Verkamaðurinn - 13.03.1964, Síða 3

Qull
í
tó
Orlof lengist úr 18 dögum í 21
Margt er félagið og félagið er
margt. Atthagafélög í tugavís og
öll með árshátíðir.
Þingeyingar urðu umræddir á
Akureyri vegna sinnar hátíðar,
þar voru vísnasnillingar á ferð.
Húnvetningar héldu sitt góublót
fyrir skömmu. Það var gott blót.
Þar voru snillingar margir úr
öðrum sveitum og þar var mikið
ort.
Höfundur þessa þáttar var sett-
ur þannig við borð, að þeir sneru
bökum saman Einar rith. Krist-
jánsson og hann. Yér kváðum að
upphafi hófs:
Þetta verður voða gaman,
veizlan byrjar senn.
Breiðum snúa bökum saman
beztu og verstu menn.
Einar svaraði:
Eflaust verður ósköp gaman,
örfast líf og blóð.
Bráðum snúa bumbum saman
bæði menn og fljóð.
Bjarni Jónsson úrsm. sagði:
Ef við drekkum allir saman
yrði veizlan góð.
En það er heldur fátt í framan -
fallegt, þetta stóð.
Auðvitað þurfti að fá Norð-
mýling til að skemmta þarna. —
Frammistöðuna má gruna samkv.
þessarri stöku Heiðreks:
Kristján sýnir hvergi hik,
hrókur veizlusalar.
Hugsar ekki augnablik
áður en hann talar.
Og ná var Þingeyingurinn kom-
inn upp í skáldinu. Heiðrekur
skaut þessarri smáperlu á sam-
kvœmið:
Húnvetningar þykjast það,
sem Þingeyingar eru.
Naumast skilur okkur að,
annað — í raun og veru.
Nú var komið við kaun Hún-
vetninga. Bjarni Jónsson úrsmið-
ur tók upp hanskann.
Þingeyingar það er nú meiri
hjörðin,
þeirra vegna á að snúast
jörðin.
Lífið sumum liggur svo þungt
á hjarta,
— Þeir lifa næstum fyrir það
að kvarta.
ORLOFSFÉ VERÐI 8% I STAÐ 6. —
Björn Jónsson alþingismaður hefur flutt frumvarp um
mikilsverðar breytingar á orlofslögunum. Miða tillögur hans
að því, að orlof lengist um 3 daga á ári og orlofsfé reiknist
8% af kaupi í stað 6%, sem það er nú. Ennfremur leggur
Björn til, að lögfest verði greiðsla orlofs vegna yfirvinnu,
að ASÍ verði falin sú framkvæmd orlofslaganna, sem póst-
stjórnin nú hefur og að konur missi einskis í orlofi, þótt
þær séu allt að 3 mánuði frá verkum vegna barnsburðar.
Hér fer á eftir greinargerð Björns, er hann lét fylgja
frumvarpinu:
Greinargerð :
Lög um orlof voru fyrst sett hér
á landi árið 1943, en undanfari
þeirrar löggjafar voru samningar
stærstu verkalýðsfélaganna (Dags-
brúnar) um orlofsrétt og starf
milliþinganefndar, sem kjörin var
af Alþingi 1941 samkv. þál. um
skipun slíkrar nefndar „til und-
irbúnings löggjafar um lögvernd-
að orlof verkamanna og sjómanna
og ráðstöfunar til framkvæmda
þeim málum“, eins og það var orð
að í till. Þegar hér var komið
sögu, var orlofsréttur opinberra
starfsmanna þegar viðurkenndur,
svo og verzlunar- og skrifstofu-
fólks.
Þessi fyrsta orlofslöggjöf gekk
að vísu ekki stórum lengra en
svo, að lögfest voru réttindi, sem
þegar höfðu náðst af hinum stærri
í miðri Jörfagleðinni kvað for-
maður og veizlustjóri, Rósberg G.
Snædal:
Það vil ég hér með öllum yður
tjá,
þó árshátíðin minni á dans í
Hruna,
að mér er Ijúft að líta niður á
Landsbankann og útsvarsskrif-
stofuna.
(Sem bæjarbúum mun kunnugt
er samkomusalur Landsbankans á
efstu hæð bankahússins).
Og enn kvað Rósberg af tilefni:
Hér eru allir mættir mínir
menn, að fornum sið.
Egg í skörðin enn þá brýnir
Ingimundar lið.
„Minn hattur er týndur og horf-
ið rnitt úr“.
Samkvæmt eftirfarandi vísu
Einars Kristjánssonar, kann til-
færð hending að hafa átt við hér
einnig. Hann kvað daginn eftir
góublót Húnvetninganna:
Þó að týnist þetta og hitt,
það mun ekki saka.
Flest allt, nema mannorð mitt,
mun nú komið til baka.
verkalýðsfélögum og aðrir höfðu
náð án beinna samninga, en þó
var þar um allmörg nýmæli að
ræða (orlof sjómanna), og mikils
var um vert, að með lögunum
voru hin fengnu réttindi tryggð
til frambúðar og framkvæmd or-
lofsréttarins settar fastmótaðar
skorður. Við setningu orlofslag-
anna var í verulegum mæli höfð
hliðsjón af orlofslöggjöf Norður-
landa, en þar höfðu slík lög gilt
árum saman (í Noregi frá 1936,
í Svíþjóð frá 1938 og í Finnlandi
frá 1939).
Með orlofslögunum 1943 var
öllum, sem störfuðu í þjónustu
annarra, tryggt orlof í einn dag
fyrir hvern almanaksmánuð, sem
þeir höfðu unnið næsta orlofsár
á undan, og greiðsla fyrir orlofs-
tímann ákveðin með þeim hætti,
að fastir starfsmenn héldu óskert-
um launum, en lausráðið fólk fékk
með kaupgreiðslum hverju sinni
orlofsmerki, sem voru útleysanleg
í byrjun orlofs fyrir upphæð, sem
svaraði til 4% af dagvinnukaupi
næstliðið orlofsár, og að auki
jafnháan hundraðshluta af kaupi
fyrir eftir-, nætur- og helgidaga-
vinnu reiknuðu eins og sú vinna
hefði öll verið unnin í dagvinnu.
Síðan 1943 hafa aðeins einu
sinni verið gerðar umtalsverðar
breytingar á orlofslöggjöfinni, en
það var gert með lögum 4. febr.
1957, er þáv. félagsmálaráðherra,
Hannibal Valdimarsson, beitti sér
fyrir. Með þeim lögum voru felld
inn í löggjöfina þau auknu rétt-
indi, sem verkalýðsfélögin höfðu
náð fram með samningum við at-
vinnurekendur, hlutarsj ómönnum
tryggð full greiðsla orlofsfjár úr
hendi atvinnurekenda og fyrninga
réttur orlofsfjár ákveðinn hinn
sami og um venjul. kaupgreiðsl-
ur væri að ræða. En verkalýðsfé-
lögin höfðu í desemberverkfallinu
1952 náð samningum um hækkun
orlofsfjár úr 4% í 5%, og enn
höfðu þau knúið fram hækkun í
verkföllunum miklu vorið 1955
úr 5% í 6%, og orlofstíminn var
þá ákveðinn 18 virkir dagar fyrir
fullvinnandi starfsfólk.
Síðan 1957 hefur engin breyt-
ing verið gerð á orlofslögunum,
en á því tímabili, sem síðan er
liðið, hefur verkalýðshreyfingin
fengið fram þá breytingu á
greiðslu orlofsfjár (í vinnudeil-
unni 1961), að það er nú greitt
með 6% af öllum kaupgreiðslum
lausráðins fólks. Þeir, sem eru
í föstu starfi, búa þó enn við
þau ákvæði, að orlofsgreiðsla
kemur ekki fyrir eftir-, nætur- eða
helgidagavinnu þeirra. Einstök
verkalýðsfélög hafa einnig náð
hagstæðari samningum um lengd
orlofstíma fyrir starfsfólk, sem
unnið hefur lengi hjá sama vinnu
veitanda.
Af framangreindu er ljóst, að
orlofslöggjöfin hefur ekki breytzt
í samræmi við þróun þess orlofs-
réttar, sem verkalýðssamtökin
hafa samið um við atvinnurek-
endur, og því fer enn fjarri, að
löggjafinn hafi á nokkurn hátt
rutt brautina fyrir nýjum umbót-
um.
A sama tíma og alger kyrrstaða
hefur verið í þessum efnum hér
á landi af hálfu löggjafans um
fjölda ára, hefur annars staðar
um Norðurlönd orðið veruleg
breyting á orlofslöggjöf til auk-
ins réttar vinnandi manna, og
stendur hin islenzka orlofslöggj öf
því nú mjög verulega að baki or-
lofslöggjöf hinna Norðurland-
Framhald á 7. síðu.
Frœðsla um hjúshaparmdl
Að frumkvæði fulltrúaráðs
verkalýðsfélaganna á Akureyri
verður námsflokkur Félagsmála-
stofnunarinnar nr. 6 haldinn á
Akureyri dagana 19., 20., 21 og
22. marz 1964.
Fyrirlesari verður Hannes
Jónsson, félagsfræðingur. Lestr-
arefni: Fjölskyldan og hjónaband
ið, en bókina munu þátttakendur
fá á námskeiðinu með afslætti,
þ. e. á kr. 100.00 í stað kr. 150.00.
Tilhögun erindaflokksins og
kvikmyndasýninganna verður svo
sem hér segir:
19. marz kl. 8.30 (fimmtudag-
ur): Fjölskyldan og meginhlut-
verk hennar, Hannes Jónsson. —
Kvikmynd: Frá kynslóð til kyn-
slóðar. f henni eru m. a. sýndar
og útskýrðar erfðir mannsins og
barnsfæðing.
20. marz kl. 8.30 (föstudagur):
Erindi: Astin, makavalið og
hjónabandið, Hannes Jónsson. —
Kvikmynd: Hjónabandið er gagn
kvœmur félagsskapur. Myndin er
gerð í samráði við dr. Lemo D.
Rockwood, félagsfræðiprófessor
við Cornellháskóla. — Litskugga-
myndir: Fjölskyldan stœkkar.
21. marz kl. 3.30 (laugardag-
ur): Erindi: Hjónabandið og sið-
frœði kynlífsins, Hannes Jónsson.
— Kvikmynd: Erfðir og umhverf-
isáhrif. Myndin er gerð í samráði
við dr. A. R. Lauer, félagssálfræði
prófessor við ríkisháskólann í
Iova.
22. marz kl. 3.00 (sunnudag-
ur): Erindi: Vandamál hjúskap-
arslita og hjónaskilnaða, Hannes
Jónsson. — Kvikmynd: Rœtur
hamingjunnar. — Kl. 8.30: Er-
indi: Hamingjan í hjóna- og fjöl-
skyldulífinu, Hannes Jónsson. —
Kvikmynd: Bertrand Russel rœð-
ir um hamingjuna við Woodrow
Wayatt.
í lok hvers tíma er þátttakend-
um frjálst að spyrja fyrirlesarar
að vild út úr umræðuefninu.
AÐALFUNDUR
Hestamannafélagsins
Léttis
verður haldinn í Skíðahótel-
inu n.k. simnudag (15. marz)
kl. 14.
Dagskrá:
Venjuleg aðalfundarstörf.
Félagar fjölmennið í fjallaloft-
ið. — Farið verður frá Ferða-
skrifstofunni Lönd & Leiðir
kl. 13.30.
Stjórnin.
laoldMor
Buxur
Treyjur
Stakkar
Skyrtur
Peysur
Vettlingar
Hosur
DRENGJAVINNU-
BUXUR
úr khaki og
nankinefnum.
HERRADEILD
Föstudagur 13. marz 1964.
Verkamaðurinn — (3