Verkamaðurinn - 31.08.1956, Blaðsíða 4
4
VERKAMAÐURINN
Föstudaginn 31. ágúst 1956
Bráðabirgðalög ríkis
stjórnarinnar
Verðhækkanir bannaðar
(Framhald af 1. síðu).
„Bráðabirgðalög um festingu
verðlags og kaupgjalds.
Forseti Islands gjörir kunnugt:
Félagsmálaráðherra hefur tjáð
mér, að vegna atvinnuöryggis í
landinu beri nauðsyn til að koma
í veg fyrir áframhaldandi hækk-
un verðlags og kaupgjalds, á
meðan athugun fer fram á var-
anlegri lausn efna'hagsvanda-
málanna.
Fyrir því eru hér með sett
bráðabirgðalög, samkvæmt 28.
gr. stjórnarskrárinnar á þessa
leið:
1. gr.
Á tímabilinu 1. sept. til 31. des.
1956 skal greiða verðlagsuppbót
á kaupgjald og laun samkvæmt
kaupgjaldsvísitölu 168 að við-
bættum 10 stigum. Sömu verð-
lagsuppbót skal á þessu tímabili
greiða á allar aðrar greiðslur, er
fylgja kaupgjaldvsísitölu.
2. gr.
Við útreikning á verðgrund-
velli landbúnaðarvara 1956, sam-
-kvæmt II. kafla laga nr. 94/1947,
um framleiðsluráð landbúnaðar-
ins, verðskráningu, verðmiðlun
og sölu á landbúnaðarvörum o.
fl., skal miða laim bónda og
verkafólks hans í verðlagsgrund-
vellinum við kaupgjaldsvísitölu
168 að viðbættum 10 stigum.
Verðgnmdvöllur sá, sem um
getur í 1. mgr. þessarar greinar,
gildir fyrir tímabilið 1. sept. til
31. des. 1956.
3. gr.
Framleiðsluráð landbúrtaðarins
skal, er það á hausti 1956 reiknar
nýtt heildsöluverð á landbúnað-
arvörum og smásöluverð á vör-
um, sem eigi er á heildsöluverð,
miða við kaupgjaldsvísitölu 168
að viðbættum 10 stigum, að því
er varðar launakostnað við
vinnslu og dreifingu þeirra vara.
Ákvarðanir framleiðsluráðs
landbúnaðarins um smásölu-
álagningu á heildsöluverð land-
búnaðarvara haustið 1956 skulu
háðar samþykki ríkisstjórnar-
innar.
4. gr.
Bannað er til 31. des. 1956 að
hækka söluverð innanlands á
öllum vörum í heildsölu og smá-
sölu, svo og á hvers konar verð-
mæti og þjónustu frá því sem
var 15. ágúst 1956. Bann þetta
tekur þó ekki til þeirrar verð-
hækkunar vöru rrieð niður-
greiðslu á verði annarrar vöru
samkvæmt 6. gr. laganna.
Verðgæzlustjóri hefur eftirlit
með því, að ákvæði 1. mgr. þess-
arar greinar séu haldin.
5. gr.
Innflutningsskrifstofan getur
veitt undanþágu frá banni því,
er um ræðir í 1. mgr. 4. gr., ef
hún telur verðhækkun algerlega
óhjákvæmilega, enda sé hún
samþykkt af ríkisstjórninni.
6. gr.
Á tímabilinu til desemberloka
1956 greiðir ríkisstjórnin niður,
með fjárframlagi úr ríkissjóði,
hækkun þá á verði einstakra
landbúnaðarvara, sem leiðir af
nýjum verðgrundvelli haustið
1956, þannig, að smásöluverð
þeirra haldist óbreytt frá því sem
var 1. ágúst 1956. Ríkisstjórnin
getur þó, eftir að hafa leitað álits
stjómar Alþýðusambands ís-
lands og Stéttarsamibands bænda,
ákveðið minni niðurgreiðslur á
einni vöru en svarar verðhækk-
un hennar og þa samsvarandi
meiri niðurgreiðslu á annarri
vöru, þannig að vísitala fram-
| færslukostnaðar haldist óbreytt
frá því sem ella væri.
Ákvæði 1. mgr. þessarar grein-
ar taka aðeins til landbúnaðar-
vara, sem verðskráðar eru af
framleiðsluráði landbúnaðarins.
7. gr.
Nú rís ágreiningur um það,
hvort greiðsla fellur undir
ákvæði 1. mgr. þessara laga, eða
hvort verð á vöru eða verðmæti
fellur undir ákvæði 4. gr. lag-
anna, og skal þá málinu skotið til
ríkisstjórnarinnar, sem fellir í
því fullnaðarúrskurð.
8. gr.
Fara skal með mál út af brot-
um gegn lögum þessum að hætti
opinberra mála og varða brot
sektum 500—500.000 kr., nema
þyngri refsing liggi við sam-
kvæmt öðrum lögum.
9. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi.
Gjört ú Bessastöðum
28. ágúst 1956.
Ásgeir Ásgeirsson.
Hannibal Valdimarsson."
- Notkun Esperanto
(Framhald af 1. síðu).
lifandi mál og hver önnur þjóð-
tunga.
— Vakti þingið mikla eftirtekt
þar í Höfn?
— Það er óhætt að segja, að
svo hfai verið. Flest blöð borgar-
innar fluttu daglega mynd-
skreyttar greinar, þar sem sagt
var frá störfum þingsins og
esperanto-hreyfingunni. í Poli-
tiken var sérstakur dálkur á
esperanto, þar sem nýjustu
heimsfréttir voru sagðar í stuttu
máli. Politiken gaf einnig út all-
stóran bækling um Danmörk. í
sambandi við þingið voru sýnd-
ar kvikmyndir með skýringum
og tali á esperanto, m. a. fræðileg
mynd um land og þjóðhætti
Dana. Var sú mynd gerð að til-
hlutan danska kennslumálaráðu-
neytisins í tilefni þingsins.
— Hvað geturðu sagt okkur
um útbreiðslu esperanto?
— Vinsældir og þekking á
esperanto hafa farið sívaxandi
hin síðustu ár. Sameinuðu þjóð-
irnar hafa mælt með notkun
þess, og það er sennilega aðeins
tímaspursmál, hvenær málið
verður tekið til notkunar á
fundum þeirra og þingum.
Meðan á þinginu stóð var hald-
iu mikil bóka- og blaðasýning í
Den Fries Udstilling í Höfn. Var
þar komin sama sýningin og á
sínum tíma var haldin í Monte-
video og talið er að ráðið hafi
úrslitum um afstöðu Sameinuðu
þjóðanna til málsins.
— Sóttu margir íslendingar
þingið?
— Þeir voru nálægt 30, og
munum við þar, sem víðar, hafa
verið framarlega í röðum, ef
miðað er við höfðatölu íbúa.
Að lokum vil eg taka það
fram, að enda þótt mér hafi
jlengi verið ljóst gildi esperantp
vinnulífs, áframhaldandi fram-
farir og varanlega velmegun,
þarf stöðugt verðlag og fast pen-
ingagildi. Það er staðreynd, sem
okkur verður að lærast að skilja.
Og henni er ekki mótmælt af
neinum sem skyn ber á fjármál.
Eg vil biðja þjóðina að taka
fyllsta þátt í viðleitni ríkisstjórn-
arinnar til þess að halda verð-
lagi stöðugu og gera verðlagsyf-
irvöldunum þegar aðvart, ef vart
verður hækkana. Því skal lofað,
að af verðlagsyfirvaldanna hálfu
verður hiklaust gengið til verks
um rannsókn slíkra kærumála.
Slík samvinna milli þjóðarinnar
og ríkisstjórnarinnar er ein af
forsendum þess að vel takist og
verður að hefjast nú þegar. —•'
Eins og þjóðinni hefur verið
skýrt frá opinberlega, verða
næstu mánuðir notaðir til eins
konar úttektargerðar, — til að
rnansaka atvinnulífið og fjár-
hagsástandið til grunna. Þessi
rannsókn er framkvæmd af ýms-
um stofnunum og sérfræðingum.
En til þess að rannsóknin fari
fram fyrir opnum tjöldum og á
sem breiðustum grundvelli, hef-
ur ríkisstjórnin skipað nefnd
fimm manna til þess að fylgjast
með rannsókninni og vera með í
strafi. Er einn nefndarmanna til-
BROTABROT
Þess var getið í síðasta blaði,
að óvíst væri hvort knattspyrnu-
lið Akureyringa héldi sæti sínu i
1. deild eða hrapaði niður. Þetta
hefur nú ráðizt þannig, að Vík-
ingur fellur niður í 2. deild, en
Akureyringarnir halda velli. í
stað Víkings færist upp í 1.
deild lið Hafnfirðinga.
V—>
Á fundi bæjarstjórnar Akur-
eyrarkaupstaðar sl. þriðjudag
var Guðmundur Guðlaugsson
kjörinn forseti bæjarstjórnar í
stað Þorsteins M. Jónssonar,'sem
nú er fluttur úr bænum.
v—>
Um næstu helgi kemur hið
fræga lið Akurnesinga til bæjar-
ins, og fer þá fram bæjakeppni
milli Akureyrar og Akraness.
Málverkasýning
Sveins Björnssonar
hefur nú verið opin tæpa viku og
lýkur á sunnudagskvöld. Er því
ekki vert að draga mikið lengur
að líta inn í Geislagötu 5, ef
menn vilja sjá málverk Sveins,
og þau eru fyllilega þess virði.
Það eru engar litrofssýningar,
þar sem hverjum lit er skipað í
ákveðinn reit, heldur lifandi
myndir af lífi og störfum fólks-
ins, einkum við sjó og á sjó, enda
hefur Sveinn stundað sjó-
mennsku árum saman.
sem alþjóðamáls, hafði eg ekki
ímyndað mér það fyrr, að fólk af
hinum ólíkustu þjóðflokkum
gæti svo fyrirhafnarlaust skilið
hvert annað til fullnustu, eins og
eg nú hef sannreynt aS er.
nefndur af Stéttarsambandi
bænd og anrtar af Alþýðusam-
bandi íslands, en auk þess er
einn fulltrúi frá hverjum stjórn-
arflokkanna. Er til þess ætlazt,
að hver stjórnarflokkanna geti
þannig haft sitt að segja um þaÖ,
hvað rannsaka skuli og hvernig
það er gert, og sama gildir um
vinnustéttirnár. Með þessu móti
á frá upphafi að vera þannig frá
málunum gengið, að allt sé rann-
sakað, sem máli skiptir, ög ekki
geti að lokinni rannsókn og þeg-
ar niðurstöður hennar liggja fyr-
ir, ríkt nein tortryggni um það,
að eitthvað hafi vérið undan
dregiþ. Allt er þannig gert til
þess að niðurstöðurnar verði
áreiðanlegar og ástæðulaust að
véfengja þær.
Að rannsókn lokinni og að
niðurstöðum fengnum munu svo
sérfræðingar benda á, hvaða
leiðir séu færar og líklegastar til
úrbóta, og stjórnarflokkarnir,
ríkisstjórnin og vinnustéttirnar,
reyna að semja um það sín á
milli hvaða leiðir skuli valdar. —
Eg skal engu um það spá, hvern-
ig þetta tekst. Reynslan verður
að skera úr því. En eg hef haft og
hef þá skoðun, að ef það tekst
ekki að þessum leiðum, sem eg
hef nú lauslega lýst, takist það
naumast með öðrum hætti.
Eg hygg, að þjóðin hafi þegar
ger.t sér ljóst, að atvinnulíf og
fjármálakerfi með sívaxandi dýr-
tíð, er helsjúkt og að þessi
sjúkdómur leiðir til fjárhagslegs
ósjálfstæðis, ef ekki er að gert.
En almenningur verður að fá að
rannsaka og skilja fyrir atbeina
eigin fulltrúa, hverjar eru orsak-
ir sjúkdómsins. Þá er þess einnig
að vænta að þjóðin vilji taka á
sig í bráð þau óþægindi og þann
sársauka, sem því fylgir að láta
skera fyrir rætur sjúkdómsins til
þess að fá bata. —
En því aðeins mun þjóðin verða
með í verki, að ráðstafanir þær,
sem gerðar verða, séu réttlátar.
Það er einmitt þetta, sem rann-
sóknin á atvinnuvegunum og
fjármálalífinu, gerð í samstarfi
sérfræðinga, fimm manna nefnd-
arinnar og ríkisstjórnarinnar, á
að sjá um að tryggt sé til hlítar.
Það, sem nú er gert, er byrjun.
Það eru mikil tíðindi og góð, að
vinnustéttlrnar skuli hafa tekið
þá ákvörðun, sem eg nú hef skýrt
frá.
Nú þarf meginþorri þjóðarinn-
ar að' vera sarmtaka um að búa
sig undir þær ráðstafanir sem til
frambúðar mega verða. Ef það
tekst — og því aðeins, að það
takist, mun þjóðin skapa sér
heilbrigða atvinnuvegi og jafn-
framt tryggja öruggar og jafnar
framfarir, stöðuga atvinnu og
velmegun í landinu. Þetta er
takmarkið og hið eina sem sæm-
andi er menntaðri og dugmikilli
þjóð, sem býr í sínu eígin landi.
Verkið er hafið. Vinnustétt-
irnar hafa gefið fordæmið. Við
skulum vera samtaka í því að ná
þessu takmarki, sem að er stefnt.
Ef við viljum það sjálf, þá mun
enginn þurfa að sjá eftir því, sem
hann hefur á sig lagt.“
rilkyiining
Samkvæmt bréfi slökkviliðsstjóra dags. 24. ag.
s. 1. og 93. gr. reglugerðar um brunavarnir er
oss óheimilt að láta bifeiðar er flytja olíu og
benzín, standa mannlausar a götum bæjarins,
heldur skulu þær standa í olíuportunum eftir
vinnutíma.
Viljum vér því vekja athygli viðskipta-
manna vorra á því, að hér eftir sjáum vér oss
aðeins fært að afgreiða þær olíupantanir, er
berast oss fyrir kl. 5 e. h. virka daga og á laugar
dögum fyrir kl. 12. á hádegi. Þær pantanir, er
berast eftir fyrnefndan tíma, munu verða af-
greíddar strax að morgni næsta virks dags.
Akureyri, 31. ág., 1956.
pr. Olíufélagið Skeljungur h. f.
— umbóðið á Akureyri — Jón Guðmundsson.
Olíusöludeild KEA
Umboð Olíuverzlunar Islands h. f.