Verkamaðurinn - 31.01.1964, Blaðsíða 3

Njómciiiiiriiii* ni ii 11 u margir yfirgefa
bátana og scg:ja upp skiprnmi ef ekki
fæst riáiiiítandi verd fyrir fiskinn
Hvar sem komið er spyrja sjó-
menn og raunar fjölmargir aðrir
hvernig það megi ske að sjó-
mannastéttinni er með úrskurði'
svokallaðs hlutlauss aðila ætlað
að búa við sama verð fyrir afla-
hlut sinn á þessu ári; sem þeim
var úthlutað í árslokin 1962. —
Menn spyrja: Eru sjómennirnir
almennt svo hraustir menn í efna-
legu tilliti, að þeir geti staðið
kyrrir í launum í eitt og hálft ár,
eins og sæbarðir steinar í miðjum
flaumi dýrtíðar og verðbólgu
meðan allt er á fleygiferð í kring-
um þá. Allir landsmenn fá launa-
hækkanir. Almenningur, þeir,
sem minnst eiga undir sér, allt að
30% og þeir, sem hærra eru settir
í þjóðfélagsstiganum og meira
mega sín allt upp í 90% launa-
hækkun á sl. ári?
Er vit í að vinna spjöll á und-
irstöðu þjóðfélagsins, fiskveiðun-
um með því að hrekja fiskimenn-
ina í land frá atvinnu sinni á
sjónum, á sama tíma og yfirbygg-
ingin, þ. e. opinber þjónustufyrir-
tæki, verzlun og hvers konar brask
er þanið út um allan helming?
Hafa sjómennirnir aðeins rétt til
að borga sinn hlut í þenslunni
og þar með í dúsunni sem nú er
verið að lögfesta? Og loks spyrja
menn: Hvers konar tæki er eig-
inlega þetta Verðlagsráð sjávar-
útvegsins, yfirnefnd og oddamað-
ur, o. s. frv.?
Þar sem ég hef verið fulltrúi
Alþýðusambandsins í Verðlags-
ráðinu, og einnig verið valinn
af sjómannafulltrúunum í yfir-
nefnd um undanfarin þrenn ára-
mót, tel ég ástæðu til og raunar
óhj ákvæmilegt að gera þeim,
sem að fiskveiðum eiga að búa,
nokkra grein fyrir þessu í aðal-
atriðum.
Lög um Verðlagsráð seH-
í ársbyrjun 1961 tókust samn-
ingar milli sjómanna og útgerð-
armanna um, að þeir skyldu
koma sameiginlega fram um
samninga við fiskvinnslustöðvarn-
ar varðandi allt aflaverð. Þetta
virtist ekki þykja heppileg þróun
mála, því um haustið það sama
ár voru sett lög um Verðlagsráð
sj ávarútvegsins. Er þar kveðið á
um, að í því skuli vera 12 menn
hverju sinni, 6 af hálfu fiskkaup-
enda og 6 af hálfu fiskseljenda,
þar af 3 frá sjómönnum og 3 frá
útgerðarmönnum. Verðlagsráðið
skal reyna að ná samkomulagi um
aflaverðið, en ef það ekki tekst,
skal 5 manna yfirnefnd ákveða
verðið með meirihluta atkvæða.
Skulu 2 frá hvorum aðila, fisk-
kaupendum og fiskseljendum,
vera í nefndinni, en oddamaður
skipaður af hæstarétti, ef ekki
tekst samkomulag um oddamann
í Verðlagsráði.
Verðlagsákvarðanir árin
1962 og 1963
Við verðákvarðanir beggja ár-
anna hafa verið lagðar fram áætl-
anir um væntanlega sölu og verð
á hverri framleiðslutegund fyrir
það ár, sem í hönd fer. Um fyrir-
framsölur er ekki að ræða nema
að litlu leyti. Einnig eru lagðar
fram sundurliðaðar áætlanir um
vinnslukostnað fyrir hverja fram-
leiðsluvörutegund. Fyrir freðfisk-
framleiðsluna gera Sölumiðstöð
hraðfrystihúsanna og SÍS þessar
áætlanir. Á sama hátt leggur LÍÚ
fram áætlun fyrir fiskibáta, sem
gert er ráð fyrir að stundi veiðar
EFTIR
TRYGGVA
HELGASON
FORSETA A N
reynt að ná samkomulagi um ein-
staka liði framleiðslukostnaðar-
ins, bæði við að veiða fiskinn og
vinna hann. Hvorugt árið, 1962
og 1963, hefur náðst samkomu-
lag í Verðlagsráðinu um einstaka
liði kostnaðarins og hefur þeim
áaamt endanlegri verðákvörðun
verið vísað til yfirnefndar. Varð
samkomulag um Gunnlaug Bjöms
son bankafulltrúa, sem oddamann
bæði árin.
Oddamaður hefur svo tekið upp
þráðinn og haldið starfinu áfram
sem málamiðlunarmaður, en um
þau atriði, sem ekki hefur tekizt
samkomulag um hefur hann af-
greitt með atkvæðum og hans at-
kvæði ráðið úrslitum. Hefur það
mjög farið á víxl að hann hafi
afgreitt með atkvæðum fulltrúa
seljenda eða kaupenda. Þegar okkur strax, að hann þekkti ekki
að búa við svo lágt fiskverð, sem
hér er raunin á, og er eitthvað
meira en lítið bogið við það að
fiskvinnslustöðvarnar íslenzku
skuli ekki geta greitt í námunda
við það fiskverð, sem greitt er
t. d. í Noregi og nú í Færeyjum,
en þær þjóðir selja að mestu sín-
ar fiskafurðir á sömu mörktiðum
og tslendingar gera.
Ákvörðunin um fiskverð-
ið nu
Nú var augljóst frá byrjun, er
Verðlagsráð kom saman í nóv-
emberlok, að vilji var ekki fyr-
ir hendi hjá fiskkaupendum til
að reyna að ná samkomulagi,
enda allt erfiðara nú en áður,
þar sem verðbólga og dýrtíð hef-
ur flætt út fyrir alla barma allt
sl. ár. Samkomulag varð ekki um
oddamann og skipaði nú Hæsti-
réttur hann, og hafði þann hátt
á að skipa ekki mann sem þekk-
ingu hafði á aðalverkefninu, held
ur lögíræðing, ritara réttarins,
Hákon Guðmundsson. Hann tjáði
Jakob Jakob§§ou
- knatlspyrnumaðnr -
„Eitt sinn skal hver deyja“, en
okkur tekur það sárt, þegar ungur
maður, sem ekki hefur lokið und-
irbúningi undir lífsstarfið, er tek-
inn úr tölu lifenda.
Jakob var einn glæsilegasti full-
trúi ungra Akureyringa sakir
drenglyndis og háttvísi. Sem
íþróttamaður var hann frækinn
og fylginn sér.
Undanfarin ár hafði Jakob
lagt stund á tannlæknisnám í
Þýzkalandi, og þar lézt hann í
umferðarslysi síðastliðinn sunnu-
dag. Blaðið flytur foreldrum hans,
systkinum og öðrum ástvinum
innilegustu samúðarkveðjur. Megi
minningin um Jakob Jakobsson
verða ungum Akureyringum hvöt
til dáða, í starfi og leik.
1.
hánn þannig hefur lokið að á-
kveða alla einstaka liði fram-
leiðslukostnaðarins, flakanýtingu
og söluandvirði framleiðslunnar,
hefur bæði árin vantað verulega
á að söluandvirði nægði til að
greiða allan hinn áætlaða kostn-
að við framleiðsluna. Árið 1962
vantaði sem svarar 28 aurum á
hvert fiskkíló. Þegar svo stóð
gerði oddamaður tillögu urú að
þetta bil yrði brúað að jöfnu af
beggja hálfu.
Með þessu er gengið út frá að
allur framleiðslukostnaðurinn,
jafnt við að afla fisksins og að
vinna hann í landi sé jafn rétt-
hár til þess andvirðis sem fyrir
framleiðsluna fæst, og ef eitthvað
skortir á það að söluverðmætið
nægi til að greiða allan kostnað-
inn, beri að skerða hlut beggja,
jafnt þeirra sem veiðarnar stunda
og vinnslustöðvanna. Þessi tillaga
oddamanns var samþykkt af full-
trúum fiskkaupenda, og þar með
staðfest af þeim að meta bœri alla
framleiðslustarfsemina jafnt,
á vetrarvertíð með línu og þorska
netum og fær meðalafla miðað við
slíka báta á svæðinu frá Horna-
firði að austan til og með Breiða-
firði að vestan. Reikningar fram-
leiðslufyrirtækja hafa ekki verið
fyrir hendi.
Með þessar áætlanir fyrir frám-
an sig hefur svo Verðlagsráðið
reynt að ná samkomulagi um
hvern lið fyrir sig í allri fram-
leiðslustarfseminni, bæði miðað
við að afla fisksins, vinna hann
og við söluna. Við fulltrúar selj-
enda höfum fengið í hendur ferna
reikninga um rekstur frystihúsa
þessara ára og reynt að styðjast
við þá að nokkru leyti við mat
okkar á einstökum liðum vinnslu-
kostnaðarins. En hin 86—88
frystihús eru eins og allir vita
svo ólík að stærð, allri gerð og j hvort heldur er að afla fisksins
verkefnum,
gera þar
að vandasamt er að
úr nokkurt raunhæft
eða vinna hann. Eg greiddi einn
atkvæði gegn ákvörðuninni, vegna
meðaltal. Um mörg önnur atriðiiþess, að ég taldi nokkra einstaka
þetta efni, og skildist mér, að
hann hyggðist hafa sérfróðan
mann með sér við hlið á fund-
um nefndarinnar. En einhverra
hluta vegna hefur hann horfið
frá því. (Kannske kosið heldur
að hafa nokkurs konar huldu-
mann, sem við gætum ekki séð
eða þreifað á). Oddamaður hafði
að þessu sinni líkan hátt á og fyr-
irrennari hans, að leita samkomu-
lags um það, sem hægt var, og
afgreiða með atkvæðum að öðr-
um kosti. Hins vegar var ljóst, að
oddamaður vildi styðjast, ég vil
segja í hverju atriði, við fyrra
árs úrskurð, sem byggður var í
aðalatriðum með það sem loka-
mark að brúa bilið að jöfnu frá
beggja hlið, eins og að framan er
lýst. Hins vegar vildi hann ekki
skýra okkur frá afstöðu sinni til
þess.
Botninn var svo sleginn í þetta
með úrskurði oddamanns, sem
öllum er nú kunnugur, og allir
nefndarmenn voru mjög undrandi
yfir.
Með úrskurði þessum fylgja
þær lögskýringar, að byggja skuli
verðið á söluverði framleiðslunn-
að frádregnum kostnaði við
er einnig erfitt að vita hvað er
sem næst því rétta, svo sem við-
haldskostnaður húsanna, flaka-
nýting úr hráefninu, vinnulauna-
kostnaður o. fl., en þessir kostn-
aðarliðir munu vera ótrúlega
kostnaðarliði í rekstri frystihús-
anna ákveðna of háa.
Verðlagsákvörðunin um fisk-
verðið fyrir sl. ár var byggð á
sömu forsendu. Er tillaga odda-
manns þá samþykkt með atkvæð-
breytilegir milli húsa. I þessu' um fiskseljenda en mótatkvæðum
efni skortir umfangsmikla hlut-1 fulltrúa fiskkaupenda. Bæði árin
lausa rannsókn, sem taka myndi hefur fiskverð hækkað mjög á-
alllangan tíma, til þess að geta \ móta mikið og launahækkanir al-
komizt sem næst því rétta um nokk I mennings hafa orðið á næsta ári
ur mikilvæg atriði í framleiðslu-
kostnaðinum.
í þessu ljósi hefur Verðlags-
ráð starfað aðallega, sem eins-
konar samninganefnd, en hefur
á undan, eða um 9% tii 10%
hvort ár. Allir aðilar hafa unað
við verðákvarðanirnar, þó sjó-
mönnum og útvegsmönnum hafi
að sjálfsögðu þótt hart að þurfa
ar
vinnslu fisksins og sölukostnaði,
en öðru máli skipti um kostnað-
inn og störfin við að afla fisks-
ins, þar sé rétturinn aðeins að fá
það, sem eftir kann að verða. Ekki
vil ég þrátta við hæstaréttarritar-
ann um hvað er rétt. lögskýring
eða röng, en dreg þó í efa að lög-
skýring hans sé rétt, eða í sam-
ræmi við það, sem löggjafinn
vildi kveða á um með Verðlags-
ráðslögunum. í öllu falli brýtur
hún niður þær skoðanir á lög-
unum, sem Verðlagsráðið hefur
starfað eftir til þessa og allir að-
ilar, sem hlut eiga að máli, hafa
Fösludagur Bl. janúar 1964
Verkamaðurinn — (3