Alþýðublaðið - 25.04.1921, Page 1

Alþýðublaðið
GTefið tit af Alþýðuflokknum.
1921
Mánudaginn 25. apríl.
Síldarmálið.
I.
Hitt eð fyrra sunaar seldu út-
gerðarmenn ekki , síld sína, og
fengust þó ágæt boð í hana. En
þeir voru ekki ánaegðír með að
fá mikið, þeir vildu fá ennþá
meira, og drógu að selja þar til
i alt var komið i óefni og síldin
var orðin óseljanleg. MikiII htuti
síldarinnar varð ónýtur, en tjónið
sem íslenzka þjóðfélagið beið nam
5 til 6 miljónum króna, sem top
uðust af því að síldareigendur voru
®f áfjáðir í að græða meira en
mikið.
En hvernig á nú að koma í
veg fyrir að slíkt endurtaki sig?
Síldarmálið — það er hvernig
eigi að koma í veg fyrir að þetta
endurtaki sig.
En þetta er ekki síldarmálið
alt. í fyrra drógu útgerðarmenn
ekki að selja. En kaupendur gerðu
samtök á móti þeim og feldu
síldarverðið niður fyrir það, sem
"*• upprunalega hafði verið samið um.
Kaupendurnir stóðu sameináðir,
útgerðarmenn voru sundraðir. —
Sundraðir mega áín lítið móti
sameinuðum. Þetta er annar 'hluti
sildarmálsins. a
Vöruvöndun er afarlítil hvað
síld viðvíkur. Matið er að miklu
leyti kák eitt. ísienzká síldin er
því oft mjög ill vara, þegar á er-
lendan markað er komið. Er það
enn leiðinlegra en ella, þegar litið
er á, að íslenzka síldin er einhver
bezta síld sem fæst, og hefir því
skilyrði til þess að verða bezta
verzlunarvara.
Enn er eitt ótaiið: Markaðurinn
fyrir íslenzku síldina er mjög tak-
markaður; líklegast ekki nema
fyrir 120 þús. tunnur, en veiðin
er oft helmingi meiri en þáð.
Þetta alt til samans er þá sild-
armálið.
11.
Útgerðarmenn hafa sent sjávar-
útvegsnéfndum alþingis frumvarp
til kga urn siidarmálið. Aðalinni-
hald frumvarpsins er þetta: Síld
má aðeins veiða af íslenzkum
skipum, aðeins þeir, sem hafa
leyfi stjórnarráðsins, mega veiða
sild, og ailir þeir, sem leyfi hafa
mynda með sér félagsskap, er
hefir síldarsöluna á hendi (einka-
sölu).
Það er eins gott að segja það
stráx: Aiþýðan hlýtur að vera
algerlega á móti frumvarpi þessu.
í fyrsta lagi hýtur alþýðan að
setja sig algerlega á móti því, að
útlendingum séu bannaðar veiðar.
Það er alveg óvfst að síldarmark-
aðurinn batni nokkuð við það, en
hitt er aftur alveg víst, að atvinna
minkar mikið við það. Og ástand
ið hjá verklýðnum er ekki þannig,
að hann standi sig við að þess-
konar tilraunir séu gerðar, tilraun-
ir, sem lang sennilegast ekki koma
að nokkru haldi.
Að ætla að lögleiða það, að
leyfi til síldveiða þurfi að sækja
í stjórnarráðið, er hreint og beint
fásinna, nema tilgangurinn sé bein-
línis sá, að draga hlunnindi að
vinum stjórnðrinnar og gefa henni
tækifæri til að ofsækja fjárhags-
iega óvini sína.
Það er í sjálfu sér máske ekk-
ert á móti því, að allir þeir, sem
*.síldarútveg reka, myndi sameigi'n-
iegan félagsskap, og að sá félags-
skapur hafi einkasölu á sííd. En
það nær engri átt, að láta út-
gerðarmenn eina um hvernig þeir
kæmu sikum félagsskap fyrir. Þeir
gætu hæglega misbrúkað einka-
leyfið herfilega; misbrúkað það á
kostnað landsins, og misbrúkað
það á kostnað alþýðunnar. Það
þarf að koma einkasaia á sild, en
félag það, sem hefir hana með
h'öndum, verður að vera að nokkru
leyti undir stjórn landsins, og að
nokkru Ieyti undir stjórn alþýð-
unnar, engu síður en útgerðar-
manna.
92. tölubl,
jfýtízkn gulsþjðnusta.
Það hefir þótt hlýða fram að
þessu, að halda messugerð síð-
asta sunnudag i vetri, enda gleymd-
ist það ekki í þetta sinn, sem
betur fór.
En hver var það sem messaði
í Fríkirkjunni hér, hinn jsíðasta
drottinsdag? Þáð var stjórn safn-
aðarins, að tilhlutun prestsins.
Þar ■ var ekki lesið hið gamla
góða guðspjall dagsins, heldur
var það nýtt, og svohljóðandi:
Stjórnin hefir litið svo á, sem
bráð nauðsyn bæri til þess að
hækka laun prestsins um tvö þús-
Und, í viðbót við þau 5 þúsund
sem þau áður voru, og auk þess
10 prósent af nettótekjum kirkj-
unnar.
Þetta getur nú alt verið gott
og blessað, en mörgum mun finn-
ast fátt um það, sem hér fer á
eftir, sem sé þetta: Öll gjöld eru
hækkuð. Og hvern blæðir? Það
gerir hvern einasta safnaðarmeð-
lim. Þess skal getið að á eftir
stjórninni hélt prestur langa og
hjartnæma / ræðu, af mikilli anda-
gift, þótt ég, sem viðstaddur var,
sæi nú fáa vikna, þó ístöðulitið
sé sumt af þessu fólki er þarria
var, en hann komst nú líka Iftið
inn á eilífðarmálin.
Með þessari óhæfu sem ég kalla,
töluðu tveir menn. Annar þeirra
er í Vfsis liðinu; sá er skrifaði hina
alræmdu grein í blaðið Vísi í
vetur, um að það væri óhjá*
kvæmilegt að alt verkakaup þyríti
að lækka mikið. Hinn maðurinn
var einn heildsaiaþjónn hér í bæn-
um. Hvorugur þessara manna
setti sig að því er virtist inn f
kjör mín, né annara fátækra dag-
launamanna.
Á eftir töluðu tveir góðir menn
og ávítuðu gerðir stjórnarinnar,
töldu hennar framkomu óbæriiega
gagnvart fátækasta fólki bæjar-
ins, sem er ómótmælandi sanc-
leikur, að mikill meiri hluti þess;