Verkamaðurinn - 18.11.1960, Blaðsíða 2

2
VERKAMAÐURINN
Föstudaginn 18. nóv. 1960
Um bækur og menn
Það er orðin föst venja, að flestar
bækur, sem út koma á íslandi,
berast á markaðinn í tveim síð-
ustu mánuðum ársins, nóvember
og desember. í desember einum
selst sennilega meira af bókum
en alla hina mánuðina samanlagt.
Þá er uppskerutími bókaútgef-
enda og bókaverzlana.
En bókaútgáfa er mikið happ-
drætti; stundum gefur hún góð-
an skilding í aðra hönd, en oft er
líka tap. Utkomuna er erfitt að
sjá fyrir. Urvalsbækur seljast oft
ekki fyrir prentunarkostnaði og
svo geta hinar ólíklegustu bækur
orðið metsölubækur. Samkeppn-
in um sölima er orðin feikna-
hörð, og segja útgefendur, að hin
síðari ár hafi það mestu ráðið
um söluna, hvað þeir hafi getað
lagt í auglýsingakostnað. Nú sé
ekki nóg að gefa út góða bók
eftir þekktan höfund og láta
hennar aðeins getið í nokkrum
smá auglýsingum, fólk taki varla
eftir slíkri bók, heldur þurfi dag
eftir dag að hamra á ágæti henn-
ar með stórum og áberandi aug-
lýsingum í blöðum og útvarpi.
Eln það eru ekki alltaf góðar
bækur, sem útgefendumir leggja
mesta áherzlu á að auglýsa, það
geta alveg eins verið lélegar
bækur, en máttur auglýsinganna
er slíkur, að þær geta gert ó-
merkilegan reyfara eða illa gerða
sögu að metsölubók. Þetta stafar
af því, að menn kaupa ekki bæk-
ur fyrst og fremst handa sjálfum
sér heldur til að gefa öðrum, og
þá láta menn stjórnast af áhrif-
um og umsögnum auglýsinganna
meira en eigin mati.
Annars kemur árlega mjög
margt góðra og ágætra bóka á
markaðinn, þó að margt misjafnt
fljóti einnig með, þegar flóðald-
an skellur yfir. Flestir bókaút-
gefendur virðast leggja á það
nokkra áherzlu að gefa fremur
út góðar bækur en lélegar, og
sýnir það út af fyrir sig, að bók-
menntasmekkur þjóðarinnar
stendur ennþá á allháú stigi.
Hvort sorpritaútgefendum tekst
að breyta þessu er ennþá óráðin
gáta, en margir óttast að svo fari.
Ýmsir höfðu gert ráð fyrir því,
að bókaútgáfa yrði að þessu
sinni allmiklu minni en verið
hefur undanfarin ár, en svo virð-
ist ekki ætla að verða. Flestir út-
gefendur halda í horfinu og vel
það. En hætt er við, að útkoman
verði með lakara móti hjá sum-
um a. m. k., því að almenningur
hefur nú minni peninga milli
handa til kaupa á öðru en brýn-
ustu nauðsynjum. Auk þess mun
bókaverð hækka eins og flest
annað á þessum síðustu viðreisn-
artímum.
Verkamanninum hafa þegar
borizt nokkrar nýútkomnar bæk-
ur, og verður þeirra getið í næstu
blöðum eftir því sem tími og rúm
verður tiL Að þessu sinni verður
tveggja bóka sérstaklega getið:
Gott fólk
heitir smásagnasafn eftir Einar
Kristjánsson, rithöfund á Akur-
eyri. Það er fjórða sögusafn hans,
sem út kemur. Áður hafa komið
Septemberdagar, Undir högg að
sækja og Dimmir hnettir.
Fimmta bók Einars er væntanleg
áður en árið er liðið, og á sú að
heita Metnaður og mannvirðing-
ar.
í Góðu fólki birtast ýmsir
þættir, sem Einar hefur síðustu
árin lesið upp á skemmtisam-
komum og hlotið frábærar vin-
sældir fyrir. Er vafalaust, að all-
ir, sem heyrt hafa Einar lesa
þessar sögur, fagna því að fá þær
í bókarformi og geta endurnýjað
kunningsskapinn við þær ágætu
persónur, sem hann segir frá.
Hver er t. d. sá, sem hefur
komizt í kynni við hana Marzibil
í Fjörunni að hann vilji ekki
heyra meira af henni, eða rifja
upp það, sem hann hafði áður
heyrt. Og það þekkja allir ein-
hverja Marsibil, sumir kannske
margar. Þetta eru boldangskven-
menn, sem ekki láta aðrar mann-
verur segja sér fyrir verkum. En
fyrir tízkimni verða þær að
beygja sig, þess vegna láta þær
bónda aka einkabíl, þó að hann
sé alls ófær um það; þess vegna
hefja þær jólaundirbúninginn í
lok sláturtíðar, þess vegna
heimta þær nýjan pels um sum-
armálin, þess vegna flytja þær
úr Fjörunni á Brekkuna, heyja
harðvítuga samkeppni um hús-
búnað og eiga jafnvel sérstakan
spariþvott, sem aðeins er til þess
að vera hengdur á snúrur.
Og svo er hann Kúddi, sem
gekk fyrir gafl. Ég skildi þetta
nú ekki í fyrstu, en þegar ég fór
að lesa söguna, komst ég að raun
um, að drengurinn hafði verið
fenndur á kristilega vísu, (hér
er sennilega átt við kirkjugafl).
Það var ekkert óvenjulegt við
fermingu Kúdda, hún var eins
og aðrar fermingar nú á dögum,
framkvæmd vegna gjafanna, og
Kúddi gekk sjálfur rösklega
fram í því að undirbúa fenning-
arfyrirtækið. Nettóhagnaður kr.
33.780.00.
Sögurnar af henni frú Marsibil
og honum Kúdda eru einföld og
ósvikin gegnumlýsing þeirra
undarlegu áhrifa, sem tízkan
hefur á mannlífið. Kannski örlít-
ið ýkt til að allt verði greinilegra,
og þó eru ýkjumar ef til vill
ekki svo miklar. Sama má að
nokkru leyti segja um aðrar sög-
ur bókarinnar, en þó eru þær
írekar skrifaðár til þess að vekja
gaman og kátínu, sem sögurnar
af Marsibil og Kúdda gera reynd-
ar ekki síður.
Allar eru sögurnar ritaðar á
einföldu og látlausu máli, engar
óþarfa málalengingar, en þó allt
sagt, sem nauðsynlegt er, til þess
að sögurnar njóti sín til fulls.
Athyglisgáfa og mannþekking
höfundar er frábær, og hann get-
ur í ótrúlega stuttu máli dregið
fram og mótað svipmyndir
manna, mannlega eiginleika og
mannlegan breyskleika. Sögum-
ar í Góðu fólki og fleiri sögur
Einars Kristjánssonar verða
lengi munaðar og lesnar, og þær
eru hollur lestur og skemmtileg-
ur jafnt á mannfundum sem í
einrúmi. Þær eru spegilmynd
mannlífsins eins og það gerist
frá degi til dags, og svo einkenni-
legt sem það kann að virðast,
njótum við þess alltaf bezt að
lesa um það, sem við þekkjum
af eigin reynd.
Skyggna konan
Ég minnist þess, að þegar ég
var smákrakki voru á hvers
manns vörum frásagnir af dular-
fullum lækni, Friðrik huldu-
lækni, og stúlku, er hefði sam-
band við þennan lækni og sendi
hann hvert á land, sem vera
vildi. Margar sögur voru af því,
að huldulæknir þessi hefði veitt
fullan bata sjúklingum, sem
mennskir læknar höfðu gefizt
upp við að lækna eða talið
haldna ólæknandi sjúkdómum.
Ég man það, að mjög voru skipt-
ar skoðanir um sögurnar af
huldulækni þessum. Sumir voru
vissir um tilveru hans og lækn-
ingamátt, aðrir hristu hausinn
vantrúarfullir.
Nú er komin. út bók um lækn-
ingar stúlkunnar og huldulækn-
isins. Eiríkur Sigurðsson, skóla-
stjóri, hefur skráð frásagnir af
dulsýnum og lækrtingum Mar-
grétar frá Öxnafelli og Bókaút-
gáfan Fróði gefið út.
í fyrri hluta bókarinnar eru
endurminningar frú Margrétai-,
sem Eiríkur hefui' skráð eftir
henni, en í síðarí hluta bókarinn-
ar er mikið safn frásagna af
lækningum, er viðkomandi telja
að gerzt hafi fyrir milligöngu
Margrétar en kunnáttu og lækn-
ingamátt Friðriks huldulæknis,
sem Margrét telur framliðinn
mennskan mann.
Sögurnar af lækningum Frið-
riks eru margar hinar furðuleg-
ustu og áreiðanlega forvitnilegur
lestur bæði þeim, sem sannfærð-
ir eru um sannleiksgildi þeirra
og þeim, sem vantrúaðir eru á
þau fyrirbrigði, sem þar er frá
sagt.
Margrét frá Öxnafelli er fyrir
löngu landskunn, hún varð það
strax á unga aldri vegna dular-
lækninganna, en síðan hefur hún
verið eins konar þjóðsagnaper-
sóna. Nú er hulunni svift af henni
og þá kemur í ljós, að Margrét
hefur ekki aðeins haft samband
við þennan huldulækni úr heimi
framliðinna, heldur hefur hún
margt fleira séð frá þeim heim-
um, sem huldir eru almennings-
sjónum. Hún hefur farið sálför-
um víða vegu, jafnvel til annarra
himinhnatta, hún hefur umgeng-
izt huldufólk og álfa rétt eins og
væru það börn úr næsta húsi,
hún hefur heyrt og séð verur frá
öðrum tilverustigum, séð löngu
liðna atburði og jafnframt at-
burði, sem gerzt hafa í samtíman-
um, en víðs fjarri henni.
Allt vekur þetta eftirtekt, en
bezt er, að hver fyrir sig felli
dóma um frásagnirnar. Yfirleitt
er vel frá þeim gengið og sam-
vizkusamlega af þeim, sem skrá-
sett hafa.
Öll er bókin hin læsilegasta og
jafnvel skemmtileg á köflum
gagnstætt því, sem er með marg-
ar dulfræðabækui’.
Eiríkur Sigurðsson hefur leyst
sinn hlut vel af hendi og útgáfa
bókarinnar öll vönduð.
Þessi bók selst sennilega öllum
öðrum meira fyrir komandi jól.
Dulfræðin heilla um þessar
mundir svo marga íslendinga.
Sem sagt, metsölubók.
Jólabækur Kvöldvöku-
útgáfunnar
Frá Kvöldvökuútgáfunni á Ak-
ureyri hefur blaðinu borizt eftir-
farandi yfirlit um útgáfu fyrir-
tækisins á þessu ári. Bækurnar
eru ýmist þegar komnar á mark-
aðinn eða væntanlegar alveg á
næstunni.
A FERÐ OG FLUGI.
Frönsk skemmtisaga, sérprent-
un úr Nýjum kvöldvökum. Saga
þessi birtist í fyrstu árgöngum
Nýrra kvöldvakna og átti mikinn
þátt í þeim vinsældum, sem þær
hlutu frá upphafi.
Sagan segir frá ungum blaða-
manni, sem á að vinna það til arfs
eftir auðugan frænda, að komast
kring um jörðina fyrir aðeins 25
cent. Á þessu ferðalagi kemst
hann í hin furðulegustu ævintýri.
Á ferð og flugi er sígild skemmti-
saga, sem fær lesendur til að
gleyma stund og stað.
STERKIR STOFNAR.
Þættir af Norðlendingum eftir
Björn R. Árnason fræðimann frá
Grund í Svarfaðardal. í þessari
bók eru allar helztu ritgerðir
Björns um mannfræði og per-
sónusögu, gamlar og nýjar. Þar
er að finna staðgóða fræðslu um
æviferil, ætt og uppruna 41 karla
og kvenna af norðlenzkum stofni.
Jafnframt er bókin greinargóð
þjóðlífslýsing.
Björn R. Árnason er þjóðkunn-
ur maður fyrir fræðiiðkanir sínar
og frásagnarsnilld. — Fyrir alla,
sem unna þjóðlegum fróðleik,
ættfræði og persónusögu, er bók
þessi dýrmætur fengur.
SJALJAPIN SEGIR FRA.
í bók þessari segir Sjaljapin
frá æsku sinni og uppvaxtarár-
um fram til 27 ára aldurs. Frá-
sögn hans er fjörleg og hrein-
skilin, krydduð léttu skopi og
lífsgleði unglingsins, þrátt fyrir
fátækt og örbirgð. Hann segir
frá skólaárum sínum og iðnnámi,
skrifstofustörfum og hafnarvinnu
við rússnesku fljótin.
Hispurslaust lýsir hann mis-
tökum sínum og bernskubrekum,
fyrstu ástarævintýrunum og þrá
Frh. á 4. síðu.
Þ.
TlZKAN KREFST POLYTEX
POLYTEX-PLASTMÁLNING hefur jafna og
matta áferð, er gefur litunum mildan og djúpan blæ.
POLYTEX-PLASTMÁLNING er mjög auðveld í
meðförum og ýrist lítið úr rúllu. — Viðloðun er frá-
bær á nýja sem gamla málningu.
Húseigendur athugið!
Með því að nota Polytex fáið þér mestu vörugæðin fyrir minnstan pening.
Byggingavörudeild K.E.A.
i