Verkamaðurinn - 28.10.1960, Side 1
UERKMflÐURltltl
j Ritstjóri: Þnrsteinn Jnnatnnssnn.
i Út.g.: Snsíalistafélag Akureyrar.
Skrifstofa Hafnarstræti 88.
Sími 1516.
Áskriftarverð kr. 50.00 árg.
Prentverk Odds Björnssonar h.t'.
XLIII. árg.
Akureyri, íöstudaginn 28. októher 1960
37. tl>l.
Viðræðum Iðju og SÍS um nýja
samninga lokið í bili
Eins og frá var skýrt í síðasta ^ voru fjölmörg smærri atriði lag-
blaði hófust viðræður milli samn-
Alþýðusambandið sendir
drög a5 kjarakrölum
Kauphækkun 15-20%, styttri vinnuvika,
eftirvinna afnumin
Miðstjórn ASÍ sam]>ykkli í lyrri viku frumdrög að kröfurn
verkalýðssamtakanna í væntanlegum kjarasamningum við at-
vinnuveitendur. Drög ]>essi eða tillögur hafa verið send öll-
um samhandsféiögum ASÍ til athugunar og umsagnar.
inganefndar Iðju, , félags verk-
smiðjufólks á Akureyri, og Vinnu-
málasambands samvinnufélaganna
aftur eftir síðustu helgi og stóðu
þá enn yfir í tvo daga.
Niðurstaðan af þessum viðræð-
um varð sú, að samningum var
enn frestað, en þó gengið frá
bráðabirgðasamkomulagi um ýmis
einstök atriði. Atvinnurekendur
féllust á ýmsar af kröfum Iðju,
svo sem þá, að veikindatrygging
yrði þrír mánuðir á fullu kaupi og
þrír á hálfu kaupi. Ennfremur
varð samkomulag um styttingu
þess tíma, sem verkafólk þarf að
vinna til að fá fullt kaup. Einnig
GEORG KARLSSON,
verkstjóri.
færð.
Samkomulag náðist liins vegar
ekki um beina kauphækkun og
þar með ekki um gerð nýrra heild-
arsamninga. Mun stjórn Iðju og
samninganefnd hafa fallizt á, að
knýja ekki frekar á um samninga
fyrr en eftir Alþýðusambandsþing
eða þegar séð verður betur en nú
er, hverjar verða endanlega kröfur
vearkalýðsfélaganna almennt um
kauphækkun. Eins og sjá má ann-
ars staðar hér í blaðinu hefur Al-
þýðusambandið nú gert tillögur
um kjarakröfur og sent félögunum
til umsagnar. A Alþýðusambands-
þinginu eða í kringum það verður
svo væntanlega endanlega gengið
frá þessum kröfum.
Allt frá því, að Laxá í Suður-
Þingeyjarsýslu var fyrst virkjuð
og rafmagn var leitt þaðan til
Akureyrar og síðan fleiri staða,
hefur áin gert íbúum á orku-
veitusvæðinu þann illa grikk
flest árin, að hætta stöku sinnum
á v^trum, og þó helzt á haustin í
fyrstu snjóum, að flytja að virkj-
uninni nægilegt vatn til þess, að
þar væri hægt að framleiða raf-
magn. Áin hefur stíflast, ýmist
alveg við upptökin, þar sem hún
rennur úr Mývatni, eða skömmu
neðar, þar sem hún rennur í
þremur kvíslum: Syðstukvísl,
Miðkvísl og Geirastaðakvísl.
Vegna þessarra hvimleiðu
rennslistruflana í ánni, er langt
síðan fyrst var farið að hugleiða
ráð, sem verða mættu til úrbóta
og tryggja nokkurn veginn eða
Þær tillögur, sem miðstjórn
ASÍ hefui' samið og sent út, eru
hugsaðar sem grundvöllur undir
sameiginlegar kröfur félaganna,
og fjalla aðeins um þau aðal-
atriði, sem farið yrði fram á
breytingar á við nýja samnings-
gerð. Auk þessa koma að sjálf-
sögðu mörg fleiri en smávægi-
legri atriði til athugunar og yfir-
vegunar hjá hverju einstöku fé-
helzt alveg rennsli árinnar. Fleiri
en ein leið voru taldar koma til
greina í þessu efni, þó að allir
væru sammála um, að það, sem
gera þyrfti væri að fá ána til að
renna í einum farvegi alla leið
frá Mývatni og fá þannig meira
dýpi og meiri straumþunga allt
frá upptökum árinnar. Með því
móti er talið, að mun minni hætta
sé á, að grunnstingull myndist í
ánni eða krap setjist í hana,
heldur en verið hefur í kvíslun-
um þremur.
Sú leið var valin, a& dýpka
eina kvíslina, Geirastaðakvísl, og
stífla hinar, þannig að hægt væri
á vetrum að láta mestallt vatns-
magnið fara um þessa einu kvísl.
Sumarið 1953 hófust fram-
kvæmdir í þessa átt, en um
nokkur ár lágu þær að mestu
niðri sökum fjárskorts. Síðustu
þrjú sumur hefur aftur verið
unnið þarna mikið verk hvert
(Framhald á 4. síðu.)
lagi, þegar gengið verður frá
kröfum og síðan nýjum samning-
um.
Tillögur þessar, sem miðstjórn-
in nú hefur sent út, eru heldur
ekki endanlegar frá hennar
hendi, heldur verða þær teknar
til nánari athugunar, þegar svör
hafa borizt frá einstökum sam-
bandsfélögum, og vafalaust má
telja, að þing ASÍ, sem kemur
saman um miðjan nóvember,
fjalli einnig um þær.
Hér fer á eftir bréf það, sem
Alþýðusambandið hefur sent út
til sambandsfélaganna (milliíyr-
irsagnir eru blaðsins):
„Rvík, 20. okt. 1960.
Kæru íélagar.
Á ráðstefnu þeirri um kjara-
mál, sem Alþýðusambandið boð-
aði til í maílok, var það sammæli
allra,að afleiðing gengislækkunar
og annarra ráðstafana í efnahags-
málum væru þær, að nýju dýr-
tíðarflóði hefði verið steypt yfir
þjóðina, kaupmáttur. launastétt-
anna færi minnkandi, og full
hætta væri á samdrætti fram-
leiðslu og minnkandi atvinnu.
Um það, hvernig mæta bæri
þessarri þjóðfélagsþróun, sagði
orðrétt í ályktun þeirri, sem sam
þykkt var af öllum, er ráðstefn-
una sátu:
„Ráðstefnan álítur, að kjara-
málum verkafólks sé nú svo
komið, að óhjákvæmilegt sé fyrir
verkalýðsfélögin að láta til skar-
ar skríða og hækka kaupgjald og
hrinda þannig þeirri kjaraskerð-
ingu, sem orðið hefur.“
Niðurlagsorð ályktunarinnar
fjölluðu um, hvernig vinnubrögð
um að undirbúningi aðgerða
skyldi hagað. Þau voru á þessa
leið:
„Ráðstefnan telur því nauðsyn-
legt, að hvert verkalýðsfélag
hefji nú undirbúning að þeirri
baráttu, sem óhjákvæmilega er
framundan og felur miðstjórn
Alþýðusambandsins að samræma
kröfur félaganna og baráttu
þeirra, og hafi hún um það sam-
ráð við verkalýðsfélögin, eftir
hverjum þeim leiðum, sem hún
telur heppilegastar.“
Á liðnu sumri hefur miðstjórn-
in rætt það við fjölda verkalýðs-
félaga, hvernig heppilegast væri
að haga þeim undirbúningi og
því samræmingarstarfi, sem
þama er rætt um.
Irá sér frum-
Til samráðs um þessi mál hélt
miðstjórnin líka fund þann 17.
september sl. og boðaði á hann
allmargra forustumenn samtak-
anna. Á fundinum mættu, auk
miðstjórnarmanna, Hermann Guð
mundsson, formaður Hlífar í
Hafnarfirði, Tryggvi Helgason,
forseti Alþýðusambands Norður-
lands, Herdís Ólafsdóttir, formað-
ur Verkakvennadeildar Akra-
ness, Björgvin Sigurðsson, for-
maður Fulltrúaráðs verkalýðsfé-
laganna í Árnessýslu, Björn Jóns
son, formaður Verkamannafélags
Akureyrarkaupstaðar, og Ingólf-
ur Jónasson frá Iðju í Reykjavík.
Á þessum fundi var þeim ein-
dregnu tilmælum beint til mið-
stjórnar, að hún semdi írumdrög'
og ábendingar að kröfum, sem
sameiginlegar gætu orðið — og
sendi hún þær síðan sambandsfé-
lögunum með ósk um, að þau
tækju málin til umræðu og
sendu síðan niðurstöður sínar
sem fyrst til Alþýðusambandsins.
Allir miðstjórnarmenn greiddu
því atkvæði að verða við þessum
tilmælum.
Kröfurnar.
Miðstjórnin kaus síðan undir-
nefnd til að vinna að undirbún-
ingi krafnanna. Hélt hún nokkra
íundi og skilaði áliti á miðstjórn-
arfundi þann 19. október.
Samþykkt var með 6 atkvæð-
um gegn 3 að senda út til sam-
bandsfélaganna svohljóðandi
frumdrög að sameiginlegum kröf-
i um. Auðvitað er hér aðeins um
meginþætti krafna að ræða, en
félögin verða sjálf að athuga um
sérkröfur, er þau kunna að vilja
bera fram.
1. Kaupkröfur 15—20%.
2. Almenn stytting vinnutímans
í 44 klst. á viku, þannig að ekki
verði unnið eftir hádegi á laugar-
dögum. Kaupið verði sama og nú
er fyrir 48 stunda vinnuviku.
(Framhald á 4. síðu.)
Sr. Birgir kjörinn
Þá hafa Akureyringar fengið
nýjan prest, og hann meira að
segja kjörinn lögmætri kosningu.
Úrslit kosninganna fyrra sunnu-
dag urðu þau, að sr. Birgir Snæ-
björnsson hlaut 1526 atkvæði, sr.
Sigurður Haukur Guðjónsson
1298 atkvæði og sr. Bjartmar
Kristjánsson 130 atkváeði. — Er
Birgir því löglega kosinn sóknar-
prestur hér.
Sr. Birgir varð stúdent frá MA
1949 og lauk guðfræðiprófi í jan-
úar 1953. I sama mánuði var
hann vígður til Æsustaðapresta-
kalls í Húnavatnssýslu og þjónaði
þar þangað til í fyrrasumar, en þá
var hann kosinn prestur í Laufás-
prestakalli í Suður-Þingeyjar-
sýslu.
Hér hafa lokur verið opnaðar í stíflunni í Geirastaðakvísl, og vatnið streymir fram.
Dregur úr rennslislruflununum í Laxá?
Mikið mannvirki hefur verið gert til að hafa
taumhald á rennsli árinnar