Verkamaðurinn - 24.04.1964, Blaðsíða 4

Alþýðusambandið býður samstarf
um lausn aðkallandi vandamála
Á undaníörnum árum iiaía
verkalýðssamtökin æ ofan í æ
bent á hættuna af sívaxandi dýr-
tíð. Þau hafa skorað á stjórnar-
völd landsins að beita sér fyrir
stöðvun dýrtíðarinnar, en
tryggja jafnframt næga atvinnu
og sanngjarna hækkun í kaup-
mætti launa.
Verkalýðssamtökin hafa allt-
af, þegar þau hafa barist fyrir
bættum kjörmn meðlimum sín-
um tii handa, lagt á það áherzlu,
að þau vildu meta sem kaup-
hækkun hverja þá ráðstöfun,
sem miðaði að lækkun verðlags,
eða öðru því, sem raunverulega
færði vinnandi fólki kjarabætur.
Verkalýðshreyjingin hejur því
alLtaf verið og er enn á móti
verðbólguþróun í efnahagskerf-
inu og varar sterklega við afleið-
ingum hennar, bœði fyrir laun-
þega og þjóðfélagið í heild.
Þróun verðlagsmálanna síð-
ustu 4 árin veldur flestum hugs-
andi mönnum áhyggjmn. Á
þeim tíma hefur verðbólgan
magnast meir en dæmi eru til
um áður á jafn skömmum tíma.
Reynt hefur verið að skella
skuldinni af þessari óheiilaþró-
un á verkalýðssamtökin í land-
inu. Því er þá haldið fram, að
þau hafi gert óbilgjarnar kröfur
um kauphækkanir og knúið fram
meiri hækkanir á kaupi, en efna-
hagskerfið fái staðizt. Hér er
staðreyndum beinlínis snúið öf-
ugt, og röng skýring gefin á því,
hver er raunveruleg orsök hinn-
ar gífurlegu dýrtíðar.
Hér skal nú rakin í stuttu máli
þróun verðlags- og kaupgjalds-
mála síðustu árin, og verður þá
svo augljóst, að ekki verður um
villst, að hækkun á kaupi verka-
manna er ekki orsakavaldurinn
að þeirri dýrtíðarþróun, sem hér
hefur átt sér stað.
Til glöggvunar verður verð-
hækkunum og kauphækkunum
síðustu 5 árin skipt í 4 tímabil,
svo að samanburður verði sem
auðveldastur.
1. tímabil
(jan. 1959-júní 1961)
í janúarmánuði 1959 voru
samþykkt lög á Alþingi um að
lækka umsamið kaup verkafólks
um 13.4% frá 1. febrúar 1959
að telja. Þegar tekið var fullt
tillit til endurbóta á trygging-
um, niðurgreiðslum og öðrum
ráðstöfunum, sem fylgdu, viður-
kenndu stjórnarflokkamir að
skerðing kaupsins næmi 5.4%.
í febrúarmánuði 1960 var síð
an samþykkt mjög mikil gengis-
lækkun, og fleiri efnahagsráð-
stafanir voru gerðar, sem hlutu
að verka til mikillar verðhækk-
unar, þar á meðal var mikil
vaxtahækkun og hækkun sölu-
skatts. Með þessari löggjöf var
bannað að bæta launþegum árs-
fj órðungslega vaxandi dýrtíð
með vísitöluálagi. En það var þá
kenning hagfræðinga ríkisstjóm
arinnar, að við slíka ráðstöfim
mundi stöðvast víxlhækkun verð
lags og kaupgjalds.
í febrúarmánuði 1960, þegar
gengislækkunin var gerð, var
vísitala vöruverðs og þjónustu
100 stig.
I júnímánuði 1961 var sú vísi-
tala orðin 118 stig, eða hafði
hækkað um 18%.
Á tímabilinu frá janúar 1959
til júní 1961 urðu þó engar
kauphækkanir. — Kaupmáttur
launa hafði því á þessu ncer 2)4
árs tímabili lœkkað, fyrst um
5.4% og síðan um 18%, eða
samtals um rúm 23%.
Útilokað er með öllu að
kenna hækkun kaupgjalds um
þá þróun verðlagsmálanna, sem
varð á þessu tímabili.
2. fímabil
(júní 1961-júní 1962)
Þeirri þróun, sem átti sér stað
á 1. tímabilinu, gátu verkalýðs-
samtökin alls ekki unað, allra
sízt, þegar þess var gætt, að
þjóðarframleiðslan fór vaxandi
og árferði var gott.
í júní 1961 var því samið um
11—12% hækkun á kaupi verka
fólks. Sú hækkun var augljós-
lega miklu minni en sem næmi
þeim kauplækkunum, er yfir
höfðu gengið næstu 2% árin á
undan.
Þessar kauphækkanir vildi rík
isstjórnin ekki þola. Ilún lœkk-
aði þá, þrátt fyrir yfirlýsingu
hennar um að blanda sér ekki
í þau mál, gengi krónunnar enn
á ný í byrjun ágústmánaðar
þetta sumar. Afleiðingar þeirr-
ar gengislœkkunar urðu auðvit-
að nýjar og almennar verðhækk
anir á öllum sviðum.
1 júlímánuði 1962 var vísi-
tala vöruverðs og þjónustu kom-
in upp í 135 stig, eða hafði hækk
að alls um 35 stig, en um 17 stig,
síðan kaupið var hækkað síðast
í júní 1961. Á því tímabili hafði
kaupið þó lækkað um 5.4% og
hækkað um 11—12%, eða alls
aðeins hækkað um 5.6—6.6%.
— Getur nokkur haldið því
fram, að sú kauphækkun hafi
valdið 35% verðhækkun?
3. tímabil
júlí 1962-júlí 1963)
Verðhækkun, sem nam 17
vísitölustigum í viðbót við það,
sem á undan var gengið, gat
verkafólk ekki borið bótalaust.
Samið var því um kauphækkun
í júlí 1962, sem nam 6—9%.
Þessa kauphækkun hefði vissu
lega verið hægt að tryggja sem
raunhæfa kjarabót, ekki síður
en kauphækkunina 1961, ef vilji
hefði verið fyrir hendi.
Afkoma þjóðarbúsins var
mjög hagstæð árið 1961 og þó
varð hún ennþá betri árið 1962.
Um hið hagstæða árferði ár-
ið 1961 segir í Fjármálatíðind-
um Seðlabankans, að það ár hafi
raunverulega verið um að ræða
3% verðlækkun á innfluttum
vörum til landsins miðað við ó-
breytt gengi, og um 9% verð-
hækkun útfluttra vara. Það jafn-
gildir því, að viðskiptakjör þjóð
arinnar hafi á því ári batnað
um 12%. Við það bætist svo
mikil framleiðsluaukning, og þó
ennþá meiri árið 1962.
En þrátt fyrir þessi hagstæðu
skilyrði, fékk kauphækkunin,
sem um var samið í júlí 1962
ekki að koma fram sem raunhæf
kjarabót. Verðlagið hélt enn á-
fram að hækka, og í janúar 1963
var svo komið, að vísitala vöru
og þjónustu var komin upp í
145 stig, eða hafði hækkað um
10 stig frá því síðast var samið
um kauphœkkun verkafólks. —
I janúar 1963 varð svo sam-
komulag um 5% kauphækkun,
og síðar varð aftur samkomulag
um TY2% kauphækkun í júní
1963, en þá var vísitalan komin
upp í 149 stig og hélt stöðugt
áfram að hækka.
4. tfmabil
júlí 1963-marz 1964)
I desembermánuði 1963 var
svo komið, að vísitala vöru og
þjónustu var orðin 166 stig, eða
hafði hækkað um 21 stig á ár-
inu. Kaupgjaldið hafði hækkað
á sama tíma, án verkfalla, um
13%.
Frá því að gengislœkkunin
mikla var gerð í febrúar 1960
og fram að verkfallinu í desemb-
er sl., eða í tœp 4 ár, hafði dag-
kaup verkamanna hœkkað um
35%, en á sama tíma hafði vísi-
tala vöruverðs og þjónustu hækk
að um 66%. Þannig stöðu hlut-
föllin í desembermánuði sl. á
milli kaupgjalds verkamanna og
dýrtíðarinnar.
í desember var síðan samið
um 15% kauphækkun. Á þeim
fáu mánuðum, sem liðnir eru
síðan, hefur vísitala vöru og
þjónustu enn hækkað um 18 stig
og alveg er víst, að allverulegar
hækkanir á verðlagi eiga enn
eftir að koma inn á vísitöluna.
Telja má því nokkurn veginn
víst, að þegar kaupsamningar
verkalýðsfélaganna renna út í
maí og júní í sumar, þá hafi
vísitalan hækkað yfir 20 stig
frá því í desember, þegar síð-
ast var samið um kaupið.
Þannig hefur þróun verðlags-
og kaupgjaldsmálanna verið síð-
ustu 5 árin.
Rifjum nú upp helztu atriði
þessarar þróunar:
Óhrekjanlegar staðreyndir
sýna, að fyrst var kaupið lækk-
að með lagahoði um 5.4%, sam-
kvœmt opinberum útreikningi.
Síðan var skellt á stórfelldri
gengislœkkun, vaxtahœkkun og
hœkkun söluskatts, sem orsakaði
verulega verðlagshœkkun, og
verðlagsbœtur voru afnumdar.
í nœrri 2\2 ár var engin
kauphœkkun gerð, en kaupmátt-
ur launa rýrnaði jafnt og þétt á
þessu tímabili vegna síhœkkandi
verðlags.
Síðan hafa kauphækkanir
verkafólks verið gerðar aðeins
til þess að vega nokkuð upp á
móti dýrtíð, sem áður var skoll-
in á.
Kauphækkanir hafa alltaf
orðið minni en verðhækkanirnar
og komið á eftir. Það er því al-
ger fjarstæða að telja orsakir
dýrtíðarinnar liggja í of miklum
kauphækkunum verkafólks.
Verkalýðssamtökin hafa verið
í varnarbaráttu síðustu árin og
reynt að verja meðlimi sína fyr-
ir áföllum dýrtíðarstefnunnar.
Um þessar mundir standa málin
þannig, að dagkaup verkamanna
hefur hækkað frá febrúar 1960
að telja um 55%, en á sama
tíma hefur vöruverð og þjónusta
hœkkað um 84%.
Verkalýðssamtökin verða því
enn að krefjast leiðréttingar á
kaupmætti tímakaupsins. Verka-
lýðssamtökin eru andvíg dýrtíð-
arstefnunni. Þau telja, að sí-
vaxandi þjóðartekjur og hækk-
andi útflutningsverð á afurðum
landsins geri mögulegt að hægt
sé að tryggja raunhæfar kjara-
bætur og stöðva hina óheil-
brigðu verðbólguþróun.
Reynslan hefur sýnt, að vanda
mál efnahagsmálanna verða ekki
leyst í stríði við verkafólk í land
inu og með sífelldum kauplækk-
unum. — Sú leið hefur verið
reynd til þrautar. — Hún er ó-
fær.
Miðstjórn Alþýðusambands-
ins á erfitt með að trúa, að rík-
isstjórn landsins telji enn óhjá-
kvæmilegt að halda niðri launa-
kjörum verkafólks með slíkri
dýrtíðarstefnu, sem hér hefur
verið fylgt undanfarin ár. Hún
vill því með greinargerð þessari
snúa sér til ríkisstj órnarinnar
með áskorun um eftirfarandi:
1. Þegar í stað verði teknar upp
viðræður milli ríkisstj órnar-
innar og verkalýðshreyfing-
arinnar um tilraun til stöðv-
unar verðbólguþróunar og
Föstudagur 24. april 1 964
iiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuuiiiiiiiiiiiiiiimi
Alyktun A.S.I. uui kfaramál afhent
ríkisstjórninni V2. þ. m.
lumuuuuuuuuimuuuumuuuuuuuuuuuuuuuuuuuiuuuuuuuuuuuuuuumuuuui
4) — Verkamaðurinn