Verkamaðurinn - 04.01.1964, Qupperneq 1

Jónsson skrifar:
ÁRAMÓT
Gerðum hlutum verður ekki
um breytt né orðnum atburðum.
Á áramótum standa athafnir
okkar allra hvers fyrir sig og
allra saman ásamt þeim örlög-
um, sem enginn fékk við ráðið
sem óhagganlegar staðreyndir.
Hvort sein okkur eru þessar
staðreyndir ljúfar eða leiðar,
þegar við reynum að meta þær
eftir á, hljótum við að komast
að þeirri niðurstöðu að lítið
stoðar að harma það sem illa
hefur til tekizt, né heldur að fyll-
ast ofmetnaði yfir því, sem betur
hefur farið. Það sem máli skiptir
er það að draga réttar ályktanir
af þeirri reynslu sem liðið ár
hefur fært okkur í hendur og
nýta hana okkur til heilla í fram-
tíðinni.
Af atburðum síðasta árs inn-
lendum ber vafalaust að telja tvo
mikilvægasta, kosningarnar til
alþingis og verkföllin miklu í
desembermánuði, en bæði að-
dragandi hvorttveggja þessara
atburða og afleiðingar þær, sem
þegar hafa af þeim leitt eða eru
fyrirsjáanlegar gefa serið til-
efni til nokkurra hugleiðinga.
Úrslit kosninganna urðu
þau að „viðreisnar“-flokkarnir
héldu þingmeirihluta, þótt þeir
töpuðu einu þingsæti og þeir
héldu einnig hlutfallslegu fylgi
sínu frá síðari kosningunum
1959. Alþýðuflokkurinn tapaði
þó nokkru fylgi og fékk þannig
greinilega aðvörun fyrir þjón-
ustu sína við afturhaldsöfíin, en
sú aðvörun dugði þó ekki til
þess að hann hyrfi frá villu síns
vegar og sliti vistabandi sínu hjá
Sjálfstæðisflokknum. Framsókn-
arflokkurinn jók nokkuð fylgi
sitt í fjölbýlinu við Faxaflóa og
bætti við sig 2 þingsætum. Al-
þýðubandalagið hélt hlutfalls-
legu fylgi sínu, en tapaði einu
þingsæti.
Því er nú, eftir kosningar,
haldið óspart á lofti að kjósend-
ur í landinu hafi með ótvíræðum
hætti vottað stj ómarflokkunum
traust og fylgi til þess að stýra
málefnum þjóðarinnar með
hverjum þeim hætti, sem þeim
kann að þóknast og því beri al-
menningi og samtökum hans að
hafa sig hægan gagnvart hverj-
um aðgerðum þeirra hversu sem
þær eru andstæðar hagsmunum
hans og lýðræðislegum stjórnar-
háttum. Þessi kenning, sem er í
eðli sínu algerlega andstæð öll-
um venjulegum hugmyndum um
þingræði og lýðræði og þætti
hvergi sæmandi meðal þrosk-
aðra lýðræðisþjóða, er nú að
Björn
verða eins konar alfa og omega
í allri málsvörn stj órnarflokk-
anna, m. a. þeirri, sem formenn
stj órnarflokkanna láta blöð sín
birta eftir sig nú við áramótin.
Hér ber m. a. að hafa tvennt
í huga. Annars vegar það á
hvaða forsendum kjósendur
veittu flokkunum brautargengi,
hins vegar það að lýðræði er í
fleiru fólgið en þingkosningum.
Fyrir kosningar var öllum hin-
um voldugu áróðurstækjum rík-
isvaldsins og stj órnarflokkanna
beint að því að telja kjósendum
trú um að „viðreisnar“ flokk-
arnir hefðu lagt traustan grund-
völl að batnandi lífskjörum al-
mennings, traust þjóðarinnar út
á við hefði verið endurheimt
með öruggri söfnun gjaldeyris-
sjóða, undirstaða atvinnuveg-
anna hefði aldrei verið tryggari,
tími vaxandi framfara, og efna-
legs öryggis og batnandi lífs-
kjara blasti við. „Fórnirnar“ sem
„viðreisnin“ hefði krafizt af al-
menningi mundu senn bera full-
þroskaða ávexti.
Með aðstoð stórfelldra er-
lendra lána og gernýtingar á
valdinu yfir bönkum þjóðarinn-
ar náði þessi áróður tilætluðu
marki. En ráðherrarnir voru
varla seztir að nýju í stólana
eftir velútilátin sumarleyfi og
glæsilegar lystireisur, að loknum
kosningum, þegar hinu sanna
varð ekki lengur leynt: að
gjaldeyrishallinn við útlönd
hafði aldrei verið geigvænlegri,
sparifj ármyndun í landinu var
stöðvuð og undirstöðuatvinnu-
vegirnir áttu í illri vök að verj-
ast. í skemmstu máli að allt, sem
sagt hafði verið fyrir kosningar
um hina „glæsilegu árangra við-
reisnarinnar“ voru blekkingar
einar. Og á haustnóttum var svo
komið að foringjarnir í stjórn-
arstólunum gengu feti framar en
stjórnarandstæðingar höfðu áð-
ur gert í því að útmála hversu
allt ástand efnahagsmálanna
væri orðið geigvænlegt.
Þegar þetta er haft í huga
verður ekki um villst, að stjórn-
arflokkarnir héldu velli í síðustu
kosningum á fölskum forsendum
og hafa því aðeins rangfengið
umboð í höndum til valdanna.
Gildir þar einu hvort foringjar
þessara flokka hafa í rauninni
trúað því, fyrir kosningar, að
allt væri með felldu um stjórn
þeirra eða hvort þeir vitandi vits
blekktu um fyrir kjósendum. I
báðum tilvikum bæri þeim jöfn
skylda til þess að víkja frá völd-
um og gefa þjóðinni tækifæri til
þess að velja sér nýja forustu —
ef þeir mætu réttar þingræðis-
og lýðræðisvenjur nokkurs.
BJÖRN JÓNSSON, alþm.
Þá getur og hver og einn getið
sér til um það hversu farið hefðu
kosningarnar, ef stj órnarflokk-
arnir hefðu, áður en þær fóru
fram, sagt hið rétta um hug sinn
og fyrirætlanir gagnvart þeim
lýðréttindum, sem þeir reyndu
að tortíma með þvingunarlaga-
frumvarpi sínu í byrjun nóvem-
bermánaðar, því þar var söm
þeirra gerðin þótt sú aðför að
lýðræðinu mistækist.
Enda þótt það sé óvefengjan-
legt að stjórnarflokkamir héldu
velli á fölskum forsendum ber
liinu ekki að leyna að fleira
kom þar til, sem nauðsynlegt er
að kryfja til mergjar. Enginn
vafi getur á því leikið að hið
eina, sem megnað gat að ger-
breyta ríkjandi stjórnarstefnu
við kosningarnar síðustu var
stórsigur eina verkalýðsflokks-
ins, sem nú er til í landinu, Al-
þýðubandalagsins, því engum
sköpum hefði það skipt þótt
■ ! jKASAFN
Framsóknarflokknum hefði tek-
izt að ná samningsaðstöðu við
íhaldið upp úr kosningunum, en
að því marki var keppt ósleiti-
lega í þeim herbúðum. Sú spurn-
ing er því hin mikilvægasta hvort
eða að hve miklu leyti það sé
okkar eigin sök, sem skipum Al-
þýðubandalagið, að okkur tókst
ekki þrátt fyrir gott samstarf við
nýja bandamenn að gera betur
en verjast áföllum.
Þegar reynt er að svara þess-
ari spurningu verður að hafa í
huga að mikils þarf með fyrir
stóran stjórnmálaflokk, ef hann
á að vera fær um að fara með
stóra sigra af hólmi í nútíma
stjórnmálabaráttu. Þar stoðar
ekki eitt fyrir sig það frumskil-
yrði verkalýðsflokks að hafa
skýrt mótaða stefnu í samræmi
við þarfir þeirrar stéttar, sem
hann vill berjast fyrir. Því til
viðbótar þarf hann m. a. góða
skipulagningu fj öldasamtaka og
sterkan blaðakost. En þetta
hvort tveggja skortir Alþýðu-
bandalagið.
Alþýðubandalagið var stofn-
að 1956 sem kosningasamtök
með samningum milli Sósíalista-
flokksins og Málfundafélags
jafnaðarmanna og ýmsra ó-
flokksbundinna aðila. í dag, eftir
að hafa gegnt hlutverki rúm-
góðs, sósíalistísks verkalýðs-
flokks í nær 8 ár er bandalagið
í raun orðið allt annað og meira
en laustengd kosningasamtök.
Það er j afnt í raun sem í hugum
íslenzkrar alþýðu orðinn henn-
ar flokkur, hennar pólitíska
heildarhreyfing. Og nú er orðið
óhugsandi lengur að greina
bandalagið í sundur í þær póli-
tísku einingar, sem mynduðu
það upphaflega.
En þrátt fyrir þetta höfum við
Alþýðubandalagsmenn vanrækt
að búa þessum flokki okkar þau
skipulagsform, sem hann þarfn-
ast til þess að geta orðið hlut-
verki sínu fyllilega vaxinn. Við
höfum ekki skipulagt hann, ekki
veitt fylgismönnum hans tæki-
færi til þess að mvnda sín fjölda-
félög og ná þannig milliliðalaust
því sjálfsagða lýðræðislega á-
kvörðunarvaldi, sem þeim ber
og aðstöðu til starfa.
Það er lítt hugsanlegt að AI- -
þýðubandalaginu geti tekizt að
bera sigurorð af hólmi þar sem
við er að eiga öfluga og vel
skipulagða andstöðuflokka í
hverjum hreppi og þorpi í land-
inu, ef ekki verður hér gerbreyt-
ing á og þarf ekki að efa að
kosningaúrslitin á s.l. sumri urðu
Alþýðubandalaginu stórum ó-
hagstæðari en orðið hefðu, ef
skipulagningu þess hefði ekki
verið svo áfátt, sem henni enn er.
Einn mikilvægasti lærdómur-
inn af kosningabaráttunni á s.l.
ári, fyrir okkur Alþýðubanda-
lagsmenn, er því sá að við verð-
um þegar á hinu nýbyrjaða ári,
að einbeita okkur að því að
byggja upp Alþýðubandalagið
frá grunni. Stofna félög í hverju
byggðarlagi og efna til lands-
fundar þeirra, sem síðan kýs
stjórn bandalagsins og mótar
starf þess og stefnu í framtíð-
inni. Með slíkum hætti einum
verður lagður grundvöllur að
framtíðarsigrum öflugs i verka-
lýðsflokks á íslandi eins og nú
er komið málum.
Fátt er mönnum ofar í huga
nú um áramót en þau átök, sem
orðið hafa í kjaramálum launa-
stéttanna á liðnu ári og sú ó-
vissa, sem ríkir um afdrif þeirra
á þessu ári og raunar allra efna-
hagsmála þjóðarinnar. Þau
miklu verkföll, sem hófust 10.
des. s.l. og lauk flestum 10 dög-
um síðar, ýmist með bráða-
birgðasamningum eða viður-
kenningu á bráðabirgðakaup-
töxtum voru bein afleiðing
þeirrar þróunar í kjaramálum,
sem „viðreisnarstefnan“ hefur
skapað á valdaferli sínum. En
helztu einkenni þeirrar þróunar
hafa verið: í fyrsta lagi árleg
raunveruleg kauplækkun á
hverja tímaeiningu öll árin frá
1959 hjá öllu almennu verka-
fólki og öðrum, sem hliðstæð
laun bera úr býtum, í öðru lagi
sívaxandi vinnuþrældómur, sem
nú á engan sinn líka í hinum sið-
menntaða heimi, í þriðja lagi
stórfelld breyting á launahlutföll-
um, sem stefnir að nýrri stétta-
skiptingu í landinu og loks að
hverri dýrtíðarholskeflunni af
annarri er beint að lífskjörum
almennings og rís sú þó hæst,
sem nú er blásið að af ríkisvald-
inu.
Foringjar stjórnarflokkanna
reyna nú allt hvað af tekur að
sannfæra menn um að „óhófleg
kröfugerð“ verkafólks eigi mesta
eða alla sök á verðbólgu og ann-
(Framh. á bls. 4)