Verkamaðurinn - 18.11.1960, Blaðsíða 1

VERKMflÐlM
Ritstjóri: Þorsteinn Jónatansson.
Útg.: Sósíalistafélag Akureyrar.
Skrifstofa Hafnarstræti 88.
Sími 1516.
Áskriftarverð kr. 50.00 árg.
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
XLIII. árg.
Akureyri, Föstudaginn 18. nóvember 1960
39. tbl.
Kaupgj aldsbaráttan er aðalmálið á 27. þingi A. S. í.
Vinstri menn eru í yfirgnæfandi meirihluta á þinginu @ ., , . _
Matthíasarsafn á Sigurhæðum
Þing Alþýðusambands Islands, hið 27. í röðinni, var sett í Reykja-
vík á þriðjudaginn. Forseti þingsins var kjörinn Bjöm Jónsson, for-
maður Verkamannafélags Akureyrarkaupstaðar og varaforsetar
Guðmundur Björnsson frá Stöðvarfirði og Herdís Olafsdóttir frá
Akranesi.
Við setningu þingsins komst forseti Alþýðusambandsins, Hanni-
bal Valdimarsson, svo að orði: Obreytt kaup við aðra eins dýrtíð-
armögnun og orðið hefur síðastliðið ár er óframkvæmanleg stefna.
Á fyrsta degi þingsins voru
samþykkt kjörbréf 333 þingfull-
trúa frá 138 félögum, en eitthvað
mun hafa bætzt við af fulltrúum
síðan, svo að þeir eru alls um
340.
Við forsetakjörið komu fram
tvær uppástungur, svo að þá fór
strax fram könnun á styrkleika-
hlutföllum milli vinstri og hægri
manna á þinginu. Frambjóðandi
vinstri manna, Björn Jónsson,
var kjörinn með 203 atkvæðum,
en frambjóðandi hægri manna,
Eg§ert < Þo'rsteinsson, hlaut 118
atkvæði. Varaforsetar urðu sjálf-
kjörnir.
Minni ágreiningur varð um
kjörbréf að þessu sinni en oft
hefur verið, en aðalumræður í
upphafi þingsins snerust um það,
hvort taka skyldi landssamband
verzlunarmanna inn í Alþýðu-
sambandið eða ekki, því máli
lauk á þann veg, að gerð var
svohljóðandi samþykkt með 198
atkvæðum gegn 128:
„27. þing Alþýðusambands ís-
lands staðfestir þá samþykkt mið-
stjórnar sambandsins að synja
um sinn inntökubeiðni Lands-
sambands íslenzkra verzlunar-
manna meðan skipulagsmál Al-
þýðusambandsins eru í deigl-
unni.
Jafnframt vill þingið lýsa yfir
því, að Alþýðusambandið er
reiðubúið til að veita L. í. V. alla
aðstoð í hagsmunabaráttu verzl-
unarfólks, sem það getur í té lát-
ið og felur miðstjórn að gera um
það bindandi samning við L. í.
V., ef það óskar þess.“
Veigamesta málið.
sem þetta Alþýðusambandsþing
fæst við, verður án efa kaup-
gjaldsbaráttan, sem nú er fram-
undan. Forseti ASÍ lagði í setn-
ingarræðu sinni megin áherzlu á
það mál og lýsti því, hvemig
hvað eftir annað hefur verið
höggvið í sama hnérunn síðustu
tvö ár og kjör verkafólks skert
svo, að með öllu er óviðunandi.
Matthíasarfélagið á Akureyri
hefur um þriggja ára skeið starf-
að að því að koma upp safni til
minningar um þjóðskáldið Matt-
hías Jochumsson. í því skyni
keypti félagið neðri hæð húss
þess, sem skáldið reisti á sínum
tíma og bjó í, Sigurhæðir. Síðan
Verkalýðurinn hefur þegar sýnt 1
, . , , . 1 hefur verið unnið að því, að safna
mikia biðlund, en nu er ekki ’
en nu er
hægt að bíða lengur. Enda hafa
verkalýðssamtökin undirbúið bar
áttu sína með mörgum fundum
og ráðstefnum að undanförnu.
Þeim undirbúningi verður hald-
ið áfram á Alþýðusambandsþing-
inu og stefnan mörkuð ákveðnar
en hægt hefur verið til þessa.
Fljótlega eftir Alþýðusambands-
þing má gera ráð fyrir, að verka-
lýðsfélögin almennt leggi kröfur
sínar fyrir atvinnurekendur.
Gert er ráð fyrir, að Alþýðu-
sambandsþingi ljúki á sunnudag-
inn.
ERFIÐLEIKAR ÚTGERÐARINNAR
Mikil síldveiði
á Pollinum
Síldveiðin á Pollinum hefur
mjög færzt í aukana síðustu dag-
ana, svo að segja má, að mok-
veiði hafi verið hjá þeim fjórum
bátum, sem þessar veiðar stunda.
Síðustu tvo daga hefur Krossa-
nessverksmiðjan tekið á móti um
það bil 5000 málum, og hafði í
gærkvöldi alls tekið á móti ná-
lægt 18 þúsund málum. Er nú
tekið að safnast í þrær verk-
smiðjunnar, því að mikið vantar
á, að hafist tmdan að vinna það,
sem að berst.
Fitumagn í síldinni hefur minnk-
að mjög frá því, sem var fyrst
þegar veiðarnar hófust, og fæst
nú sáralítið lýsi úr henni. Af
þeim sökum varð að lækka nokk-
uð verð það, sem bátamir fá fyr-
ir síldina, eða úr kr. 80 í kr. 65
Mikil atvinna er í satmbandi
við síldveiðar þessar bæði fyrir
sjómenn og fyrir verkamennina
í Krossanesi, en hins vegar óttast
margir að hér kunni að vera um
rányrkju að ræða, og er illt, ef
svo skyldi vera, en um það eru
jafnvel fiskifræðingar ekki á
einu máli.
í síðustu blöðum Verkamannsins
hefur því verið lýst, hvemig „við-
reisnin" hefur leikið útgerðina,
þannig að allar líkur benda nú
til, að meginhluti bátaflotans og
togaraflotinn allur verði gjald-
þrota og fari á uppboð.
Að undanförnu hefur staðið
yfir í Reykjavík aðalfundur
Landssambands íslenzkra útvegs-
manna, og í ræðum fundarmanna
þar hefur það komið greinilega
fram, að ekki hefur verið ofsagt
hér í blaðinu um afkomu og
rekstrargrundvöll útgerðarinnar.
Strax í setningarræðu sinni sagði
form. landssambandsins, Sverrir
Júlíusson, að efnahagsaðgerðun-
um mætti líkja við uppskurð,
sem hefði í för með sér lömun
þjóðarlíkamans, og þess vegna
væri nauðsynlegt að snúa við
áður en það Væri orðið um sein-
an.
Jónas Haralz, sem nefndur hef-
ur verið „höfundur viðreisnar-
innar“ og einnig sjávarútvegs-
málaráðherra, Emil Jónsson,
mættu á fundum hjá útgerðar-
mönnum, og viðurkenndu þeir,
að ekki hefði tekizt með gengis-
fellingunni að skapa útgerðinni
viðunandi rekstrargrundvöll, og
sagði Emil, að ríkisstjóminni
væri ljóst, að útgerðin þyrfti á
mikilli aðstoð að halda. Kvað
hann ríkisstjórnina helzt hafa
ráðgert að útvega útgerðarmönn-
um föst lán til langs tíma og með
lægri vöxtum en þeim, sem
stjórnin ákvað í fyrravetur og nú
tíðkast. Með því hefur ríkisstjóm-
in viðurkennt, að ófært sé að
halda fast við þá vaxtapólitík,
sem nú er rekin.
Eðhlega myndi það koma út-
gerðinni vel að fá lánsfé, og þó
ennþá betur, ef vextir væru lækk
aðir af þeim skuldum, sem nú
hvíla á henni. En erfiðleikar út-
gerðarinnar verða ekki leystir
með útvegun lánsfjár. Sé rekstr-
argrundvöllur eþki fyrir hendi
þá leiðir aukin skuldasöfnun að-
eins til þess, að kreppa útgerðar-
innar eykst, jafnvel þó að skap-
legir vextir yrðu á nýju lánun-
um. Vextir af gömlu skuldunum
verða einnig að lækka og al-
mennur útgerðarkostnaður, eða
þá fiskverðið að hækka. Fyrir-
tæki, sem rekið er með tapi kemst
ekki á réttan kjöl með því að
taka sífellt ný lán til að greiða
rekstrarhallann. Ef ríkisstjómin
gerir ekkert annað útgei’ðinni til
hagsbóta en að útvega lán, þá er
ekki annað sjáanlegt, en stefnt
sé ákveðið að því, að algert
kreppuástand verði hjá sjávarút-
veginum og miklum hluta skipa-
stólsins vei’ði lagt. Nú þegar er
búið að leggja nokkrum togurum,
og sennilegt að búið verði að
leggja þeim flestum eða öllum
fyrir áramót.
Verkamannafélag Akureyrar-
kaupstaðar beinir því til allra
verkamanna í bænum, sem eru
atvinnulausir að einhverju eða
öllu leyti, að láta skrá sig án
tafar á Vinnxxmiðlxmai'skrifstof-
unni, Strandgötu 7, til þess að
hægt sé að fylgjast sem bezt
með atvinnuástandinu.
flestum munum úr búi
Matthíasar og koma þeim fyrir í
þessum húsakynnum sem líkast
því, sem var á meðan skáldið
lifði.
Hinn 11. þ. m. voru liðin 125
ár frá fæðingu Matthíasar, og
xann dag bauð Matthíasarfélagið
fréttamönnum að líta á safnið,
eins og það er í dag. En ennþá
hefur það ekki vei’ið opnað al-
mermingi og verður það senni
lega ekki gert fyrr en á næsta
vori, og þá væntanlega búið að
fá til safnsins enn fleiri muni en
ennþá er orðið. Hiisgögn flest og
stærri gripir er þó þegar komið
á sirm stað, eða sömu staði og
áður var í íbúðinni. Flest af hús-
gögnxmum hafa börn Matthíasar
eða aðrir afkomendur hans gefið
til safnsins. Af því hefur mest
komið frá frú Þóru Matthíasdótt-
ur, en eirrnig frá Gunnari Matt-
híassyni, frú Guðrúnu Figved og
Braga Steingrímssyni. Frá
Menntaskólanum á Akureyri
fékk safnið bókaskáp ásamt
nokkru af bókum. Bækur og
fleiri smáhlutir hafa einnig verið
keyptir annars staðar að, en enn-
þá vantar mikið af bókum og
eitthvað af myndum, sem voru
í eigu Matthíasar. Gert hefur
verið við þá mimi, sem eitthvað
voru úr lagi gengnir, svo að allt
er nú vel útlítandi. Einnig hefur
húsnæðið verið endurbætt og frá
því gengið sem líkast því, er var
á dögum Matthíasar. Er ekki vafi
á því, að mörgum verður ánægja
að því að skoða safn þetta, þegar
það verður að fullu frá gengið,
og það mun gera sitt til að halda
uppi á verðugan hátt minningu
þjóðskáldsins, þó að ljóð þess
muni auðvitað alltaf og alla tíð
gera það öðru betur.
Það hefur verið áhugamál
Matthíasai’félagsins að eignast
allt húsið að Sigui’hæðum til af-
nota fyrir safnið, en samningar
hafa til þessa ekki tekizt um vérð
fyrir hæðina, hvað sem verð-
ur. í Matthíasarfélaginu eru nú
173 félagar, og fram til síðasta
aðalfundar, sem haldinn var
snemma á sl. sumri hafði félagið
lagt í kostnað við safnið 321 þús.
krónur, en þar af er styrkur frá
Akureyrarbæ alls kr. 150 þús. og
frá ríkissjóði kr. 65 þúsund. Þá
er ennfremur gert ráð fyrir, að á
fjárlögum næsta árs vei’ði veittar
til safnsins kr. 40 þús., og von
félagsstjórnarinnar er, að fram-
lag ríkisins verði áður en líkur
ekki minna en framlag Akux-eyr-
arbæjar.
Enn er ekki ákveðið, hvaða að-
ili armist um rekstur safnsins,
þegar það er fullfrágengið, hvort
það verður félagið, sem unnið
hefur að því að koma því upp
eða opinberir aðilar. Formaður
Matthíasarfélagsins er Marteinn
Sigurðsson, kaupmaður.
YERÐA ÞEIR SELDIR
ÚR LANDI?
Allir íslenzku togaramir eru nú
í-eknir með stórtapi, og veldur
þar hvorttveggja „viðreisnin“ og
óvenjuleg aflatregða. Einum af
stærstu og hýjustu togurunum,
Sigui’ði (eign Einars ríka) hefur
þegar verið lagt. Þá hefur tveim-
ur af eldi’i togurunum verið lagt
í Hafnarfirði og ennfremur öðr-
um ísafjarðartogaranum.
Afkoma nýju togaranna er
langverst, þar sem vextir af
kaupverði þeirra nema svo gífur-
legum upphæðum, einnig vá-
tryggingagjöld og fleira. Hinsveg-
ar hafa þeir ekkert fiskað betur
en eldri skipin. Nú hefur heyrzt
að Guðmundur Jöx’imdsson,
Einar Sigurðsson og aðrix’, sem
keypt hafa þessa togara séu farn-
ir að athuga möguleika á að selja
þá erlendis, þar sem þeir hafa
komist að þeirri niðurstöðu, að
útilokað sé að gera þá út við nú-
vei’andi aðstæður, og jafnvel þó
að skipunum verði lagt við fest-
ar meðan aflaleysið varir, sem
allir vona, að ekki vei*ði til ei-
lífðar, þá gerir vaxtakostnaðxxr-
inn einn eigendurna gjaldþrota á
fáum mánuðum, ef þeir eru það
ekki þegar.
Það er því sennilegast eins og
nú horfir, að þess verði skammt
að bíða, að þessir stói’u og nýju
togarar verði seldir úr landi, og
verði rekstrargrudvöllur fyrir
gömlu togarana ekki stórbættur,
er sennilegt að þeir fari sömu
leiðina, ef einhver vill kaupa þá.
Það verður mikið áfall fyrir
landsbúa, ef það verður eitt af
„afreksvei’kum" núv. ríkisstjóm-
ar að drepa togaraútgei-ðina á
íslandi. Eftir það verður þröngt
fyrir dyrum hjá mörgum Akur-
eyringi og trúlega fleirum.
Jólamerki kvenfél. Framtíð-
arinnar ei’u komin á mai’kað-
inn. Seld á pósthúsinu. Ágóð-
inn rennur í elliheimilissjóð.