Verkamaðurinn - 02.09.1960, Blaðsíða 2

2
VERKAMAÐURINN
Föstudaginn 2. sept. 1960
Lúðvík Jósepsson, fyrrverandi sjávarútvegsmálaráðherra:
Sú ríkisstjórn, sem svíkur í landhelgismálinu, skal
hrökklast frá völdum með skömm
í tvö ár hefur 12 mílna fisk-,
veiðilandhelgin verið í gildi við
ísland. Allar þjóðir, að undan-
skildum Bretum einum, hafa í
framkvæmd viðurkennt hin nýju
fiskveiðitakmörk. Bretar hafa í
skjóli herskipaverndar reynt að
fiska innan 12 mílna markanna,
en í reyndinni hefur þar ekki
orðið um neinar teljandi veiðar
að ræða, heldur opinbera sýn-
ingu á yfirgangi Breta. Telja má
fullvíst að á þessum tveimur ár-
um hafi aldrei minna en 98% af
fiskveiðilandhelginni verið full-
komlega friðuð í einu fyrir
ágangi erlendra skipa. Kropp
Breta í landhelgina hefur ekki
náð til nema um 2% af fiskveiði-
landhelginni hverju sinni, því að
þeir hafa orðið að hneppa skip-
um sínum í afmörkuð hólf, sem
herskipin gátu seð yfir.
Við höfum sigrað.
Þannig höfðum við sigrað í
landhelgismálinu. Okkur hafði
tekizt að friða 12 mílna belti í
kringum allt landið fyrir fisk-
veiðum útlendinga.
Árangurinn var þegar kominn
í ljós. Fiskgengd á grunnmiðum
jókst til mikilla muna og báta-
flotinn fékk nú frið á sínum eig-
in miðum. Þjóðin hafði fagnað
sigri í landelgismálinu.
Deilan við Breta stóð að vísu
áfram, en allir Islendingar vissu,
að Bretar gátu ekki haldið áfram
sýningar-veiðum sínum hér við
land, veiðum sem kostuðu offjár
og gátu aidrei skilað neinum
teljandi afla.
Stefnubreyting.
En svo kemur hin furðalega yf-
irlýsing ríkisstjórnarinnar, að
hún hafi samþykkt að verða við
óskum Breta að ganga til samn-
inga um landhelgismálið.
Nú þegar íslendingar hafa
raunverulega sigrað í landhelgis-
málinu og náð svo til fullri frið-
un 12 mílna beltisins við landið
fyrír fiskveiðum útlendinga og í
þann mund, sem allir vissu, að
Bretar voru að gefast upp við
herskipasýningar sínar á íslands-
miðum, þá skyndilega lyppast ís-
lenzka ríkistjórnin niður og sam-
þykkir að ganga til samninga við
Breta um stærð fiskveiðiland-
helginnar við ísland.
Þessi ákvörðun ríkisstjórnar-
innar er enn furðulegri sé það
haft í huga, að íslendingar hafa
einmitt af „prinsip“ ástæðum
neitað Bretum um að semja sér-
staklega við þá um málið síðan
vorið 1958 að ákvörðun var tekin
um stækkun fiskveiðilandhelg-
innar.
Bretar hafa allan tímann klifað
á því, að þeir vildu semja, og
kvartað imdan því, að íslending-
ar vildu ekki semja.
Og hvers vegna neituðu ís-
lendingar að semja við Breta um
málið? Ástæðan var sú, að við
töldum okkur eiga óskoraðan rétt
til 12 mílna fiskveiðilandhelgi og
að um þá landhelgi þyrftum við
ekki að sæta neinum samningum
við Breta sérstaklega.
Okkur var Ijóst, að viðurkennd-
um við samningsrétt Breta, þá
hlytum við einnig að viðurkenna
sams konar samningsrétt margra
annarra þjóða. Afstaða íslands til
beiðni um samninga var því allt-
af skýr: hún var sú, að samning-
ar við einstakar þjóðir um stærð
landhelginnar við Island kæmu
ekki til greina, hins vegar hefði
aldrei á okkur staðið að taka þátt
í alþjóðlegum ráðstefnum þar
sem reynt yrði að setja almennar
reglur um stærð landhelginnar.
Á þessum grundvelli neituðum
við Bretum um sérsamninga og
á sama grundvelli var neitað að
semja við Atlantzhafsbandalagið
um málið.
Allir flokkar á íslandi lýstu
því þá yfir að 12 mílna landhelg-
in við ísland væri ekki samninga
mál við einstakar þjóðir.
En ofan á þetta allt kemur svo
núverandi ríkisstjóm með þá til-
kynningu til þjóðarinnar, að hún
hafi ákveðið að setjast að samn-
ingaborði með Bretum til þess
að semja um fiskveiðilandhelgina
við ísland.
12 mílna reglan.
Bretar hafa frá upphafi lagt of-
urkapp á það að fá okkur til þess
að hverfa frá 12 mílna landhelg-
isreglunni. Þeir hafa jafnvel látið
skína í það, að þeir vildu viður-
kenna viss friðunarsvæði vi,ð ís-
land utan 12 mílna línunnar, ef
við hyrfum frá 12 mílna reglunni
umhverfis Iandið.
Ákveðnar ástæður hafa legið
til þessa ofurkapps Breta gegn 12
mílna reglunni. Þær hafa m. a.
komið greinilega í ljós á þeim al-
þjóðaráðstefnum, sem haldnar
hafa verið síðustu árin um land-
helgismálið.
Aðalástæðan til þess, að 12
mílna reglan er eitur í beinum
Breta er sú, að þeir sjá, að ein-
mitt sú regla er að verða gildandi
regla um frjálsa stærð landhelgi
hverrar þjóðar.
Um þá reglu hefur skapazt
samstaða margra þjóða og allar
líkur benda til að meirihluti
strandríkjanna í heiminum verði
búinn að taka sér landhelgi sam-
kvæmt þeirri reglu innan nokk-
urra ára.
Það var í skjóli þessarrar sam-
stöðu nímlega 20 þjóða, sem við
lýstum yfir 12 mílna fiskveiði-
landhelgi við ísland 1958. Og
nú tveimur árum síðar eru þær
þjóðir, sem lýst hafa yfir 12 milna
fiskveiðilandhelgi orðnar 31.
Það er gegn þessarri þróun,
sem Bretar og aðrar þjóðir, sem
vilja landhelgina sem þrengsta,
berjast af öllum kröftum.
Það er af þessum ástæðum,
sem Bretar reyna á síðustu
stundu að fá okkur til þess að
hverfa frá 12 mílna reglunni, en
taka heldur upp breytilega land-
helgisbreidd.
Ætlun Breta er að splundra
þeirri samstöðu 12 mílna þjóð-
anna, sem náðst hefur, og síðan á
að knýja eina og eina þjóð til ein-
hvers konar sérsamninga um
málið. Það er höfuðnauðsyn, að
íslendingar skilji hvílíkt grund-
vallaraatriði til sigurs í landhelg-
ismálinu það er, að halda sér
ófrávíkjanlega við 12 mílna regl-
una.
Þegar 12 mílna reglan hefur
endanlega sigrað, hefst fyrir al-
vöru sá þáttur landhelgismálsins,
sem miðar að því að tryggja
strandríkinu fullkominn lögsögu-
rétt yfir fiskveiðunum á nokkru
svæði utan 12 rnílna markanna.
Það er alþjóð kunnugt, að j
enginn einn maður átti meiri j
hlut að því, að Iandhelgin var j
færð út í 12 mílur 1958, en j
einmitt Lúðvík Jósefsson, þá- j
verandi sjávarútvegsmálaráð- j
herra. Meðfylgjandi grein j
skrifaði hann nú í tilefni þess, j
að liðin voru tvö ár í gær frá j
því að landhelgin var stækk- j
j uð. Greinin birtist í Þjóðvilj- j
j anura, en þar sem varnaðar- j
j orð Lúðvíks eiga erindi til j
allra, birtir Verkamaðurinn ;
greinina einnig og væntir, að
enginn láti hana ólesna.
Hverju á að fórna?
Þegar íslenzka ríkisstjórnin
samþykkir að ganga til samninga
við Breta um landhelgismálið,
þvert ofan í fyrri yfirlýsingar Al-
þingis og marg-yfirlýsta stefnu
íslenzkra stjórnarvalda, þá er
það engin tilviljanakennd skyndi
ákvörðun.
Hið sanna mun vera það, sem
brezk blöð hafa upplýst, að sam-
þykkt íslenzku ríkisstjórnarinnar
er árangur af löngu samninga-
makki sendiherra Breta í
Reykjavík við ríkisstjórnina og
eins og brezk blöð segja: Það er
að þakka hugkvæmni brezka
sendiherrans að finna út nýjar
leiðir til lausnar á málinu.
Það er sem sé fullvíst, að búið
er að ræða all-ýtarlega þær leið-
ir, sem Bretar og ríkisstjórn ís-
lands ætla sér að leysa málið
eftir.
Blöð ríkisstjórnarinnar hafa að
undanförnu rætt málið og lagt
á það áherzlu, að rétt væri að
semja við Breta. Þannig lýsti
Morgunblaðið því yfir 19. ág. sl.
að það teldi eðlilegt að heimila
þeim sem ofríkinu beitti einhver
afnot af hinni umdeildu spildu
um skemmri tíma.
í samræmi við skrif stjórnar-
blaðanna og samkvæmt öruggum
heimiidum má því telja alveg
víst, að sú leið, sem mest er rædd
af ríkisstjórn íslands og fulltrú-
um Breta sem samkomulagsleið
er þessi:
Bretar fái rétt til fiskveiða
upp að 6 mílum við Suðurland
austan Portlands, við Austur-
land og við Norðurland að
Homi. Bretar lýsi jafnframt yf-
ir að þeir virði sem friðunar-
svæði viss fiskimið utan 12
mílna markanna vð Suð-Vest-
urland og Vestfirði á vissum
tímum árs. Á þeim svæðum á
þá að banna öllum skipum all-
ar togveiðar.
Samningur þessi á að gilda
í 5 ár.
Bretar viðurkenna engan rétt
okkar til 12 mílna landhelgi og
af því er augljóst að í lok samn-
ingatímabilsins stendur allt í
sömu sporum og áður, þá verðum
við enn á ný neyddir til að semja
við Breta aftur, ella byrja þeir
aftur á sama yfirganginum og nú.
Með slíkum samningum og
þessum hefðu Bretar hrósað full-
um sigri. Þeir hefðu hrakið okk-
ur frá 12 mílna reglunni og
mundu nota það óspart í hinni
almennu deilu um 12 mílurnar.
Þeir hefðu okkur bókstaflega í
bandi með samningafjötrum. Við
gætum ekkert gert í landhelgis-
málinu, nema með þeirra leyfi.
Við hefðum með slíkum samning-
um raunverulega viðurkennt
sögulegan rétt Breta yfir fiski-
miðunum við fsland.
Og hverjar yrðu svo afleiðing-
arnar af því að hleypa öllum hin-
um erlenda fiskveiðiflota upp að
6 mílum við meir en helming ís-
lenzku strandlínunnar? Kemur
nokkrum manni til hugar, að það
tjón, sem unnið yrði með nýjustu
tækni, næstu 5 árin á grunnmið-
unum við landið, verði bætt á
öðrum 5 árum?
Nei, því fer víðs fjarri. Það
mundi taka miklu lengri tíma að
bæta upp það tjón. Og mála-
mynda yfirlýsingar um friðunar-
svæði utan 12 mílna á þeim
svæðum, sem Bretar nota lítið
nú, breytir hér engu um.
Það er líka algjör misskilning-
ur ríkisstjórnarinnar að halda,
að sjómenn og útvegsmenn á
Suð-Vesturlandi og Vestfjörðum
viti ekki að ofveiði við Suðurland,
Austurland og Norðurland bitnar
á þeim engu síður en öðrum
fiskimönnum landsins.
Það er einn og sami fiskistofn
við Island og það er hann sem
þarf að verja fyrir ofsókn útlend-
inga.
Afsakanir.
Það er mikill misskilningur, ef
ríkisstjórnin heldur, að hún geti
sloppið við áfellisdóm þjóðarinn-
ar, geri hún slíkan samning við
Breta. Engar afsakanir geta
bjargað ráðherrunum.
Það er hlægilegt að heyra þá
réttlæta slíkan samning með því,
að þeir hafi verið að forða okkur
frá því að herskip Breta kæmu
hingað aftur. Allir landsmenn
vita, að það voru Bretar, en ekki
íslendingar, sem voru í vanda
staddir vegna þessarrar herskipa-
útgerðar. Það þurfti því ekki að
forða okkur í þeim efnum undan
neinu. Bretar höfðu sjálfir lýst
yfir því, að útilokað væri fyrir
þá að halda áfram þessarri her-
skipaútgerð.
Brezkir togaraeigendur hafa
einnig lýst því yfir, að þeir teldu
| útilokað að halda áfram veiðum
: við ísland án þess að skip þeirra
j fengju að leita hafnar á fslandi og
njóta þar íyrirgreiðslu. Þeir voru
því einnig að gefast upp.
Sú afsökun, að Bretar láti okk-
ur í té viðbótar friðunarsvæði á
vissum stöðum gegn fríðindum á
öðrum, er sömuleiðis einskis
virði. Það mun sýna sig að hér er
fyrst og fremst um sýndar-eftir-
gjöf frá hálfu Breta að ræða, en
við töpum því sem þýðingarmest
var, við setjum 12 mílna regluna
í hættu og við hleypum erlendum
veiðiflota inn á uppeldiSstöðvar
fiskistofnsins, sem allar fiskveið-
ar íslendinga byggjast á.
Og þó verða afakanir eins og
þær, að Bretar ætli að heimila
okkur meiri löndun á ísfiski í
Bretlandi og að þeir ætli að lána
okkur peninga, allra aumastar.
Nei, íslenzku ríkisstjórninni er
í'étt að reikna með því, að í þessu •
tilfelli duga engar afsakanir.
Semji hún, þá fær hún sinn
dóm og sá dómur verður þungur.
Ríkisstjórnin fékk í hendur
unnið mál. Staða íslands var
ólíkt sterkari nú á miðju ári 1960,
en hún var fyrir tveimur árum
síðan.
Núverandi ríkisstjórn hefur
fyrr en nú ætlað að bregðast í
landhelgismálinu.
Margir landsmenn vita, að
ýmsir ráðherrar hennar hafa frá
upphafi verið deigir í landhelgis-
málinu. Þegar þeir hafa verið
komnir að því að svíkja í málinu
hafa flokksmenn þeirra og al-
menningur í landinu gripið í
taumana. Ríkisstjórnin er ekkí
enn búin að ganga frá formlegum
samningum. Enn getur verið
tími til að bjarga málinu.
Nú skiptir því mestu máli að
þjóðin rísi upp og geri ráðherrun
urn skiljanlegt að svik í málinu
verða ekki þoluð og að ráðherr-
ar, sem slíkt gerðu, gætu aldrei
vænzt pólitísks stuðnings framar.
Mótmælasamþykktum þarf að
rigna yfir ríkisstjómina og það á
að knýja hana til þess að hætta
við samningamakkið við Breta.
Einhuga samstaða fólks úr öll-
um flokkum getur ein bjargað
málinu eins og nú er komið.