Verkamaðurinn - 03.04.1964, Page 1

HVER [R SINHAR GÆFU SMIDUR
Undanfarnar vikur hefur nokk
uð verið rætt í Reykjavíkur-
blöðunum um fyrirhugaða stór-
virkjun og stóriöju.
Fundur í Verði, félagi íhalds
ins í Reykjavík, sem stóriðju-
nefnd heiðraði með nærveru
sinni, er athyglisverður, því að
þar kom fram andstaða, og hún
öflug, gegn þessu vanhugsaða
samningamakki við erlenda auð-
hringa, um að þeir setji hér á
stofn aluminiumverksmiðju. —
Þar var réttilega bent á vinnu-
aflsskortinn, sem lamar undir-
stöðuatvinnuvegi okkar, sjávar-
útveg og landbúnaö, og hættuna,
sem stafar af því að leyfa er-
lendum auðhringum að ná hér
tangarhaldi á efnahagskerfi þjóð
arinnar, á sama tíma óg margar
þjóðir eru að reyna að losa sig
úr fj ötrum, sem þessir sömu auð-
hringar hafa smeygt á þær.
Um ástæðuna að öðru leyti
fyrir þessarri andstöðVi, ætla
ég ekki að ræða hér, en nota
hér með þetta tækifæri til að lýsa
ánægju minni yfir henni, og von
andi veröur hún til þess að um-
ræður hefjist á breiðum grund-
velli, ofar flokkum en með hags-
muni þjóöarinnar í nútíð og
framtíð fyrir augum.
Stórvirkjun
Þegar rætt hefur verið und-
anfarið um nauðsynlegar virkj-
unarframkvæmdir, hefur orðið
„stórvirkjun“ verið notað um
virkjun á því vatnsafli, sem duga
mun okkur næsta áratug, eða um
100MW, og er það lítið eitt
meira en þau 96MW, sem virkj-
uð eru í Soginu. Vissulega kalla
engir slíka virkjun stórvirkjun
nema við íslendingar, og okkur
er talin trú um, að við slíkt get-
um við ekki ráðið hjálparlaust.
Launin fyrir hjálpina eiga að
vera þau, að leyfa erlendum
auðhringum að hreiöra hér um
sig, Óhætt er að segja, að ekki
ríður stórhugur húsum í höf-
uöborg okkar. Fyrir rúmum ára
tug voru tvær virkjanir í bygg-
ingu, þ. e. Laxá og Irafoss, með
40MW afli, samtímis var áburð-
arverksmiðjan byggð. Þetta
voru ekki einu fjárfestingarfram
kvæmdirnar á þeim árum, og
engan veginn virðist að við höf-
um ofreint okkur þá.
En ef ríkisstjórnin treystir
ekki sér né þj óðinni til að ráðast
í slíka virkjun, þá vildi ég óska
að stóriðjunefnd yrði gefið 5
ára frí og raforkumálastjóra fal-
ið nú þegar að gera tillögu um
virkjun fyrir þann raforku-
markað, sem við íslendingar
teljum eðlilegan. Jökulsárnar
hafa runnið óbeizlaðar frá ör-
ófi alda, og því mega þær ekki
renna óvirkjaðar í einn til tvo
áratugi enn? Fullvíst má telja,
að eftir 10 ár mun enginn kalla
100MW virkjun stórvirkjun,
ekki einu sinni þeir bankastjór-
ar, sem nú virðast vera ráðu-
nautar ríkisstj órnarinnar í raf-
fræðilegum og efnafræðilegum
málum.
Aluminiumverksmiðja
Um þessa aluminiumverk-
smiðju og staðsetningu hennar
eru skiptar skoðanir. Stóriðju-
nefndin fer ekki í launkofa með
það, að enginn ávinningur sé af
tilkomu hennar, annar en sá, að
markaöur skapist fyrir þá raf-
orku, sem hálf Búrfellsvirkjun
framleiddi.
En að öðru leyti virðist fariÖ
með þetta sem hernaðarlegt
leyndarmál, ja, sem það kann-
ske er.
Á þessum fyrrnefnda Varöar-
fundi spurðist ungur háskóla-
stúdent fyrir um eitrunaráhrif,
sem stafað gæti frá slíkri verk-
smiðju. Jóhannes Nordal, hag-
fræðingur og bankastjóri, varð
fvrir svörum. Samkvæmt frá-
sögn Vísis af þessum fundi,
sagði l>ankaátjórinn það rétt
vera, að við vinnslu aluminum
mynduðust skaðleg flúorgös,
sem yllu tjóni á bithögum, en
fundnar væru upp aðferðir til
að koma í veg fyrir að reykur-
inn ylli tjóni, en tækin, sem
þyrfti til þess væru dýr, eða um
(Framh. á bls. 6)
LAXÁRVIRKJUN II — Enn er oðeins lítill hluti af afli Laxór virkjað.
Verkamaðurinn
KRISTIN N REYR:
í ÖNDVEGI
Vetrarnótt kveikti ó kertum sínum,
kyrrlótt og hljóðlótt
ó kertum sínum.
Landvættir lúti höfði.
Laufgizt og fléttizt lim ó eikum,
lausn fer ó bleikum
loft milli lands og eyja.
I öndvegi snilldar
er einmana skóld að deyja.
Góðskóldið lifir í Ijóði sínu,
liðið og horfið
í Ijóði sínu,
lýsandi lótusblómum.
Eilíft er það, sem allir vildu
ort hafa og skildu
innst bak við orð, þótt deyi
dreymandi skóldið
í dögun hjó förnum vegi.
Morgunsór hvelfdist í hjólmi sínum,
hljóðlótt og kyrrlótt
í hjólmi sínum.
Landvættir lutu höfði.
Laufkransa hnýttu lim ó eikum,
lausn fór ó bleikum
loft milli lands og eyja.
í umkomuleysi
var öndvegisskóld að deyja.
Frá Sjjiik ra*n m lagi n u
Samkv. augl. í blaðinu í dag,
hækka iðgjöld til samlagsins
verulega eða verða kr. 85.00 á
mánuði. Ýmsum kann að virS-
ast þetta mikil hækkun, en
sj úkrasamlagsstj órn taldi þó ó-
umflýjanlegt að láta hækkunina
taka gildi nú eða þrem mánuð-
um seinna en í Reykjavík, svo
árgjaldið verður nokkru lægra
en þar, eða 60 krónum. Það sem
aÖallega veldur þessari hækkun
er daggjald til sjúkrahúsa, sem
hækkaði um áramótin úr kr.
210.00 í kr. 300.00. Er þó athygl-
isvert, að árið 1957 var daggjald
sjúkrahúsa kr. 100.00 og sam-
lagsiögjald þá kr. 40.00, en nú
með kr. 300.00 daggjaldi er ið-
gjald samlagsmanna kr. 85.00,
VORIÐ er komið
Það vissu nú allir, en ég meinti
„Vorið“, tímarit fyrir börn og
unglinga, sem þeir ritstýra og
gefa út skólastj óramir Hannes
J. Magnússon og Eiríkur Sig-
urösson. Þetta er heftið janúar
—marz, fullt af ánægjulegu les-
efni og myndum.
svo hlutfalliö er samlagsmonn-
um mikiö í vil. Ekki er aS efa aS
sjúkrahúsunum veitir ekki af
sínu daggjaldi til aS standast
aukinn kostnaS. Sjúkradagpen-
ingar valda líka allmiklu til
hækkunar, enda skylt aS greiöa
þá ef meö þarf um árstímabil,
en var áöur 6 mánuöir.
HEYRT
Á GÖTUNNI
AÐ togorar Breta holdi enn ófrom
í stórum stíl veiðum í „bósun-
um", sem ríkisstjórnin leyfði
þeim til skamms tima að
stunda veiðar ■ innan is-
lenzkrar landhelgi.
AÐ íslenzkum sjómönnum komi
þetta einkennilega fyrir sjónir.
AÐ róðherrarnir hugsi stíft þessa
dagana um, hvernig þeir eigi
oð reisa við viðreisnina.