Verkamaðurinn - 07.09.1956, Blaðsíða 3

Föstudaginn 7- sept. 1956
VERKAMAÐURINN
8
STEINUNN BJARMAN:
Ævintýri í Austurvegi
Frá heimsókn sendinefndarinnar í bamaheimili Koopavna-ullar-
verksmiðjunnar. Bömin bjóða gestina velkomna.
Eg hætti þar seinast við siigu er
við lögðum af stað til Moskvu með
næturlest. Sváfum við vært um
nóttina en vorum snemma á fótum
og var þá strax farið að bera til
okkar te. I hverjum járnbrautar-
vagni er samovar, um þá annast
ósköp vingjarnlegir gamlir menn,
sem sííelt eru að gæða farþegum á
te. Kl. 11 f. h. komum við á járn-
brautarstöðina í Moskva, beið þar
heill hópur af konum, sem tóku á
móti okkur, voru þær með fangið
fullt af blómum, sem okkur voru
gefin, þetta voru ráðherrar, þing-
menn, læknar o. m. 11., nöfnin á
þeim fóru inn um annað eyrað á
okkur og út utn hitt, því mikil
þröng og hávaði var á járnbrautar-
stöðinni. innan stundar vorum við
komnar til Hótel National, en þar
bjuggum við er við dvöldum í
Moskvu. Hótel National er gamalt
hótel, sem liggur í hjarta Moskvu.
Hinu megin götunnar eru múrar
Kreml og andspænis hótelinu hin
helga dómkirkja Basiliusar og til
hliðar Lenin-saln en á vinstri hönd
gnæfði Hótel Moskva, sem er nýtt
hótel, geysi stórt. Okkur leið mjög
notalega á Hótel National, þjón-
ustufólkið var mjög alúðlegt, þar
voru fötin okkar þvegin og pressuð,
einnig var hægt að fá þar hárlagn-
ingu og klippingu. Þegar við höfð-
um komið okkur fyrir á hótelinu
fórum við í Puskinstræti no. 23, en
þar hefir Soviet Womens Commitee
aðalbækistöðvar sínar. Þar tók á
móti okkur madama Petrova, hún
bauð okkur velkomnar, en síðan
rakti hún stuttlega sögu og tilgang
S. W. C. Félag þetta var stofnað
1941 skömmu eftir að þjóðverjar
réðust inn í landið. í byrjun var
aðaltilgangur félagsins, að sameina
allar Sovietkonur gegn óvinunum
og styrkja siðferðisþrek þeirra. Eftir
stríð hefir tilgangur fél. einkum
verið að samaina konur í Ráðstjórn-
arríkjunum og konur annara þjóða
og skapa vináttu meðal þeirra. Tak-
mark þeirra er að efla hag kon-
unnar, bæta aðbúnað barna og sam-
eina allar konur í baráttu fyrir friði.
Félagsskapur þessi býður konum af
mörgum þjóðernum til Sovietríkj-
anna til kynningar. Einnig gefur
það út blaðið Sovietkonan á átta
tungumálum. Er Petrova hafði rak-
ið sögu félagsins hélt hún ráðstefnu
með okkur um það hvernig við
vildum helzt verja tíma okkar í
Ráðstjórnarríkjunum og vildi hún
fá að vita hvað okkur fýsti helzt að
sjá og heyra. Við bárum fram óskir
okkar og var síðan samin dagskrá
fyrir alla dagana, sem við áttum
eftir og gætt hinnar mestu sam-
vizkusemi um að okkur yrði öllum
gert til hæfis. Seinni hluta þessa
dags var farið með okkur í bifreið
um borgina og okkur sýnt það
markverðasta. Moskva er afar fögur
og stórfengleg borg, þar blandast
saman á heillandi hátt byggingar-
stíll eldri og nýrri tíma, einnig er
þar margt um dularfullar austur-
lenzkar byggingar. Götur eru marg-
ar glfurlega breiðar, allt upp í 100
metra, torg mörg og fögur svo og
skemmtigarðar. Eólksmergðin á göt-
um Moskvu er alveg ótrúleg, það
er engu líkara en fljót streymi
stöðugt eftir gangstéttunum frá
morgni til kvölds. Við vorum gagn-
teknar af Moskvu þennan fyrsta dag
og hálfringlaðar af öllum þessum
mannfjölda, en urn kviildið jöfnuð-
um við okkur og hvíldumst í leik-
húsi einu þar sem við sáum og
hlýildum á óperu eftir 'f'haikovsky.
A sunnudagsmorguninn skoðuð-
um við Kreml, fyrir utan aðalinn
gangshliðið beið mikill inannfjöldi
eftir að opnað væri, en við kom
umst fljótlega inn því sendinefndir
virðast ganga fyrir flestum í Soviet.
Það er erlitt að gera sér Kreml í
hugarlund án þess að hafa komið
þangað. Kreml tekur yfir ti^luvert
svæði í rniðri Moskvu og er girt
gríðarmiklum múrveggjum eu á
þeim eru víðsvegar reistir háir
turnar sem í allt eru 20 talsins. Það
tekur tæpa klukkustund að ganga
umhverfis Kreml-múra, en fáir held
ég að telji þá gönguför eftir sér því
umhverfið er ógleymanlega fagurt.
Um miðja 12. öld var fyrst farið að
byggja veggina umhverfis Kreml, en
í fyrstu voru þeir byggðir úr timbri
og brunnu þá hvað eftir annað. í
lok 15. aldar eru veggir og turnar
Kreml endurnýjaðir og byggðir úr
varanlegu efni, þ. e. a. s. grjóti.
1485 er fyrsti turninn byggður af
ítölskum byggingameistara og á
næstu árum rísa þeir upp hver af
öðrum, flestir byggðir af ítölum, en
eins og áður er sagt eru þeir 20
og á fjórum þeirra eru hlið. Innan
þessara voldugu veggja eru margar
fornar og stórkostlega fallegar bygg-
ingar. Þar eru margar kirkjur allar
með ótrúlegum fjölda af turnspír-
um en ofan á þeim hvíla giltir lauk-
ar, sem eru sérkenni rússneskra
kirkna, þessar fornu kirkjur eru nú
allar opinber söfn og í þeim margt
merkilegt að sjá. Þing Soviet lýð-
veldanna heldur til í stórri bygg-
ingu, seni byggð var á síðari hluta
18. aldar. Þá er og þarna stóra
Kreml-höllin en þar bjuggu keis-
arar Rússaveldis en nú eru þar söfn,
áfast við þá byggingu er vopnasafn,
stofnsett af Pétri mikla 1720. í
þessum sfifnum er svo margt um dýr
gripi og dásemdir að ekki sé nefrrf
taumlaust óhóf fyrri alda að við
fengum glýu í augun og gengum
um hálfgert annars hugar.
Eftir hádegi þennan dag fórum
við að nýjum íþróttaleikvangi, sem
þá átti að opna. Leikvangur þessi,
sem er einn af þeim stærstu í heimi,
tekur rúml. 100 þús. manns f sæti,
og var allur byggður á 15 mánuð-
um. í marz á síðasta ári var þarna
stórt samyrkjubú. Við trúðum vart
þegar verið var að segja okkur frá
þessu og inntum Pétur sendiherra
eftir því, en hann kvað þetta alveg
sannleikanum samkvæmt. í þessari
opnunarhátíð tóku þátt íþrótta-
menn frá öllum Sovietlýðveldunum
og í sambandi við hana var haldin
1/2 mánaðar íþróttahátíð og boðið
fulltrúum vfðsvegar að úr heimin-
um. Opnunarhátíðin var eitt sti’i:
kostlegt ævintýr lrá byrjun til enda.
íþróttahóparnir Irá lýðveldunum
gengu í fyrstu fylktu liði um leik-
vanginn og bar hver þjóð sinn þjóð-
búning en þeir voru afar margvís-
legir. Búningar nyrstu þjóðanna
voru í köldum litum og stílhreinir
en eftir því sem sunnar og austar
dró, varð litagleðin meiri og efnin
margvíslegri. Eftir þessar skrúðgöng-
ur hófust fjöldasýningar í leikfimi.
Afar stórir hópar sýndu og byrjuðu
börnin en síðan komu eldri liokkar,
karlar og konur sýndu þarna alls-
staðar saman og allar fóru æfingarn-
ar fram eftir hljómlist. Þá fór fram
10 km. hlaup, lok á hjólreiðakeppni
knattspvrnukappleikur milli Dyna-
mó og hersins, svo eitthvað sé nefnt.
Eg er að vona að Þorsteinn Einars-
son íþróttafulltrúi segi eitthvað frá
þessum íþróttasýningum í útvarpið,
en hann var fulltrúi fslands á hátíð
inni. Þennan eftirminnilega dag
enduðum við með því, að fara í
lítið og gamansamt brúðuleikhús.
A mánudagsmorguninn fórum
við um 35. km. út fyrir Moskvu og
heimsóttum Kúbavana-ullarverk-
smiðju. Verksmiðja þessi er um 200
ára gömul en hefir auðvitað verið
stækkuð gífurlega mikið, á stríðsár-
unum var lnin flutt til Úral en 1943
var hún flutt aftur til baka. í verk-
smiðju þessari vinna um 3000
manns og eru konur þar í meiri
hluta eða 75—80%, en ungt fólk
karlar og konur nýlega útskrifað úr
iðnskólum og æðri skólum vinna
þarna um 60%. Verksmiðjuhverfi
þetta er allstórt, þarna eru íbúðar-
hús verksmiðjufólksins og klúbb-
hús, skólar, bæði iðnskólar, barna-
skólar, menntaskólar og sérstofnan-
ir. Þá eru og mörg dagheimili fyrir
börn á ýmsum aldri svo og sjúkra-
hús. Við heimsóttum marga þessa
staði, áttum tal við margt af fólki,
sem þarna vann, og urðum um
margt fróðari. Afar ánægjúlegt var
að koma á barnaheimilin, þar sáum
við hversu margt er gert fyrir böm.
Víðast hvar fá þau að hafa fugla í
búrum eða litla fiska í kerum, sem
þau verða sjálf að annast og á ein-
um stað höfðu þau meira að segja
broddgölt í búri og voru mjög hrif-
in af. Öll börn, nema ungbörn, eru
í dans og leikfimistfmum og læra
þá allt eftir hljómlist. Mæður sem
eiga ungbörn fá frí frá vinnu ef
þær hafa börnin á brjósti, en með-
an þær ganga með börn fá þær
tveggja mánaða frí áður en j>ær ala
þau og tvo mánuði á eftir á fullu
kaupi. Við gengum um verksmiðj-
urnar, sáum fólkið vinna og fylgd-
umst með ullinni alveg frá byrjun
og þar til búið var að vefa úr henni
hin fallegustu efni. Við hverja vél
var mælir sem sýndi, hversu marga
metra af dúk hver og einn hafði
ofið, en þeir verkmenn, sem skara
fram úr fá hærra kaup en aðrir og
eru einnig fengnir til að kenna hin-
um þær aðferðir, sem þeir nota til
að hraða vinnunni og bæta hana.
Ef verkafólkið er af einhverjum á-
stæðum ekki ánægt með kjör sín
leitar jrað til sérstakrar neíndar,
sem reynir að leysa úr vandanum
en ef það tekst ekki fer málið fyrir
Iðnaðarmanna-sambandið. Fólk,
sem ætlar að byggja sér íbúðarhús
fær lán frá ríkinu til 10 ára, vaxta-
laus, en verksiniðjan er skyldug að
sjá þeim fyrir allri jieirri aðstoð
sem hún getur í té látið svo sem
flutning og útvegun á efni lán bif-
reiða o. fl. Við heimsóttum stórt
hús, sem í bjuggu eintómar ungar
stúlkur, ógiftar. Þær bjuggu þar
nokkarar saman á herbergi og við
lögðum ýmsar spurningar fyrir þær.
Þær hafa sameiginlega stóra dag-
stofu og borga 25 rúblur fyrir hús-
næðið á mán. en þar er innifalið,
ljós, hiti, húsgögn og rúmfatnaður.
Þarna geta þær keypt sér mat, einn-
ig geta þær eldað sjálfar ef þær
kjósa það heldur. Þessar stúlkur
voru mjög brosmildar og fjörugar,
jrær höfðu áhuga á sömu hlutum og
stúlkur um allan heim, þ. e. piltum,
handavinnu, lestri, bíó, sjónvarpi,
leikhúsum, dansi og íþróttum. Þær
voru þátttakendur í ýmsum klúbb-
um, þar sem þær lærðu margt bæði
nytsamt og skemmtilegt. Eftir j>ví
sem við komumst næst virtist sið
ferðið afar strangt í Sovietríkjun-
um. Hart er tekið á því er ógift
fólk býr saman og mjög sjaldgæft
að ógift fólk eigi saman börn. Þá
heimsóttum við heimili ungra hjóna
sem bæði vinna í verksmiðjunni.
íbúðin var í sambýlishúsi, og var
tvö herbergi og eldhús, bað, þvotta-
hús og geymsla. Hjón jiessi áttu 3
börn, tvö þeirra, sem komin voru á
barnaskólaaldur voru uti í sveit á
Pioneer-heimili en yngsta barnið
var heima. Konan var ein af frarnúr-
skarandi verkakonum og hafði eitt
hvað hærra kaup en maður hennar
en þau höfðu um 1200 rúblur hvort
á mánuði. Húsaleigan sein þau
greiddu fyrir íbúðina var 40—50
rúblur á mánuði og var rafmagn
þar innifalið. í verksmiðjuhverfi
þessu skoðuðum við stórt bókasafn,
sem opið er hvern dag frá 2-8 e. h.
og hefir inni að halda um 19 þús
bindi. Þar sáum við þessar íslenzkar
bækur 1 rússneskri þýðingu: Atóm-
stöðina, Sjálfstætt fólk, Gunnlaugs-
sögu-ormstungu, Egilssiigu. Þá var
þar deild með tekniskum bókum
samtals 20 þúsund bindi. Að sið-
ustu ókum við lengra út í sveit og
heimsóttum Pioneer-heimili, þar
sem börn verkamanna dveljast á
sumrin, þar var okkur afar vel tek-
ið, börnin vildu allt fyrir okkur
gera, hópuðust að okkur og sýndu
okkur staðinn. Þau voru qilveg
ófeimin, sungu fyrir okkur og döns-
uðu en að síðustu var okkur boðið
að borða í matsal heimilisjn$. Við
vorum all-dasaðar, þegar við kom-
um til Moskvu um kvöldið og hugð-
umst hvíla okkur, en viti menn þar
biðu okkar þá miðar í leikhús og
prógrammið var ballett. Hver slær
hendinni á móti sliku 1 Rússlandi?
Á þriðjudaginn 7. ágúst sáum við
margt og fórum víða svo sem á
geysistóra fæðingarstolnun, neðan-
jarðarbrautina, Landbúnaðarsýn-
inguna o. fl. og mun ég ekki segja
frekar frá því í bili, en aðfaranótt
8. ágúst fórum við með flugvél
áleiðis til Armeníu og þar beið
okkar alveg nýtt ævintýri.
Útvegsbankinn í nýju
húsnæði
Útvegsbankinn hefur nú flutt
í nýtt og rúmgott húsnæði í stór-
jhýsi sínu við Hafnarstræti. Eru
það hin skemmtilegustu húsa-
kynni og aðstaða öll hin bezta
bæði fyrir starfsfólk og við-
skiptamenn.
í tilefni þess, að bankinn tók til
starfa í hinu nýja húsnæði var
gestum utan bæjar og innan boð-
ið til opnunarhófs í bankanum sl.
laugardag. Fluttu þar ræður
Stefán Jóhann Stefánsson, form.
bankastjórnar Útvegsb., Valtýr
Blöndal, Steinn Steinsen, Ólafur
Thorarensen, Bernharð Stefáns-
son, Finnur Kristjánsson, Karl
Arngrímsson og Svavar Guð-
mundsson, sem verið hefur úti-
bússtjóri hér í 21 ár.
Teikningar hins nýja húss eru
gerðar af Jóni Karlssyni, en
byggingameistari hefur verið
Stefán Reykjalín.
í sl. mánuði flutti Flugfélag ís-
lands yfir 10.000 farþega á imi-
anlandsleiðum, og er það nýtt
met í sögu félagsins. Þann 3.
ágúst náðu flutningarnir há-
marki, en þann dag voru fluttir
866 farþegar hér innanlands.