Verkamaðurinn - 24.06.1960, Blaðsíða 4

4
VERKAMAÐURINN
Föstudaginn 24. júní 1960
ISAGT OG SKRIFAÐ
1 blöðum Alþýðuflokksins hef-
ur að undanförnu verið rætt
nokkuð um skýrslur þær um
kaupmátt tímakaups, sem Torfi
Ásgeirsson, hagfræðingur, hefur
gert og Einar Olgeirsson birti
sem fylgiskjal með frv. sínu um
áætlunarráð á síðasta þingi. En
skilningur blaðanna á því hvern
lærdóm megi af þessum skýrsl-
um draga virðist vera á núll-
punkti, ef ekki er um hreinan
ásetning um falskar ályktanir að
ræða, sem þó má telja jafn lík-
legt. En meginályktanirnar eru
þær að stjórnarstefna Stefáns Jó-
hanns 1947—49 og Emils 1959
hafi fært almenningi hagsbætur,
en ekki kjaraskerðingar!
Hér er sanarlega engum silki-
hönzkum tekið á sannleikanum.
Eitt fyrsta verk Stefáns Jóhanns
var að stórhækka skatta og tolla
og í árslok 1947 kom svo vísi-
töiubinding kaupgjalds í 300 stig-
um, þegar vísitalan var 328. 28
stigum var rænt bótalaust. En
hverning stóð þá á því að kaup-
mátturinn rýrnaði ekki meira en
raun varð á (ca. 8 vísitölustig
1948)? Því er fljótsvarað. Verka-
lýðsfélögin háðu harða vinnu-
deilu sumarið 1947 og knúðu
fram verulegar bætur fyrir
skattahækkanirnar. 1949 endur-
heimtu þau með baráttu sinni og
nýjum átökum greiðslu verðbóta
og hækkaði þá kaupmáttur aftur
að mun. Ef stjórnin hefði komið
fram vilja sínum um kauplækk-
anir og vísitölurán hefðu raun-
veruleg laun lækkað um 10—
20%. Af þessu geta kratablöðin
hælt sér en ekki öðru.
•
Emilsstjórnin tók við völdum í
des. 1958 og var kaupmáttur
tímakaups þá 104 (miðað við 100
1945). I janúar 1959 var kaup-
mátturinn 109. 1 janúaf komu
svo „aðgerðirnar", brottnám 10
vísitölustiga án bóta eða bein
skerðing launa samkv. vísitölu
um 5,4%. Og árangur varð sá, að
kaupmáttur tímakaups, samkv.
skrá Torfa Ásgeirssonar, lækk-
aði um 11% frá jan.mán. og um
6,7% ef miðað er við valdatöku-
mánuð stjórnarinnar, desember.
Við þessar staðreyndir bætast
svo þau alkunu sannindi að vísi-
talan hefur aldrei sýnt nema að
takmörkuðu leyti þær breytingar
á verðlagi, sem orðið hafa, og
nýja vísitalan þó enn síður en sú
cldri. Með niðurgreiðslum og
ýmsum krókaleiðum hefur ávallt
verið unnt að sýna tiltölulega
minni skerðingu launa en raun-
verulega hefur orðið.
Samanburður á kaupmætti
1958 og 1959 gefur enga rétta
mynd af stefnu Emilsstjómarinn-
ar í kjaramálunum, nema munað
sé eftir því sem gerðist í launa-
málunum á vettvangi kjarabar-
áttu verkalýðsfélaganna. í októ-
ber 1958 hækkuðu verkalýðsfé-
lögin kaupgjald sitt um 9V2% og
er þangað að rekja þá hækkun
kaupmáttar tímakaups, sem Torfi
Ásgeirsson telur nema 9,4% frá
ágúst 1958 til des sama árs. Skrá
hans sannar hins vegar að stjórn
Emils Jónssonar tókst á ör-
skömmum tíma að afmá með öllu,
eða því sem næst, þá launa-
hækkun, sem verkalýðsfélögin
fengu fram haustið 1958 og þau
töldu óhjákvæmilega vegna verð-
hækkananna, sem fylgdu í kjöl-
far efnahagsaðgerðanna vorið
1958. Af því mega kratablöðin
stæra sig með réttu, en ekki
öðru.
•
Skrá Torfa Ásgeirssonar er
vissulega um margt lærdómsrík,
ef hún er ekki lesin með páfa-
gaukshætti kratablaðanna og
staðreyndir hafðar í huga. Meðal
margs annars sýnir hún að geng-
isfellingin 1950 lækkaði kaup-
mátt tímakaupsins um 16%, þrátt
fyrir það að full vísitala var þá
greidd á laun.
Hvað mimdi þá kaupmáttar-
skerðingin verða nú, þegar launa-
menn eru sviptir vísitölmmi um
leið og gengið er fellt? Það væri
vissulega gagnlegra viðfangsefni
fyrir vesalings kratablöðin að
svara því, heldur en fávíslegir út-
úrsnúningar þeirra. Hvaið líður
kaupmættinum í dag, þegar verð-
Iagsvísitalan hefur hækkað um
11% frá áramótum, án þess að
nokkrar bætur komi á móti í
formi vísitölubóta. Því geta víst
flestir svarað fyrir sig, en varla
verða þau svör almennings neitt
tilefni fagnaðar fyrir Alþýðu-
flokk og íhald.
...............MMMMIMMMMIMMIHIMMM,,,
I Nýrbátur {
] NÝTT BYGGINGARLAG ]
í í gær var hleypt af stokk- I
í unum nýjum 28 lesta bát, sem \
\ byggður hefur verið í Slipp- \
1 stöðinni h.f. fyrir Pál A. Páls- =
| son skipstjóra.
\ Bátur þessi er verulega frá- \
I brugðinn að byggingarlagi því 1
I sem algengast er um fiskibáta I
í hér. Yfirbyggingin er fremst =
É en vinnupláss aftan við og \
i skuturinn þverskorinn. Bátur- =
I inn heitir Björgvin, EA 75. \
Í Páll hyggst nú halda á síld- \
\ veiðar á hinum nýja bát sín- \
\ um og hefur búið hann kraft- \
\ blökk.
•MIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIMIIIIIMIIIIIIMIIIIIIIIIMMI.IIIMM*
- Dragnótaveiðar
Framhald af 2. siðu.
sem til stefnu var að senda álits-
gerðir og verða því, samkvæmt
úrskurði ráðherra, taldar með-
mæltar opnun. Vona ber þó, að
þeim stjórnarvöldum, sem úm
þetta fjalla, sé ljóst að Norðlend-
ingar vilja ekki að svo stöddu
eiga neitt á hættu í þessu efni og
að þeirri hættu, sem smábátaút-
gerðinni norðanlands væri að
dragnótaveiðum, verði um sinn
bægt frá dyrum þeirra.
VINABÆJA-
VEGABRÉF
Á fundi bæjastjóra vinabæja
Akureyrar á Norðurlöndum, sem
haldinn var á Akureyri 19. júlí
1958, var m. a. samþykkt að vina-
bæirnir fimm efndu til útgáfu
sameiginlegs bæklings með
myndum og stuttum upplýsing-
um frá vinabæjunum Akureyri,
Álasundi, Randers, Vásterás og
Lahti. Bæjarstjórnin í Randers í
Danmörku tók að sér að sjá um
>
útgáfuna í samráði við auglýs-
ingafyrirtækið Poul Juncher í
Randers. Síðan varð að ráði að
bæklingur þessi yrði notaður sem
„vinabæjavegabréf“ og að ferða-
menn frá einum vinabæ nytu —
við framvísun þessa bæklings —
sérstakrar fyrirgreiðslu í hinum
vinabæjunum.
Bæklingur þessi er nú full-
prentaður og hefur honum verið
dreift til vinabæjanna í 30.000
eintökum alls.
Þeir Akureyringar, sem hyggja
á Norðurlandaferðir, geta fengið
bæklinginn afhentan á bæjar-
stjóraskrifstofunni, Strandgötu 1,
Akureyri.
íslenzka útgáfan heitir: „Eg er
frá vinabænum Akureyri/'
í bækhngnum er greint frá
vinabæjahreyfingunni. Ljósmynd
í litum er frá hverjum bæ, ásamt
þjóðfána hvers lands og bæjar-
merki og stuttri frásögn frá við-
komandi bæ. Þá er þáttur er nefn
ist: „Nytsamar upplýsingar." Eru
þar tilgreindar ferðaskrifstofur í
hverjum bæ, gististaðir, tjald-
stæði og fleira.
Þá er í bæklingnum greint frá
helztu söfnum og því markverð-
asta, sem er að sjá í hverjum bæ.
Bæklingurinn er prentaður í
mörgum litum og skreyttur með
updráttum og teikningum.
NYIT SKIP
Á þriðjudagin hljóp af stokk-
unum í Skipasmíðastöð KEA nýr
bátur, sem þar hefur verið í
smíðum að undanförnu fyrir
Halldór Jónsson útgerðarmann í
Olafsvík. Bátur þessi, sem er 72
lestir að stærð, hlaut nafnið
Steinunn. Han mun fara á síld-
veiðar mjög fljótlega. Skipstjóri
verður Kristmundur Halldórs-
son.
Tryggvi Gunarsson skipasmíða-
meistari teiknaði bát þennan og
stjórnaði smíði hans.
Vestur-lslend-
ingar í heimsókn
Vitað er um allmarga Vestur-ís-
lendinga, sem heimsækja okkur í
sumar, bn fimm hafa þegar komið
hingað til bæjarins.
Þeir, sem fyrstir komu, voru
Indíana og Kristjón Sigurðsson,
bóndi á Helluvaði við Arborg í
Manitoba í Canada. Kristjón er
fæddur í Geysisbyggðinni vestra,
sonur Sigurðar Friðiinnssonar, er
þar bjó lengi og konu hans, Krist-
ínar Pétursdóttur, skagfirzkrar
ættar. Indíana Sveinsdóttir, kona
Kristjóns, er fædd á Ytri-Kotum
i Skagafirði, en fór ung vestur um
haf. Foreldrar hennar voru þau
Sveinn Friðriksson og Sólborg
Pétursdóttir.
Mundi Ó. Goodmanson, sem
fullu nafni heitir Guðmundur Ól-
afsson, kom hingað um síðastl.
helgi. Hann er fæddur vestan-
hafs, í Carberry í Manitoba —
Foreldrar hans voru Ólaíur Guð-
mundsson frá Þórustöðum í Svína-
dal i Borgarfirði og kona hans,
Margrét Kristjánsdóttir frá Vega-
mótum við Reykjavík.
Þá komu hingað í dag hjón-
in Guðrún og Björn Olgeirsson
frá Mountain í Norður-Dakota.
Björn er fæddur að Garði í
Fnjóskadal 1868 og er því 92 ára
gamall. Foreldrar hans voru Frið-
geir Olgeirsson bóndi í Garði og
kona hans, Anna Asmundsdóttir
(systir Einars í Nesi). Fór vestur
árið 1900 og hefur dvalizt á ýms-
um stöðum bæði í Canada og
Bandaríkjunum. Kona hans, Guð-
rún Finnbogadóttir, er fædd vest-
an hafs, í Milton í N.-Dak., dóttir
Finnboga Erlendssonar frá Rauðá
og konu hans, Kristjönu Her-
mannsdóttur frá Bitru i Eyjafirði.
Akureyrartogar-
arnir afla sæmi-
lega á heimamiðum
Akureyrartogararnir eru nú
allir að veiðum á heirnamiðum
og afla sæmilega. Sléttbakur
landaði hér sl. laugardag, Harð-
bakur og Kaldbakur nú í vik-
unni og Svalbakur væntanlega
í dag.
- Norðlendingur
Framhald af 1. síðu.
auka togaraútgerðina hér um a.
m. k. eitt skip.
Norðlendingur mun talinn all-
gott skip. Hann er af sömu gerð
og Kaldbakur og honum jafngam
all. Hann er nýlega klassaður og
talinn í sæmilegu viðhaldi.
Fyrri eigendur skipsins munu
ekki hafa hug á áframhaldandi
togaraútgerð, a. m. k. ekki í því
formi sem verið hefur.
Líkur fyrir meiri
síld í Krossanes en
nokkru sinni áður
Ef sæmileg síldargegnd verður
í sumar má gera sér yonir um að
meiri veiði berist til Krossanes-
verksmiðjunnar en áður. Kemur
hvort tveggja til að fleiri og betri
skip leggja þar nú upp en áður
og eins að verksmiðjan hefur, í
félagi við Hjalteyraryerksaniðj-
una, leigt 650 tonna norskt flutn-
ingaskip og er ætlunin að keypt
verði síld í það á miðum úti og
flutt til verksmiðjanna. Ei' hér
um tilraunastarfsemi að ræða,
sem haft getur mikla þýðingu, ef
vel tekst, þar sem veiðimöguleik-
ar síldarskipanna aukast mjög
við tilkomu slíks flutningarskips
og unnt yrði í mikilli veiði að
nýta verksmðjukost betur en
ella. Nokkur fyrirgreiðsla af op-
inberri hálfu hefur komið til
hjálpar tilraun þessari. Eru von-
ir til að Fiskimálasjóður styrki
tilraunina og ríkisábyrgð hefur
fengist til lántöku í þessu sam-
bandi.
í viðtali við blaðið í gær skýrði
forstjóri Krossanesverksmiðjunn-
ar, Guðmundur Guðlaugsson,
svo frá að flutningaskipið Jolita
væri væntanlegs hingað 5.—6.
júlí. Samninginsbundin skip, sem
leggja upp afla í Krossanesi, eru:
Snæfell, Sigurður Bjarnason,
Hafþór, -Björgvin, Björgúlfur,
Ólafur Magnússon og Kristján.
Ennfremur munu 5—6 skip
leggja þar upp að meira eða
minna leyti. Flest skipanna, sem
leggja upp í Krossanesi eru úr-
valsskip, þar af fjögur 250 lesta
og svo hið sérstaka aflaskip Snæ-
fell.
Gils auglýsir bara
í „Friálsri þjóð66 og
„Alþ.manniimm“
í seinni tið hefur það verið
regla opinberra stofnana að gera
öllum hliðstæðum blöðum jafnt
undir höfði með auglýsingar,
enda er slík regla sjálfsögð og
réttlát.
Ein stofnun hefur þó skorið sig
hér úr um mismunun og um leið
misnotkun opinbers fjár. Er það
Menningarsjóður og Mennta-
málaráð, en framkvæmdastjóri
þessara stofnana, af náð Gylfa Þ.
Gíslasonar, er Gils Guðmunds-
son. Hann hefur nú úrskurðað að
stofnanir hans greiði engar aug-
lýsingar í vikublöðum í landinu,
en framkvæmir þetta þó með
þeim hætti að tvö vikublaðanna
Frjáls þjóð og Alþýðumaðurinn
á Akureyri fá viðstöðulaust
greiðslur fyrir auglýsingar frá
þessum stofnunum.
Þjóðvarnarmenn munu hafa
talið sig sérstaka boðbera heiðar-
leika í opinberu lífi. Ekki ber
framkoma Gils, sú, sem hér hef-
ur verið skýrt frá, vitni um, að
hann sé neitt ofhaldinn af rétt-
lætiskenndinni.
Iðja félag verksmiðjufólks
fer SKEMMTIFERÐ um Skagafjörð sunnudaginn 26.
júní. Skoðað verður Byggðasafnið að Glaumbæ o. fl.
Um hádegisbilið er boðið til hádegisverðar á Sauðár-
króki, síðan ekið að Hólum í Hjaltadal, og ef til viil
á Hofsós ef tími vinnst til og síðdegiskaffi drukkið.
Leiðsögumaður verður Þormóður Sveinsson.
Fargjald er kr. 130.00, panta má far hjá trúnaðar-
manni á vinnustað fyrir kl. 6 á föstudag og á skrif-
stofu verkalýðsfélaganna. Lagt verður af stað frá Ferða-
skrifstofunni kl. 8.30 f. h.
STJÓRN IÐJU.