Verkamaðurinn - 19.10.1956, Side 3

Föstudaginn 19. október 1956
VERKAMAÐURINN
S
Risaskip og olíuleiðslur
Góðar bækur - iágt verð
Hvort sem Súez-þrætan stendur
lengur effa skemur, er víst, aff Ev-
rópu-búar þurfa mikla olíu aff nota
framvegis sem hingaff til. Ekki að-
eins til að hjólin á bifreiffum þeirra
snúist effa til aff hita upp oliukynt
hús, heldur einnig víffa til raforku-
t'ramleiffslu og ótal annarra hluta.
Má raunar segja, aff nú á dögum
verffi olía alls staffar aff vera lyrir
hendi.
Hin svonefndu Mið-Austurlönd
hafa lengi veriff olíuforffabúr Ev-
rópu. — Að vísu væri ekki miklu
lengra að flytja olíuna frá Mið- effa
Suffur-Ameríku, og þar sem það
eru sömu olíuhringarnir, sem starf-
rækja oiíulindirnar á báffum þess-
um stöffum, gæti svo virzt, sem þaff
kæmi út á eitt, hvaffan hún er flutt.
En þarna kemur það til greina, að
olfuþörf Bandaríkjanna fer stöffugt
geysilega vaxandi, og er fjarri því aff
innlend framleiðsla fullnægi henni,
og er því um vaxandi innflutnings-
þörf aff ræffa þar, og þangaff er
stytzt aff flytja olíuna frá lindunum
í Miff- og Suffur-Ameríku. Liggur
því beinast fyrir, að olía Vestur-Ev-
rópu sé sótt til Mið-Austurlanda.
Það kann því margan aff furða,
aff Suez-þrætan skuii ekki hafa vald-
iff meira fjaffrafoki hjá olíufélögun-
um en raun hefur á orðið. Skýring
þessa er ef til vill sú, aff forráffa-
menn olíuhringanna hafi fyrir
löngu séð þaff fyrir, aff allsherjar
endurskipulagning olíuflutning-
anna væri nauðsynleg, ekki vegna
þess, aff þeir hafi séff fyrir að í
odda skærist í Suez vegna fram-
komu Frakka og Breta í málum
skurffarins, heldur af öffrum ástæð-
um ýmsum.
Suez-skurðurinn fullnægir
ekki kröfum þróunarinnar
Hafnsögumenn gamla Suez-fé-
lagsins hafa skýrt frá því, aff félagið
hafi vanrækt reglulegt viffhald
skurffarins, svo að ekki sé talað um,
aff unniff hafi verið aff endurbótum
á honum til að mæta ört vaxandi
flutningaþörf framtíðarinnar. Fé-
lagiff hefur hugsaff meira um aff
safna ágöða í vasa hluthafanna í
London og París, og hefur senni-
lega einnig haft þaff 1 huga að þess
tími yrffi á enda runninn, þegar
lögformlegur samningstími þess
væri úti aff fáum árum liffnum.
Allt þetta hefur olíukaupmönn-
unum aff sjálfsögffu verið kunnugt.
l>eir hafa góða hugmynd um, hve
gífurlega olíunotkunin mun vaxa
og þá um leiff flutningaþörfin, og
þeir hafa séff, að eins og málttm var
komið nieff Suez-skurffinn, þurfti
ekki aff reikna meff þvi.aff geta flutt
um hann nægilegt magn olíu til að
fullnægja þörfum Evrópu i kom-
andi framtíff. Þaff er því naumast
ástæða til aff ætla, aff Suez-deilan
hafi komiff sem nokkurt reiffarslag
yfir framtíffaráætlanir þeirra.
100.000 tonna tankskip
Þaff, sem oliukaupmennirnir hafa
í huga, virffist nánast bylting í flutn
ingatækninni. Áform þeirra fteinast
í tvær áttir: Risatankskip og olíu-
leiffslur (rör).
Þaff vakti mikla athygli, þegar
tankskipinu Al-Malik Saud Al-Awal
(sem þýðir: Saud keisari I.) var
hleypt af stokkunum í Hamborg i
júní 1954. Stærð þess var 47.000
tonn, og þaff var stærsta tankskip
heimsins þá og eigandi þess gríski
útgerffarmaðurinn Onassis. Stærff
þessa skips er nú smámunir hjá því,
sem tankskipaútgerffarmennirnir
hugsa sér um flotann í framtíðinni.
— Hjá ýmsum skipasmíðastöffvum
hafa veriff pöntuff allt að 100.000
tonna stór tankskip, og taliff er, aff
með slíkum skipum verffi ódýrara
aff flytja oliuna suður fyrir Afríku
en nú kpstar að flytja hana um
Suez-skurffinn. Eins og skurðurinn
er nú, mun varla fært um hann
skipum, sem eru helmingurinn af
þeirri stærð, sem nú er ráffgerð.
! þessu sambandi rná geta þess,
aff Onassis og Nicharios, sem eiga
tvo stærstu tankskipaflota heimsins,
hafa einmitt gengiff frá samningi
um samflot skipanna suffur fyrir
Afríku.
Annars er einnig stefnt að smíffi
risaskipa til flutnings annarra vöru-
tegunda. Þaff heíur til dæmis verið
reiknaff út, aff málmflutningar Svía
mundu verffa hagkvæmastir meff
skipum, sent væru um þaff bil 100
þús. tonn.
Menn skyldu þó ekki ætla, aff
eftir nokkur ár verffi öll olía flutt
meff 100.000 tonna skipum. Þaff
eru enn sem komiff er affeins fáar
skipasnu’ffastöffvar, sem geta tekiff
aff sér smíffi slíkra skipa, og ennþá
íærri hafnir geta tekiff á móti þeim.
í allri Vestur-Evrópu er affeins
höfnin í Rotterdam svo útbúin, aff
þar sé hægt aff losa olíuskip af þess-
ari stærff. í Hamborg mun nú hafin
vinna viff uppgröft meff tilliti til
stærri skipa í framtíffintii, en óvíst
mun, hvort þar verður hægt að taka
á móti svo stórum skipum, sem hér
helur veriff rætt um.
Hin tæknilegu vandkvæffi á losun
jressara skipa í rúmsjó, hvort sem
þau skulu losuff í önnur minni skip
effa beint á land gegnum röraleiðsl-
ur, eru nú mjög rannsökuð, og að
líkindum fitinst brátt einhver lausn
þeirra.
Skip eða rör?
En það er líka önnur spurning,
sem menn brjóta heilann um i sam-
bandi við dreifingu olíunnar í fram-
tíffinni. Þaff virðist engin fjarstæffa
aff dæla olíunni í gegnum rör, jafn-
vel þótt um miklar vegalengdir sé
að ræffa. í Mið-Austurlöndum hef-
ur flutningavandamáliff þegar verið
leyst á þennan hátt aff nokkru leyti
áratugum saman; þannig liggja t. d.
þrjár olíuleiffslur í gegnum Líban-
on og flytja olíuna frá hinum stóru
olíusvæffum í norðurhluta Irak til
hafna viff Miðjarffarhafiff. Um þaff
bil 25 milljónum tonna af olíu er
da’lt í gegnum þessar leiðslur á ári
hverju, svo aff segja viff hliffina á
Suez-skurffinum. Til samanburffar
má geta þess, aff á síffasta ári voru
fluttar um skurffinn 67 milljónir
tonna af olíu.
Nýveriff hefur komiff fram frönsk
tillaga þess efnis aff leggja risavaxn-
ar oliuleiðslur til aff komast hjá aff
nota Suez-skurffinn. Þau pólitísku
vandamál, sem af jtessu myndu
leiffa, eru kafli fyrir sig, en hér skal
affeins á þaff bent, aff slíkt mann-
virki myndi kosta offjár, og aff ekki
er sennilegt, að þeir auðjöfrar, sem
hér eiga hlut aff máli, myndu
hlaupa af sér tærnar 1 ákafa í aff
festa nokkra milljarða til viðbótar
í þessutn heimshluta. Þaff hefði og
virzt skynsamlegri ráðstöfun fjár-
magnsins, að verja því til að gera
Suez-skurffinn þannig úr garði, að
hann fullnægffi kröfum timans. Þaff
vilja Egyptar nú gera, og ef þeir
reynast þess megnugir aff gera á
skurffinum þær endurbætur, sem
nauffsynlegar eru, getur þaff haft
úrslitaáhrif unt jiað, hvernig olí-
unni verður dreift í framtíffinni, og
þá einnig um verff olíunnar.
Olíuleiðsla yfir þvera
Evrópu
En svo aff viff snúum okkur aftur
að olíuleiffslunum. Frakkar vilja
leggja leiffslu til að slá striki yfir
Suez-skurðinn, en hitt er þó öllu
sennilegra, aff mörg þúsund kíló-
metra löng leiðsla komi til með aff
liggja þvert yfir Frakkland sjálft!
Frá hinni suffrænu Marsaille norður
til Rotterdam í Hollandi væri trú-
legt aff hún lægi, og hliðarleiðslur
frá henni til Parísar og Rulrr-hér-
affsins. Þetta yrði þannig eins konar
sam-evrópiskt fyrirtæki, er mundi
stytta flutningavegalengdina frá
Miff-Austurlöndum um þriffjung
effa fimmta hluta, eftir því hvort
olían væri flutt til Marseille frá
höfnum viff austanvert Miðjarffar-
haf effa frá Persaflóa um Suez-skurff-
inn.
Olíah á aff renna frá suffri til
norffurs, en ef til þess kæmi ein-
hvern tíma, aff Suez-skurðurinn lok-
affist, hugsa menn sér, aff olían yrffi
flutt til Rotterdam með risatank-
skipum og þá látin renna í suður,
en Rotterdam er eina hafnarborg,
sem getur tekiff á móti slíkum skip-
um, eins og áður er getiff.
Olíuleiðslur, sem lagðar kunna
aff verffa þvert yfir meginlöndin,
munu auffvitaff spara tankskip, og
þær munu einnig spara peninga.
í Bandaríkjunum hafa þegar ver-
iff teknar í notkun slíkar leiðslur,
sein samanlagt eru 300.000 kílóm.
langar, og eru ódýrari en önnur
flutningatæki. Þannig kostar það
100 cent aff flytja eina tunnu (159
lítra, am. mál) meff bifreiðum 150
km vegalengd, 14 cent meff járn-
braut, 8 cent tneff skurffa- og fljóta-
bátum, en aðeins 4 cent eftir röra-
leiffslunum.
Olíuhringarnir
Ohætt mun þó aff fullyrða, aff í
framkvæmdir sem þessar verður
ekki ráffizt á meffan ensk-amerísku
olíuhringarnir eru alls ráffandi um
olíusölu í Vestur-Evrópu. Þeirra
áhugamál er ekki aff láta kaupend-
um olíunnar hana í té á sem lægstu
verffi, heldur hitt, aff safna sem
mestu í vasa hluthafanna. En eng-
inn er kominn til að segja, að þeir
verffi ölltt ráffandi í þessum málum
um alla framtíð, og er því ekki ó-
sennilegt, aff í framtíffinni verffi
lagffar olíuleiðslur um þvera og
endilanga Evrópu og fleiri megin-
lönd, og olíunni jtannig dreift til
notendanna, en flutningar hennar
meff skipum leggist niður að mestu
nema til eyjabúa, eins og okkar ís-
lendinga.
Fimmti bókaflokkur Máls og menningar
kominn út
Einnig ný útgáfa af ljóðum Guðmundar
Böðvarssonar
Bókmenntafélagið Mál og
menning hefur unnið mörg stór-
virki á liðnum árum. 1 hópi fé-
lagsbókanna hafa á hverj u ári
verið ýmis af beztu og stórbrotn-
ustu ritverkum, sem gefin hafa
verið út hér á landi síðustu ára-
tugina. Samt sem áður hefur fé-
lagsgjaldið verið mjög lágt.
Fyrir fáum árum hóf Mál og
menning útgáfu sérstaks bóka-
flokks, sem félagsmönnum er
veitt tækifæri til að eignast fyrir
mjög lágt verð, hvort sem þeir
kaupa allar bækurnar í flokkn-
um eða aðeins nokktrrn hluta
reirra, en í bókaflokknum hafa
árlega verið níu bækur um mis-
munandi efni ár frá ári og hafa
félagar Máls og menningar fagn-
að því að fá þarna tækifæri til
að eignast fyrir tiltölulega mjög
lítið verð fleiri bækur árlega en
þær, sem mögulegt er að gefa út
fyrir hið fasta félagsgjald.
Bókaflokkurinn I ár.
Fimmti bókaflokkurinn er nú
nýlega kominn út, og eru það,
eins og áður 9 bækur. Með því að
kaupa þrjár eða fleiri þessarra
bóka fá félagsmenn þær fyrir
verð, sem er langt fyrir neðan
venjulegt bókhlöðuverð.
Sjór og menn eftir Jónas Árna-
son er ein bókin í flokknum. Hún
kom út í sumar, en hinar bæk-
urnar komu allar út fyrir nokkr-
um dögiun. Upplag bókarinnar
var 1900 eintök og er nú nær upp
selt, enda er Jónas einhver vin-
sælasti rithöfimdur og fyrirles-
ari, sem nú er uppi með þjóðinni.
Islenzka skattlandið, eftir
Björn Þorsteinsson, er ein bók-
anna í ár. Fjallar hún um tíma-
bil íslandssögunnar frá 1260—
1400. Áður hefur bók Bjöms:
fslenzka þjóðveldið, komið út í
þessum flokkum.
Sextán sögur nefnist safn smá-
sagna eftir Halldór Stefánsson.
Ólafur Jóhann Sigurðsson hefur
valið sögurnar. Halldór er löngu
þjóðkunnur fyrir smásögur sínar
og mun almennt talinn snjallasti
smásagnahöfundur íslendinga.
Náttúrlegir hlutir nefnist ein
bókin. Er höfundur hennar Wil-
helm H. Westphal eðlisfræðipró-
fessor við háskólann í Berlín, en
Eðvarð Árnason verkfræðingur
hefur þýtt bókina. Bók þess hef-
ur að geyma svör prófessorsins
við ýmsum þeim eðlisfræðispurn-
ingum, sem fyrir koma í hinu
daglega lífi manna, og mun reyn-
ast almenningi gagnleg fræðslu-
bók.
Þytur rnn nótt, smásagnasafn,
eftir Jón Dan. Þetta er fyrsta bók
hans, en allmikla athygli hefur
hann þó þegar vakið sem smá-
sagnahöfundur, því að á s. 1. ári
hlaut hann fyrstu verðlaun í
smásagnasamkeppni Samvinn-
unnar. í þessari bók birtast 10
sögur.
Stofnunin, nefnist annað smá-
sagnasafn. Höfundur er Geir
Kristjánsson og er þetta einnig
fyrsta bók hans, en nokkrar sög-
ur hans hafa áður birzt í tímarit-
um og vakið mikla athygli.
Líf í listum, eftir Konstantin
Stanislavski, er sjálfsæfisaga
hins fræga leikhússmanns, og
kemur hér út í tveim bindum.
Mun öllum listunnendum þykja
mikill fengur að bók þessarri.
Þýðinguna hefui- Ásgeir Blöndal
Magnússon gert.
Leikrit I, rekur lestina í bóka-
flokknum að þessu sinni. Er þetta
upphaf að útgáfu á leikritum
Shakespeares og flytur þetta
bindi leikritin: Draumur á Jóns-
messunótt, Rómeó og Júlía og
Sem yður þóknast. Þýðingarnar
hefur hinn kunni ljóðaþýðandi
Helgi Hálfdanarson gert.
Guðmundur Böðvarsson.
Um leið og Mál og menning
sendi frá sér framangreindar bæk
ur, fimmta bókaflokk félagsins,
kom út á forlagi Heimskringlu
heildarútgáfa á ljóðum Guðmimd
ar Böðvarssonar.
Guðmundur Böðvarssoi er fyrir
löngu orðinn eitt af ástsælustu
skáldum þjóðarinnar og munu
ljóðelskandi íslendingar fagna
því að eiga kost á að eignast heild
arútgáfu af verkum hans.
Fimm ljóðabækvu- eftir Guð-
mund hafa komið út, en sumar
þeirra eru fyrir löngu uppseldar.
Slagur vindhörpunnar
eftir færeyska skáldið Heinesen
kemur út hjá Máli og menningu
síðar í haust sem félagsbók. Þýð-
inguna hefur Guðfinna Þorsteins-
dóttir gert.
Umboðið á Akureyri.
Þess skal að lokum getið, að
umboð fyrir Mál og menningu
hér á Akureyri hefur Elísabet
Eiríksdóttþ-, Þingvallastræti 14.
Ættu þeir félagsmenn, sem áhuga
hafa fyrir að eignast bækur þær
í bókaflokknum, sem frá er greint
hér að framan, ekki að draga það
að gera henni aðvart, því að bú-
ast má við, að eitthvað af bókun-
hm seljist upp fyrr en varir, ef
dæma má eftir fyrri reynslu. Ný-
ir félagsmenn ættu sömuleiðis að
gefa sig fram hið fyrsta, ef þeir
vilja tryggja sér eitthvað af bók-
unum úr bókaflokknum.
Bók Guðmundar Böðvarsson-
ar, og aðrar útgáfubækur Heims-
kringlu fást einnig hjá umboðs-
mönnum Máls og menningar.
Kaupið Verkamanninn