Verkamaðurinn - 26.08.1960, Blaðsíða 2

2
VERKAMAÐURINN
Föstudaginn 26. ágúst 1960
„Þá lifir maður lengur og betur,,
Þann 24. ágúst 1885 fæddist
sveinbarn að Ósi í Arnames-
hreppi. Það var vatni ausið og
gefið nafnið Karl. Þannig voru í
gær liðin 75 ár frá því að hann
Kalli í Þingvallastrætinu kom í
þennan heim, því að sá er mað-
urinn, Karl Guðmundsson í Þing-
vallastræti 12. Hann hefur átt
þar heima í rúma þrjá áratugi og
það þekkja hann því flestir Ak-
ureyringar. Og þó að Karl hafi
nú lagt að baki þrjá aldarfjórð-
unga og skilað ótrúlega miklu
dagsverki um ævina, er hann
ennþá léttur á fæti og jafnan
gamansamur og glettinn í svör-
um.
Eg hitti Karl að máli nú í vik-
unni og fékk hjá honum ævisögu
hans í hnotskum eitthvað á þessa
leið: Fimm ára gamall fluttist
Karl úr foreldrahúsum og fór í
fóstur hjá Júlíusi Ólafssyni í
Hólshúsum. Þar var hann í 20
ár. Þá gekk hann í hjónaband og
fór í húsmennsku að Grísará um
skeið, en var síðan vinnumaður
á Hrafnagili hjá sr. Þorsteini
Briem í tvö ár. Því næst fluttist
hann til Akureyrar og var þar í
eitt og hálft ár. Á þeim tíma
missti hann konu sína. Þá réðst
hann ráðsmaður að Vindheimum
til ekkju, sem átti 10 börn. Eftir
nokkurn tíma kvæntist hann
ekkjunni og ól upp með henni
þenna stóra barnahóp. En er þau
höfðu búið saman í 12 ár varð
Karl ekkjumaður í annað sinn.
Hann hætti þá búskap og fluttist
aftur til Akureyrar og hefur átt
hér heima síðan. Haustið 1928
kvæntist hann í þriðja sinn, Sig-
rúnu Jónsdóttur Friðfinnssonar.
Frá því um 1930 hafa þau búið í
Þingvallastræti 12.
Eg spyr Karl, hvort hann hafi
ekki snemma farið að vinna.
— Jú, eg hef ævinlega þurft
að vinna. Þegar eg var á níunda
ári mátti eg hirða 75 ær, og svo
var maður settur til tóvinnu á
kvöldin. Það var ekki gefið eftir
í þá daga.
— Hvað hafðirðu svo í kaup
um tvítugsaldurinn?
— Eg hafði aldrei eyri í kaup
á meðan eg var í Hólshúsum eða
til 25 ára aldurs. En eitt sinn
eignaðist eg golsótta gimbur, mér
var gefin hún, og eg lét alltaf lifa
undan henni, þegar hún átti
gimbur. Þannig kom eg mér upp
nokkrum fjárstofni. Eg byggði
kofa yfir féð og heyjaði svo fyrir
því á helgidögum og í matartím-
um. Eg kom mér upp fötum með
því að senda ull til Noregs og
láta vinna hana þar. Fermingar-
vorið mitt fékk eg þannig ágætt,
grátt vaðmál frá Noregi og það
var notað í fermingarfötin mín,
en tillegg og saumaskap sáu fóst-
urforeldrar mínir um. Það var
minna, sem imglingamir eyddu
þá heldur en þeir gera nú.
Kaup fékk eg fyrst að heitið
gæti, þegar eg kom til Þorsteins
Briem á Hrafnagili. Þorsteinn var
búmaður góður, og mér líkaði
vel við hann. En það var mikið
að gera. Eg fór frá honum eftir
tvö ár vegna þess, að Guðrún
sáluga, konan mín, vildi ekki að
eg væri þar lengur. Hún sagði að
eg dræpi mig á allri þessarri
vinnu.
En Þorsteinn borgaði mér líka
miklu hærra kaup en þá tíðkað-
ist og þegar eg fór bauð hann
mér 700 krónur á ári, ef eg vildi
vera áfram, en það var tvöfalt
árskaup vinnumanna þá. Og þeg-
ar eg vildi samt ekki vera áfram,
sagði hann, að eg mætti sjálfur
Hjónin Karl Guðmundsson og
Sigrún Jónsdóttir.
ákveða kaupið, ef eg bara vildi
vera. En eg fór nú samt.
Hrafnagil er fínasta jörð, eg
hefði verið til með að búa þar.
En vorið, sem eg kom þangað,
var ástandið þannig með ærnar,
að margar þeirra lágu afvelta á
sléttu. Það hafði eitthvað verið
skrítið með hirðingima. En vet-
urinn eftir, þegar eg tók við hirð-
ingunni, beitti eg upp í fjöll og
gaf lítið fyrri hluta vetrar. Þá
leizt sr. Þorsteini ekkert á,
hvernig eg hagaði fóðruninni, og
spurði hvað eg hugsaði með
þessu.En eg sagði honum að vera
alveg áyhggjulaus, ærnar skyldu
ekki verða afvelta á næsta vori.
Og um vorið, þegar skoðimar-
maðurinn kom, sagði hann, að
féð væri bezt útlítandi í öllum
hreppnum. Það þótti mér góður
vitnisburður, en eg var heldur
enginn byrjandi við fjárhirðingu.
— Hvað hefux þú) svo hejlzt
starfað eftir að þú hættir búskap
og fluttist hingað í bæinn?
— Eg hef unnið svona eitt og
annað eftir því, sem boðizt hefur.
Við höfðum margt af skepnum
framan af, 30 til 40 kindur og allt
upp í 4 kýr. Ennþá eigum við
nokkrar kindur. Höfðum tún
sunnan við aðalspennistöðina. —
Við seldum mjólk héma í kring
og höfðum alltaf gott upp úr
kúnum. Það bjargaði okkur, þeg-
ar hart var um vinnu.
— Var ekki oft lítið um vinnu
á kreppuárunum?
— Jú, en eg hafði þó oftast
talsverða vinnu hjá KEA. Nema
eitt árið, þá bar eg rauða fánann
fyrir kröfugöngunni 1. maí, og
það sem eftir var af því ári fékk
eg ekki handtak að gera hjá kaup
félaginu. Það er nú sem betur fer
orðið minna um það, að mönnum
sé neitað um vinnu vegna póli-
tiskra skoðana.
— Þú hefur snemma orðið rót-
tækur í skoðunum?
— Eg var Framsóknarmaður
alltaf á meðan eg var í sveitinni,
en gekk til fylgis við hina rót-
tækari fylkingu eftir að eg kom
í bæinn og hef fylgt henni síðan.
En mér finnst, að það sé frekar
Framsóknarflokkurinn, sem hef-
ur breytzt heldur en eg, hann er
ekkert orðinn líkur því, sem
hann var í upphafi. En mér varð
það líka ljóst, þegar eg kom í bæ-
inn, hver nauðsyn verkamönnum
er að standa saman um sinn mál-
stað. Þetta var ekkert kaup, sem
maður hafði þá. Nei, ekki nokk-
ur hlutur. Mér þykir einkenni-
legast, hve sumum verkamönn-
um gengur illa að læra það, að
þeir verða sjálfir að vinna að sín-
um hagsmunamálum, ef vel á að
fara. Það dugar ekki að bíða bara
eftir því að aðrir vinni fyrir
mann.
— Og þú stundar ennþá
vinnu?
— Núna vinn eg bara á bryggj
unni hjá honum Jóni á Eimskap.
Hann lætur mig alltaf hafa
vinnu.
— Er heilsan alltaf í góðu
lagi?
— Það er nú of mikið sagt. En
maður verður að bera sig vel, þó
að maður sé ekki vel hraustur, og
vera kátur og fjörugur, þó að
ekki sé allt eins og manni bezt
líkar. Þá lifir maður lengur og
betur. Héma á árunum var eg
alveg frá vinnu á annað ár vegna
brjóskeyðingar í axlarlið og hné,
en Snorri Hallgrímsson bjargaði
þessu alveg við, svo að eg hef lít-
ið sem ekki fundið til þess. Síðan
hefur hann komið hér á hverju
ári og fylgzt með líðan minni.
Hann bannar mér cdveg að stunda
slátt, en í fyrra þegar hann kom,
var eg uppi á túni að slá. Þá
spurði hann, hvort eg væri alveg
orðinn vitlaus, eða hvort eg
myndi ekki að hann hefði bann-
að mér þetta. Eg sagðist jú
muna það, en einhvern veginn
yrði að losa heyið. En sannleik-
ur var það, að eg var farinn
að finna til af slættinum, og í
sumar sló eg ekkert. Annars hef-
ur heilsan verið sæmileg.
— Hefur ekki Akureyri
breytzt mikið frá því þú manst
eftir bænum fyrst?
— Jú, hún hefur breytzt mikið
og það bara síðan eg fluttist hing-
að alfarið 1927. Þegar við Jón
heitinn tengdafaðir minn byggð-
um þetta hús um eða rétt fyrir
1930 héma í Þingvallastrætinu,
þá var það efsta húsið. Þú sérð
alla byggðina hér fyrir ofan
núna. Þetta hús kostaði, þegar
það var byggt, 17.500 krónur.
— Segir þú svo ekki eins og
svo margir aðrir, þegar þeir eru
komnir á efri ár, að heimur
versnandi fari?
— Maður veit nú ekki, hvað
um það á að segja. En ekki er
það álitlegt núna í allri þessarri
óskaplegu dýrtíð. Mér heyrist á
öllum verkamönnum núna, hvar
í flokki sem þeir standa, að það
verði ekki umflúið lengur, að
eitthvað verði gert í kaupgjalds-
málumun .Mér finnst jafnvel, að
margir séu að verða óþolinmóðir
yfir því, hvað það dragist lengi.
Annars þurfum við bara að
losna við þessa stjóm, hvemig
sem á að fara að því. Það kom
núna nýlega til mín maður utan
úr Glerárþorpi, sem alltaf hefur
fylgt Alþýðuflokkniun, en núna
valdi hann þeim flokki ekki
falleg orð. Hann sagði að það
ætti bara að taka alla þessa krata
foringja og skera þá. Eg sagði nú
við hann, að mér þætti þetta ljótt
orðbragð, hann væri orðinn eins
orðljótur um kratana og Jói skó.
En hann kvað þetta alls ekki
neitt ljótt orðbragð, þegar þessir
náungar ættu í hlut. Þeir verð-
skulduðu ekki betra. Það er von-
andi, að fleiri sjái, hvar þeim ber
að standa í þessum málum.
Karl Guðmimdsson varð 75
ára í fyrradag. Eins og aðrir al-
þýðumenn hefur hann orðið að
þola bæði súrt og sætt á langri
ævi, en hann hefur aldrei brugð-
izt því hlutverki, sem lífið hefur
lagt honum á herðar, heldur jafn-
an ráðizt ódeigur að hverju því
verkefni er fyrir lá, og gjama
með bros á vör og gamanyrði.
Hann hefur kunnað mörgum bet-
ur þá hst að lifa sem sannur
maður. Erfiðleikarnir hafa ekki
hrætt hann heldur stælt til bar-
áttu, og hann hefur notið þess
að sigrast á þeim. Hún er eftir-
tektaverð „lífsspekin“ hans
Karls nú ,er hann hefur lagt þrjá
aldarfjórðunga að baki sér:
„Maður verður að bera sig vel,
vera kátur og fjörugur, þá lifir
maður lengur og betur.“
Til hamingju, Karl. Þ.
Margir um boðið
Á síðastliðnu vori sagði Mar-
teinn Sigurðsson upp starfi sínu
sem framfærslufulltrúi á Akur-
eyrarbæ. í lok júlímánaðar var
starfið auglýst til umsóknar og
er umsóknarfrestur nú liðinn. —
Alls bárust ellefu umóknir, og
eru umsækjendur þessir:
Bjöm Guðmimdsson, varðstjóri,
Gunnar Steindórsson, bruna-
vörður,
Gústav Jónasson, rafvirki,
Jóann Ogmundsson, trésmiður,
Jón Ingimarsson, skrifstofumað-
ur,
Jón Thorarensen, verkamaður,
Rafn Hjaltalín, skrifstofumaður,
Stefán H. Einarsson, skrifstofu-
maður,
Skúli Flosason, málari,
Þórhallur Guðmundsson, ullar-
matsmaður,
Þórir Guðjónsson, málari.
Ákvörðun um veitingu starfs-
ins verður væntanlega tekin á
næsta fundi bæjarstjórnar.
Kirkjan. Messað í Akureyrar-
kirkju kl. 10.30 árd. á sunnu-
daginn. Sálmar nr.: 29 — 374 —
139 — 378 — 680. — Séra Lárus
Halldórsson, sumarbúðarstjóri
á Löngumýri, messar.
Stefán Guðnason, læknir á
Akureyri, hefur verið skipaður
tryggingalæknir og mun hverfa
héðan innan skamms og flytja
til Reykjavíkur.
Olympíuleikamir voru settir í Róm í gær á þessum myndarlega leikvangi, sem sézt hér á myndinni.
Níu Islendingar keppa að þessu sinni á Olympíuleikunum: Ágústa Þorsteinsdóttir í 100 m. skriðsundi,
Guðmundur Gíslason í 100 m. skriðsundi, Vilhjálmur Einarsson í Þrístökki og langstökki, Jón Péturs-
son í hástökki, Hilmar Þorbjörnsson í 100 m. og 200 hlaupum, Valbjöm Þorláksson í stangarstökki,
Björgvin Hólm í tugþraut, Pétur Rögnvaldsson í 110 m. grindahlaupi og Svavar Markússon í 800 og
1500 m. hlaupurn. — Gífurlegur hiti hefur verið í Róm að undanförnu og getur háð ísl. keppendunum.