Verkamaðurinn - 04.05.1956, Blaðsíða 3

Föstudaginn 4. maí 1956
VERKAMAÐURINN
5
Sigri fagnað.
Heiðruðu tilheyrendur!
Þá er við stóðum hér á þessum
stað fyrir einu ári, hinn 1. maí
1955, voru aðeins liðnir þrír dagar
frá því að verkföllunum miklu
lauk með undirritun samninga
verkfallsmanna og atvinnurekenda
og loforðum ríkisstjómarinnar um
lögfestingu atvinnuleysistrygginga.
Að loknum hörðustu stéttaátökum,
sem orðið hafa á Islandi fögnuðu
þúsundir verkamanna og iðnaðar-
manna unnum sigri, ekki aðeins til
handa sjálfum sér, heldur einnig
til handa öllum íslenzkum laun-
þegum, sem ýmist þá þegar eða
skömmu síðar áttu auðveldan eft-
irleik með að ná þeim kjarabótum
og réttindum, sem verkfallsmeenn
knúðu fram með baráttu sinni.
Við heilsuðum 1. maí þá sem sig-
urvegarar. I sex langar vikur höfð-
um við staðið sem einn maður um
kröfur okkar og rétt okkar, og
auðmannastéttinni hafði mistekist
að svelta okkur til uppgjafar. Af
litlum efnum, en miklum vilja
hjáluðu verkfallsmenn hvorir
öðrum og hvaðanæfa bárust örf-
andi vottar samúðar í orði og
verki frá þeim er utan átakanna
stóðu, en skildu þó að verkfalls-
menn stóðu í eldinum fyrir allar
vinnustéttir þjóðfélagsins. Sigur
okkar í verkföllunum vannst fyrst
og fremst vegna gagnkvæms
skilnings verkamanna sem í deil-
unni stóðu og annarrar alþýðu er
aðeins var óbeinn þátttakandi, og
vegna þess að verkamenn og iðn-
aðarmenn, sem verkfallið háðu
stóðu saman sem órjúfandi heild,
hvað sem leið stjórnmálaskoðun-
um. Enginn spurði annan: ert þú
Sjálfstæðismaður eða sósíalisti,
Alþýðuflokksmaður eða Fram-
sóknarmaður. Enginn verkfalls-
maður átti sér annað áhugamál
heitara en sigur stéttar sinnar, al-
þýðustéttarinnar, sem með sókn
djarfasta hluti sinn í fararbroddi
freistaði þess að endurheimta
nokkuð af því, sem hún hafði ver-
ið rænd á undanfömum árum,
leggja nýjan grundvöll að skipt-
ingu þjóðarteknanna og tryggja
atvinnuöryggi sitt.
Það var vissulega ekkert undr-
unarefni að við fögnuðum þeim
áfanga, sem náðist í apríllok í
fyrra. Laun okkar höfðu ekki ein-
asta hækkað um tólf af hundraði,
heldur höfðum við knúið löggjaf-
arvaldið til þess að veita okkur
okkur nokkurt öryggi gegn vá at-
vinnuleysisins. Og við höfðum
einnig öðlast það sem þessu var
jafnvel enn dýrmætara:ríkarivissu
um það að við alþýðustéttin, erum
það vald í þjóðfélaginu, sem eng
inn getur brotið á bak aftur, eng-
inn getur knésett, enginn getur
staðist ,ef við rekum sundurlyndis-
fjandann úr röðum okkar og stönd
um saman með stéttarhagsmuni
okkar eina að leiðarljósi, jafnvel
þótt andstæðingar okkar mæti
okkur gráir fyrir áróðurstækjum,
með ríkisvald og löggjafarvald í
höndum sér og heilt heimsveldi
og erlendan her að bakhjalli.
Brýnasta hagsmunamálið.
Því fer þó fjarri að fögnuður
okkar væri óblandinn fyrir ári síð-
an. Flestir gerðu sér ljósa grein
fyrir því, að sigramir, sem unnust,
voru í bráðri og mikilli hættu. Við
vissum að ríkisvaldið var í hönd-
um stéttarandstæðingsins og við
höfðum öðlast dýrkeypta reynslu
af því hvernig það hafði verið not-
að ár eftir ár til þess að lækka
launakjörin og skerða afkomu
okkar, og neytt okkur út í hverja
varnarbaráttuna af annarri.
Eg held að allir þeir ræðumenn
sem hér töluðu 1. maí í fyrra hafi
einmitt lagt ríka áherzlu á það að
verkalýðshreyfingin yrði aðstanda
vel á verðinum ef takast ætti að
vernda til frambúðar nýunna sigra
og gera þá að raunsönnum veru-
leika í lífi og afkomu alþýðunnar
á komandi tímum. Eg held líka að
þeir hafi allir verið sammála um
hvaða leiðir bæri að fara til þess
að þetta væri unnt, þ. e. a. s. að
reyna af fremsta megni að skapa,
meðal alþýðunnar, sömu sterku
eminguna á stjórnmálasviðinu og
náðst hafði á faglega sviðinun. —
Einn þeirra mælti þá m. a. þessi
orð úr þessum sama ræðustól:
,Það er mikilsvert að standa
mættu verða það úrslitavald á
þingi þjóðarinnar, sem ekki yrði
komizt hjá að taka fullt tillit til
vð lausn efnahagsmálanna — eru
engin ný uppfinning, heldur rök-
rétt afleiðing af viðhorfum verka-
lýðshreyfingarinnar og dýrkeyptri
reynzlu margra ára.
V erðhækkunarherf erðin.
A síðasta ári hafa þó runnið enn
styrkari stoðir undir nauðsyn
stjórnmálalegrar einingar alþýðu-
stéttanna en nokkru sinni fyrr og
skal nú lítillega að því vikið.
Strax að afloknum verkföllun-
um og jafnvel áður en þeim var
lokið hófu fésýslumenn, milliliðir
og braskarar áköfustu verðhækk-
unarherferð, sem gerð hefur verið
á hendur launastéttunum. Strax á
sl. sumri hækkaði verðlag á öllum
neyzluvarningi og þjónustu stór-
kostlega, oft upp í 20—30 og
jafnveí 50%. Þessar verðhækkanir
voru rökstuddar og varðar með
kauphækkunum, enda þótt auð-
velt sé að sanna að þær gátu al-
í landinu um 230—250 milljónir
króna, eða sem svarar 7 þús. kr.
fyrir hverja fimm manna fjöl-
skyldu. Helftin af þessari laglegu
upphæð er tekin með 9% skatti á
alla innflutta vöru og nýjum sölu-
skatti, 3%. Aðrar álögur þessa
nýja álagabákns eru einnig allar
beinir eða óbeinir neyzluskattar
— nefskatftar sem hinn fátæki,
gamalmennið og öryrkinn — verð-
ur að borga jafnt og auðmaðurinn.
Helzta vörn formælenda ríkis-
stjórnarinnar fyrir þessum þungu
álögum og þeirri stórfelldu kjara-
skerðingu sem í þeim felst eru
þær: I fyrsta lagi, að þær eigi að
bjarga atvinnuvegunum, í öðru
lagi, að þær séu eigi svo þungbær-
'S*s*s*s*$><?*sx£<e><sxsx3x$x$x$x$><$x$>.$xs><$x$x$*$><$x$x$*$x$xe><$KS><$
Ræða Björns Jónssonar, formanns Verka-
mannafélags Akureyrarkaupstaðar á úti-
fundi verkalýðsfélaganna 1. maí síðastl.:
VILJI
er allt sem þarf
<$x$k$x$k$x$x$x$>^x$x$x$x$x$x$*$*$x$x$x$*$k$k$*$><$><$*$x$x$x$x$x$x$x$<$x$x$>3xS*$x^$x$^kSxS>3x$x$*$x$*$x$x$><$xS*$x$*$x$*$x$>3>^$x®*$><$x$x$x$
saman í hörðum stéttaátökum og
verja stétt sína og hasmuni henn-
ar á þeim vettvangi. En það er
ekki • einhlýtt. Alþýðunni þarf
einnig að lærast að standa saman
við kjörborðið og hætta að efla
þar andstæðinga sína til mikilvæg-
ustu valda í þjóðfélaginu. Við
skulum minnast þess, að það voru
fulltrúar alþýðusamtakanna, sem
fyrir nokkrum dögum raunveru-
lega settu lög við samningaborðið,
knúðu fram fyrirheitið um at-
vinnuleysistryggingar. Þetta var
hægt vegna þess að þeir áttu alla
verkálýðshreyfinguna að baki sér,
óskiptaan vilja 27 þúsunda al-
þýðufólks í verkalýðsfélögunum
Við skulum hugleiða hverju mætti
til leiðar koma, ef alþýðan beitti
samtakamætti sínum til þess að
skapa meirihlutavald í þingsölun-
um og niðurstaðan getur ekki orð
ið nema ein: Það er brýnasta hags-
munamál allrar alþýðu á íslandi
að skapa slíkt vald.“
Eg tilfæri þessi orð hér ekki
vegna þess að þau færðu eða færi
nein ný sannindi, heldur vegna
þess að þau túlka í aðalatriðum
viðhorf verkalýðshreeyfingarinnar
að loknum vinnudeilunum miklu
og sannar meðal annars að þær
aðgerðir til stjómmálalegrar ein-
ingar, sem gerðar hafa verið síðan
iinnan verkalýðshreyfingarinnar
og þær ráðstafanir, sem gerðar
hafa verið af Alþýðusambandi ís<
lands til þess að alþýðusamtökin
drei numið nema mjög litlum
hluta þeirra. Þessar verðhækkanir
voru því aðeins framkvæmanlegar
að ríkisvaldið lét þær ekki einasta
með öllu afskiptalausar, heldur
beinlínis hvatti til þeirra með ráð-
um og dáð. Ollum afætum og
óþörfustu milliliðum var beinlín-
is hleypt lausum eins og hungruð-
um úlfum til þess að hrifsa til sín
eins mikið af launabótum almenn-
ings og þeim var auðið. Engin fjár-
plógsaðferð, engin verðhækkun
var svo ósvífin, að hún væri ekki
blessuð af stjómarvöldum lands-
ins og áróðurstækjum þeirra. —
Morgunblaðið fann upp nýtt orð,
nýja fjólu í málblómasafn sitt,
sem átti að hreinsa stjórnarvöldin
og skjólstæðinga þeirra, afæturn-
ar, af öllum ásökunum. Komma
skattar var orðið. A máli Morgun-
blaðsins átti þetta að þýða að
verðhækkunarskattar afætanna
væru lagðir á af verkalýðsstétt-
inni á sjálfa sig. Svo heimskulegur
getur málflutningurinn orðið þegar
málstaðurinn er illur.
Ríkisvaldið slæst í förina.
En ríkisvaldið lét ekki sitja við
það eitt að hvetja skjólstæðinga
sína til ránsferða á hendur laun-
þeunum. Brátt gerðist það sjálft
umsvifamesti hluttakandinn í her<
ferðinni. Á sl. hausti urðu þegar
umtalsverðar verðhækkanir af
beinum ráðstöfunum þess og i
byrjun þessa árs hækkaði það svo,
með einu pennastriki, allt verðlag
ar að það taki því að kvarta und-
an þeim, og í þriðja lagi, að þær
séu verkalýðnum sjálfum að
kenna. Manni dettur óhjákvæmi-
lega í hug gamla sagan: í fyrsta
lagi var potturinn brotinn þegar eg
fékk hann lánaðan, í öðru lagi
bzrauztu hann sjálfur, og í þriðja
lagi var hann heill þegar eg skilaði
honum aftur. Fjármálaráðherrann
hefur sagt að skattar og tollar hafi
raunverulega ekkert hækkað í tíf
núverandi ríkisstjómar. Mogginn
tönnlast bara á uppáhaldsorðtæk-
inu „kommaskattar“. En eitt verðr
þó þessjf stjórnarherrar að viður-
kenna, ýmist beint eða óbeint: Að
kvartmilljarð álögurnar séu hald
lausar með öllu sem bjargráð at-
vinnuveganna og að þær muni
meira að segja verða þess vald
andi að með komandi hausti verði
framleiðslugreinar þjóðfélagsins
komnar í enn dýpra forað en þær
voru nokkru sinni fyrr.
afkomumöguleikanum af öðrum
meðan nokkuð er að hafa.
I sambandi við slíka vitneskju
hljótum við að spyrja: Krefjast
þjóðarhagsmunir þess að kjör
vinnustéttanna séu rýrð? Ber
verkamaðurinn, sjómaðurinn,
bóndinn og iðnaðarmaðurinn,
kennarinn og skrifstofumaðurinn
meira úr býtum af afrakstri þjóð-
arbúsins en honum ber? Lifir al-
þýðumaðurinn á íslandi um efni
þjóðarinnar fram? Ef við gætum
með góðri samvizku svarað þess-
um spurningum játandi mundi
verkalýðsstéttin áreiðanlega verða
fyrst allra til að axla sínar réttlátu
byrðar möglunarlaust. En það get-
ur enginn, sem haft hefur tök á að
skyggnast inn fyrir dyragættina á
völundarhúsi efnahagsmálanna
verið í vafa um, að engu þessu er
til að dreifa. Staðreyndimar eru
þær, að þrátt tyrir stjórnarstefnu
undanfarinna ára, þrátt fyrir það
að eðlileg þróun atvinnuveganna
hefur verið stöðvuð, þrátt fyrir
sóun mikilsverð vinnuafls í þarf-
lausar og jafnvel þjóðhættulegar
framkvæmdir, þrátt fyrir það að
framleiðslutækin hafa ekki nánd-
ar nærri verið fullnýtt, þrátt fyrir
það • að tugmilljónum af fram-
leiðsluverðmæti hefur verið sóað
í herkostnað gegn verkalýðssam-
tökunum — þrátt fyrir allt þetta,
sem nemur hundruðum og aftur
hundruðum milljóna árlega — þá
eru þjóðartekjurnar og gjaldeyris-
tekjurnar nú meiri, ekki aðeins að
krónutölu heldur einnig að verð-
mæti en nokkru sinni í sögu þjóð-
arinnar.
Það þýðir að þjóðin hefur nú
meiru að skipta meðal þegna
sinna en nokkru sinni áður og gæti
þó haft miklu meira, ef rétt væri á
haldið. Með fullnýtingu fram-
leiðslutækjanna, togaranna, hrað-
frystihúsanna, vélbátaflotans, með
stækkun landhelginnar, með öflun
nýrra framleiðslutækja, togara,
frystihúsa, iðnaðarfyrirtækja, með
aukinni tækni, með nýtingu vinnu-
aflsins, er ekki aðeins mögulegt að
skapa hinum afræktu byggðum ís-
lands blómlegt athafnalíf, þar sem
itvinnuleysi og skortur þekkist
skki, heldur er líka unnt að auka
vo verðmætisframleiðsluna, hinn
;ina raunhæfa grundvöll batnandi
lífskjara, að fátæktinni, húsnæðis-
skortinum, menntunarskortinum
og öllum hinum illu fylgifiskum
þeirra verði útrýmt.
En það verður ekkert af þessu
gert nema alþýðan sjálf taki í
iaumana og heimti rétt sinn til
þess að eiga ríkan hlut að stjórn
landsins. Um það er reynzlan
ólýgnust.
Bera alþýðustéttirnar o£
mikið úr býtum?
Og þá vitum við það: Sú þróun,
sem orðið hefur í efnahagsmálun-
um á einu ári er aðeins byrjunin,
aðeins upphafið á ránsherferðinni.
Ef sú stjórn, sem nú fer með völd
í landinu eða önnur hliðstæð,
verður við stjórnvölinn á næstu
haustnóttum, gerist eitt af tvennu:
höfuðatvinnuvegimir verða stöðv-
aðir eða enn dýpra verður skorið
niður í rótina en þegar er orðið og
vinnustéttimar rændar hverjum
Lærum af reynslunni.
Það sé fjarri mér að gera lítið
úr þeim löglegu baráttuaðferðum
á faglega sviðinu, sem verkalýðs-
hreyfingin ræður yfir. Frá bernsku
verkalýðshreyfingarinnar og til
þessa dags hafa þær fleytt okkur
í gegnum brimrót áranna og þeim
eigum við margan og merkan sigur
að þakka. Og þær munu halda
áfram að hafa sitt gildi, jafnvel
þótt frjálslyndari og verkalýðs-
sinnaðri ríkisstjómir, en nú um
hríð hafa farið með völd, sit^ á
veldisstóli.
(Framhald á 4. síðu).