Verkamaðurinn - 21.09.1956, Page 1

MUNIÐ ÞJÓDVILJA
HAPPDRÆTTIÐ!
Miðar eru seldir í skrif-
5tofu Sósíalistafélags Ak-
ureyrar og hjá ýmsum
einstaklingum.
XXXIX. árg.
Akureyri, föstudaginn 21. september 1956
30. tbl.
Orlofslögin eru víða brofin
Verkafólk verður að gæta réttinda sinna
15. þing Æskulýðsfylkingarinnar var
háð á Akureyri um síðusfu helgi
*Gerðar voru margar mikilsverðar ályktanir um
hagsmunamál æskunnar
Jón Böðvarsson var kjörinn forseti ÆF
Þrettán ár eru nú liðin siðan
lög um orlof verkafólks voru sett
hér á landi. Með þeirri lagasetn-
ingu viðurkenndi löggjafinn þann
sjálfsagða rétt tímavinnufólks til
orlofs eða sumarleyfis, sem verka
lýðsfélögin höfðu lengi barizt
fyrir. Þarna var merkum áfanga
náð í réttindabaráttu verkalýðs-
ins. Flestar aðrar stéttir höfðu
áður, og margar löngu áður,
fengið viðurkenndan rétt sinn til
sumarleyfis.
Orlofslögin voru og eru enn
mjög ófullkomin, enda þótt þau
væru stórt spor í rétta átt. Með
samningum við atvinnurekendur
hefur verkalýðssamtökunum á
þessum þrettán árum, sem llðin
eru frá setningu laganna, tekizt
að þoka nokkuð í áttina um
lengra orlof, en upphaflega var
ékveðið í lögunum. í lögunum
var ákveðið, að Lágmark orlofs
skyldi vera 4% af kaupi eða einn
dagur fyrir hvem unninn mánuð.
Samkvmt samningum verkalýðs-
félaganna við atvinnurekendur
hefur þetta iágmark nú verið
hækkað í 6% af kaupi, eða einn
og hálfan dag fyrir hvern unninn
mánuð.
Tilgangur verkalýðssamtakanna
og Aiþingis var að sjálfsögðu sá,
að með lögunum yrði verkafólk-
inu tryggð nokkur hvíld á ári
hverju frá hinu daglega striti. —
Til þess að tryggja, að orlofs-
greiðslan yrði ekki daglegur
eyðslueyrir, er svo ákveðið í lög-
unum, að orlof skuli ætíð greitt
með sérstökum merkjum, sem
límd eru inn í þar til gerðar
bækur, en síðan greitt út i heiiu
lagi af póstafgreiðslum landsins,
þegar viðkomandí tekur orlof
sitt. Er ekki vafamál, að mikið
gagn hefur orðið af lögum þess-
um. Margur verkamaður og
verkakona hefur vegna þeirra
notið verðskuldaðrar hvíldar og
skemmtunar, sem þau eila hefðu
algerlega farið á mis við. Mjög
margir fara í einhver ferðalög
um landið í orlofi sinu, kynnast
því meira en annars hefði orðið,
öðlast meiri víðsýni og njóta
náttúrufegurðar og útiveru.
En því miður hefur, einkum í
seinni tíð, borið allmikið á því,
að ýmsir atvinnurekendur
greiddu ekki orlofsféð í merkj-
inn eins og skyldugt er, heldur
greitt það í peningum með hverri
útborgun launa. Með því móti er
tilgangur laganna algerlega eyði-
lagður. Orlofsféð kemur þá að-
eins fram, sem launahækkun á
hverjum tírna, en notast ekki á
þann hátt, sem til er ætlast. Er
það mjög illa farið, því að ekki
er efamál, að hverjum þeim, sem
mest af árínu stundar erfiða
vinnu, hvort sem er utan húss
eða innan, er nauðsynlegt að taka
sér frí frá þeim, einhvem tíma á
ári hverju, og nota þann tíma
annað hvort til algengrar hvíldar
eða til að sinna sérstökum hugð-
arefnum sínum. Mun enginn sjá
eftir því, sem reynt hefur. En
mörgum mun finnast hann ekki
mega eyða tíma til slíks, ef ekki
er fyrir hendi sérstakur sjóður til
að nota í því skyni. En sá sjóður
á að vera þar sem orlofsféð er.
En sé tekið við því með útborgun
vinnulauna vikulega, eru fæstir
svo fyrirhyggjusamir að leggja
það til hliðar og eiga handbært,
þegar tími er til kominn að taka
fríið, og þá verður oftast ekkert
úr því, að neitt frí verði tekið.
Það er því full ástæða til að
brýna það fyrir verkamönnum,
að ganga ríkt eftir því, að at-
vinnurekendur brjóti ekki lög á
þeim með því að greiða orlofsféð
í peningum, heldur haldi sig við
það, sem fyrirskipað er í lögun-
um. Eir einnig vert að benda á
það í því sambandi, að sektir
liggja við að brjóta lögin þannig
og jafnvel fangelsi, ef um ítrekað
brot er að ræða. Það ætti því að
vera bœði verkafólki og atvinnu
rekendum kappsmál að brjóta
ekki þessi ákvæði, og alveg út í
hött sú viðbára atvinnurekenda,
að svo mikil fyrirhöfn sé að
greiða þessar krónur með merkj-
um, að þeir freistist þess vegna
til að greiða þær í peningum.
Verkamannafélag Akureyrar-
kaupstaðar auglýsir hér í blaðinu
í dag, að þeir verkamenn, sem
telja brotin lög á sér í þessu efni,
skuli tilkynna það skrifstofu fé-
lagsnis, en hún mun síðan reyna
að fá því kippt í lag. Er hér um
sjálfsagt mál að ræða, og er mik-
il nauðsyn, að þetta verði lag-
fært, svo að tilgangur og gildi
laganna verði ekki eyðilagt, og
enginn verkamaður eða verka-
kona ætti að taka við orlofs-
greiðslu öðruvísi en í merkjum.
Með því að láta slíkt eftir at-
vinnurekendum er verkafólkið
aðeins að eyðileggja dýrmæt
réttindi sín, sem erfiðara getur
reynst að heimta aftur en að
glata.
Þess ber að geta, áður en skil-
izt er við þetta mál, að margir
atvinnurekendur í bænum láta
sér aldrei til hugar koma annað
en fylgja lögum og reglum um
þetta efni, en þeir eru samt ailtof
margir, sem ekki gera það, og þá
verður að venja af þeim óvanda.
HJÚSKAPUR. 13. þ. m. voru
gefin saman í hjónaband hjá
bjarfógeta ungfrú Margrét Pét-
ursdóttir og Kristinn Agnarsson,
til heimilis að Þingvaliastræti
39, Akureyri.
Eyfirðingar sigruðu í
frjálsum íþróttum
Um síðustu helgi fór fram hér
á íþróttavellinum keppni í frjáls-
um íþróttum milli fjögurra
byggðarlaga: Akureyringa, Ey-
firðinga, Kjalnesinga og Kefl-
víkinga.
Var keppt í tíu íþróttagreinum
og voru tveir keppendur frá
hverju byggðarlagi í hverri grein.
Úrslit urðu þau, að Eyfirðingar
gengu með sigur af hólmi, hlutu
flest stig. Næstir urðu Keflvík-
ingar, en Akureyringar þriðju og
Kjalnesingar fjórðu í röðinni.
Fimmtánda þing Æskulýðs-
fyikingarinnar var sett í Verka-
lýðshúsinu s.l. laugardag kl. 2
síðd. Fráfarandi forseti, Böðvar
Pétursson, setti þingið með
stuttri en ágætri ræðu, og Eggert
Þorbjarnarson flutti ávarp frá
miðstjórn Sósíalistaflokksins.
Milli 40 og 50 fulltrúar sátu
þingið. Þingforseti var kjörinn
Jón Norðdahl frá Reykjavík, en
varaforsetar Einar Albertsson,
Siglufirði, og Anton Jónsson,
Akureyri.
Mörg mál voru tekin til um-
ræðu og afgreiðslu á þinginu, auk
almennra félagsmála ÆF má
nefna, málefni iðnnema, húsnæð-
ismál, hernámsmál, alþjóðasam-
starf æskulýðsins og stjórnmála-
viðhorfið almennt. Stjórnmála-
ályktun þingsins er birt hér í
blaðinu í dag, en hún er mótuð
af trú á land og þjóð auk þess,
sem undirstrikuð er nauðsyn alls
herjar einingar verkalýðsins.
Mikil bjartsýni ríkti á þinginu
um vaxandi þrótt samtakanna og
vinstri hreyfingarinnar í land-
inu.
Þingstörfum lauk skömmu eft-
ir miðnætti á sunnudagskvöld,
og var þá kosin sambandsstjórn
fyrir næsta kjörtímabil. Forseti
var kosinn Jón Böðvarsson, stud.
mag., og með honum í fram-
kvæmdajstórn: Matthías Krist-
jánsson, rafvirki, varaforseti,
Sigurjón Einarsson, cand. theol.,
ritari, Jóhannes Jónsson, iðn-
nemi, gjaldkeri, og Hrafn Sæ-
mundsson, iðnnemi, meðstjórn-
andi. Varamenn: Ólafur Daníels-
son og Ólafur Eiríksson.
Auk framkvæmdanefndar voru
kosin í sambandsstjórn: Guð-
mundur J. Guðmundsson, verka-
maður, Hrafn Hallgrímsson,
menntaskólanemi, Jóna Þor-
steinsdóttir, gjaldkeri, Böðvar
Pétursson, verzlunarmðaur, Guð
mundur Magnússon, verkfræð-
ingur, Gísli Björnsson, nemandi,
Bogi Guðmundsson, viðskipta-
fræðingur, Gunnar Guttormsson,
iðnnemi og Ingi R. Helgason,
lögfræðingur. Varamenn: Þór-
ólfur Daníelsson, Brynjólfur Vil-
hjálmsson og Adda Bára Sigfús-
dóttir.
Alþýðusambandsþing
Boðað hefur verið, að 25. þing
Alþýðusambands íslands verði
haldið í Reykjavík í nóvember
næstkomandi.
Stjórn ASÍ hefur tilkynnt, að
kosningar þingfulltrúa megi hefj-
ast næstk. sunnudag, og skal
þeim lokið eigi síðar en 15. októ-
ber.
Alþýðusambandsþing er sem
kunnugt er, haidið annað hvort
ár.
Kirkjan. Messað í Akureyrar-
kirkju n.k. sunnudag kl. 2 e. h.
Sálmar: Nr. 226 — 573 — 117 —
317 — 58. — K. R.
Stjórnmálaályktun 15. þings ÆF.:
Fagnar myndun AIÞýðubanda-
lagsins og hvetur til nýrrar sókn-
ar fyrir einingu alls verkalýðs
Síðan 14. þing Æskulýðsfylkingarinnar var háð, hafa
gagngerar breytingar orðið í stjórnmálaþróun íslenzku þjóð-
arinnar inn á við sem út á við.
Þingið fagnar þeirri nýju einingaröldu, sem risið hefur
meðal íslenzku verkalýðsstéttarinnar 6g sem fann farveg í
stofnun Alþýðubandalagsins og hinum mikla kosningasigri
þess, er gerði myndun núverandi ríkisstjórnar möguiega.
Samtímis fagnar þingið þeii-ri ákvörðun Alþingis íslendinga
að seegja upp samningnum við Bandaríkin um dvöl erlends
herliðs í landinu.
Þingið sér í þessum stóru áföngum árangurinn af langri og
þrotlausri baráttu íslenzkra sósíalista fyrir einingu verka-
lýðsins og sjálfstæði íslands og minnir jafnframt á þátt ungra
sósíalista í þessarri baráttu.
Þingið vill beina athygli íslenzkrar æsku að því, að sigur-
sæl barátta fyrir framkvæmd á stefnumálum ríkisstjórnar-
innar og stefnuskrá Alþýðubandalagsins felur, í sér áður
óþekkta möguleika fyrir lausn á vandamálum unga fóiksins
á sviði menntunar, atvinnuöryggis, húsnæðismála og félags-
legrar aðstöðu.
Þingið viil ennfremur minna íslenzkan æskulýð á það, að
ísland býr yfir svo miklum auðæfum til lands og sjávar, að
það getur veitt hverjum landsmanni hagsæld og efnahagslegt
öryggi, ef auðlindir þess eru nýttar fyrir þjóðina, en ekki lít-
inn hóp auðkýfinga og braskara. Þingið hvetur því alla unga
íslendinga til að vísa á bug þeim kenningum, að íslenzka
þjóðin geti ekki umflúið atvinnuleysi og skort án þess að vera
öðrum þjóðum háð, og að Islendingar séu ekki sjálfir færir
um að nýta auðlindir landsins.
Þess vegna telur þingið, að trú á landið og traust á þjóð-
inni verði að móta alla afstöðu íslenzkrar æsku til þeirra
viðhorfa, sem nú eru fyrir hendi og heitir á æskulýð landsins
að taka höndum saman í baráttunni fyrir framkvæmd á
stefnu ríkisstjórnarinnar, stefnuskrá Alþýðubandalagsins,
brottför hersins af íslenzkri grund og fyrir algerum einingar-
sigri verkalýðsins,