
frá 1942-1954. Af Sigurði tók við
íormennsku félagsins núverandi for-
maður þess, Hannes Stephensen.
Auk Hannesar eiga nú sæti í stjórn
Dagsbrúnar: Tryggvi Emilsson, Eð-
varð Sigurðsson, Sveinn Óskar Ól-
afsson, Vilhjálmur Þorsteinsson,
Guðmundur J. Guðmundsson og
Ragnar Gunnarsson.
Með stjórn Sigurðar Guðnasonar
og félaga hans 1942 hófst glæsileg-
asta tímabilið i sögu Dagsbrúnar,
svo að síðan hefur enginn blettur
Kvöldskemmtanir KA
Knattspymufélag Akureyrar hefur í
hyggju a« efna til kvöldskemmtunar f
Samkomuhúsi bæjarins annan mið-
mikudag með Iíku sniði og það gerði
síðastl. vetur.
Munu á skemmtun þessari koma
fram sex dægurlagasöngvarar, gaman-
þáttur úr bæjarlífinu verður sýndur,
nýjar gamanWsur sungnar, danssýning
o. m, fl.
Kvoldskemmtanir K. A. þóttu takast
ágætlega i fyrravetur og voru þá marg-
endurteknar fyrir troðfullu húsi.
fallið á hið fagra nafn félagsins.
Strax á fyrstu stjórnarárum Sigurð-
ar fékk félagið framgengt kröfu
verkalýðssamtakanna um 8 stunda
vinnudag og sumarleyfi fyrir verka-
menn. Síðan hefur og hver stórsig-
urinn rekið annan, og er skemmst
að minnast verkfallsins mikla í vor,
þegar knésetja átti verkalýðssam-
tökin, en Dagsbrún reyndist sá múr,
sem ekki féllu skörð í. Peninga-
valdið með milljónafúlgur sínar
varð að hörfa. Það sýndi allri al-
þýðu landsins, að sú stund nálgast,
að hún geti unnið fullan sigur og
tekið í sínar hendur völdin yfir
auði þessa lands.
Hér er ekki rúm til að rekja sögu
Dagsbrúnar frekar, þó að vert væri.
En vert er að benda öllum verka-
mönnum, sem ekki hafa fylgzt með
gangi verkalýðsmálanna síðustu ára-
tugina, á að kynna sér sögu þessa
félags.
Þá munu margir sjá, þegar eftir
er skyggnzt, að þá hefur hæst risið
gengi Dagsbrúnar og ferill hennar
verið glæsilegastur, þegar þar hafa
setið sósíalistar við stjórn. Aðrir
hafa á stundum reynzt svikulir og
jafnvel sigað erlendum her á félags-
bræður sína.
„Verkamaðurinn“ þakkar
Dagsbrún unnin störf fyrir
alþýðu þessa lands síðustu
hálfa öld og óskar henni fleiri
og stærri sigra á komandi ár-
um. Þá munu senn upp renna
dagar íslenzkra alþýðuvalda.
Tókst ekki að stela
rikissjooi
Firna framtakssamir gerast nú
þjófar á landi hér, þó að ekki
heppnist allt, sem til er stofnað.
Um síðustu helgi ætlaði einhver
góður maður að stela ríkissjóði, en
braut lykil sinn í skránni. Sú ferð
varð þvi ekki til fjár, sem ekki hefði
heldur orðið þótt lykillinn hefði
dugað, ef trúa má Eysteini!
, ^ /nrtanfélagsmó t í svigi
*yr*r drengi yngri en
15 ára verður haldið
við Brekkugötu, sunnu
daginn 29. jan. kl. 11
f. h. Keppendur mæti kl. 10,30 f.h.
Verölaun veitt Stjórnin.
Á fundi, sem haldinn var í Full-
trúaráði verkalýðsfélaganna síðastl.
laugardag, var eftirfarandi tillaga
samþykkt einróma
„Fundur i Fulltrúaráði verkalýðs-
félaganna á Akureyri', haldinn 21.
janúar 1956, mótmœlir eindregið
þeirri verðhœkkun á rafmagni til
hitunar, sem nýlega hefur verið
gjörð, og skorar á Bœjarstjórn Ak-
ureyrar að koma þvi til leiðar, að
verð á rafmagni til upphitunar i-
búðarhúsa verði ekki í neinu miðað
við verð á kolum eða oliu, heldur
i þess stað selt á hverjum tíma á
sannvirði."
Jafnframt var á fundinum kosin
nefnd þriggja manna til að undir-
búa frekari tillögur, sem Fulltrúa-
ráðið hyggst gera til bæjarstjórnar
og rafveitustjórnar um verðlagn-
ingu og sölu rafmagns í bænum.
Eins og flestum mun kunnugt,
hefur verð hitunarrafmagns verið
miðað við kolaverð, þannig að verð-
sveiflur erlendis og farmgjalda-
breytingar skipafélaganna hafa
verið látnar stjóma verðlagningu
þess hitagjafa, sem þjóðin sjálf á í
fallvötnum sínum. Sjá allir, að slíkt
er hin mesta fjarstæða og einungis
til þess gert, að bæjarbúum geti eigi
orðið til hagsbóta að nota hina inn-
lendu orku. En áhrifaríkir kolasal-
ar munu hafa átt ríkan hlut í setn-
ingu þessarrar reglugerðar. Þeir
vildu tryggja sinn „business". Bæj-
arbúar hafa nú nógu lengi orðið
að gjalda þessarar heimskulegu og
illgjörnu samþykktar, svo að mál er
að nú linni.
Rafveitustjórn virðist líka þegar
orðið ljóst, að ekki er á þessu stætt
Hverjir stela vörunum?
Nokkrir hafnarverkamenn komu
í gær að máli við blaðið og voru
reiðir mjög yfir því, að blaðið
Dagur hafi í vikunni skrifað harð-
orða grein um vöruþjófnaði í flutn-
ingum til landsins, og geti hér ver-
ið um að ræða aðdróttun að hafnar-
verkamönnum hér, að þeir séu að
meira eða minna leyti valdir að
þessu vöruhvarfi.
Óskuðu þeir þess getið, að þeir
frábæðu sér alveg slíkar aðdróttanir
og bentu á, að þeir myndu ekki til,
að heyrzt hefði um slíkt hér á Akur-
eyri. Hitt kváðust þeir oft sjá með
eigin augum, að vörukassar, sem
kæmu til bæjarins, hefðu verið
brotnir upp og úr þeim stolið. En
þjófanna væri lengra að leita en
hér að höfninni, og hyggjum vér,
að þar fari þeir með rétt mál,
lengur og hefur nú samþykkt að
kippa til baka að nokkru leyti þeirri
hækkun hitunarrafmagnsins, sem
gerð var í desember. Er það góðra
gjalda vert, ef augu hennar hafa nú
opnazt fyrir því ranglæti, sem þar
var beitt. En bæjarbúar mega ekki
við una fyrr en verðlagning raf-
magns hefur að fullu verið slitin úr
tengslum við verðlag á kolum eða
olíu.
Það er okkar sjálfra, en ekki út-
lendrar eða innlendrar kaupmanna-
stéttar, að ákveða söluverð þeirrar
orku, sem við eigum sjálf.
MessaS í Akureyrarkirkju &
sunnudaginn kemur kl. 2 e. h. —
Níu-viknafastan byrjar. — Sálm-
arnir verða þessir: No. 68, 687,
140, 261, 584. — P. S.
Atburðir síðustu helgar voru um
margt táknrænir fyrir þá þróun, sem
nú setur svip sinn á þjóðlífið. Vinstri
menn í verkalýðshreyfingunni unnu
tvo mikilvæga sigra: Ihaldið tapaði
meirihluta sínum í stjórn Vörubfl-
stjórafélagsins Þróttar i Reykjavik,
sem það hefur haft síðastliðin sex ár
til stórtjóns og vanvirðu fyrir þetta
stéttarfélag og alla verkalýðshreyfing-
una. Starfandi sjómenn unnu og mjög
mikilvægan sigur í markvissri baráttu
sinni fyrir því að heimta Sjómannafé-
lag Reykjavíkur í eigin hendur. Fylg-
isaukning þeirra nam rúmlega 33%
frá síðustu stjórnarkosningu, og nú
skortir aðeins herzlumuninn til að
sjómenn vinni þann úrslitasigur að
verða sjálfir húsbændur í stéttarfélagi
sínu.
Bæði þessi kosningaúrslit eru aug-
ljós vottur um þá öruggu og þungu
sókn, sem vinstri öflin eru nú f innan
verkalýðshreyfingarinnar. Þau eru á-
nægjulegt áframhald þeirrar sóknar
einingaraflanna, sem leiddi til stjórn-
arskiptanna í Alþýðusambandi lslands
fyrir rösku ári, þegar vinstri menn í
verkalýðsfélögunum sameinuðust um
að afmál smánarblett íhalds og aftur-
halds af heildarsamtökum íslenzks
verkalýðs en fá þeim hæfa stjórn og
stéttvísa til forustu um málefni alþýð-
unnar og hagsmuni verkalýðsstéttar-
innar. En hið sama gerist víðar en í
Reykjavík. 1 hverju verkalýðsfélaginu
áf öðru um allt land verða nú ein-
ingarstjórnir vinstri manna sjálfkjörn-
ar. Verkalýðurinn fylkir sér hvarvetna
um einingarstefnu sína en vísar á bug
fálmkenndum sundrungartilburðum
afturhaldsins.
Við hlið þessara mikilsverðu stað-
reynda kemur svo hin glæsilegi fundur
Fulltrúaráðs verkalýðsfélaganna í Rvík
síðastliðinn sunnudag, þar sem full-
trúar allra andstöðuflokka íhaldsins
túlkuðu nauðsyn þess að vinstri öflin
sameinist um nýja stjórnarstefnu og
ríkisstjórn, sem alþýðusamtökin gætu
treyst og veitt brautargengi f starfi.
Fundarsóknin oj[ undirtektir fjöldan*
Meira hlutleysi
í skýringargrein um för Sovétleið-
toganna til Indlands og Burma og
pólitík Sovétríkjanna hvað snertir
Arabalöndin, segir Walter Lipp-
man í New York Herald Tribune,
að þessi pólitík muni, að hans áliti,
hafa í fór með sér „meira og viðteek-
ara hlutleysi“, og hann bætir við:
„Sovétrikin munu hafa betur i
átökunum við okkur, ef ceðsta tak-
mark okkar verður það framvegis
eins og hingað til, að koma i veg
fyrir hlutleysi. Þvi að það, sem Sov-
étrikin eru fcer um að bjóða, er ekki
einvörðungu samkeppni við okkur
um framboð á fjármagni — heldur
jafnframt engar kröfur af þeirra
hálfu um aðild að hernaðarkerfi
þeirra. Jafnvel þó að við bjóðum
meira fjármagn en þeir gera, mun
líta svo út, sem þeir bjóði fé sitt
fyrir lcegra pólitískt verð. Við meg-
um ekki heldur slá þvi föstu, að
þessi þróttlitlu lönd muni ekki láta
i Ijós áhuga, af þvi að þau séu
hrcedd við kommúnisma. Þau munu
álita, að með þvi að fá Sovétríkin
og Bandarikin til að bjóða hvort i
kapp við annað, muni þau skapa
staðbundið valdajafnvcegi, sem
verndi þau.“
Lippman vekur einnig athygli á
þvf, að Sovétríkin hafi „rutt sér
braut inn i hluta af heiminum, þar
sem Atlantshafsrikin hafi, þar til
fyrir fáum mánuðum síðan, verið
eini birgðasali að þvi er snertir
vopn og framleiðslu-fjármagn", og
hafi þar með, í annað skipti sfðan
strlðinu lauk, brotið á bak aftur
„það sem við álitum að vceri ein-
okun“. í fyrra skiptið var það, er
Sovétríkin 1949 „brutu á bak aftur
einokun Bandarikjanna á kjam-
orkuvopnum."
(Það er einkar skemmtilegt, að
ritstjóra „Alþýðum." „sósíalistan-
um“ Braga Sigurjónssyni, virðist
meinilla við að alþýðurikin skuli
hafa brotið á bak aftur einokun
auðhringanna í hinum nálægari
Austurlöndum.)
sem þar var saman kominn, sýndi ein-
hug og áhuga reykvískrar alþýðu fyrir
því, að samfylking vinstri aflanna megi
verða að veruleika og binda enda á
það skefjalausa arðrán á alþýðu
manna og atvinnilvegum þjóðarinnar,
sem skipulagt er af auðvaldi og brask-
arastétt með fulltingi ríkisstjómar
þessara afla. Alþýðan í landinu hefur
sýnt og sannað, að hún fylkir sér af
festu og framsýni um kröfuna um
vinstri ríkisstjóm, sem leysi núverandi
óstjórn braskaranna af hólmi.
Þessi sókn vinstri aflanna bæði utan
og innan verkalýðshreyfingarinnar,
þarf að halda áfram af fullum þunga.
Og þar eiga allir að leggja krafta
sína fram, sem skilja nauðsyn þess,
að rétti og hagsmunum hins vinnandi
fólks verði skipað til öndvegis i fs-
lcnzku þjóðfélagi.
Árshátíð verkalýðs-
félaganna
Verkakvennafélagið Eining og
Verkamannafélag Akureyrarkaup-
staðar halda sameiginlega árshátíð
sína annað kvöld (laugardag 28.
þ. m.), í Alþýðuhúsinu, svo sem
auglýst er annars staðar hér í blað-
inu. Verður þar fjölbreytt skemmti-
skrá, og er þess fastlega vænzt, að
verkafólk fjölsæki þessa samkomu
sína.
Verði eitthvað óselt af miðum,
þegar sölu lýkur i kvöld, þá verða
þeir seldir á morgun, samkomudag-
inn, í Alþýðuhúsinu, milli kl. 8 og
8.30. — Eftir að samkoman hefst,
verða engir miðar seldir.
Verkakvertnafélagið Eirting held
ur fund sunnudaginn 29. þ. m. kl.
5 e.h. í Verkalýðshúsinu. Mörg
óríðandi mál á dagskrá. Nánar aug-
lýst siðar. — Stjórnin.
Sókn vinstri aflanna