Verkamaðurinn - 16.11.1956, Page 1

VERKAMAÐURINN
Vegna fjarveru ritstjóra
kemur blaðið ekki út í
næstu viku. Næsta blað
kemur út föstudaginn
30. nóvember.
Ríkissfjórnin tryggi, a$ byggingar frysfi
húsa sföðvist ekki
Ríkið ábyrgist allt að 80% kostnaðarverðs
Þingsályktunartillaga í sameinuðu þingi
Framkvæmdir við Frystihúsbygginguna hér á Akureyri og við
fieiri frystihús á landinu eru nú ýmist alveg stöðvaðar eða að stöðv-
ast vegna lánsfjárskorts. Er það hið alvarlegasta mál fyrir þá kaup-
staði, sem hlut eiga að máli og fyrir landið allt.
Sjálfstæðisflokkurinn krefsf
áframhaldandi hersetu
Hermangararnir allsráðandi, en hagur og vel
ferð þjóðarinnar skiptir þá engu
Af þessu tilefni hafa fimm
þingmenn frá fjórum kaupstöð-
um flutt í sameinuðu þingi svo-
fellda tillögu til þingsályktunar:
Alþingi ályktar að skora á
ríkisstjórnina að hraða, svo
sem frekast má verða, nauð-
synlegri fyrirgreiðslu varðandi
lántökur til þess að fullgera
þau hraðfrystihús, sem nú eru
í smíðum í landinu.
Jafnframt heimilast ríkis-
stjórninni að ábyrgjast allt að
80% af kostnaðarverði hrað-
frystihúsa, enda komi þá einn-
ig til ábyrgð bæjar- eða sveit-
arfélaga fyrir þeim hluta lán-
anna, sem er umfram 60%.
Flutningsmenn tillögunnar eru:
Bjöm Jónsson, Friðjón Skarp-
héðinsson, Emil Jónsson, Björg-
vin Jónsson og Kjartans J. Jó-
hannsson.
Tillaga þessi var til fyrstu um-
ræðu í þinginu í gær, og hafði
Björn Jónsson framsögu fyrir
renni .Var það jafnframt jómfrú-
ræða hans á Alþingi. Tillagan var
samþykkt samhljóða til síðari
umræðu ög fjárveitinganefndar.
Nauðsynlegar framkvæmdir.
í greinargerðinni segir svo:
„Nokkur afkastamikil hrað-
frystihús eru nú í byggingu hér-
lendis, m. a. á Akureyri, í Hafn-
arfirði, á ísafirði og Seyðisfirði.
Til þessarra framkvæmda hefur
verið stofnað til þess að stuðla að
atvinnulegu öryggi verkafólks og
tryggja aðstöðu og afkomu út-
gerðarinnar og þá einkum tog-
araútgerðarinnar á framan-
greindum stöðum, en hún er þar
ein allra veigamesta grein at-
vinnulífsins.
Bygging allra þessarra hrað-
frystihúsa er borin uppi beint
eða óbeint af viðkomandi hæjar-
félögum, og hafa þau lagt fé til
þeirra eftir fremstu fjárhagslegri
getu. Þá hefur Alþingi viður-
kennt þjóðfélagslega nauðsyn á
bygginngu hraðfrystihúsanna
með því að heimila ríkisstjórn-
inni að ábyrgjast allt að 60% af
kostnaðarverði þeirra.
Framkvæmdir þessar hafa þó
verið háðar miklum fjárhagsleg-
um erfiðleikum, og eru ástæður
til þess einkum þær, að í hlut
eiga bæjarfélög og útgerðarfélög,
sem mjög berjast fjárhagslega í
bökkum, m. a. vegna þess, hve
aðstaða og rekstrargrundvöllur
togaranna hefur torveldazt vegna
vöntunar á fullkomnum tækjum
til að vinna afla þeirra og til að
sjá þeim fyrir ís og öðrum nauð-
þurftum. Þá hefur það og komið
til, að fullnægjandi lán til fram-
kvæmdanna hafa til þessa reynzt
ófáanleg, og hafa framkvæmdir
þegar tafizt af þeim sökum og
orðið dýrari
Byggingaframkvæmdir stöðvast.
Af þessum sökum er svo
komið, að byggingaframkvæmd
ir og vinna við niðursetningu
véla eru nú með öllu stöðvað-
ar, bæði á Akureyri og í
Hafnarfirði, og er ekki annað
sýnt en að svo verði til lang-
frama til óbætanlegs tjóns fyr-
ir alla aðila, ef ekki koma til
gagngerðar ráðstafanir af hálfu
ríkisvaldsins.
Þessi stöðvun þjóðnauðsyn-
legra framkvæmda er því al-
varlegri sem þær eru komnar
vel á veg, þegar hafa verið
festar í þeim tugmilljónir
króna og þær gætu, að leystum
fjárþörfum, tekið að mæta
brýnum atvinnuþörfum verka-
fólks, skila arði og gjaldeyris-
tekjiun þegar í náinni framtíð,
sum snemma á næsta ári, og
mundu einnig renna traustum
stoðum undir togaraútgerðina
á viðkomandi stöðimi.
Verður ekki leyst nema með
aðgerðum þings og ríkisstjórnar.
Flutningsm. þessarar þings-
ályktunartillögu er ljóst, að með
öllu er útilokað, að fjárþörf til
þess að fullgera hraðfrystihúsin
verði leyst, nema til komi rögg-
samleg fyrirgreiðsla ríkisstjórn-
ar og Alþingis á þann veg, sem í
tillögunni felst. Hlutaðeigandi
fyrirtæki hafa þegar leitað allra
hugsanlegra leiða til að afla inn-
lendra lána til að ljúka fram-
kvæmdum, en án árangurs. Þau
hafa einnig safnað stórfelldum
lausaskuldum í trausti þess, að úr
rættist, svo að ekki verður lengra
komizt að þeirri leið.
Um afkomu mikils fjölda
verkafólks að tefla.
Það er einnig ljóst ,að enda
þótt lán, sem svöruðu til þegar
heimilaðrar ríkisábyrgðar fengj-
(Fr£unhald á 4. síðu.)
Endurskoðun hernáms-
samningsins hefst í
Reykjavík á mánudag
Endurskoðun þessi fer fram í
samræmi við ákvörðun Alþingis
frá 28. marz sl. Samninganefnd
Bandaríkjamanna er væntanleg
til Reykjavíkur næstk. sunnudag,
en formaður hennar verður am-
bassador Bandaríkjanna hér á
landi, John D. Muccio.
Ekki hefur enn verið tilkynnt,
hverjir skipi íslenzku samninga-
nefndina.
Bezta síldarár í Noregi
Aflaverðmæti V2
milljarður króna
Ársreikningar norska síldar-
samlagsins fyrir 1956 hafa nú
verið birtir.
Er talið þar, að þetta hafi ver-
ið bezta síldarár í sögu þess. Alls
veiddust 12.3 millj. hektólítrar
fyrir 206 millj. norskra króna
(um 442 millj. ísl. kr.). Reikning-
arnir sýna reksturshagnað um 3.5
millj. n. kr. og verður 1.5 millj.
n. kr. lögð í eftirlaunasjóð sjó-
manna. Þá verður byggt sjó-
mannahús í Bergen og varið til
þess 4.3 millj. n. kr.
Tilkynnt var í gær, að samn-
ingar hefðu tekizt milli íslenzkra
og brezkra togaraeigenda um af-
nám löndunarbannsins, sem tog-
araeigendur í Bretlandi settu á
íslenzka togara 1952, og hafa
Bretar leyft, að landanir hefjist
þar í næstu viku.
j íslenzka ríkisstjórnin hefur þó
enn ekki gefið leyfi til að togarar
hefji landanir þar, enda hæpið að
hagstætt sé að landa þar, nema
öruggt sé að hraðfrystihúsin hafi
samt næg verkefni.
í ávarpi, sem utanríkisráðherra,
Guðmundur í. Guðmundsson,
flutti um mál þetta í útvarpið í
gærkvöld, tók hann greinilega
fram, að íslendingar hefðu í engu
slegið af kröfum sínum um út-
færzlu / fiskveiðitakmarkanna, og
væri deilan við Breta um það
mál enn óleyst.
Utgerðarmennirnir, sem undir-
rituðu samkomulagið við Breta
um að landanir skyldu leyfðar á
ný, voru: Jón Axel Pétursson
Tillögur á þingi.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur ný-
lega flutt tillögu til þingályktim-
ar þess efnis, að við endurskoðun
hernámssamningsins skuli við
það miðað, að bandarískur her
sitji áfram hér á landi og jafn-
framt hefur sami flokkur óskað
eftir að fá að hafa fulltrúa við
samningagerðina, til að geta
þannig spillt fyrir að gerður
verði samningur í samræmi við
vilja mikils meirihluta þjóðar-
innar, um að herinn verði á burt
héðan.
Það er glöggt hverjir ráðin
hafa á íhaldsheimilinu. Það eru
hermangararnir, sem ekki mega
til þess hugsa, að verða af þeim
gróða, sem viðskiptin við her-
„Loginn helgi“
Leikfélag Akureyrar frumsýndi
„Logann helga“ í gærkvöldi. —
Leikstjóri er Guðmundur Gunn-
arsson. Var húsfyllir og leiknum
vel fagnað. — Næstu sýningar
leiksins verða næstk. laugardags-
og sunnudagskvöld.
Kjartan Thors og Loftur Bjarna-
son.
Mál þetta verður nánar rakið í
næsta blaði Verkam.
Síðastl. miðvikudagsmorgun
forst botnvörpungurinn Fylkir,
þar sem hann var að veiðum um
30 sjómílur norður af Horni.
Voru skipverjar að draga inn
vörpuna, þegar skyndiega kvað
við mikil sprenging og, er talið
fullvíst að hún hafi orsakast af
tundurdufli, sem komið hafi í
vörpuna og sprungið þar. En það
hefur alloft komið fyrir áður, að
tundurdufl hafi komið í vörpur
togaranna, þó að slys hafi ekki
orðið af fyrr, og tókst að vísu
námsliðið hafa fært þeim. Hugs-
un þeirra er bundin við eigin
pyngju, en þeir taka ekkert tillit
til þeirra illu áhrifa, sem af her-
setunni leiða fyrir þjóðfélagið,
þeirrar spillingar, sem af dvöl
herliðsins leiðir, né þeirrar
hættu, sem hverri þjóð er búin,
af setu erlends hers í landi henn-
ar. Það er þjóðhættuleg gróða-
klíkt, sem ræður gerðum og af-
stöðu Sjálfstæðisflokksins og er
vissulega meiri nauðsyn að draga
úr en auka áhrif hennar.
Lærdómar síðustu tíma.
Forsenda hernámssamningsins
er Atlantshafssamningurinn ill-
ræmdi. Nú hefur hann verið
þverbrotinn af tveimur stærstu
ríkjunum innan þess bandalags,
Bretum og Frökkum, og er raun-
ar Atlantshafsbandalagið eftir þá
atburði orðið lítið annað en nafn-
ið tómt, og hafa ýmsir málsmet-
andi menn látið þau orð falla, að
það hafi senn runnið sitt skeið á
enda. Sú staðreynd ætti að ýta
undir íslendinga að krefjast þess
ákveðið, að allur erlendur her
verði héðan á brott hið fyrsta.
í öðru lagi hafa þeir atburðir,
sem orðið hafa í Ungverjalandi,
fært okkur enn eina sönnun þess,
hver ógæfa erlendur her getur
verið og hvert böl hann getur
leitt yfir þær þjóðir, sem verða
að þola hann í landi sínu.
Enginn hugsandi og heiðarleg-
ur íslendingur getur því kosið
landi sínu og þjóð bölvun er-
lendrar hersetu. Það geta ein-
ungis þeir, sem selt hafa Mamm-
oni sál sína og láta pyngjuna
hugsa fyrir sig en ekki heilann.
betur til nú en á horfðist, því að
öll áhöfnin bjargaðist, að kalla
ómeidd.
Skipið laskaðist mjög mikið
við sprenginguna og sökk á 15
mínútum, en skipverjum tókst að
koma öðrum björgunarbátnum á
flot og komust allir í hann.
B.v. Hafliði frá Siglufirði kom
á vettvang stuttu eftir að slysið
varð og tók hann áhöfn Fylkis og
flutti til ísafjarðar.
Skipstjóri á Fylki var Auðun
Auðunsson.
Löndunarbannið afnumið
Deilan við Breta um fiskveiðitak-
mörkin þó óleyst
B.v. Fyikir sökk 30 mílur norður
af Horni
Tundurdufl grandaði skipinu