Verkamaðurinn - 08.01.1960, Blaðsíða 3
Föstudaginn 8. janúar 1960
VERKAMAÐURINN
3
Arfleifð „Þriðja ríkisins
Meðan sáð er illgresi þarf ekki að búast við fagurri uppskeru
r>i
Margir munu að undanförnu
hafa verið þeirrar skoðunar, að
nazisminn væri úr sögunni, Hitl-
ers-dýrkendur væru ekki lengur
til. Svo harðan dóm hafa nazist-
arnir hlotið í hugum flestra íbúa
jarðar, að ýmsir hafa 'álitið, að
þeir myndu aldrei íramar láta á
sér kræla, a. m. k. ekki í
óbreyttri mynd, þeir myndu þá
fremur koma fram dulbúnir og
undir öðrum nöfnum. Menn hafa
einnig haldið, að meðal þeirra
þjóða, sem mesta, almenna
menntun hafa hlotið og yfirleitt
eru taldar standa á hæstu menn-
ingarstigi, væri þjóða- og þjóð-
flokkahatur úr sögunni. Það hef-
ur verið talið, að sífellt fleiri
væru orðnir þeirrar skoðunar, að
öllum þjóðum og þjóðbrotum
bæri jafn réttur til að lifa í þess-
um heimi og þeim bæri að lifa
saman í sátt og samlyndi. Það
hefur enn vakið vaxandi vonir í
þessum efnum, að á síðustu árum
og ekki sízt því síðasta hefur
verulega dregið úr „kálda stríð-
inu“ og deilur helztu stórveld-
anna ekki verið jafn hatrammar
og áberandi og stundum áður.
Framundan eru viðræður mestu
valdamanna jarðar um mikla eða
jafnvel algera afvopnun og frið-
samlega lausn erfiðustu deilu-
málanna. Menn voru því síðustu
mánuði liðins árs bjartsýnni en
nokkru sinni áður um lagt árabil
á það, að framundan væru frið-
artímar og batnandi sambúð
þjóðanna og allra manna.
En síðustu daga ársins, sem
leið, og fyrstu daga hins nýja árs,
hefur dökkt ský lagzt á vonir
manna. Ódulbúinn og ómengað-
ur nazistaáróður hefur skotið
upp kollinum með tilheyrandi
hótunum og ógnunum, Gyðinga-
hatri, hakakrossa- og Hitlers-
dýrkun. Mest hefur borið á
ófögnuði þessum í Vestur-
Þýzkalandi, en einnig hefur hans
orðið vart í mörgum öðrum lönd-
um, jafnvel á Norðurlöndum, þar
sem nazisminn átti þó aldrei
miklum vinsældum að fagna og
íbúarnir, í Noregi og Danmörku
a. m. k., fengu áþreifanlega að
kynnast eðli hans og innihaldi.
Fyrst og fremst hafa nazistarnir
nú sem fyrr beint skeytum sín-
um að Gyðingum og virðast óð-
fúsir að halda áfram að fram
kvæma þá hugsjón Hitlers að
útrýma þeim þjóðflokki með
öllu, enda þótt venjulegir menn
fái ekki séð, hvað þeir hafi unnið
sér til óhelgi, og flestum muni
finnast, að ekki sé ábætandi þær
ógnir, sem þeir máttu líða á dög
um „Þriðja ríkisins". Þá voru
Gyðingar kvaldir og píndir til
dauða milljónum saman, en enn-
þá hrópa fyrrverandi böðlar
Hitlers ásamt með hálfbrjáluðum
nýnazistum: Drepum, drepum.
Hér á landi munu þeir fáir,
sem svo lágsigldir eru í hugsun-
arhættf, að þeir reyni til að
verja framkomu nazistanna eða
mæla stefnu þeirra og baráttu
bót á nokkurn hátt. Samt sem
áður er það nauðsyn, að einnig
við hér uppi á íslandi reynum að
gera okkur ljóst, hvað er á seyði,
hvernig á því stendur, að naz-
isminn skuli skjóta upp kollinum
aftur og það á meðan flestum eru
enn í fersku minni ógnir þær og
skelfingar, sem hann færði
mannkyninu fyrir fáum árum
síðan.
Sú er vafalaust ein höfuð-
ástæðan, að ennþá er æskulýð
margra landa, og ekki sízt æsku-
lýð Vestur-Þýzkalands, kennt að
dá hermennsku og vopnagný.
Það er ofið dýi'ðarljóma um
styrjaldir, orrustur og hershöfð-
ingja, en minni áherzla lögð á
skelfingar styrjaldanna og tor-
tímingarmátt. Og sú saga, sem
kennd er í skólunum, greinir
fyrst og fi'emst frá þeim afrek
um, sem imnin hafa verið í stríði.
Þetta á einnig við um þá mann-
kynssögu, sem skólanemendum
hér á íslandi er kennd. Það er
saga styi-jalda og manndrápa,
keisara og hershöfðingja, en ekki
saga friðsamlegrar þróunar mann
kynsins. Og þar er hvergi frá því
greint, hversu miklu betur fólk-
inu hafi liðið á friðartímum, það
er ekki lögð nein áherzla á mik
ilvægi og þýðingu friðsamlegrar
sambúðar þjóðarma og einstakl-
inganna. Það fer lítið fyrir því,
að sagan geri þá stóra og eftir-
breytniverða, sem fyrir friðinn
hafa unnið. Sagan er yfirleitt
þannig skrifuð, að þeir, sem að-
dáun hljóta í hugum ungra og
lítt mótaðra nemenda eru þeir,
reyndu að leggja undir sig allan
heiminn, Það er kannski drepið
á það, að þeir hafi verið grimmir
og ómannúðlegir, en það er sagt
frá því sem aukaatriðum.
f flestum löndum eru svo
unglingarnir, a. m. k. karlkynið,
fljótlega eftir að lögboðinni
skólaskyldu lýkur, sendir í her-
þjónustu, og þeim er kennt, að
það sé fínt að vera í hernum, þeir
eigi að vera stoltir hermenn og
jafnan reiðubúnir að fórna lífi
sínu við að reyna að drepa jafn-
aldra sína frá öðrum þjóðum,
það er kallað, að þeir eigi að
vera reiðubúnir „til að fórna sér
fyrir föðurlandið". Afleiðingin
verður sú, að þessa unglinga,
suma hverja, fer að langa í stríð
og láta ófriðlega, hefja upp hróp
og köll um að di'epa þennan eða
hinn.
í Vestur-Þýzkalandi er hættan
á stríðsæsingum líka meiri en
annars staðar vegna þess, að þar
eru fyrrverandi háttsettir nazist
ar í mörgum ábyrgðarstöðum, m.
a. kennarar, lögreglustjórar og
herforingjar. Meðan svo er, er
ekki á góðu von. Því að jafnvel
þó að margir þessarra manna hafi
snúið frá villu síns vegar, þá eru
aðrir, sem ólæknandi eru og bera
með sér hvar sem þeir fara þann
hugsunarsýkil, sem vekur mann-
drápslöngun og æsir til hvers
konar ofbeldisverka. Vestur-
þýzk stjórnarvöld hafa ekki vilj-
að hreinsa svo til í opinberum
stöðum, sem nauðsynlegt hefði
vex-ið, og þess vegna bera þau
öðrum fremur ábyrgð á því, að
eiturplöntur nazismans hafa nú
aftur skotið rótum. En það er þó
ekki við Þjóðverjana eina að
sakast, fleiri hafa leyft illgres-
inu að gróa, eins og sézt á því,
að Gyðingaofsóknanna hefur nú
oi'ðið vart í flestum löndum
Vestur-Evrópu og einnig í öðrum
heimsálfum, a. m. k. bæði Ástral- |
íu og Ameríku.
En þeir atburðir, sem nú hafa I
gerzt, ættu að verða til þess að
vekja þjóðirnar til meðvitundar
um það, að aðeins með bi'eyttum
uppeldisháttum verður komið í
veg fyrir það, að ofbeldishug-
sjónir spretti í hugum fólksins. I
Það þai'f að kenna börnum og
unglingum að dá friðinn og
dreyma um frið, en hata her-
mennsku og stríð. Það verður að
hætta að láta kennslubækur í
mannkynssögu varpa dýrðar-
varpa
ljóma á ofbeldisseggi og stríðs-
menn. Þeim, sem kennslubæk-
urnar rita þarf að verða það
ljóst, að það eru ekki nöfn keis-
ara og hershöfðingja, sem á að
kenna. Þeir eiga það ekki skilið
öðrum fremur, að nöfnum þeirra
sé haldið á lofti.
Það á að kenna í skólunum,
hvernig friðsamir bændur, hand-
verksmenn og sjósóknarar lifðu
á hverju tímabili söguxmar og
skýra frá því, hver bölvaldur
styrjaldirnar hafa jafnan verið
þessu fólki. Og það á að kenna
tímabil sögunnar við þróunar-
skeið atvinnulífsins, en ekki við
konunga eða aðra þá, sem met
settu í manndrápum. Á þennan
veg þarf að breyta sögukennsl-
unni um allan heim, einnig hér á
landi, jafnframt því, sem semja
xarf um algera afvopnun þjóð-
anna. Umfram allt má ekki hefja
hermenn til skýjanna. Sú stétt
þarf að hljóta þann almennings-
dóm, að hún sé öllum stéttum
ómerkilegri og hermennska fyr-
irlitleg atvinna. Þegar það al-
menningsálit hefur skapazt þarf
ekki lengur að óttast stríðsæs-
ingamenn. Þá myndu þeir ekki
hljóta meiri hljómgrunn en sá,
sem nú tæki sér fyi-ir hendur að
telja íslenzkum húsmæðrum trú
um, að þeim væri fyrir beztu að
fara aftur að elda mat á hlóðum
og hafa sellýsi fyrir ljósgjafa.
Og jafnframt því, sem her-
mennskan þokaði xnn set og
þætti ekki lengur góðum drengj-
um bjóðandi, myndi eyðast hatur
þjóða í milli. Þegar stríðsglorían
væri horfin myndu menn ekki
lengur meta manngildi einstakl-
inga eftir þjóðerni eða uppruna.
Það er að sönnu of seint að
kenna þeim, sem nú standa fyrir
nazistaái'óðri og Gyðingaofsókn-
um, mannlegt hugarfar. Þeir
hafa þegar glatað því góða úr
sjálfum sér. En einmitt sú stað-
Framhald d 4. síöu.
STULKA
óskast nú þegar til skrifstofustarfa.
r
Utgerðarfélag Akureyringa h.f.
Frá Húsmæðraskóla Akureyrar
Námskeiðin í fatasaum, handavinnu, vefnaði og mat-
reiðslu hefjast aftur um miðjan janúar. — Skrásetning
þeirra, er námskeiðin ætla að sækja, fer daglega fram í
skólanum kl. 7—8 síðdegis. — SÍMI 1199.
TILKYNNING
frá félagsmálaráðuneytinu um
skyldusparnað
Samkvæmt ákvæðum gildandi laga og reglugerðar um
skyldusparnað skal skyldusparifé, sem nemur 6% af at-
vinnutekjum einstaklinga á aldrinum 16 til 25 ára, lagt
fyrir á þann hátt, að kaupgreiðandi afhendi launþega
sparimerki hvert skipti, sem útborgun vinnulauna fer
fram. Sparifé vegna sambærilegra atvinnutekna við laun
skal hlutaðeigandi sjálfur leggja til hliðar með því að
kaupa sparimerki mánaðarlega, þó eigi síðar en siðasta
dag febrúar n. k., vegna slíkra tekna á árinu 1959. Sarna
gildir ef kaup er greitt með fæði, húsnæði eða öðrum
hlunnindum þó skattfrjáls séu. Verðgildi slíkra hlunn-
inda skal miðað við mat skattanefndar til tekna við síð-
ustu ákvörðun tekjuskatts.
Ef í ljós kemur að sparimerkjakaup liafa verið van-
rækt, skal skattayfirvald úrskurða gjald á hendur þeim,
sem vanrækir sparimerkjakaup, er nema má allt að þre-
faldri þeirri upphæð, sem vanrækt hefur verið að kaupa,
sparimerki fyrir. Athygli er vakin á því, að samkv. 2,
mgr. 7. gr. reglugerðar um skyldusparnað nr. 116/1959,
skal jafnan tæma sparimerkjabækur um hver áramót, og
þó eigi síðar en 10. janúar ár livert.
12. desember 1959.
FÉLAGSMÁLARÁÐUNEYTIÐ.
TILKYNNING
frá Skattstofu Akureyrar
Veitt verður framtalsaðstoð á skattstofunni í Strand-
götu 1, alla virka daga til loka janúarmánaðar. Verður
Skattstofan opin frá kl. 9—12 og 1—7, nema laugardaga
til kl. 5 e. h. Síðustu viku mánaðarins verður opið til
kl. 9 á kvöldin.
Þeir, sem njóta vilja framtalsaðstoðar á Skattstofunni
eru beðnir að taka með sér öll þau gögn, sem með þarf,
til þess að framtölin megi verða rétt og nákvæmlega
gerð, s. s. fasteignagjaldakvittanir, reikninga yfir við-
haldskostnað húseigna, vaxtanótur o. s. frv. Enn fremur
ættu þeir sem hafa hús í smíðum, eða einhvern rekstur
með höndum að taka með sér alla reikninga því við-
komandi.
Skattskýrslurnar verða bornar út í næstu viku, en
þeir sem eru á förum úr bænum, eða af öðrum ástæðum
vilja ljúka framtölum þegar, geta fengið eyðublöð og
aðstoð á Skattstofunni.
Atvinnurekendur og aðrir, sem laun hafa greitt á ár
inu 1959, eru áminntir um að skila launaskýrslum í þyí
formi, sem eyðublöðin segja til um, og eigi síðar en
10. þ. m.
Framtalsfresti lýkur 31. janúar. Þeim, sem ekki skila
framtölum fyrir þann tíma verður áætlaður skattur.
Akureyri, 6. janúar 1960.
SKATTSTJÓRINN Á AKUREYRI,
Hallur $igurbjör?isson.