Verkamaðurinn - 30.09.1960, Blaðsíða 1

VERKfMlflÐURintl
Ritstjóri: Þorsteinn Jónatansson.
Utg.: Sósíalistafélag Akureyrar.
Skrifstofa Hafnarstræti 88.
Sími 1516.
Áskriftarverð kr. 50.00 árg.
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
XLIII. árg.
Akureyri, föstudaginn 30. september 1960
33. tbl.
Utgerðarfélag Akureyringa h.f
fær lán frá bæjarsjóði
ALÞYÐUSAMBANDSKOSNINGARNAR:
Vinstri menn í stöðugri sólm
Aðeins einn listi kom fram í verkamannafélagi Akureyrarkaupstaðar -
Allsherjaratkvæðagreiðsla í Bílstjórafélagi Akureyrar um helgina.
Á fundi bæjarstjórnar síðastl.
þriðjudag var samþykkt að lána
Útgerðarfélagi Akureyringa h.f.
allt það fé, sem óráðstafað er af
framlagi til Framkvæmdasjóðs
bæjarins á yfirstandandi ári, en
það eru kr. 1.700.000.00. Það skil-
yrði var sett fyrir lánveitingunni,
að fénu yrði varið „til greiðslu
afborgana og vaxta af föstum
lánum, sem Akureyrarbær er í
beinni ábyrgð fyrir og til að
greiða opinber gjöld félagsins til
bæjarsjóðs og bæjarstofnana."
Á sama fundi var Útgerðarfé-
laginu veitt bæjarábyrgð fyrir
láni að upphæð ein milljón kr.,
sem félagið hefur fengið loforð
fyrir í sambandi við kaupin á
Norðlending.
Annar af framkvæmdastjórum
Útgerðarfélagsins, Gísli Kon-
ráðsson, var mættur á bæjar-
stjómarfundinum og gerði hann
í stuttu máli grein fyrir því,
hvers vegna félagið þyrfti nú að
leita til bæjarins um aðstoð. —
Hann nefndi þær ástæður helzt-
ar, að svo mikið verðfall hefði
orðið á fiskúrgangi þeim, sem
seldur er til Krossanessverk-
smiðjunnar til mjölvinnslu, að
miðað við sama magn og á síð-
asta ári, myndi félagið fá nær
þremur milljónum króna minna
TOPPSTÖÐ
Laxárvirkjunarstjórn hefur fest
kaup á tveimur notuðum Diesel-
rafstöðvum í Bretlandi, og er
ákveðið að þær verði settar upp
hér á Akureyri og notaðar sem
toppstöð eða varastöð fyrir Lax-
árvirkjun. Gert er ráð fyrir, að
vélar þessar komi til landsins í
nóvembermánuði, og þá verði
strax hafizt handa um niðursetn-
ingu þeirra. Vélamar eiga sam-
anlagt að framleiða 2000 kw. raf-
orku. Svo lítið orkumagn mun
að mjög takmörkuðu leyti firra
vandræðum, þegar Laxárvirkjun
stöðvast fyrir vatnsskort eða af
öðrum ástæðum, en hins vegar
geta það komið að miklu gagni,
þegar að því kemur, sem fljótlega
rekur að, að Laxárvirkjunin full-
nægi ekki eftirspurn eftir raforku
á orkuveitusvæðinu. Varanleg
og viðunandi trygging fyrir raf-
magnsleysi fæst ekki fyrr en all-
ar stærri rafveitur landsins hafa
verið tengdar saman. Að því
marki verður að stefna.
Bæjarstjóm veitti í vikunni
bæjarábyrgð fyrir 800 þús. kr.
víxillánum vegna kaupa á diesel-
stöðinni, en ekki er blaðinu
kunnugt, hvert heildarverð
hennar er eða áætlaður kostnað-
ur við uppsetningu. Það mun þó
nema nokkrum milljónum króna.
fyrir úrganginn en þá. Þessi
verðlækkun stafar af lægra mjöl-
verði erlendis. Einnig sagði hann
verulegt verðfall á lýsi. Þá kæmi
og ekki sízt til mun hærri vaxta-
byrði vegna vaxtahækkunarinn-
ar á síðastliðnu vori, og allur til-
kostnaður væri nú miklu hærri
en áður nema vinnulaunin. Væri
því fljótséð, að reksturinn yrði
óhagstæðari. Máli sínu lauk Gísli
þannig: „Mætti segja mér, að áð-
ur en árið er liðið megi leita bet-
ur til bæjarsjóðs.“
Af þessu má m. a. sjá, hvort
hin svonefnda „viðreisn“ hefur
orðið útgerðinni til mikilla hags-
bóta, eins og þó var haldið fram,
að væri einn höfuðkostur hennar.
Tvö ár og einn mánuður eru
nú liðin frá því að fiskveiðitak-
mörkin í kringum landið vom
færð út í 12 sjómílur. Jafnlengi
hafa Bretar troðið á lögum og
rétti og reynt að stunda fiskveið-
ar hér við land innan fiskveiði-
markanna. Til þess að gera þetta
mögulegt hafa þeir sent herskipa-
flota sinn hingað upp imdir land-
steina og látið hann gæta ræn-
ingjaskipanna, en ógna íslenzk-
um varðskipum. Illa munu þess-
ar veiðar hafa gengið og hvert
fiskkíló orðið Bretum dýrt með
þessu móti, en brezka ljónið hef-
ur ógjarna viljað gefast upp fyrir
oss fslendingum.
Bretar hafa sótt það mjög fast
við íslenzk stjórnarvöld, að tekn-
ir yrðu upp samningar milli rík-
isstjórna þessarra landa um lausn
þessarrar deilu og hafa beitt jafnt
hótunum sem blíðmælgi til að fá
slíkt fram. íslendingum hefur
aftur á móti almennt verið Ijóst,
að tilgangslaust er að ætla að
semja um þessa deilu við Breta,
fyrst þeir hafa á alþjóðavettvangi
reynzt ófáanlegir til að viður-
kenna réttindi okkar og neitað
að viðurkenna þá staðreynd, að
fiskurinn í sjónum umhverfis
þetta land er það, sem þjóðin
byggir tilveru sína á, og hann er
sú lífsbjörg, sem við hljótum öll-
um öðrum þjóðum fremur að
hafa réttindi til. Ef Bretum helzt
það uppi, að gereyðileggja þessa
lífsbjörg íslenzku þjóðarinnar
verður næst fyrir að ræða það,
hvert þjóðin á að flytja.
En á þessum alvörutímum,
þessum örlagaríku tímum, erum
við svo óheppnir, íslendingar, að
við höfum lítilþæga og duglausa
Um hádegi á laugardaginn var
rann út frestur til að skila fram-
boðslistum til fulltrúakjörs á
þing A. S. í. innan Verkamanna-
félags Akureyrarkaupstaðar. Bú-
izt hafði verið við, að fram
myndu kopia tveir listar, en að-
eins einn kom. Sá listi var borinn
fram af stjórn og trúnaðar-
mannaráði félagsins, og þannig
skipaður:
Aðalmenn:
Björn Jónsson,
Aðalsteinn Halldórsson,
Þórir Daníelsson,
ríkisstjórn í landi okkar. Þessi
vesalings stjórn hefur nú bognað
fyrir hótimum brezka ljónsins og
ákveðið að hefja nú samninga við
Bretana um fiskveiðilandhelgina.
Frá sjónarhóli Breta getur slíkt
aðeins þýtt eitt: íslenzk stjómar-
völd eru að gefast upp fyrir of-
ríki okkar, og við getum neytt
þá til að veita okkur forréttindi
til fiskveiða á miðum þeirra.
Frá hvaða sjónarhóli íslenzka
ríkisstjórnin lítur þettá mál, er
almenningi ekki ljóst. Venjulegir
íslendingar fá ekki skilið um
hvað ríkisstjórnin ætlar að semja
við Bretana. Hitt er öllum ljóst,
að þama verður ekki setzt við
samningaborð á neinum jafnrétt-
isgrundvelli. Bretar koma áreið-
anlega ekki til Reykjavíkur nú
til að viðurkenna þau réttindi
okkar, sem þeir alla tíð hafa neit-
að að viðurkenna. Þeir koma að-
eins til þess að reyna að fá ís-
lendinga til að veita þeim forrétt-
indi, sem þeir eiga enga kröfu til.
En þeir hafa þá aðstöðu við
samningaborðið, að þeir geta
sagt: Herskipin okkar bíða hérna
skammt undan landi, ef þið neit-
ið að gera samninga við okkur,
þá koma þau inn í landhelgi
ykkar eins og þau hafa gert að
undanfömu, og þau verða ennþá
verri viðskiptis en þau hafa ver-
ið hingað til. Þið skuluð bara
gera það upp við ykkur, og það
heldur fyrr en seinna, hvort þið
viljið, að við reynum byssurnar.
Aðra leið kunna Bretar einnig
að fara, og reyna hana e. t. v.
jafnhliða. Þeir geta sagt við ís-
lenzku samningamennina: Við
skulum veita ykkur svo og svo
mikla aðstoð fjárhagslega, ef þið
Haraldur Þorvaldsson,
Loftur Meldal.
Varamenn:
Adolf Davíðsson,
Sigfús Jónsson,
Ingólfur Árnason,
Sigurður Benediktsson,
Ólafur Aðalsteinsson.
Þessi listi varð því sjálfkjörinn.
Heyrzt hefur, að krötum hafi
gengið svo illt að koma saman
lista í Verkamannafélaginu, að
þeir hafi gefizt upp við það áður
en svo langt væri komið, að þeir
færu að safna meðmælendum. En
fallizt á, að við fáum að veiða í
landhelgi ykkar. Við skulum
kaupa af ykkur þann fisk, sem
þið kunnið að geta veitt, og við
skulum líka lána ykkur til að
þið getið byggt upp einhver fyr-
irtæki, sem ekkert eru háð fisk-
veiðum eða annarri útgerð.
Það eru tvær leiðir, sem Bret-
ar geta reynt að fara í samning-
unum, tvö vopn, sem þeir geta
beitt: Mútur og ógnanir. Hvað
eigum við Islendingar að gera að
samningaborði með slíkum
mönnum?
Við getum aðeins hamrað á
rétti okkar, lagalegum, siðferði-
legum og sögulegum. Bretar hafa
til þessa hundsað öll okkar rök í
þeim efnum. Munu þeir ekki eins
gera það nú?
íslenzka ríkisstjórnin hefur far-
ið út á hálan ís með því að fallast
á, að setzt verði að samningaborði
við Breta um þessa deilu. Það
væri nánast kraftaverk, ef við
siglum heili fleyi frá því samn-
ingaborði. Undir flestum kring-
umstæðum er að vísu sjálfsagt að
reyna að semja um öll ágrein-
ingsmál jafnt milli einstaklinga,
ákveðinna hagsmunahópa og
heilla þjóða eða ríkja. En að
samningaborði er ekki unnt að
setjast nema á jafnréttisgrund-
velli, báðir aðilar verða að hafa
jafna aðstöðu. Hér er því alls
ekki til að dreifa. Við höfum að
vísu rökin okkar megin, en Bret-
arnir hafa það, sem oftast hefur
orðið rökum sterkara í
samningum. Þeir hafa auð fjár
og vel búinn herskipaflota.
Eitt er að vísu ótalið, sem við
höfum okkur til styrktar. Það er
(Framhald á 4. síðu.)
nærri má geta, hvemig meðmæl-
endasöfnunin hefði gengið, ef
þeir hafa verið í vandræðum með
að fá nógu marga til að taka sæti
á listanum.
Bílstjórafélagið.
í Bílstjórafélagi Akureyrar var
framboðsfrestur útrunninn síð-
degis á mánudaginn. Þar komu
fram tveir listar. Annar borinn
fram af stjóm og trúnaðarráði fé-
lagsins, en hinn af tilskildum
fjölda félagsmanna. Á lista stjóm-
ar og trúnaðarráðs er Jón B.
Rögnvaldsson, formaður félags-
ins í sæti aðalmanns, en í vara-
mannssæti Davíð Kristjánsson
ökumaður hjá Brauðgerð KEA.
Á hinum listanum er Þorsteinn
Svanlaugsson, formaður Alþýðu-
flokksfélags Akureyrar, í sæti
aðalmanns, en Sigurgeir Sigurðs-
son stöðvarstjóri á BSO í sæti
varamanns.
Kjörstjóm félagsins hefur
hefur ákveðið, að kosning skuli
hefjast á morgun, laugardag, kl.
13 á skrifstofu verkalýðsfélag-
anna. Verður kosið á morgun til
kl. 21, og á sunnudag verður
opnað kl. 10, en kl. 18 á sunnu-
dag skal kosningu vera lokið. —
Hugsanlegt er þó, að henni ljúki
fyrr, og ætti því ekki að vera
þörf á að hvetja bifreiðastjóra til
að kjósa sem fyrst og helzt á
laugardag.
ÚTIFUNDUR
Alþýðusamband íslands hefur
ákveðið að boða til útifundar í
Reykjavík á morgun um land-
helgismálið í tilefni af því, að þá
eiga að hefjast áður boðaðar við-
ræður fulltrúa ríkisstjórna Is-
lands og Bretlands um málið, en
fullvíst er, að þær viðræður eru
teknar upp í fullri óþökk yfir-
gnæfandi meirihluta Islendinga.
Ánægjuleg ferð
Knattspyrnulið Iþróttabanda-
lags Akureyrar, sem að undan-
förnu hefur verið á ferðalagi í
Noregi og Danmörku, kom aftur
til bæjarins í fyrrinótt. Knatt-
spymumennimir láta mjö^ vel
af ferðinni og róma sérstaklega
þær viðtökur, sem þeir fengu í
vinabæjum Akureyrar, Álasundi
í Noregi og Randers í Danmörku.
Þeir háðu tvo kappleiki í ferð-
inni við lið vinabæjanna. í ÁJa-
sundi sigruðu Akureyringamir
með 5 mörkum gegn 1, en í
Randers varð jafntefli, 1:1. Far-
arstjóri í ferð þessarri var Hörð-
ur Svanbergsson.
Ætlar ríkissljórnin a9 semja af þjóSinni
réttindi og sjálfsbjargarmöguleika?