Verkamaðurinn - 28.10.1960, Blaðsíða 2

VERKAMAÐURINN
Föstudaginn 28. október 1960
2
Háttvirtir þingfulltrúar. Hið
mikla þróunareinkenni vorra
tíma, sem gerist fyrir augum yð-
ar, er það, að þjóðii', sem öldum
saman var haldið af nýlendukúg-
urum utan við þjóðveg mann-
kynsþróunarinnar, brjótast nú úr
ánauðinni og vakna til sjálfstæðs
lífs. Á einum 15 árum hafa
1.500.000.000 manna, það er helm-
ingur jarðarbúa, slitið af sér
fjötra nýlenduáþjánarinnar. —
Tugir nýrra þjóðríkja hafa verið
reistir á rústum hinna gömlu ný-
lenduvelda.
Nýtt tímabil í sögu mannkyns-
ins hófst, þegar þjóðir Asíu, af-
ríku og rómönsku Ameríku fóru
að taka þátt í því að ráða til
lykta vandamálum alls heimsins
ásamt þjóðum Evrópu og Norður-
Ameríku. Vilji menn ekki viður-
kenna þessa óhrekjanlegu stað-
reynd, getur ekki orðið um að
ræða neina raunhæfa alþjóða-
málastefnu, er komi heim við
kröfur nútímans og samræmist
friðarvonum þjóðanna.
Er hugsanlegt á vorum tímum,
að meiri háttar alþjóðavandamál
verði leyst án hlutdeildar Kín-
verska aiþýðulýðveldisins? Er
unnt að leysa slík vandamál án
hlutdeildar Indlands, Indónesíu,
Burma, Seylon, Sameinaða Ar-
abalýðveldisins, íraks, Ghana,
Gíneu og annarra slíkra ríkja?
Reyni þeir, sem það ímynda sér,
að virða að vettugi, hér innan
vébanda Sameinuðu þjóðanna,
skoðanir og atkvæði fulltrúanna
frá ríkjum Asíu, Afríku og róm-
önsku Ameríku. Það er að vísu
rétt, að koma nýrra asískra og
afrískra ríkja í samtök Samein-
uðu þjóðanna, hefur skotið sum-
um vestrænum löndum skelk í
bringu.
Það hefur meira að segja kom-
ið til tals að stöðva frekari upp-
töku nýstofnaðra ríkja í samtök
Sameinuðu þjóðanna.
Að því er Ráðstjórnarríkin
varðar, get eg sagt yður í fullri
hreinskilni, að þau láta sér vel
lynda, að sem flest nýstofnuð ríki
gangi í samtökin. Vér höfum allt-
af verið og munum alltaf verða
andvígir hvers konar takmörkun
á réttindum þjóða, er öðlazt hafa
sjálfstæði sitt. Það, sem sérstak-
lega tengir oss þessum þjóðum,er
sameiginlegur vilji til að varð-
veita friðinn og skapa á þessarri
jörð skilyrði friðsamlegrar sam-
búðar og samvinnu landa, hvert
svo sem kann að vera ríkiskerfi
og þjóðskipulag þeirra, sam-
kvæmt þeim friðarsinnuðu
grundvallarreglum, er lýst var
yfir á ráðstefnu asískra og afr-
ískra ríkja, sem haldin var í
Bandung. Staðreyndir sanna það,
að lausn landa og þjóða undan
nýlendukúgun skapar heilbrigð-
ari grundvöll alþjóðasamskipta,
eflir alþjóðasamvinnu og styrkir
heimsfriðinn.
Þjóðir nýju ríkjanna hafa sann-
að, svo að ekki verður um villzt,
að þær eru ekki aðeins færar um
að stjórna sér sjálfar, án eftirlits
eða umsjónar nýlenduveldanna,
heldur eru þær líka í fram-
kvæmd sinna nýju lífshátta óvið-
jafnanlega miklu hagsýnni í
stjórn og meðferð auðæfa sinna
en nýlendustjórnarvöldin.
Fyrr á þessu ári átti eg þess,
kost að heimsækja Indland,
Indónesíu, Burma og Afganistan,
Eg verð að segja, að mér fannst
mikið til um hinar miklu fram-
farir þessarra landa, að því er
varðar eflingu þjóðarbúskapar
og menningar. Við, sem þarna
ferðuðumst, sáum ný stórvirki,
stíflugarða, vegi, sem verið var
að leggja, háskóla og stofnanir,
sem verið var að reisa.
Er slíka hluti að sjá í nýlend-
unum? Nei, það sézt þar ekki,
enda gæti ekki verið um slíkt að
ræða. Nýlendurnar eru sem sé
algerlega undir smánarlegri
stjórn útlendinga. Þjóðir ný-
lendnanna eru ekki aðeins svipt-
ar réttinum til sjálfstæðis og
sjálfstjórnar, heldur er þjóðernis-
kennd þeirra, manngildiskennd
og sjálfsvirðing svívirt og troðin
Menn geri sér grein fyrir því,
sem á sér stað í nýlendunum um
þessar mundir! í Afríku ólgar og
sýður eins og í eldgíg. í nærri
því sex ár hefur þjóðin í Alsír
háð fórnfreka hetjubaráttu fyrir
þjóðfrelsi sínu. Þjóðirnar í Ken-
ýu, Tanganjíku, Úganda, Rú-
anda-Úrúndí, Angóla, Mósambík,
Norður-Ródesíu, Suður-Ródesíu,
Síerra Leóne, Suðvestur-Afríku
og Zanzibar, svco og í Westur-
Irían, Púerto Rico og mörgum
öðrum nýlendum herða nú æ
meira baráttuna fyrir rétti sín-
um.
Það ætti að vera öllum ljóst, að
enginn og ekkert mun megna að
stöðva þessa frelsisbaráttu þjóð-
anna, því að þetta er ein af hin-
um miklu hreyfingum söguþró-
unarinnar, sem gerist með ómót-
stæðilegu og sívaxandi afli. Það
þessum og sætta sig þar með við
nýlendukúgunina. Önnur ástunda
nýlendukúgun sjálf, svo að frá
þeim er engrar andstöðu að
vænta. Samherjar nýlendukúgar-
anna í hinum árásarsinnuðu
hernaðarsamtökum styðja ný-
lendustefnuna ásamt öllum henn-
ar glæpum.
Um langmestan hluta mann-
kynsins er það að segja,'að hann
hefur þegar kveðið upp úrslita-
áfellisdóm yfir nýlenduvalda-
stefnunni.
Ráðstjórnarríkin halda tryggð
við þá stefnu friðar og stuðnings
við sjálfstæðisbaráttu hinna kúg-
uðu þjóða, sem boðuð var af
stofnanda þeirra, V. I. Lenín, og
skora á samtök Sameinuðu þjóð-
anna að hefja upp raust sína til
varnar réttmætum málstað frels-
is til handa nýlendunum og gera
Nýlendukerfið verSur aS hverla
llr ræðu N. S. Krústjovs við almennu umræðurnar á Allsherjar-
þingi Sameinuðu þjóðanna.
niður í svaðið við sérhvert fót-
mál. Hin erlendu einokunarfélög
arðræna og mergsjúga nýlend-
umar miskunnarlaust og láta
greipar sópa um eignir þeirra og
auðæfi.
Það leiðir af stjórn nýlendu-
veldanna, að efnahagskerfi ný-
lendnanna er ákaflega vanþróað
og að verkalýðsstétt þeirra á við
mestu eymdarkjör að búa. í ný-
lendunum sjáum vér fara saman
lengstan vinnudag, minnstar þjóð
artekjur, lægst laun, mestan
fjölda ólæsra, stytztan meðalald-
ur og hæsta dánartölu innbor-
inna.
Þess gerist ekki þörf að lýsa
hér nákvæmlega lífsskilyrðum
meira en hundrað milljóna
manns, sem enn búa við nýlendu
þrælkun, sviptar öllum mannrétt-
indum. Skjalasöfn Sameinuðu
þjóðanna hafa að geyma meira en
nóg af skýrslum um þessi efni
frá ýmsum nefndum samtak-
anna, svo og áskorunum og um-
kvörtunum, er lýsa nógsamlega
högum íbúanna í landsvæðum,
þar sem nýlendustjómarfar á sér
stað, undir hvaða nafni sem það
kann annars að ganga. Skjöl
þessi eru allsherjar ákæra á hina
hneykslanlegu nýlenduvalds-
stjórn. Það, sem fram fer í þess-
um löndum og landssvæðum,
vekur réttmæta reiði og djúpa
gremju allra heiðarlegra manna,
hvar sem eru í heiminum. En
þeir tímar eru hjá liðnir, að er-
lendir kúgarar geti farið sínu
fram í næði, jafnvel í þeim ný-
lendum, sem enn eiga sér stað.
Þó að stjórnarfarið í nýlendunum
sé hið sama sem fyrrum, eru þjóð
irnar þar orðnar nýjar. Þeim
eykst meðvitund um raunveru-
leik aðstæðna sinna og neita að
halda áfram að beygja sig undir
nýlendukúgunarokrið. Og þegar
þjóðirnar rísa upp til barátttu
fyrir frelsi sínu, mun enginn
kraftur á jarðríki megna að
stöðva sóknarmátt þeirra.
má takast að framlengja um fá-
ein ár völd einnar þjóðar yfir
annarri, en eins og aðalsveldið
varð að þoka fyrir völdum borg-
arastéttarinnar og auðvaldið er
nú að þoka fyrir sósíalisma,
þannig mun og nýlenduskipulag-
ið líða undir lok og hinar undir-
okuðu þjóðir öðlast frelsi. Slík
eru þau lögmál, er stjórna mann-
kynsþróuninni, og glæframenn
einir geta ímyndað sér, að val-
kestir og milljónir líflátinna geti
girt fyrir komu þeirrar glæsilegu
framtíðar, sem í vændum er.
Það verður að gera enda á ný-
lendukúguninni, vegna þess að
hún leiðir af sér neyð og þjáning-
ar, eigi aðeins fyrir hinar kúguðu
þjóðir, heldur og sjálfar yfirráða-
þjóðirnar. Hver vill halda því
^fram, að franskar mæður, sem
missa syni sína á vígvöllunum í
Alsíi', þjáíst miður en alsírskar
mæður, er grafa verða syni sína
í jörð heimalandsins?
Á þessum tímum, er blóði ný-
lenduþjóða er úthellt í stríðum
straumum, getur enginn látið sér
sæma að líta undan og loka aug-
um fyrir þessum blóðfórnum eða
halda því fram, að friður sé ríkj-
andi í heiminum. Hver vill kalla
það frið, er grimmilegar styrjald-
ir eru háðar og leikur svo ójafn
sem raun ber vitni, — hersveitir
nýlenduveldanna gráar fyrir
járnum og búnar öllum nýtízku
morðvopnum, en þjóðir þær, er
berjast af fórnfýsi fyrir frelsi
sínu, einungis búnar frumstæð-
um og úreltum vopnum. En þrátt
fyrir allar útrýmingarstyrjaldir
nýlenduvaldsmanna mun sigur-
inn hlotnast þjóðum þeim, er
berjast fyrir frelsi sínu. Um sum
ríki er það að segja, að þrátt fyr-
ir djúpa samúð með baráttu
hinna kúguðu þjóða, þora þau
ekki að hætta á það, að óvingast
við nýlenduveldin, láta því undir
höfuð leggjast að hefja upp raust
sína móti útrýmingarstyrjöldum
þegar í stað ráðstafanir til að af-
nema með öllu nýlendustjómar-
kerfið.
Öll söguþróun síðustu áratuga
stefnir að algeru og endanlegu
afnámi nýlendustjórnarkerfisins
í öllum þess myndum og gervum.
Skipulag þetta er þegar dæmt og
dagar þess taldir. Um það er nú
í raun og veru aðeins að ræða,
hvort útför þessa skipulags muni
fara fram með friðsamlegum
hætti eða formælendur þess láti
til leiðast að taka til örþrifaráða,
er leitt geti til háskalegra at-
burða. Atburðirnir í Kongó eru
ný áminning um hættu þá, sem
hér er yfirvofandi.
Það er hlutverk samtaka Sam-
einuðu þjóðanna, að efla frið og
alþjóðaöryggi, og það er skylda
þeirra að gera allt það, sem í
þeirra valdi stendui', til að koma
í veg fyrir ný vopnaviðskipti í
Asíu, Afríku og rómönsku Amer-
íku, er leiða kynni af togstreitu
nýlenduveldanna og þjóða þeirra,
sem berjast fyrir frelsi sínu og
sjálfstæði. Þarf að benda á það,
að stórveldi geta átt þátt í slík-
um vopnaviðskiptum, og er þá
óhjákvæmilegt, að út af því, sem
í upphafi voru staðbundin vopna-
viðskipti, kvikni allsherjarbál,
heimsstyrjöld. Það er ekki nóg,
að hver hugsi um það eitt að
tryggja sjálfan sig gegn skað-
semdarathæfi nýlenduvaldssinna.
Nýlendukúgunarstefnuna verður
að uppræta í eitt skipti fyrir öll
og bera hana út á sorphauga sög-
unnar.
Hverjum stæði það nær en
Sameinuðu þjóðunum að beita
sér fyrir afnámi allra nýlenduyf-
irráða? Því að samkvæmt stofn-
skránni er það skylda Sameinuðu
þjóðanna að vinna að því að end-
urvekja trúna á mannréttindi og
manngildi, trúna á jafnrétti allra
þjóða, hvort sem stórar eru eða
smáar. Hvernig er unnt að efla
friðsamleg samskipti þjóða á
grundvelli virðingar fyrir reglu
jafnréttis og sjálfstæðis, svo sem
Sameinuðu þjóðunum ber að
gera, ef það er jafnframt látið
viðgangast, að ríki, sem eru öflug
í efnahags- og hernaðartilliti,
reki ránsstefnu sína gagnvart
ýmsum af þjóðum Asíu og Afr-
íku þann veg, að þjóðir þessar
eigi þess ekki kost að ná rétti
sínum, ráða málum sínum nema
fyrir óheyrilegar fórnir og þján-
ingar í blóðugri baráttu gegn
kúgurunum? Hvernig er unnt
„að koma til leiðar samstarfi
allra þjóða um lausn alþjóða-
vandamála á vettvangi efnahags-
mála, félagsmála, menningarmála
og mannúðarmála og um glæð-
ingu og eflingu virðingar fyrir
mannréttindum og undirstöðu-
atriðum lýðfrelsis öllum til handa
án greinarmunar þjóðernis,
kyns, móðurmáls eða trúar-
bragða“, svo að eg vitni í 3. máls-
lið 1. greinar ákvæða um tilgang
og stefnumið í stofnskrá Samein-
uðu þjóðanna, — ef menn loka
augunum fyrir svo hneykslanleg-
um þætti mannfélags vorra tíma
sem nýlenduvaldakerfið er.
Er ekki kominn tími til að
hefja sigursæla úrslitasókn á
hendur nýlenduvaldsstefnunni á
sama hátt og siðmenntað mann-
kyn hófst handa um það fyrir
einni eða hólfri annarri öld að af-
nema þrælasölu og þrælahald og
skapaði sér þar með víðtæk skil-
yrði, eigi aðeins til stjórnmála-
framþróunar þjóðfélagsins, held-
ur og efnahagsþróunar þess.
Á Thor heimsmet?
Nýlega tilkynnti utanríkis-
ráðuneytið, að ákveðnar hefðu
verið nokkrar tilfærslur á sendi-
herrum, eða ambassadorum eins
og þeir nú eru nefndir. Dr. Krist-
inn Guðmundsson, sem verið
hefur í Lundúnum, á að flytja
um áramótin til Moskvu. Pétur
Thorsteinsson, sem verið hefur í
Moskvu, flytur til Bonn. Helgi
P. Briem flytur frá Bonn heim
til Reykjavíkur.
Þessi flutningur sendiherranna
milli landa er í samræmi við við-
teknar venjur allra landa, að
láta ekki sendiherrana vera mjög
lengi í hverju einstöku landi, láta
þó hvergi verða mosagróna.
íslendingar hafa þó í einu til-
felli vikið stórlega frá þessarri,
reglu. Sendiherra okkar í Was-
hington, Thor Thors, hefur nú
setið þar í tvo ára-tugi og enn
hefur ekki heyrzt, að neitt hafi
verið talað um að flytja hann til.
Munu allai' líkur til að Thor setji
heimsmet í þrásetu í sendiherra-
embætti, ef hann hefur þá ekki
þegai' náð metinu.
En, því miður, það finnst víst
enginn annar, sem fær sé um að
taka að sér sendiherrastöðu fyrir
okkur í því stóra landi, Banda-
ríkjum Norður-Ameríku. Við er-
um nú líka svo fámennir.
Fíladelfía, Lundargötu 12. —
Opinberar samkomur eru hvern
sunnudag kl. 8.30 e. h. Sunnu-
dagaskóli hvern sunnudag kl.
1.30 e. h. Öll börn velkomin. —
Saumafundir fyrir ungar stúlk-
ur hvern föstudag kl. 5.30 e. h.
(Athugið breyttan tíma.) Allar
telpur velkomnar.