Verkamaðurinn - 17.01.1964, Blaðsíða 4

»Það er svo margt eí að er gáð«
ATH.: Viðtal þetta er tekið
snemma í desember s.l. og ætlað
í Jólablað Verkamannsins. Vegna
verkfalla komst hið eiginlega Jóla-
blað aldrei út. En eigi vildum við,
að svo færi að viðtalið kæmist ekki
fyrr augu lesenda, og birtist það því
hér í einu lagi.
Þjóðin hefur verið frá upp-
hafi vega ákaflega dultrúuð.
Forlagatrúin gegnsýrir fombók-
menntirnar. Þar koma fyrir alls
konar vættir, draugar, tröll og
hulduverur. Draumar virðast
líka setja mikinn svip á fornar
bækur. Ekki minnkaði þetta eftir
að kirkjan fór að hafa hér meira
vald, og enn í dag virðist dultrú
standa með miklum blóma með
þjóðinni og sennilega ekki sízt
hér á Akureyri. Enda eru hér
margir menn ófreskir, dulvísir,
forspáir og gæddir ýmsum þeim
furðulegu hæfileikum, sem menn
flokka yfirleitt undir nafnið dul-
trú.
Nú höfum við í tilefni jóla-
blaðsins snúið okkur til þess
manns á Akureyri, sem ég hef
reynt einna fjölvísastan á þessU
sviði, Jóns R. Thorarensen, og
hér á eftir mun hann fræða okk-
ur um ýmislegt úr eigin reynslu.
— Þú ert náttúrlega sann-
jœrður um annað líf, Jón?
—- Já, ég er það, og raunveru-
lega þarf ég engu um það að
trúa. Ég hef haft svo mikið af
persónulegri reynslu að segja,
sem ég tel algerlega hafa sannað
það.
—- Og frá þessari reynslu
mundir þú kannske vilja skýra
okkur. Viltu kannske segja okk-
ur einhverja sögu, sem hejur
styrkt þig sérstaklega í því, að
þ>að vœri annað líf eftir „dauð-
ann?“
— Já, ég gæti gert það. En
það er dálítið erfitt að vita,
hvað helzt maður á að segja.
Líklega er bezt, að ég segi ekki
sögu um framliðinn mann, held-
ur af hundi.
— Það er prýðilegt.
— Það mun hafa verið fyrir
svona tveim, þrem árum síðan,
að ég kom í hús hérna í bænum.
I þessu húsi var staddur maður
austan af landi. Þetta var maður,
sem er án efa mjög mikils met-
inn og virtur í sinni sveit. Hitt-
ist svo á, að húsbóndinn vék
sér eitthvað frá, og við urðum
tveir einir um stund, ég og að-
komumaðurinn. Við höfðum set-
ið þarna stundarkorn, þegar ég
sá „koma upp hund“, hjá mann-
inum, sá ég hundinn greinilega,
bæði lit og sömuleiðis háttemi
hans. Af því ég var nú mannin-
um ókunnugur, þá náttúrlega
minntist ég ekkert á þetta. En
síðan fór þessi aðkomumaður,
og þegar við húsbóndinn vorum
orðnir tveir einir, þá fór hann
að spyrja mig, (hann þekkti mig
vel), hvers ég hefði orðið var.
Sagði ég honum það.
Morguninn eftir hitti síðan
bæjarmaðurinn aðkomumann-
inn og fór að tala um þetta við
hann, og þetta kom allt nákvæm-
lega heim o-g saman. Þessi hund-
ur, sem ég sá, hafði verið til
fyrir eitthvað milli 10 og 20
árum.
Nú finnst mér þetta vera ein-
hver allra bezta sönnun, sem
hægt er að fá fyrir því, að þær
lífverur sem héðan hverfa lifi
áfram.
—:Einnigdýrin?
— Já, vissulega einnig dýrin.
Mér finnst það eiginlega dálítið
einkennilegt, að það skyldi ein-
mitt vera hundur, sem mannin-
um fylgdi. Þar sem mér er nú
kunnugt um, að margir nánir
vinir og náin skyldmenni þessá
austfirðings voru löngu farin
yfir móðuna miklu.
-— En þau komu ekki fram?
— Nei, þau komu ekki fram.
Annað er það, að það er ákaf-
lega ósennilegt, að þegar þessi
maður er kominn í annan lands-
hluta einhverra erinda, að þessi
hundur, sem var nú fyrir löngu
horfinn, hafi verið það ofarlega
í huga mannsins, að þama hafi
verið um hugsanalestur eða slíkt
að ræða.
Það er ágœtt, við erurn
komnir beint inn í skyggnina,
og þar munt Jrú ekki. verá eftir-
bátur annarra skyggnra. Viltu
segja okkur eitthvað, til dœmis
svo við tökum fýrst huldufólk,
Trúir þú á huldufólk, hefur þú
séð þcð?
— Ég hef haft lítið af huldu-
fólki að segja. Ég man eftir því,
þegar ég var krakki, þá sá ég
stundum huldufólk, nærri stór-
um steini, þar sem ég átti heima,
en það er ekki orð á því ger-
andi.
— Var það eins og venjulegt
fólk?
*—- Já, mér virtist það.
— Og var að sýsla eins og
við?
— Eg sá það nú aldrei að sér-
stökum verkum. Það var svona
á gangi.
— Nú er annað, sem hefur
verið mjög umtalað hér á fs-
landi. Það eru fylgjur manna.
Sérð þú fylgjur manna?
— Já, þær sé ég oft.
— Og œrið misjafnar spái ég.
— Já, mjög svo misjafnar.
— Mundirðu vilja segja mér
dœmi um fylgjusýn?
— Ég sé frekast fylgjur með
mönnum, sem ég sé í fyrsta
skipti, og er algerlega ókunn-
ugur. Fylgjurnar géta verið með
mörgu móti. Ég hef tekið eftir
því, að þær fara mjög eftir ásig-
komulagi, hugarástandi, manns-
ins, hverju sinni. Oft eru þetta
ættingjar, sem eru farnir héðan.
Ég hef oft getað lýst þeim svo
nákvæmlega, áð það hefur ekki
orðið um villzt. Og oft hefur
það komið fyrir líka, að ég hef
getað náð einhverju frá þessu
fólki, og skilað til þeirra, sem
hlut áttu að máli.
-— Þar kemur ennþá einn hœfi-
leikinn, sem við komum inn á
síðar. Viltu segja okkur svo sem
eins og eitt dœmi um fylgjusýn?
— Já, það er nú kannske ekki
alvég af smekklegri endanum,
sem ég tek. En mér er þetta alltaf
í fersku minni, og það verður
alltaf jafn ljóslifandi fyrir mér.
Það eru líklega eitthvað tvö ár
síðan eða sem næst því. Ég sat
heima hjá mér og drakk kvöld-
kaffið mitt. Verður mér þá litið
fram á gólfið. Þá sé ég þar tvo
smápúka eða smádjöfla, hvað
sem á að kalla það, sem eru í
glettingum á gólfinu, rétt við
tærnar á mér. Þeir hafa verið
svona á stærð við tíu ára krakka.
Ég sá þá greinilega, svartir.
— Þá varðst þú hræddur?
— Hræddur varð ég nú ekki,
því ég er ýmsu illu vanur, en
mér var þó ekkert vel við þetta.
Svo lét ég kyrrt liggja, og þeir
svifuðu frá.
— Og kom þá einhver?
— Það var nú liðið nokkuð á
kvöld, þá kom þarna maður og
var svona í meiralági við skál,
og hann eiginlega lopaðist þarna
niður í bæli þeirra kumpánanna.
— Já, þá komum við að þess-
um alvarlega hlut, sem nú er á
dagskrá. Trúir þú því, að fram-
liðnir drykkjumenn drekki í
gegnum lifandi?
— Ja, drekka í gegnum. Ég
veit nú ekki, hvort ég get bein-
línis samsinnt það, en framliðnir
menn geta haft áhrif á þá, sem
eru á lífi. Og hafi það verið
drykkjumenn, sem um er að
ræða, þá færast áhrif þeirra yfir
á hina sem þeir leita til.
— Já, þetta er óskemmtilegt,
og kanntu dæmi að segja mér frá
þessu?
— Ég yrði að vera svo per-
sónulegur, að við getum varla
farið út í það, en ég hef oft og
mörgum sinnum komizt að því,
að þetta mun vera hið raunveru-
lega í sambandi við menn, sem
hafa farið, ög verið þannig á sig
komnir í þessu lífi. Þeir hafa
farið að hafa áhrif á þá, sem
eftir lifa og þeir hafa verið
kunnugir.
-—- Hefurðu séð þetta í kring-
um dansstaði og drykkjustaði?
: — Það er nú ekki mikið sér-
staklega, að ég hafi séð það þar,
én þessu virðist aðallega vera
beint til einstaklinga, sem hafa
verið eitthvað kunnugir þessum
mönnum, sem farnir eru, eða á
einhverii hátt tengdir þeim. Aft-
ur á móti, þegar þú talar um
danssamkomur. Það er allt ann-
ars eðlis. Þegar búið er að
drekka mjög mikið, og menn eru
orðnir ölóðir, sækir oft að þeim
alls konar ófögnuður. Og það
þyrði ég að ábyrgjast, að ef
menn sæju, hvað að þeim sækir,
myndi það verða til þess, að
þeir gættu sín betur.
— Það er svona, já.
— Það er alvarlega ljótt.
— Og hefur þú bókstaflega
séð þetta hanga á drukkna mann-
inum?
—- Já, það hef ég bókstaflegá
séð, alls konar óskapnaði, herfi-
lega. Það er oft þannig, að það
eins og krafsar í manninn, og er
með alls konar glettingar í kring-
um hann.
— Og örfar drykkjulöngun-
ina?
— Já, ég reikna með, að það
sé þannig.
— En telur }>ú, að vínið sjálft
dragi að sér óhr.eina anda?
— Víninu fylgir enginn vansi.
Það er meðferð vínsins, en ekki
vínið sjálft.
— Það er ágœtt. Er þá ekki
beinast að biðja þig um eina
mergjaða draugasögu?
—^ Ja, þú talar um drauga.
Sannleikurinn er sá, áð ég veit
elcki hvar ég á að setja mörkiii
milli drauga og þá svipa.
-e- Hvað er draugur sem sagt
og hvað er ekki draugur.
■— Já, það hefur nú alltaf ver*
ið siðurinn, að skilgreina það
með því, að draugur sé eitthvað
sem er illt, en það er náttúrlegá
hverju sinni ákaflega erfitt að
ákveða það, hvað undir þann
lið ætti að koma.
— Nejndu okkur eitt.
—- Ef um aðsókn er að ræða
og t. d. í sambandi við drykkju,
þá er það ákaflega algengt, ef
einhver reynir að sporna við
því, að annar drekki, að þessi
aðsókn beinist að þeim, sem er
að reyna að bjarga. Og ég hef
einu sinni orðið fyrir þessu og
all-alvarlega.
Það var einn kunningi minn,
sem var kominn „í það,“ svona
ofurlítið, og hafði lokið við vín-
ið, sem hann átti, en vildi ekki
hætta og bað mig að aðstoða sig
við að ná í meira vín. En af því
ég var nokkurn veginn viss um
það, að hann gæti ekki náð því
hj álparlaust, n'ema þá með ein-
hverri afskaplegri fyrirhöfn, þá
neitaði ég að gera þetta, og sem
sagt 'gerði allt sem ég gat til þess
að sporná við þessu. Þá fór þetta
að sækja að mér. Það var vitan-
lega ekki gott að átta sig vel á
skapnaðinum á þessu, en þetta
hrakti mig fram og aftur þar
sem ég var, og ég hafði engan
frið í lengri tíma og þurfti að
beita allri minni hugarorku til
að losna við þettá. Og þetta var
svo raunverulegt, að mér fannst
ég hvað eftir annað þurfa að
víkja mér undan þessu til að
reka mig ekki á það.
— Fannst þér þetta vera í
mannsmynd?
— Já, svo mikið sá ég.
-— Hvernig lauk svo leiknum?
— Leiknum lauk þannig, að
þessi kunningi minn fór á svarta
fyllirí. Þegar svo, að hann var
kominn undir þessi áhrif, þá
losnaði ég út úr þessu. Nú hafði
þessi gestur okkar fullt vald yfir
honum og þurfti ekkert að vera
að skipta sér af mér meir.
■— Hann dxefur sem sagt feng-
ið fullnœgingu?
— Því reikna ég með, já.
— Hefurðu. séð nokkuð af
Jjessum gömlu, þjóðfrœgu draug-
um: Þorgeirsböla, skottur, lalla
og annað slíkt?
— Nei, ég hef nú aldrei orðið
svo frægur.
— Ber meira á þessu í kring-
um kirkjugarða en annars stað-
ar?
— Nú hef 8g gaman af, að
þú sþurðir að þessu. Ég hef farið
um t. d. kirkjugarð Akureyrar
beinlínis þeirra erinda að sj á
eitthvað, og þar hef ég ekki
haft um auðugan garð að gresja.
Það var mín skoðun, að á svona
stöðum mundi yfirleitt sjást
meira. Ekki einungis vegna
þeirra, sem þar eru grafnir, held-
Rætt við Jón R. Thorarensen

Föstudagur 17. ianúar 1964
4) Verkamaðurinn