Verkamaðurinn - 09.12.1960, Page 1
Ritstjóri: Þorsteinn Jónatansson.
Útg.: Sósíalistafélag Akureyrar.
Skrifstofa Hafnarstræti 88.
Simi 1516.
Áskriftarverð kr. 50.00 árg.
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
XLIII. árg.
Akureyri, föstudaginn 9. desember 1960.
43. tbl.
Stórfellt og dagvaxandi atvinnuleysi á Ak.
SMYGL
Nær 80 manns eru skráðir atvinnulausir. -
Félög verkamanna og verkakvenna skora á bæj-
arstjórn að aðhafast eitthvð til úrbóta
Atvinnuleysi er nú orðið mjög mikið hér í bæ og fer dag-
vaxandi. Samkvæmt upplýsingum frá Vinnumiðlunarskrifstof
unni eru nú milli 70 og 80 manns skráðir atvinnulausir, og
er það meira en nokkru sinni hefur verið síðastliðin þrjú ár
eða síðan hraðfrystihús Ú tgerðarfélagsins tók til starfa. Og
talan hækkar með hverjum degi.
En það er ekki aðeins, að at-
vinnuleysið sé mikið þessa dag-
ana, heldur er útlitið framundan
þannig, að engar horfur eru á að
úr rætist, nema gripið verði til
einhverra sérstakra ráðstafana
til atvinnuaukningar. Verði það
ekki gert eru horfur á algerðu
vandræðaástandi eftir áramótin,
en eins og flestir Akureyringar
þekkja var atvinnuleysi, á með-
an það var landlægt hér á vetr-
um, jafnan mest fyrstu mánuði
ársins.
Það er tvennt, sem mestu veld-
ur um atvinnuleysið nú: Hrað-
frystihúsið stendur að kalla ónot-
að, og Tunnuverksmiðjan er ekki
starfrækt. Einnig kemur það til,
að vinna við byggingar og aðrar
framkvæmdir hefur dregizt sam-
an.
Stöðvun hraðfrystihússins má
rekja beint til efnahagsráðstafana
ríkisstjórnarinnar og meirihluta
Alþingis. Vaxtaokrið og lánsfjár-
kreppan neyðir Útgerðarfélagið
til að láta togarana sigla með afl-
ann og selja erlendis, því að á
þann hátt fæst andvirði hans allt
greitt út í hönd. En sé landað hér
heima fæst aðeins lánað út á
nokkurn hluta aflaverðmætis, og
af lánunum verður að greiða
óbærilega okurvexti í marga mán
uði.
Hvaða orsakir liggja til þess,
að Tunnuverksmiðjan er ekki
starfrækt, er ekki fyllilega ljóst,
en heyrzt hefur, að ríkisstjórnin
hafi engan áhuga fyrir tunnu-
smíði og hafi í hyggju að leifa
ótakmarkaðan innflutning full-
smíðaðra síldartunna. Þá er
áhugi Síldarútvegsnefndar einnig
takmarkaður, og hugsun hennar
beinist helzt að því að flytja verk
smiðjuna burtu úr bænum.
Samdrátturinn í byggingafram-
kvæmdum er auðvitað bein af-
leiðing efnahagsráðstafananna,
gengislækkunarinnar, lánsfjár-
kreppunnar og vaxtaokursins.
„Viðreisnin" er öll á sömu bók-
ina lærð.
Verkalýðsfélögin skrifa bæjar-
stjórn.
Stjómir Verkamannafélags Ak
ureyrarkaupstaðar og Verka-
kvennafélagsins Einingar héldu
sameiginlegan ftmd á þriðjudags-
kvöldið til að ræða þessar alvar-
legu horfur í atvinnumálunum.
Þar var einum rómi samþykkt að
senda bæjarstjóm eftirfarandi
áskorun:
„Stjómir Verkamannafélags
Akureyrarkaupstaðar og Verka-
kvennafélagsins „Einingar“ skora
mjög alvarlega á bæjarstjóm Ak-
ureyrar að gera allt, sem í henn-
Sýning sovézkra bóka
er opin hér í bæ þessa dagana.
Sýningin var opnuð í gær í Al-
þýðuhúsinu og verður opin þar
frá kl. 2 til 6 daglega fram á
sunnudag.
Á sýningunni er allmargt bóka
TOGARARNIR
Kaldbakur og Harðbakur
komu inn í gær með smáslatta
hvor, sem landað var í frystihús-
ið. Kaldbakur fer aftur á veiðar,
en Harðbakur ekki að svo
stöddu.
Sléttbakur og Norðlendingur
eru á leið frá Þýzkalandi. Enn
er ekki ákveðið, hvort þeir fara
á veiðar, en þó nokkur von til að
svo geti orðið, þar sem þeir koma
með olíu og kost, en ekki þarf
að kaupa það hér heima.
Svalbakur er á veiðum.
um hin margvíslegustu efni,
skáldrit og vísindabækur og
margt fleira. Ennfremur eru
þarna sovézk frímerki, og sér-
stök ástæða er til að vekja at-
hygli á listum yfir hljómplötur,
sígild tónverk, sem hægt er að
panta og eru mjög ódýrar. Bæk-
ur og tímarit er einnig hægt að
panta hjá forstöðumanni sýning-
arinnar, svo og frímerki.
Svarfdælir fá raf-
magnið fyrir jól
Fyrirhugað er, að tengja 18
bæi í Svarfaðardal nú um miðjan
mánuðinn við rafveitukerfi Raf-
magnsveitna ríkisins. Þegar því
er lokið, hafa allir bæir í Svarf-
aðardal fengið rafmagn, að und-
anteknum bæjunum í Skíðadal.
ar valdi stendur til að bæta úr
því alvarlega ástandi, sem nú
hefur skapazt í atvinnumálum
bæjarins. Nú þegar eru yfir 70
manns skráðir atvinnulausir á
Vinnumiðlunarskrifstofunni og
fjölgar þeim með hverjum degi
sem líður, og má þar að auki
telja alveg öruggt, að ekki hafi
nándarnærri allir, sem nú hafa
aðeins stopula atvinnu, látið skrá
sig. Umsóknir um atvinnuleysis-
bætur hafa í þessari viku verið
afgreiddar frá yfir 30 manns og
nema útborganir til þessa fólks
kr. 31.128.00.
Sérstaklega benda stjórnimar
á, að það er með öllu óverjandi,
að togarar Útgerðarfélags Akur-
eyringa hf. sigli stöðugt með afla
sinn til löndunar erlendis, en
verkafókið í landi gangi atvinnu-
laust, þegar þess er gætt, að fé-
laginu hafa á undanfömum ár-
um verið greiddar milljónir
króna af fé bæjarins. Verði hald-
ið áfram á sömu braut, fáum við
ekki annað séð, en að forsendur
fyrir frekari fjárframlögum bæj-
arins til Ú. A séu með öllu
brostnar. Hér bætist það einnig
við, að bærinn er eigandi meiri
JÓN INGIMARSSON
skákm. Norðurlands
Nýlokið er á Blönduósi Skák-
þingi Norðlendinga. Var þar
keppt um titilinn skákmeistari
Norðurlands 1961. Úrslit urðu
þau, að Jón Ingimarsson varð
hlutskarpastur í meistaraflokki.
Hann hlaut 6 vinninga og titil-
inn, sem um var keppt. Annar í
röðinni varð Jónas Halldórsson
frá Leysingjastöðum í Húnavatns
sýslu, hlaut 5% vinning. Hann
var skákmeistari Norðurlands
1960.
í fyrsta flokki sigraði Björg-
úlfur Einarsson frá Móbergi í
Húnavatnssýslu, fékk 514 vinn-
ing, og færist nú upp í meistara-
flokk.
í hraðskákkeppni varð Jónas
Halldórsson hlutskarpastur með
24 V2 vinning, en keppt var á 26
borðum.
hluta hlutabréfa félagsins, og
fyrir þær sakir hljóta hagsmunir
bæjarins, þ. e. fólksins, sem hann
byggir, að skipa fyrsta sæti, þeg-
ar málefnum félagsins er ráðið
til lykta.
Með tilliti til þess, að nú er
skammt til hátíða, og fullkomin
vá fyrir dyrum hvers alþýðu-
heimilis, þegar heimilisfaðirinn
missir atvinnu, í því dýrtíðar-
flóði, sem nú skellur yfir og
magnast svo að segja með hverj-
um deginum sem líður, treystum
við því, að bæjarstjóm láti ekk-
ert það ógert, sem komið geti í
veg fyrir að komandi jól verði
hátíð skortsins á fjölmörgum al-
þýðuheimilum í bænum.“
Skjótra aðgerða þörf.
Þess er að vænta, að bæjar-
stjóm taki þetta erindi verka-
lýðsfélaganna þegar í stað til af-
greiðslu, og láti ekkert það ó-
gert, sem verða má til að tryggja
verkafólki atvinnu. Þó má telja
víst, að hér sé við meiri vanda að
fást en svo, að bæjarstjóm geti
ráðið fulla bót, og verður þá að
krefjast nauðsynlegrar aðstoðar
og fyrirgreiðslu frá ríkisins hálfu.
Ríkisstjórninni er líka skyldast
að láta mál þetta til sín taka og
leggja sitt af mörkum til úrbóta,
því að atvinnuleysið eru afleið-
ingar af verkum hennar. Og til
þess að varanleg bót fáist á því
ófremdarástandi, sem hér er að
skapast, verður að breyta um
stefnu í efnahagsmálum þjóðar-
innar. Verði það ekki gert, kem-
ur að því fyrr en varir, að at-
vinnuleysið verður ekki bundið
við nokkra staði á landinu, eins
og nú er, heldur verður atvinnu-
skortur um allt land, og allir
vita, hverjar hörmungar því
fygja.
Einhver stofnim mun vera til í
þessu landi, sem nefnist gjald-
eyriseftirlit, og stórfé er árlega
varið til tollgæzlu. Samt er gjald-
eyrir sá, sem bankarnir láta af
hendi misnotaður í stórum stíl og
smygl viðgengst í ríkum mæli.
Ýmsir kunna að halda, að
stærstu smyglaramir hafi verið
gripnir í Fossunum, en hæpið er,
að sú ágizkun sé rétt, þó að erfitt
sé jafnan að segja um það, hver
eða hverjir stærstir eru í ólög-
legri starfsemi sem þessari.
Alkunna er, að með nýjum
skipum og bátum, sem koma til
landsins, er oft fluttur smygl-
varningur í stórum stíl, og hann
keyptur erlendis fyrir fé, sem
fengið er úr bönkrnn til greiðslu
byggingarkostnaðar eða veiðar-
færakaupa. Þannig er t. d. sagt,
að útgerðarmenn eins báts, sem
til landsins kom á þessu ári, hafi
fengið 700 þúsund krónur yfir-
færðar til veiðarfærakaupa, en
hafi samt sem áður orðið að fá
lánuð gömul veiðarfæri til að
fara með í fyrstu veiðiferðina.
Hvað olli? Það, að allir pening-
amir, sem fara áttu til veiðar-
færakaupa voru notaðir til kaupa
á alls konar öðrum vamingi til
einkanota fyrir eigendur bátsins.
Báturinn kom hlaðinn til lands-
ins, og eigendur önnuðust sjálfir
uppskipun, en hún var fram-
kvæmd að næturlagi. Yfirvöld
staðarins annað hvort vissu ekk-
ert eða létust ekkert vita, en
aldraður maður og árrisull, sem
snemma morgxms gekk fram á
bryggju, fékk skammir og ónot
fyrir að tolla ekki í bælinu.
Svipaðar sögur mætti margar
segja. Og svo er það allur sá
gjaldeyrir, sem aldrei fer í gegn-
um hendur íslenzkra banka-
manna.
Samsöngur - Luciuhátíð
Karlakór Akureyrar hefur í
vetur starfað að nokkru leyti
með nýjum hætti: fengið til sam-
starfs yfir 30 konur, og syngur
nú blönduðum röddum öðrum
þræði.
Kórinn efnir til samsöngs í Ak-
ureyrarkirkju n.k. sunnudag kl.
NÝ STEFNUSKRÁ
Alþýðuflokkurinn hélt flokks-
þing sitt seint í nóvember. Þar
gerðist það helzt, að samþykkt
var að semja nýja stefnuskrá fyr-
ir flokkinn.
Mun það fáa undra, sem fylgzt
hafa með því, hvernig flokkurinn
hefur á síðari árum starfað í al-
gerri andstöðu við sína eigin
stefnuskrá. Nei, er nokkur furða,
þó að þar þurfi ýmsu að breyta.
9 að kvöldi. Syngur þar fyrst
karlakór nokkur lög — innlend
og erlend —, og síðan blandaður
kór, yfir 60 manns. Að síðustu
er þáttur heilagrar Luciu (Gló-
dís hin góða) með einsöng,
kvennakór, karlakór og blönduð-
um röddum.
Karlakórinn hefur nokkrum
sinnum áður minnzt hexlagrar
Luciu — að sænskum sið —, þar
sem hún kemur fram, ljósum
krýnd, með hóp fylgdarmeyja —
og það atriði jafnan vakið
ánægju og hrifningu.
Söngstjóri kórsins er sem fyrr
Áskell Jónsson, einsöngvari er
Jóhann Konráðsson og imdirleik-
ari frú Soffía Guðmundsdóttir.
Hljómleikar þessir verða svo end
urteknir þriðjudaginn 13. des., á
degi heilagrar Luciu.