Verkamaðurinn - 04.11.1960, Blaðsíða 2

2
VERKAMAÐURINN
Föstudaginn 4. nóvember 1960
BYLTINGIN MIKLA.
Á mánudaginn kemur, 7. nóv-
ember, eru 43 ár liðin frá því að
austur í Pétursborg í Rússaveldi
var hleypt af fallbyssum beiti-
skipsins Aurora til merkis um
það, að byltingin væri hafin. Sú
bylting, sem þá um alllangt skeið
hafði verið undirbúin af bylting-
arsinnuðum verkamönnum,
bændum og hermönnum í Rúss-
landi undir forystu Lenins.
Næstu daga, vikur og mánuði
tóku byltingarsinnar völdin um
gervallt Rússland. Hið vinnandi
fólk tók stjórn landsins í sínar
hendur.
Drunurnar í fallbyssunum um
borð í Aurora hinn 7. nóvember
1917, boðuðu heiminum meiri
tíðindi, en sennilegt er, að þá,
sem skothríðinni stjórnuðu, hafi
grunað. Þessi fallbyssuskot boð-
uðu þjóðum heims nýja tíma.
Þann 7. nóvember 1917 var brot-
ið blað í þróunarsögu mannkyns-
ins.
Byltingin mikla í Rússlandi er
fjarri því að vera hin fyrsta bylt-
ing í sögu þjóðanna. Byltingar
hafa alltaf verið að gerast og
með ýmsu móti. En þessi mikla
bylting, sem hófst hinn minnis-
stæða 7. nóvember, er einstæð í
sögu byltinga að því leyti ,að
með henni tekst hinu vinnandi
fólki, því fólki, sem skapar auð
hvers þjóðfélags, í fyrsta skipti
að hrinda af sér yfirráðum arð-
ráns- og kúgunarstétta. Afleið-
ingar fyrri byltinga urðu tíðast
þær, að ein yfirstétt tók við af
annarri.
AUÐVALDIÐ ÆRIST.
Vegna þessa sérstaka eðlis
rússnesku byltingarinnar ærðist
auðvald heimsins og strengdi
þess heit, að það skyldi aldrei
líðast, að verkamenn og bændur
gerðust svo digrir að ætla að
fara að stjórna heilum löndum
og kippa grundvellinum undan
tilveru yfirstéttarinnar. Auðjöfr-
ar heimsins fengu sting í hjartað.
Það var ekki aðeins alþjóðleg
samábyrgð arðræningjanna, sem
þar sagði til sín, heldur tók hver
og einn að óttast um sjálfan sig.
Ef það var látið viðgangast, að
stéttarbræður þeirra í Rússlandi
væru sviptir eignum og yfirráð-
um, hver vissi þá, að hverjum
röðin kæmi næst. Var ekki eins
víst, að þessi byltingarófögnuður
breiddist út um allar jarðir, ef
ekki væri að gert?
Á skal að ósi stemma, og auð-
vald heimsins tók skjótlega á-
kvörðun um að stöðva þessa
hættulegu þróun. Burgeisastétt-
in í Rússlandi sjálfu, stórjarða-
eigendur og hershöfðingjar hófu
borgarastyrjöld. En fljótlega
varð ljóst, að hreyfing alþýðunn-
ar var of sterk til þess, að yfir-
stéttarliðið fengi unnið bug á
henni. Vopnaglamur heimsstyrj-
aldarinnar, sem lauk 1918, var
naumast þagnað, þegar andstæð-
ingar úr styrjöldinni tóku hönd-
um saman og réðust í krossferð
til að ráða niðurlögum alþýðu-
stjórnarinnar í Rússlandi. Deilur
og árekstrar þjóða í milli gleym-
hagsmunir auðvaldsins eru ann-
ars vegar.
Alls réðust fjórtán ríki með
vopnaðri íhlutun gegn hinu ný-
stofnuðu ráðstjórnarríkjum. Um
allan heim var rekinn margefld-
ur áróður gegn kommúnistum,
öllum áróðurstækjum var beitt
til að sannfæra menn um það,
að þessari illu og hættulegu
manntegund yrði að útrýma, til
þess mætti ekkert spara. Járn-
tjaldið var smíðað í skyndi, og
hið unga ríki útilokað frá flest-
um eðlilegum samskiptum við
önnur lönd.
En þó að ríki ráðstjórnarinnar
væri ennþá í vöggu, þá stóðst
það allar árásir og varðveitti
frelsi sitt og sjálfstæði. Ríkin
fjórtán máttu draga sig til baka
og höfðu skömmina eina af að-
gerðum sínum.
En áfram var haldið um mest-
an hluta jarðkringlunnar að
berjast af fullri hörku gegn hin-
um voðalega kommúnisma, sem
hafði eyðilagt möguleika kapítal-
istanna til arðráns í löndum
þeim, sem áður lutu keisaranum
í Pétursborg.
Mikill hluti af ríkisstjórnum
heimsins neitaði að viðurkenna
hin nýju stjórnarvöld og gerði
þeim allt til miska, sem unnt
var. Þetta gerði ráðstjórninni
eðliiega erfitt fyrir á mörgum
sviðum, en styrkur hennar brást
ekki, þvert á móti efldist hún
við hverja raun.
Smám saman fóru valdhafar
annarra ríkja að hugsa sem svo,
að þeir yrðu að sætta sig við til-
veru þessara stjórnarhátta í
þessu eina ríki, en alla áherzlu
yrði að leggja á, að koma í veg
fyrir, að önnur ríki yrðu komm-
únismanum að bráð. Áróðurinn
gegn kommúnistum var alls stað-
ar magnaður, flokkar þeirra
bannaðir í hverju landinu af
öðru, kommúnistahatrið innrætt
börnum um leið og þau lærðu
að tala. Samt tókst hvergi að
kæfa kommúnismann með öllu
og víða fjölgaði áhangendum
þeirrar stefnu óðfluga þrátt fyrir
allar ofsóknir og áróðursherferð-
ir. Megnástæðu þess verður að
telja, að í Sovétríkjunum sá arð-
rænt og kúgað verkafólk allra
landa vonir sínar um meiri mögu
leika, aukið frelsi og betri af-
komu verða að veruleika. Enda
þótt járntjald auðvaldsins væri
vel gert, dugði það hvergi til að
hindra að fréttir bærust af meg-
inatriðum þess, sem í því landi
var að gerast. Fréttirnar sem
bárust undir og yfir jámtjaldið
mikla vöktu til lífs þann vonar-
neista, sem blundaði í brjóstum
kúgaðrar alþýðu. Sakir illrar
reynzlu af áróðurspostulum auð-
valdsins neitaði fólkið, stöðugt
fleira og fleira, að trúa því, að
kommúnistarnir væru svo vond-
ir, sem af var látið, en sannfærð-
ist í þess stað um það, að kenn-
ingar Marx og Engels væru
meira en huga'rórar. Fyrst að
fólkið sjálft gat tekið völdin í
Rússlandi, þá hlaut það að geta
þáð víðar.
VON KAPÍTALISTA.
Á áratugnum milli 1930 og
1940 óx upp í Þýzkalandi mikið
herveldi undir stjórn nazista.
Nazistarnir voru ákveðnustu og
harðsvíruðustu andstæðingar
kommúnismans, sem fram hafa
komið opinberlega. Flestum
stjórnmálamönnum heims þótti
nóg um veldi Hitlers-Þýzkalands
og stóð af því illur beigui'. En
það vakti stórkapítalistunum
nýja von um sigur yfir kommún-
ismanum. Þá dreymdi um, að
Hitlers-Þýzkaland væri sá vold-
ugi aðili, sem gæti sigrazt á Ráð-
stjórnarríkjunum og komið kap-
ítalistunum þar aftur til valda.
Þess vegna höfðust kapítalistarn-
ir í Vestui'-Evrópu og Ameríku
ekki að, þó að þýzka stríðsvélin
hristi sig svo, að hrikti í Evrópu
allri. Þeir vildu aðeins beina
þessum hernaðarmætti til aust-
urs, láta hana mala kommúnist-
ana í Rússíá mélinu smærra, og
þeir voru vissir um, að eftir það
myndi verða bið á, að kommún-
isminn léti að sér kveða þar eða
annars staðar.
En þó að Hitler byggði tilveru
nazistaríkis síns á góðri sam-
vinnu við ýmsa af stærstu og
voldugustu auðhringum heims,
lét hann þá ekki segja sér fyrir
verkum í einu og öllu. Hann
varð að vísu við óskum þeirra
um að stríða í austurveg, en
hann hélt líka til vesturs. Vestur-
veldin neyddust til að taka á
móti, en það var ekki af fullri
hörku gert. Þau hugsuðu sér, að
láta Hitler fyrst beyjast í austur-
átt og ætluðu, að hann gerði sig
ánægðan með sigurvinning í þá
átt, síðan myndu kapítalistarnir
sjá um samkomulag í Evrópu.
En vonir kapítalistanna brugð-
ust. Hitler bar ekki sigur úr být-
um í austurvegi. Hann komst að
borgarhliðum höfuðborgar Ráð-
stjórnarríkjanna, en lengra ekki.
Oflugasta her, sem heimurinn til
þess tíma hafði augum litið,
tókst ekki að sigrast á ríki verka-
manna og bænda. Með lafandi
skott mátti Hitlersliðið lötra til
baka. Vonir kapítalistanna um
lendalok ikommúnistaríkisins
höfðu brugðizt. Það voru sár
vonbrigði, og lítil sárabót, að
kommúnistaríkið braut þróttinn
úr nazistunum, svo að eftir ófar-
ir þeirra á austurvígstöðvunum
reyndist tiltölulega auðvelt að
vinna fullan sigur á Hitlers-
Þýzkalandi. En mörgum munu
hafa þótt það meinleg örlög, að
þann sigur unnu Sovétríkin og
Veturveldin í sameiningu. Hið
ógurlega og fífldjarfa tafl Vestur-
veldanna endaði með því, að þau
urðu að taka upp samvinu við
þá, sem þau hötuðu mest. En
heimurinn sannfærðist um það,
að stjórnarfarið í Sovétríkjunum
hafði reynzt betur en leigupenn-
ar kapítalistanna á vesturlöndum
vildu vera láta. Og margir veittu
því eftirtekt, að Sovétríkin eign-
uðust ekki sinn qvisling eins og
önnur þau ríki sem nazistar herj-
uðu á.
SÓSÍALISMINN
I FRAMKVÆMD.
Þau 28 ár, sem liðu frá bylt-
ingunni í Rússlandi og til loka
heimsstyrjaldarinnar síðari voru
reynslutími sovétskipulagsins.
Ekki aðeins reynzlutími fyrir
sjálfa íbúa Sovétríkjanna. Þeir
höfðu sannfærzt um ágæti þessa
skipulags og yfirburði yfir kapí-
talismann miklu fyrr. Þetta var
fyrst og fremst reynzlutími fyrir
þá, sem utan Sovétríkjanna búa,
það var reynzlutími fyrir alþýðu
allra landa, og ekki sízt þeirra,
sem við mesta kúgun og ánauð
af hálfu auðvaldsins hafa orðið
að una.
Frá styrjaldarlokum hefur
mikill hluti alþýðu heimsins
ekki efazt um ágæti þess stjórn-
skipulags og hagkeríis, sem upp
var tekið í Rússlandi við bylt-
inguna. Reynzlan þaðan hefur
orðið öðrum leiðarljós.
Alþýða allra landa hefur sann-
færzt um, að hennar er máttur-
| inn, að hún er fær um að taka
stjórn hvaða ríkis sem er í sínar
hendur, og að undir eigin stjórn
vegnar fólkinu bezt.
Strax á fyrstu árUnum eftir
styrjöldina tóku mörg ríki Ev-
rópu og Asíu upp stjómarhætti
Sovétríkjanna, og önnur hafa áð-
l ur fetað í fótspor þeirra. Með
hverju ári sem líður stækkar nú
hópur þeirra ríkja, þar sem haf-
ið er að byggja upp þjóðfélög á
grundvelli sósíalismans. Og
vegna sömu áhrifa hefur ný-
lenduskipulagið nú senn runnið
skeið sitt á enda. íbúar nýlendn-
anna hafa vaknað til meðvitund-
ar um mátt sinn og heimtað sinn
rétt. Hver nýlendan af annarri
hefur unnið sér sjálfstæði, og í
mörgum þeirra hefur umsvifa-
laust verið snúið inn á braut
sósíalismans.
Ríki sósíalismans og sósíalísk-
ir stjómarh'ættir eru nú orðnar
þær staðreyndir, sem enginn lok-
ar lengur augunum fyrir, og eng-
inn ímyndar sér, að verði þurrk-
aðar burtu. Sósíalisminn er í
stöðugt vaxandi sókn, með
hverju árinu leggur hauin undir
sig stærri hluta jarðarinnar, en
að sama skapi verður auðvaldið
að þoka. Síðustu 15 árin hefur
auðvaldinu verið ljóst, að það er
í vörn, vonlausri vörn. Því varð
það ljóst, eftir að herveldi Hitl-
ers mistókst að brjóta Sovétrík-
in á bak aftur. Og því er það enn
þá ljósara nú í dag, svo hröð sem
þróunin er orðin frá nýlendu-
kúgun yfir til sósíalisma. Nú
reynir auðvaldið aðeins að
hamla gegn þróuninni, og kapí-
talistarnir vona ennþá að þeim
takist lengi að halda yfirráðum
sínum yfir nokkrum hluta heims-
ins. Sú von þeirra getur þó orð-
ið sér til skammar, því að jafn-
vel í hlaðvarpa sterkasta auð-
valdsríkis jarðarinnar hefur sósí-
alisminn náð fótfestu. Atburðir
þeir, sem gerzt hafa vestur á
Kúbu, valda nú slíkum tauga-
skjálfta hjá arðránsliðinu, að því
liggur við örvilnan.
ÞRÓUNIN VERÐUR
EKKI STÖÐVUÐ.
Rás þróunarinnar verðui' ekki
stöðvuð, og sósíalistar um allan
heim geta nú horft bjartari aug-
um til framtíðarinnar en nokfcru
sinni áður. Dauðastríð kapítal-
ismans stendur sem hæst. Hversu
lengi það stendur verður ekki
sagt að svo stöddu. Hitt er full-
víst, að kapítalisminn vinnur
ekki sitt dauðastríð fremur en
aðrir. Örlög hans eru ákveðin.
Þetta er nú öllum, sem vel fylgj-
ast með þróun málanna, ljóst orð-
ið. Bezta sönnun þess er, að nú
tala bæði stjórnmálaforingjar
„austurs" og „vesturs" um það,
að ekkert sé því til fyrirstöðu,
að hin tvö mismunandi hagkerfi,
sósíalisminn og kapítalisminn,
geti starfað hlið við hlið, það
þurfi ekki að valda misklíð ríkja
í milli, eftir hvoru hagkerfinu
löndunum sé stjórnað.
Ástæður fyrir þessari pólitík
stjórnmálaforingjanna eru aug-
ljósar. Sósíalistarnir sjá, að það
er ekki lengur þörf blóðugra
byltinga til að koma sósíalism-
anum á, hann kemur án þeirra.
Kapítalistarnir sjá, að vonlaust
er að sósíalisminn verði sigraður
eða barinn niður með vopna-
valdi. Þess vegna geta þessar
meginstefnur nútíma-stjórnmála
samið frið. Hitt er annað mál,
hvort kapítalistarnir kunna samt
sem áður að efna til ófriðar. Það
verður þá aðeins gert til að af-
stýra stórkreppum í ríkjum
þeirra og koma út framleiðslu
hergagnaverksmiðjanna. Þgð er
önnur saga.
BARIZT A VOLGUBÖKKUM.
Hér á íslandi var fréttum af
byltingunni miklu í Rússlandi
misjafnlega tekið eins og annars
staðar, þegar þær bárust fyrst.
Flestir tóku þeim illa og töldu,
að ekkert gott mætti af atburð-
um þessum leiða, en allmarga
formælendur áttu byltingarmenn
sér þó hér allt frá upphafi.
Afturhaldið á íslandi tók at-
burðum þessum á sama hátt og
afturhald allra landa. Byltingar-
mennirnir voru taldir hinir
ÞAÐ ER EKKI LENGUR
BARIZT A VOLGUBÖKKUM
Hugleiðingar í filefni af 7. nóvember