Verkamaðurinn - 11.03.1960, Qupperneq 1
VERKHlflÐURinn
| ÞJÓÐVILJINN
er dagblað íslenzkrar al-
þýðu. Á þeim örlagaríku
tímum, sem nú eru fram-
undan, verða allir að lesa
ÞJÓÐVILJANN.
XLIII. árg.
Akureyri, föstudaginn 11. marz 1960
10. tbl.
Fjárhagsaællun A ku re vra r ka u pslaða r
afgreidd í næslu viku
Bæjarfulltrúar Alþýðubandalagsins flytja
tillögur uni skiptingu Framkvæmdasjóðsins
Fjárhagsáætlun fyrir Akureyrarkaupstað árið 1960 verður
væntanlega afgreidd á næsta íundi bæjarstjórnarinnar, sem
haldinn verður á þriðjudaginn kemur. Afgreiðslu áætlunar-
innar var frestað í janúar vegna þess, að ekki var þá vitað
með vissu, hverjar myndu verða þær ráðstafanir í efnahags-
málum, sem samþykktar yrðu á Alþingi, en vitað, að þær
myndu hafa í för með sér mikla röskun á efnahagskerfinu og
að óhjákvæmilegt yrði að taka tillit til þeirra við afgreiðslu
fjárhagsáætlana hjá kaupstöðum og öðrum sveitarfélögum.
að áætluninni, sem lagt
Sú varð líka útkoman, eins og
allir vita nú, að ráðstafanir rík-
isvaldsins koma til með að valda
stórfelldum hækkunum á öllum
kostnaði og af þeim sökum verð-
ur ekki umflúið að hækka veru-
lega útgjaldaliði fjárhagsáætlun-
arinnar og til þess að ekki verði
rekstrarhalli verður þá jafn-
framt að hækka áætlunina tekju
megin. Hækkunin tekjumegin
hlýtur öll að koma á útsvörin að
frátaldri þeirri upphæð af sölu-
skatti, sem boðað hefur verið, að
bæjarfélögin verði látin fá í sinn
hlut. En þessi söluskattshluti
verður ekki meiri en svo að vegi
á móti svo sem einum þriðja
hluta þess, sem fjárhagsáætlunin
hlýtur að hækka miðað við sömu
starfsemi og framkvæmdir og
áður var gert ráð fyrir. Það er
þess vegna alveg víst, að mikil
hækkun hlýtur að verða á út-
svörunum umfram þá hækkun,
sem gert var ráð fyrir í frum-
600% hækkun
Ein afleiðing verðhækkana og
skattpíningarstefnunnar er sú, að
síma- og póstgjöld hafa stórhækk-
að. Hækkunin er þó mjög misjöfn
á einstökum gjöldum, en kemst
upp í það að vera 6 til 700%, en
það er á burðargjöldum blaða.
Þannig hækkar t. d. það gjald, sem
Verkamaðurinn þarf að greiða
hverju sinni fyrir þau blöð, sem
send eru með pósti út fyrir Akur-
eyrarbæ, úr kr. 16.80 í rúmar 100
krónur, eða um meira en 600%.
Það skal viðurkennt, að gjaldið
var mjög lágt, en minna má líka
gagn gera en hækkun en sex
hundruð prósent.
varpi
var fram í janúar, en þá var
gert ráð fyrir hækkun útsvara
frá fyrra ári kr. 1 milljón og 750
þús., eða 8,7%, og þó er víst, að
raunveruleg hækkun á útgjöld-
um bæjarins verður miklu meiri.
Ef t. d. verður gert ráð fyrir því,
að launagreiðslur hækki ekki á
árinu, má öllum ljóst vera, að
það fær ekki staðizt. Hvað svo
sem ríkisstjómin segir, þá er
útilokað, að ekki verði mjög
miklar hækkanir á krónutölu
launa á þessu ári. Annað er
blátt áfram óhugsandi, þegar svo
stórfelldri verðbólguöldu hefur
verið hrundið af stað, sem raun
ber vitni.
Brcytingartillögur fulltrúa
Alþýðubandalagsins.
Bæjarlulltrúar Alþýðubanda-
lagsins hafa flutt tvær breyting-
artillögur við fjárhagsáætlunar-
frumvarpið. Þær eru þessar:
1. Styrkur til Ferðainálafélags
Akureyrar falli niður.
2. Framlagi til Framkvæmdasjóðs
verði skipt í þrjá liði, sem orð-
ist þannig:
Til togaradráttarbrautar kr,
1.000.000.00.
Til íbúðabygginga til útrým-
ingnr heilsuspillandi hús-
næði kr. 500.000.00.
Til togarakaupa 1.500.000.00
Fyrri liðurinn þarfnast ekki
mikilla skýringa, enda hefur það
oft áður verið rakið hér í blað-
inu, hversu fjarri lagi það hlýt-
ur að teljast, að bærinn leggi ár-
lega stórfé til hótelbyggingar
hér uppi í Hlíðarfjalli, en þeir,
sem telja sig eiganda þessarrar
byggingar leggi lítið eða ekkert
af mörkum.
Um Framkvæmdasjóðinn var
nokkuð rætt í blaðinu fyrir
skömmu síðan, og skal það að-
eins endurtekið, að óverjandi er,
að bærinn leggi árlega milljónir
króna í þennan sjóð án þess að
jafnhliða sé ákveðið, hvernig
fénu verði varið. Fé sjóðsins hef-
ur á undanförnum árum mest
verið varið til að lána Útgerðarfé
laginu og halda því þannig gang
andi. Ef í einhverju má marka
orð ríkisstjórnarinnar og reikni-
meistara hennar, ætti ekki að
þurfa þess nú eftir gengisfelling-
Framhald d 3. síðu.
ENNÞÁ NY SKATTHEIMTA
OG MEIRA DYRTIÐARFLÓÐ
í gær lagði ríkisstjómin íram á Alþingi áður boðað frum-
varp um söluskatt, en svo brá við, þegar fmmvarpið sá dags-
ins ljós, að miklar breytingar höfðu verið gerðar frá því, sem
áður hafði verið boðað.
Nú kemur í ljós, að auk hins almenna 3% söluskatts, sem
leggja skal á alla selda vöm og þjónustu, á að tvöfalda sölu-
skatt á innfluttar vömr, og þó rúmlega það. Þessi söluskattur
hefur verið 7,7% en á nú að verða 16,5%, og er áætlað, að
hann færi ríkiskassanum 176 milljónir króna í tekjur. Þetta
veldur því að sjálfsögðu, að ennþá verður stórfelld hækkun
á söluverði allra erlendra vara frá því, sem áður hafði verið
gert ráð fyrir. Lítur út fyrir, að seint þyki nóg aðgert í þeim
efnum.
Söluskatturinn á innflutninginn er lagður á innkaupsverð
að viðbættum flutningskostnaði og öllum öðmm kostnaði,
þar með taldir allir tollar. Sagt er, að þessi hækkun skattsins,
sem nú er ákveðin, eigi aðeins að gilda til næstu áramóta, en
hver skyldi trúa því, að þessi skattheimtustjórn sleppi aftur
nokkru af því, sem hún byrjar að taka til sín. Heildampp-
hæð söluskattsins á innfluttar vömr er áætluð 330 milljónir
kr. á ári og almenni söluskatturinn 280 millj. Þannig verður
heildarskattheimta ríkisins með söluskatti yfir 600 milljónir
króna árlega. Munar um minna.
„Fyrir gamlan friðarsinna er ánægjulegt
að lifa á árinu 1960"
VIÐTAL VIÐ DR. ANDREU ANDREEN
Hingað til Akureyrar kom nú í vikunni heimsþekkt sænsk
vísindakona, dr. med. Andrea Andreen. Hún kom hingað í
boði Menningar- og friðarsamtaka íslenzkra kvenna og flutti
erindi á almennum fundi, sem Akureyrardeild þessarra sam-
taka boðaði til og haldinn var á miðvikudagskvöldið. Fund-
urinn var haldinn í tilefni af hinum alþjóðlega baráttudegi
kvenna, sem er 8. marz. En einmitt í ár er liðin hálf öld frá
því að konur ákváðu að gera þennan dag að alþjóðlegum
baráttudegi sínum.
Rétt þegar blaðið var að fara í
prentun í gær var hringt frá
pósthúsinu og skýrt frá því, að
borizt hefði tilkynning frá póst-
málastjórninni um að væntanleg
væri ný reglugerð um blaðburða-
gjöldin, og myndi eitthvað verða
di'egið úr þessarri miklu hækk-
un. Er vonandi, að rétt reynist
VERKFALL I EYJUM?
Samningar um fiskverð til sjó-
manna standa nú yfir í Vest-
mannaeyjum. Sjómannafélögin
þar hafa boðað verkfall á báta-
flotanum frá og með næsta
mánudegi, hafi samningar þá
ekki tekizt. Blaðinu er ekki
kunnugt, hverjar kröfur sjó-
menn í Eyjum hafa sett fram, né
heldur hvort líkur eru til að
samningar náist áður en til
verkfalls kemur.
Frá Leikfélagi Akureyrar. —
Allra síðustu sýningar á Ævin-
týri á gönguför verða á laugar-
dags- og sunnudagskvöld.
Aðgöngumiðasími er 1073.
Dr. Andrea Andreen er lækn-
ir og líffræðingur að menntun og
doktor í læknisfræði frá Karol-
inska Institutet í Stokkhólmi. —
Frá 1925 til 1953 stjómaði hún
rannsóknarstofnuninni Kliniska
centrallaboratoriet í Stokkhólmi,
sem varð undir hennar stjórn að
umfangsmikilli stofnun. En jafn-
hliða læknis- og vísindastörfum
sinum hefur hún um áratuga-
skeið starfað ötullega að rétt-
inda- og menningarmálum
kvenna, og þá alveg sérstaklega
verið óþreytandi í baráttu fyrir
málstað friðarins, og fyrir störf
sín á þeim vettvangi hefur hún
hlotið heimsfrægð og verið falin
ýmis trúnaðarstörf fyrir alþjóða-
samtök kvenna. Hún er einn af
varaforsetum Alþjóðasambands
lýðræðissinnaðra kvenna og á
sæti í stjórn Heimsfriðarráðsins.
Verkamaðurinn notaði tæki-
færið á meðan dr. Andreen
dvaldi hér í bænum og náði tali
af henni stundarkorn. Enda þótt
hún sé nú nokkuð farin að reskj-
ast er hún enn snör í hreyfing-
um og ákveðin í öllu fasi. Það er
auðfundið eftir að hafa hlustað á
hana tala nokkra stund, að
þarna er á ferð mikilhæf kona
með ákveðnar skoðanir á vanda-
málum mannlífsins, og svo
brennandi áhuga, að augljóst er,
að hún mun ekki þreytast á að
berjast fyrir áhugamálum sínum
á meðan henni endast kraftar og
heilsa.
Fyrsta spurningin, sem blaðið
biður dr. Andreen að svara er á
þessa leið: Þú ert varaforseti Al-
þjóðasambands lýðræðissiiuiaðra
kvenna. Hvaða störf hefur þetta
samband einkum með höndum
eða hver eru stefnumið þess?
— Varaforsetar Alþjóðasam-
bandsins eru margir. Eg er einn
þein-a, og sá eini, sem heima á á
Norðurlöndum. Þetta samband
var stofnað 1. des. 1945 á meðan
áhrif annarrar heimsstyrjaldar-
innar á hugi fólks voru enn ekki
tekin að kulna, og einmitt þessi
áhrif samstilltu konur um allan
heim til að taka upp sameigin
lega baráttu fyrir varanlegum
friði. Þetta samband er með öllu
óháð stjórnmálaskoðunum eða
Dr. med. Andrea Andreen.
stjórnmálaflokkum og meðlimir
þess eru frá flestum löndum í
öllum heimsálfum. Þó eru með-
limimir tiltölulega miklu fleiri
frá kommúnistaríkjunum, eink-
um Kína, þar eru samtökin mjög
útbreidd. Alls eru innan vébanda
Alþjóðasambandsins margir tug-
ir milljóna kvenna, og hafa unn-
ið mjög gott starf. Þegar við
höldum þing sambandsins mæta
þar jafnan fulltrúar frá 60—70
löndum.
Aðalmarkmið Alþjóðasam-
bandsins er í þremur liðum: Að
tryggja konum um allan heim
fullt jafnrétti í stjórnmálum og
félagsmálum, eða á sérhverjum
vettvangi lífsins. Að tryggja vel-
ferð barnanna, og síðast, en ekki
sízt, að tryggja varanlegan frið í
heiminum. (Framhald á 4. síðu.)